Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mahfiruz Xədicə Sultan (təq. 1590 – 1620, Konstantinopol) — Sultan I Əhmədin baş hasəkisi və Osmanlı sultanı II Osmanın anası.
| Mahfiruz Xədicə Sultan | |
|---|---|
| ماه فیروز خدیجه سلطان | |
 | |
| 26 fevral 1618 – 26 oktyabr 1620 | |
| Əvvəlki | Həlimə Sultan |
| Sonrakı | Mahpeykər Kösəm Sultan |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Şimali Qafqaz |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | İstanbul, Osmanlı imperiyası |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | qul[d] |
| Həyat yoldaşı | I Əhməd |
| Uşaqları | II Osman, Şahzadə Hüseyn, Xədicə Sultan, Şahzadə Bəyazid |
| Ailəsi | Osmanlı xanədanı |
| Dini | islam |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
1590-cı ildə Şimali Qafqazda dünyaya gəlmişdir. Atası çərkəz kabardinlərinin kral xanədanına mənsub olan Əmir Əlqas Çerkasski idi. Böyük babası Əmir Bitu Mustafa Paşa Çerkasski, Sultan Süleymanın xanımı Mahidövran Sultanın qohumlarından idi. Bacısı Şahincan Xatun sonralar Abaza Mehmed Paşa ilə evləndirilmişdir. Hələ uşaq yaşlarında ikən, 1601-ci ildə sarayın eşikağası Sərvazad Xatun tərəfindən saraya alınaraq xüsusi təlim-tərbiyə almışdır. Özü də əslən çərkəz olan qaynanası Handan Sultanın gözünə girən Mahfiruz 1604-cü ildə Sultan I Əhmədə təqdim olunur.
3 noyabr 1604-cü ildə I Əhmədin ən böyük oğlu olan II Osmanı dünyaya gətirərək sarayda Validə sultandan sonra ən güclü ikinci qadın olmuşdur. I Əhmədin nənəsi Safiyə Sultanın köhnə saraya göndərilməsi və Handan Sultanın gənc yaşda vəfatı ilə sarayı idarə etməyə başlamışdır.
Övladları
Mahfiruz Xədicə Sultan II Osmandan başqa Şahzadə Mehmedi, Xədicə Xanım Sultanı, 1612-ci ildə şahzadə Bəyazidi və 1613-cü ildə isə şahzadə Hüseyni dünyaya gətirmişdir. Xədicə Xanım Sultan uşaq yaşlarında ölmüşdür. Şahzadə Mehmed 1621-ci ildə II Osman tərəfindən, Şahzadə Bəyazid və Şahzadə Hüseyn isə 1635-ci ildə IV Murad tərəfindən boğdurularaq edam edilmişdir. Mahfiruz Xədicə Sultan şahzadə Osmanın yetişməsinə önəm vermiş, yüksək təhsil alan şahzadə Osman ərəb, fars, latın, yunan və italyan dillərini mükəmməl bilmişdir.
Kösəm Sultanla rəqabəti
Yunan əsilli olan Kösəm Sultan şahzadə Mehmedi dünyaya gətirdikdən sonra Mahfiruzə Xədicə Sultan gözdən düşmüşdür. Mahfiruz Xədicə Sultan və Kösəm Sultan arasında 1607-ci ildə baş verən hadisə onlar arasındakı rəqabəti gücləndirmişdir. Venesiya elçisi Simoni Contarini və Cəlal Təmruqoğlunun xatirələrində bu hadisə belə təsvir olunur;
Bir mərasim zamanı Kösəm Baş Hasəki Mahfiruzun yerinə oturmuş və bu da onun qəzəbinə səbəb olmuşdur. Hərəmxanada bir-birləri ilə dalaşan qadınların məsələsi I Əhmədin qulağına çatmış və gənc Sultan iki hərəmini də danlamışdır.
Validə sultanlıq dönəmi
I Əhməd 1617-ci il, 21 noyabrdan 22 noyabra keçən gecə vəfat etmiş və oğlu Osman hələ çox kiçik olduğundan I Mustafa taxta oturmuşdur. I Mustafa dövlət məsələləri ilə maraqlanmamış və bu səbəbdən də hakimiyyətdə sadəcə 96 gün qalmışdır. Gənc Osman 1618-ci ildə, 14 yaşındaykən taxta oturmuş və bununla da Mahfiruz Xədicə Sultan validə sultan elan edilmişdir. Devletlu İsmetlu Mâh-Firûze Hadice Valide Sultan Ahiyât üs-Şan Hazretleri olaraq dövlət sənədlərində qeyd olunan Mahfiruz Xədicə Sultanın təsiri ilə Kösəm Sultan köhnə saraya göndərilmişdir.
Ölümü və sonrası
1620-ci ildə oğlunun səltənəti dönəmində vəfat etmiş və 2 il sonra oğlu Gənc Osman devrilərək Həlimə Validə Sultan və kürəkəni Sədrəzəm Qara Davud Paşa tərəfindən faciəvi şəkildə şəhid edilmişdir. Lakin onların zülmü bununla bitməyib. Vaxtilə köhnə saraya sürgün edilən Kösəm Sultan Validə Sultan olan kimi bacısı Şahincan Xatun öncə sürgün həyatı yaşamış, daha sonra edam edilmişdir. Bundan başqa IV Muradın hakimiyyəti dövründə mərhum sultan Mahfiruzun iki oğlu şahzadə Bəyazid və Şahzadə Hüseyn də edam edilmişdir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Necdet Sakaoğlu, Bu Mülkün Kadın Sultanları, 4. baskı, Sayfa: 223
- Andre Clot: Mektuplar, 1980–1985
- Yılmaz Öztuna: Devletler ve Hanedanlar 2. Cilt, 1989
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mahfiruz Xedice Sultan teq 1590 1620 Konstantinopol Sultan I Ehmedin bas hasekisi ve Osmanli sultani II Osmanin anasi Mahfiruz Xedice Sultanماه فیروز خدیجه سلطانValide Sultan26 fevral 1618 26 oktyabr 1620EvvelkiHelime SultanSonrakiMahpeyker Kosem SultanSexsi melumatlarDogum tarixi 1590Dogum yeri Simali QafqazVefat tarixi 26 oktyabr 1620Vefat yeri Istanbul Osmanli imperiyasiDefn yeri Eyyubsultan qebiristanligiFealiyyeti qul d Heyat yoldasi I EhmedUsaqlari II Osman Sahzade Huseyn Xedice Sultan Sahzade BeyazidAilesi Osmanli xanedaniDini islam Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyati1590 ci ilde Simali Qafqazda dunyaya gelmisdir Atasi cerkez kabardinlerinin kral xanedanina mensub olan Emir Elqas Cerkasski idi Boyuk babasi Emir Bitu Mustafa Pasa Cerkasski Sultan Suleymanin xanimi Mahidovran Sultanin qohumlarindan idi Bacisi Sahincan Xatun sonralar Abaza Mehmed Pasa ile evlendirilmisdir Hele usaq yaslarinda iken 1601 ci ilde sarayin esikagasi Servazad Xatun terefinden saraya alinaraq xususi telim terbiye almisdir Ozu de eslen cerkez olan qaynanasi Handan Sultanin gozune giren Mahfiruz 1604 cu ilde Sultan I Ehmede teqdim olunur 3 noyabr 1604 cu ilde I Ehmedin en boyuk oglu olan II Osmani dunyaya getirerek sarayda Valide sultandan sonra en guclu ikinci qadin olmusdur I Ehmedin nenesi Safiye Sultanin kohne saraya gonderilmesi ve Handan Sultanin genc yasda vefati ile sarayi idare etmeye baslamisdir OvladlariMahfiruz Xedice Sultan II Osmandan basqa Sahzade Mehmedi Xedice Xanim Sultani 1612 ci ilde sahzade Beyazidi ve 1613 cu ilde ise sahzade Huseyni dunyaya getirmisdir Xedice Xanim Sultan usaq yaslarinda olmusdur Sahzade Mehmed 1621 ci ilde II Osman terefinden Sahzade Beyazid ve Sahzade Huseyn ise 1635 ci ilde IV Murad terefinden bogdurularaq edam edilmisdir Mahfiruz Xedice Sultan sahzade Osmanin yetismesine onem vermis yuksek tehsil alan sahzade Osman ereb fars latin yunan ve italyan dillerini mukemmel bilmisdir Kosem Sultanla reqabetiYunan esilli olan Kosem Sultan sahzade Mehmedi dunyaya getirdikden sonra Mahfiruze Xedice Sultan gozden dusmusdur Mahfiruz Xedice Sultan ve Kosem Sultan arasinda 1607 ci ilde bas veren hadise onlar arasindaki reqabeti guclendirmisdir Venesiya elcisi Simoni Contarini ve Celal Temruqoglunun xatirelerinde bu hadise bele tesvir olunur Bir merasim zamani Kosem Bas Haseki Mahfiruzun yerine oturmus ve bu da onun qezebine sebeb olmusdur Heremxanada bir birleri ile dalasan qadinlarin meselesi I Ehmedin qulagina catmis ve genc Sultan iki heremini de danlamisdir Valide sultanliq donemiI Ehmed 1617 ci il 21 noyabrdan 22 noyabra kecen gece vefat etmis ve oglu Osman hele cox kicik oldugundan I Mustafa taxta oturmusdur I Mustafa dovlet meseleleri ile maraqlanmamis ve bu sebebden de hakimiyyetde sadece 96 gun qalmisdir Genc Osman 1618 ci ilde 14 yasindayken taxta oturmus ve bununla da Mahfiruz Xedice Sultan valide sultan elan edilmisdir Devletlu Ismetlu Mah Firuze Hadice Valide Sultan Ahiyat us San Hazretleri olaraq dovlet senedlerinde qeyd olunan Mahfiruz Xedice Sultanin tesiri ile Kosem Sultan kohne saraya gonderilmisdir Olumu ve sonrasi1620 ci ilde oglunun selteneti doneminde vefat etmis ve 2 il sonra oglu Genc Osman devrilerek Helime Valide Sultan ve kurekeni Sedrezem Qara Davud Pasa terefinden facievi sekilde sehid edilmisdir Lakin onlarin zulmu bununla bitmeyib Vaxtile kohne saraya surgun edilen Kosem Sultan Valide Sultan olan kimi bacisi Sahincan Xatun once surgun heyati yasamis daha sonra edam edilmisdir Bundan basqa IV Muradin hakimiyyeti dovrunde merhum sultan Mahfiruzun iki oglu sahzade Beyazid ve Sahzade Huseyn de edam edilmisdir Hemcinin baxValide sultanlarIstinadlarNecdet Sakaoglu Bu Mulkun Kadin Sultanlari 4 baski Sayfa 223 Andre Clot Mektuplar 1980 1985 Yilmaz Oztuna Devletler ve Hanedanlar 2 Cilt 1989