Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Məhəmməd Kəngərli (10 yanvar 1914, Şuşa – 17 avqust 2006, Ankara) — Azərbaycan Milli Mərkəzinin rəhbəri mühacir, Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin şəxsi həkimi. 14 yaşından etibarən Müsavat partiyasının Gənc Azər təşkilatının üzvü olub. 1939-cu ildə SSRİ-Finlandiya müharibəsində iştirak edib. Daha sonra II Dünya Müharibəsində almanlar tərəfindən əsir götürülən o Azərbaycan legionunda hərbi həkim vəzifəsində xidmət edib.
| Məhəmməd Kəngərli | |
|---|---|
 | |
| 10 dekabr 1968 – 2 sentyabr 1969 | |
| Əvvəlki | İsgəndər Ağüzüm |
| Sonrakı | Əhməd Yaşat |
| 6 may 1966 – 27 may 1967 | |
| Əvvəlki | Cəlal Odelli |
| Sonrakı | İsgəndər Ağüzüm |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 10 yanvar 1914 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 17 avqust 2006 (92 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Partiya | |
| Fəaliyyəti | hərbi həkim[d], Hərbi həkim |
| Hərbi xidmət | |
| Döyüşlər | |
Həyatı və fəaliyyəti
Məhəmməd Kəngərli 1914-cü ilin yanvarın 10-da Şuşada anadan olub. 1928-ci ildə 14 yaşında ikən Müsavat partiyasının Gənc Azər təşkilatına üzv olmuşdur. Orta təhsilini başa vurduqdan sonra 1933-cü ildə Universitetin tibb fakültəsinin rus bölməsinə daxil olmuş, daha sonra isə Leninqrad Hərbi Akademiyasına daxil olaraq 1939-cu ildə də oranı bitirmişdir. Akademiyanı bitirdikdən sonra SSRİ-Finlandiya müharibəsində hərbi həkim kimi iştirak edib. Tibbi batalyonla birgə finlərə əsir düşür. Bir il sonra əsirlər tərəflərə geri verilərkən Məhəmməd bəy sovet ordusuna geri qaytarılır.
II Dünya Müharibəsində
1940-cı il avqust ayının ilk həftəsində SSRİ-nin Baltikyanı ölkələrə qarşı işğal hərəkatında Estoniyanın Tartu şəhərinə göndərilib. Daha sonra isə Vilyandi və Pyarnu şəhərlərinə göndərilib. 1940-cı ilin sentyabr ayında Latviyanın Siqulda qəsəbəsinə, daha sonra isə Belarusiyanın Qomel şəhərinə göndərilsə də yerli əhali ilə münasibətlər qurmaqda ittiham edilərək işğal bölgəsindən uzaqlaşdırılıb. 1941-ci il iyunun 21-də Almaniya ilə başlayan müharibədən sonra avqust ayında 44-cü ordu korpusu ilə birlikdə İrana göndərilir. Sonrakı əmrdə isə 404-cü bölmə ilə Krım cəbhəsinə gəlir. 1942-ci ildə Krım cəbhəsində yaralanaraq almanlara əsir düşüb. Berlində müalicə aldıqdan sonra burada Məhəmməd Əmin Rəsulzadə ilə tanış olur. Almanlar tərəfindən Ukraynanın Xerson, Nikolayev və Odessa şəhərlərində qurulmuş səhra xəstəxanalarında hərbi həkim kimi fəaliyyət göstərdikdən sonra Rumıniyanın Konstansa şəhərinə göndərilib. 1944-cü ildə Macarıstana keçən Məhəmməd Kəngərli Balaton gölü yaxınlığında baş vermiş hava hücumu nəticəsində yaralanıb. Avstriyanın Qrats şəhərində müalicə edildikdən sonra mayın ayının ilk həftəsində Amerika Silahlı Qüvvələri tərəfindən əsir götürülüb.
Sonrakı fəaliyyəti
1946-cı ildə, Rəsulzadənin götərişi ilə yaradılan Azərbaycan Demokrat Birliyinə rəhbərlik edib. Birliyin əsas hədəflərindən biri əsir düşmüş azərbaycanlıların SSRİ-ə qayıtmaqlarının qarşısın almaq onları Türkiyəyə keçirmək olub. 1947-ci ilin qış aylarında Almaniyada Mittenwald Toplama Düşərgəsində olan 101 azərbaycanlı SSRİ vətəndaşı olduqları üçün SSRİ hərbi qüvvələrinə təhvil veriləcəkdi. Əsir azərbaycanlılar təhvil verilmək üçün Melrixştata göndəriləndə Məhəmməd Kəngərli bu prosesə müdaxilə edir və Amerika hərbi rəsmiləri ilə keçirdiyi görüşlərdən sonra həmin əsirlərin Amerikanın nəzarətində olan bölgədə qalmaqlarını təmin edir. O dövrdə bu hadisə alman mətbuatında "101-lər edamdan qayıtdılar" başlığı ilə işıqlandırılıb.
Türkiyədəki fəaliyyəti
Məhəmməd Kəngərli 1952-ci ildə Türkiyəyə gəlib Ankarada Azərbaycan Milli Mərkəzində və Azərbaycan Kültür Dərnəyində fəaliyyət göstərmişdir. 1954-cü ildə ailə həyatı qurub. İki il Azərbaycan Kültür Dərnəyinə rəhbərlik edib. 1952–1979-cu ildə Türkiyənin Sağlıq və Sosial yardım nazirliyinin müxtəlif xəstəxanalarında baş həkim, sağlıq müdiri, Qızılaypara baş müdir köməkçisi, Türkiyənin Bonndakı səfirliyində müşavir vəzifələrində fəaliyyət göstərib. 1963-cü ildə Kipr hadisələrində ora gedərək Qızılaypara xəstəxanasını qurmuşdur. 1971-ci ildə Hindistan Pakistan arasındakı Kəşmir müharibəsi dövründə "Qızıl aypara" dərnəyi adından müharibə bölgəsinə ezam olunub. Oradakı fəaliyyətinə görə də dəfələrlə şərəf medalları ilə təltif edilib. Sonradan Türkiyədə Anıtlar dərnəyinin rəhbəri olaraq fəaliyyət göstərib. Yaşadığı dövr ərzində Ankarada nəşr edilən "Azərbaycan" jurnalında milli mübarizə ilə bağlı çoxlu sayda məqaləsi dərc edilib. 2006-cı il avqustun 17-də Ankarada dünyasını dəyişib burada Karşıyaka məzarlığında dəfn edilib.
İstinadlar
- Nəsiman Yaqublu. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə ensiklopediyası (PDF). Bakı. 2013. səh. 405.
- Nəsiman Yaqublu. Bakının qurtuluşu (PDF). Bakı: Adiloğlu nəşriyyatı. 2008. səh. 251-252. ISBN .
- Celal Açıkgöz. "Genel Başkanımız Dr. Muhammet (Mehmet) Kengerli" (PDF) (türk). azerbaycankulder.org. iyul-avqust 2006. səh. 6. 07.01.2017 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 03.02.2022.
- Şəhanə Rəhimli. "Kəngərlinin Rəsulzadə haqqında dedikləri". azvision.az. 16 aprel 2018. 8 sentyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 8 sentyabr 2020.
- "Rəsulzadənin yaxın dostu olan Kəngərlinın qızı atası haqqında". aqreqator.az. 28 may 2019. 8 sentyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 8 sentyabr 2020.
- "Dr. Mehmet Kengerli'nin Özgeçmişi" (PDF) (türk). azerbaycankulder.org. iyul-avqust 2006. səh. 10. 07.01.2017 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 03.02.2022.
- Əhməd, Dilqəm. "Pakistandan medal alan azərbaycanlı". Türküstan qəzeti. Bakı. 7–13 sentyabr 2021. 16. Archived from the original on 2022-02-03. İstifadə tarixi: 2022-05-10.
- Yaqublu, 2005. səh. 147
- "Dr. Mehmet Kengerli'yi Kaybettik" (PDF) (türk). azerbaycankulder.org. iyul-avqust 2006. səh. 4. 07.01.2017 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 03.02.2022.
- Nəsiman Yaqublu. Qafqaz İslam Ordusu Azərbaycanda (PDF). Bakı: Ol. 2013. səh. 198. ISBN . 2023-02-24 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-02-24.
- "Doktor Məhəmməd Kəngərli 17 Avqust 2006 tarixində Haqqın rəhmətinə qovuşdu". azerphoto.com. 2006. 8 sentyabr 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 8 sentyabr 2020.
- Fahrettin Gülseven. "Azerbaycan ve Türklük Sevdalısı, Dr. Mehmet Kengerli'yi Ebediyete Uğurladık" (PDF) (türk). azerbaycankulder.org. iyul-avqust 2006. səh. 18. 07.01.2017 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 03.02.2022.
Ədəbiyyat
- Nəsiman Yaqublu. Azərbaycan legionerləri (PDF). Bakı: Çıraq nəşriyyatı. 2005. səh. 227.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mehemmed Kengerli 10 yanvar 1914 Susa 17 avqust 2006 Ankara Azerbaycan Milli Merkezinin rehberi muhacir Mehemmed Emin Resulzadenin sexsi hekimi 14 yasindan etibaren Musavat partiyasinin Genc Azer teskilatinin uzvu olub 1939 cu ilde SSRI Finlandiya muharibesinde istirak edib Daha sonra II Dunya Muharibesinde almanlar terefinden esir goturulen o Azerbaycan legionunda herbi hekim vezifesinde xidmet edib Mehemmed KengerliAzerbaycan Kultur Derneyinin sedri10 dekabr 1968 2 sentyabr 1969EvvelkiIsgender AguzumSonrakiEhmed Yasat6 may 1966 27 may 1967EvvelkiCelal OdelliSonrakiIsgender AguzumSexsi melumatlarDogum tarixi 10 yanvar 1914 1914 01 10 Dogum yeri Susa Susa qezasi Yelizavetpol quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 17 avqust 2006 2006 08 17 92 yasinda Vefat yeri Ankara Ankara ili TurkiyePartiya Musavat PartiyasiFealiyyeti herbi hekim d Herbi hekimHerbi xidmetDoyusler SSRI Finlandiya muharibesi 1939 1940 Ikinci Dunya muharibesiHeyati ve fealiyyetiMehemmed Kengerli 1914 cu ilin yanvarin 10 da Susada anadan olub 1928 ci ilde 14 yasinda iken Musavat partiyasinin Genc Azer teskilatina uzv olmusdur Orta tehsilini basa vurduqdan sonra 1933 cu ilde Universitetin tibb fakultesinin rus bolmesine daxil olmus daha sonra ise Leninqrad Herbi Akademiyasina daxil olaraq 1939 cu ilde de orani bitirmisdir Akademiyani bitirdikden sonra SSRI Finlandiya muharibesinde herbi hekim kimi istirak edib Tibbi batalyonla birge finlere esir dusur Bir il sonra esirler tereflere geri verilerken Mehemmed bey sovet ordusuna geri qaytarilir II Dunya Muharibesinde 1940 ci il avqust ayinin ilk heftesinde SSRI nin Baltikyani olkelere qarsi isgal herekatinda Estoniyanin Tartu seherine gonderilib Daha sonra ise Vilyandi ve Pyarnu seherlerine gonderilib 1940 ci ilin sentyabr ayinda Latviyanin Siqulda qesebesine daha sonra ise Belarusiyanin Qomel seherine gonderilse de yerli ehali ile munasibetler qurmaqda ittiham edilerek isgal bolgesinden uzaqlasdirilib 1941 ci il iyunun 21 de Almaniya ile baslayan muharibeden sonra avqust ayinda 44 cu ordu korpusu ile birlikde Irana gonderilir Sonraki emrde ise 404 cu bolme ile Krim cebhesine gelir 1942 ci ilde Krim cebhesinde yaralanaraq almanlara esir dusub Berlinde mualice aldiqdan sonra burada Mehemmed Emin Resulzade ile tanis olur Almanlar terefinden Ukraynanin Xerson Nikolayev ve Odessa seherlerinde qurulmus sehra xestexanalarinda herbi hekim kimi fealiyyet gosterdikden sonra Ruminiyanin Konstansa seherine gonderilib 1944 cu ilde Macaristana kecen Mehemmed Kengerli Balaton golu yaxinliginda bas vermis hava hucumu neticesinde yaralanib Avstriyanin Qrats seherinde mualice edildikden sonra mayin ayinin ilk heftesinde Amerika Silahli Quvveleri terefinden esir goturulub Sonraki fealiyyeti 1946 ci ilde Resulzadenin goterisi ile yaradilan Azerbaycan Demokrat Birliyine rehberlik edib Birliyin esas hedeflerinden biri esir dusmus azerbaycanlilarin SSRI e qayitmaqlarinin qarsisin almaq onlari Turkiyeye kecirmek olub 1947 ci ilin qis aylarinda Almaniyada Mittenwald Toplama Dusergesinde olan 101 azerbaycanli SSRI vetendasi olduqlari ucun SSRI herbi quvvelerine tehvil verilecekdi Esir azerbaycanlilar tehvil verilmek ucun Melrixstata gonderilende Mehemmed Kengerli bu prosese mudaxile edir ve Amerika herbi resmileri ile kecirdiyi goruslerden sonra hemin esirlerin Amerikanin nezaretinde olan bolgede qalmaqlarini temin edir O dovrde bu hadise alman metbuatinda 101 ler edamdan qayitdilar basligi ile isiqlandirilib Turkiyedeki fealiyyeti Mehemmed Kengerli 1952 ci ilde Turkiyeye gelib Ankarada Azerbaycan Milli Merkezinde ve Azerbaycan Kultur Derneyinde fealiyyet gostermisdir 1954 cu ilde aile heyati qurub Iki il Azerbaycan Kultur Derneyine rehberlik edib 1952 1979 cu ilde Turkiyenin Sagliq ve Sosial yardim nazirliyinin muxtelif xestexanalarinda bas hekim sagliq mudiri Qizilaypara bas mudir komekcisi Turkiyenin Bonndaki sefirliyinde musavir vezifelerinde fealiyyet gosterib 1963 cu ilde Kipr hadiselerinde ora gederek Qizilaypara xestexanasini qurmusdur 1971 ci ilde Hindistan Pakistan arasindaki Kesmir muharibesi dovrunde Qizil aypara derneyi adindan muharibe bolgesine ezam olunub Oradaki fealiyyetine gore de defelerle seref medallari ile teltif edilib Sonradan Turkiyede Anitlar derneyinin rehberi olaraq fealiyyet gosterib Yasadigi dovr erzinde Ankarada nesr edilen Azerbaycan jurnalinda milli mubarize ile bagli coxlu sayda meqalesi derc edilib 2006 ci il avqustun 17 de Ankarada dunyasini deyisib burada Karsiyaka mezarliginda defn edilib IstinadlarNesiman Yaqublu Mehemmed Emin Resulzade ensiklopediyasi PDF Baki 2013 seh 405 Nesiman Yaqublu Bakinin qurtulusu PDF Baki Adiloglu nesriyyati 2008 seh 251 252 ISBN 9789952250961 Celal Acikgoz Genel Baskanimiz Dr Muhammet Mehmet Kengerli PDF turk azerbaycankulder org iyul avqust 2006 seh 6 07 01 2017 tarixinde PDF Istifade tarixi 03 02 2022 Sehane Rehimli Kengerlinin Resulzade haqqinda dedikleri azvision az 16 aprel 2018 8 sentyabr 2020 tarixinde Istifade tarixi 8 sentyabr 2020 Resulzadenin yaxin dostu olan Kengerlinin qizi atasi haqqinda aqreqator az 28 may 2019 8 sentyabr 2020 tarixinde Istifade tarixi 8 sentyabr 2020 Dr Mehmet Kengerli nin Ozgecmisi PDF turk azerbaycankulder org iyul avqust 2006 seh 10 07 01 2017 tarixinde PDF Istifade tarixi 03 02 2022 Ehmed Dilqem Pakistandan medal alan azerbaycanli Turkustan qezeti Baki 7 13 sentyabr 2021 16 Archived from the original on 2022 02 03 Istifade tarixi 2022 05 10 Yaqublu 2005 seh 147 Dr Mehmet Kengerli yi Kaybettik PDF turk azerbaycankulder org iyul avqust 2006 seh 4 07 01 2017 tarixinde PDF Istifade tarixi 03 02 2022 Nesiman Yaqublu Qafqaz Islam Ordusu Azerbaycanda PDF Baki Ol 2013 seh 198 ISBN 978 9952 484 53 3 2023 02 24 tarixinde PDF Istifade tarixi 2023 02 24 Doktor Mehemmed Kengerli 17 Avqust 2006 tarixinde Haqqin rehmetine qovusdu azerphoto com 2006 8 sentyabr 2020 tarixinde Istifade tarixi 8 sentyabr 2020 Fahrettin Gulseven Azerbaycan ve Turkluk Sevdalisi Dr Mehmet Kengerli yi Ebediyete Ugurladik PDF turk azerbaycankulder org iyul avqust 2006 seh 18 07 01 2017 tarixinde PDF Istifade tarixi 03 02 2022 EdebiyyatNesiman Yaqublu Azerbaycan legionerleri PDF Baki Ciraq nesriyyati 2005 seh 227