Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Kon Fu Dzı (daha çox bilinən adı Konfutsi. Çincə: 孔夫子; təq. e.ə. 551 – təq. e.ə. 479) qədim dövr Çin filosofu və mütəfəkkiri. Kun Tsı da adlanır. Çin fəlsəfi sisteminə onun qədər təsir göstərmiş başqa filosof tapmaq çətindir. Bu təsir o qədər güclü olmuşdur ki, Konfutsianizm adlı yeni bir dinin yaranmasına səbəb olmuşdur. Sonradan ona "Yüz min nəslin atası" kimi görkəmli bir adın verilməsi də bunu göstərir.
| Konfutsi | |
|---|---|
| çin. 孔子 çin. 孔夫子 | |
 | |
| Doğum adı | 孔丘 |
| Doğum tarixi | təq. e.ə. 551 |
| Vəfat tarixi | təq. e.ə. 479 |
| Elm sahələri | fəlsəfə, Sosial fəlsəfə, etika |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Dahi Çin mütəfəkkiri Konfutsinin siyasi və etik görüşləri şagirdləri tərəfindən tərtib edilmiş "" ("") kitabında ifadə edilmişdir. Konfutsiçilik e.ə. II əsrdə Çində rəsmi ideologiya kimi qəbul olunmuş, dövlət dini rolunu oynamış, çinlilərin dünyagörüşünə və həyat tərzinə əsaslı təsir göstərmiş və indi də göstərməkdədir.
Adı tarixdə 100 ən nüfuzlu şəxs siyahısına 5-ci və tarixdə 100 ən çox öyrənilmiş şəxsiyyətlər siyahısına 81-ci şəxs olaraq daxil edilib.
Konfutsinin həyatı
Konfutsinin hansı sülalədən gəldiyi mövzusunda qəti məlumat yoxdur. Tso-chuanda Konfutsinin ( -) kral ailəsindən gəldiyi göstərilməkdədir (Tso-chuan 618 −19). Soy elmsə (généologie), onun, Shang sülaləsindən gələn Sung Dükünün atalarından olduğunu qəbul edər. Amma, bu bir dəlilə söykənilərək deyil, onun çox təbii olaraq bir hökmdar sülaləsindən gəlməsi lazım olduğu düşünülərək irəli sürülmüşdür. Onun Lu dərəbəyliyindən Tsu şəhərində (Şantung əyalətində, bugünkü Ch'iü-fu'ya yaxın) M. Ö. 551də doğulmuş olduğu bir çox sənəddə təsdiqlənməkdədir.
Konfutsinin ailə vəziyyəti və ictimai mövqeyinin nə olduğu üzərində də qəti bir mühakiməyə çatmaq gücdür. Bildiyimiz şey, onun kiçik yaşda yetim qaldığı, bir qardaşı, qardaş(bacı) oğlus(n)u, bir oğulu və bir qızı olduğudur. Lu dərəbəyliyində Kung adını daşıyan tək adam oydu.
Konfutsinin siyasi həyatda yüksək mövqelərdə olub olmadığı da Konfutsiçilər üçün bir problem olmuşdur. Meng-tzu, onun anbar gözətçilik etdiyini və daha əvvəl özünün də söylədiyi kimi, dolanışığını təmin etmək üçün qoyunlara çobanlıq etdiyini yazar (Meng-tzu, 5, [2] 5.4). Yenədə Konfutsinin Lu dərəbəyliyində yüksək mövqelərdə yol tapıldığını və siyasi həyatda böyük rollar oynadığı göstərilir. Dahası, Lu dərəbəyliyində ədalət naziri olduğu mövzusunda da israr edilir. Tso-chunan, Mo-tzu və Meng-tzu da bundan danışarlar. (*)
Konfutsinin siyasi təlimi, dövləti ideal şəkildə idarə edilməsinin mənəviyyata, xüsusilə "qızıl orta" və "insanpərvərlik" kimi etik anlayışlara əsaslanmasından irəli gəlir. Bu anlayışlar "düzgün yol"u (dao) təşkil edir. Öz-özü ilə və başqa insanlarla uzlaşmada yaşamaq istəyən hər kəs bu yolu izləməlidir. "Alicənab ərlər" (idarəçilər) öz rəiyyətinə qayğı göstərməli, onları öz əxlaqi nümunələrinin gücü ilə tərbiyə etməlidirlər. Konfutsi o insanları alicənab hesab edirdi ki, onlar öz həyatlarında əxlaq ehkamlarına əməl etsin: özünə qarşı tələbkar ol, başqaları ilə uzlaşmada yaşa, öz işlərində vəzifənə və qanuna əməl et və s. Çin mütəfəkkiri dövlətin patriarxal-paternalist konsepsiyasını inkişaf etdirirdi. Konfutsiyə görə, dövlət böyük ailədir, burada hökmdar — ata, təbəələr isə — onun oğullarıdır. Təbəələrin əsas səxavəti hökmdara sədaqət, bütün "böyüklərə" itaət və hörmət etməkdən ibarətdir.
Konfutsinin siyasi idealı — xeyirxah aristokratların gerçəkləşdirdiyi bir hakimiyyət, hər bir insanın vəzifəsinə ciddi riayət etməsi və qoyulmuş mərasimlərə əməl olunmasıdır. İctimai düzənin saxlanması üçün o, rituallara və mənəviyyata çox əhəmiyyət verirdi. Qədim çinli filosof, mənşəyinə görə deyil, tərbiyəsinə və öz bacarığını inkişaf etdirmə qabiliyyətinə görə əlicənab sayılan ideal insan (tszyun-tszı) konsepsiyasını hazırlamışdı. Konfutsi hesab edirdi ki, insan ilk növbədə humanist, insanlara qarşı sevgili (jen), ədalətli, sadiq, səmimi olmalı, həmişə biliklərə can atmalı, valideynlərinə, xüsusilə də yaşlılara hörmətlə yanaşmalıdır. Mütəfəkkir ailədə, cəmiyyətdə, dövlətdəki insanlar arasında ideal münasibətlər qanununu aşağıdakı şəkildə ifadə etmişdi: "Özünə rəva bilmədiyini, başqalarına etmə".
Hsiao termini: Ÿn köhnə çağlarda və sonra Konfutsi zamanında, ailəyə çox əhəmiyyət verilirdi. Ailə bağlarına hörmət göstərməyənlərin "Göy" tərəfindən cəzalandırılacaqları düşüncəsi vardı. Anaya ataya bağlılıq və hörmət mövzusuna çox əhəmiyyət verilirdi. İşdə Konfutsi bunu ələ alaraq "Hsiao" inancını meydana gətirmişdir. Burada ailə üzvlərinin bir-birlərinə qarşı olan tapşırıqları düşünülmüş, sonra bu genişlədilərək hökmdarla xalq arasındakı bağları da əhatə etmişdir. İki cür "Hsiao" vardır. Biri "Fiziki Hsiao", yəni anaya ataya kömək; o biri "Müqəddəs 'Hsiao", yəni ana ata yaşadığı müddətcə onlara maddi rahatlıq təmin etmənin yanında, istəklərini yerinə yetirmək, onları səhv olan şeylərdən qorumaq deməkdir. Öldükdən sonra da, qurbanlar təqdim edərək xatirələrini davam etdirmək və beləcə ölməzliklərini təmin etmək demək idi. Beləcə, "Hsiao" ümumiyyətlə bütün ərdəmlərin kökü, göyün yolu və insanın bir tapşırığıdır.
Jen termini: əxlaqi düşüncələrin qaynağıdır; amma bu termin, Lun-yüdə, insanların bir-birinə qarşı göstərdikləri incə duyğuları, sevgi və ərdəmi, iyilikseverliyi, yaxşılığı və primitivi insanı içinə götürməkdədir. Bu, eyni zamanda kitabın bir çox yerində keçən "Tê" (Ÿrdəm) ilə eyni anlama gəlməkdədir.
Tao termini: Konfutsi fəlsəfəsinin mərkəz anlayışı "Tao"dur; bu söz, Konfutsidən əvvəlki bürünc yazılarda və sonrakı yazında, "yol; idarə etmək; davranmaq və anlamaq" mənalarına gəlmişdir. Lun-yüdə də bu mənaları içinə al/götürməklə birlikdə, daha başqa mənalarda da istifadə edilmişdir. Ona görə Tao, kəslərin və dövlətin izləməsi lazım olan ülküsel yoldur. Bu ərdəmi, ədaləti, incəliyi, səmimiliyi və hörməti də içinə al/götürməkdədir. Musiqiyə və "Li"yə möhkəm möhkəmə bağlıdır. İnsanların pis işlər etməsini maneələr/mane olar və insanlar arasında yoldaşlığı təmin edər. Xalq Taoya sahib olsa, lazım olduğu kimi idarə olunacaq və əxlaq qanunları da yer üzündə suveren olacaq.
T'ien termini: Konfutsi fəlsəfəsində dinlə əlaqədar görüşlər qaranlıqdır. Köhnə çağlarda ruhlara və atalara təqdim edilər təqdim edilirdi. Bunlardan ən güclüsü "Ti" idi. Chou sülaləsi dövründə (M. Ö. 1050–247) tanrısal güc "T'ien" olmuşdu. Yeri göy idi. Eyni zamanda səma üçün də istifadə edilmişdir. Lun-yüdə də görüldüyü kimi, Konfutsi "Ti"dən heç danışmamış, daha çox "'TİEN"lə maraqlanmışdır. Ona görə "T'ien", o zaman aydın olduğu kimi göydə oturan, pis hökmdarları cəzalandıran, yeni xanadanlar quran və ərdəmliləri mükafatlandıran ataların ortaq bir adı deyildi. O, fərdi olmayan ahlaksal bir güc, ən uca bir varlıq və doğanın nizamı və özü idi. Beləcə "T'ien", hər şeyin üstündə bir varlıq idi; yaradıcı idi (Tanrı).
"Lun-yü"də də görüldüyü kimi, yaxşı bir hökumət, xalqa yaxşı qida, kifayət qədər silah təmin edən, xalqın etibarını qazanan bir hökumətdir. Xalqın etibarını qazanmayan hökumət ayaqda dayana bilməz. O, qorxuyla idarə olunan dövləti deyil, hökmdarla uyruğu arasında qarşılıqlı bir razılaşma, ortaq yol tapılan bir rəhbərliyi müdafiə etmişdir. Bu nöqtədə, müasir demokratiya qaydalarıyla bənzərlik göstərir. "Lun-yü"də də görüldüyü kimi, o, ölçü olaraq sıravi insanları, xalqı ələ alır və onların yetişdirilməsini, onların xoşbəxtliklə qovuşdurulmasını istəyir.
Konfutsinin siyasi karyerası
50 yaşında Konfutsi siyasi karyeraya başlayaraq Luda yüksək vəzifəyə təyin edildi. Amma tezliklə intriqalara dözməyərək istefa verdi və 13 il boyunca Çinin ərazisini səyahətə çıxdı. E.ə. 484-cü ilə Luya qayıtdı və Şutszin, Şitszin, Litszi, Yuetszin, Çuntsyu kitablarının redaktəsi, yayılması və müəllimliklə məşğul oldu. Konfutsi Çinin daxili krizislərlə müşayət olunan sosial və siyasi dəyişikliklər dönəmində yaşamışdır. Patriarxal-qohumluq normaları dağılmışdı, daxili ədavət soylu nəsilləri parçalayırdı. Tarixi ənənələrin dağılması, məmurların acgözlüyü və satqınlığı, sadə xalqın kasıblığı və iztirabları ölkənin taleyini düşünənlərin ciddi narazılığına səbəb olurdu.
Geniş yayılmış fikirlərin əksinə olaraq, Konfutsini sözün mütləq mənasında dinin banisi hesab etmək olmaz. Doğrudur, onun adı çox vaxt Budda və Zərdüştlə yanaşı çəkilir, amma əslində Konfutsinin dünyagörüşündə etiqad məsələlərinə çox az yer verilib. Etik-siyasi təlim olan konfutsiçiliyin mərkəzində insan əxlaqı, ailə və dövlətin idarə olunması məsələləri durur. Konfutsi üçün çıxış nöqtəsi kimi "səma" və "səmavi təsir" konsepsiyası əsas götürülür. Öz əsrinə tənqidi yanaşaraq ötən əsrləri üstün tutan Konfutsi bu müqayisənin əsasında özünün tzyun-tszı insanının mükəmməl idealını yaratdı. Müəyyən keyfiyyətlərə malik insan bu keyfiyyətləri Dao mənəvi qanunları ilə uzlaşdırmalıdır. Bu mükəmməlləşmənin məqsədi xeyirxah xadim (tzyun-tszı) səviyyəsinə çatmaq idi. Tzyun-tszı 2 vacib üstünlüyə -humanizm və borcluluq duyğusuna maik olmalı idi. Konfutsi təlimində əsas yerijen (insanilik, humanizm) — ailə, cəmiyyət və dövlətdə insanlar arasında münasibətlər tutur. Bu konsepsiyanın "nəyi ki, özünə arzulamırsan, onu başqasına etmə" prinsipi idi. Konfutsi ailəni əsas nümunə götürən cəmiyyətin bütün üzvləri arasında vəzifələrin dəqiq bölünməsi ilə çıxış edən siyasi konsepsiya da hazırlamışdı.
Həmçinin bax
- Konfutsi→böyük filosof
İstinadlar
- Chin A., Bell A. Confucius // Encyclopædia Britannica (brit. ing.). Encyclopædia Britannica, Inc., 1768.
- Csikszentmihalyi M. Confucius // Stanford Encyclopedia of Philosophy (ing.). Stanford University, Center for the Study of Language & Information, 1995. ISSN 1095-5054
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu adin diger istifade formalari ucun bax Konfutsi deqiqlesdirme Kon Fu Dzi daha cox bilinen adi Konfutsi Cince 孔夫子 teq e e 551 teq e e 479 qedim dovr Cin filosofu ve mutefekkiri Kun Tsi da adlanir Cin felsefi sistemine onun qeder tesir gostermis basqa filosof tapmaq cetindir Bu tesir o qeder guclu olmusdur ki Konfutsianizm adli yeni bir dinin yaranmasina sebeb olmusdur Sonradan ona Yuz min neslin atasi kimi gorkemli bir adin verilmesi de bunu gosterir Konfutsicin 孔子 cin 孔夫子Dogum adi 孔丘Dogum tarixi teq e e 551Vefat tarixi teq e e 479Elm saheleri felsefe Sosial felsefe etika Vikianbarda elaqeli mediafayllar Dahi Cin mutefekkiri Konfutsinin siyasi ve etik gorusleri sagirdleri terefinden tertib edilmis kitabinda ifade edilmisdir Konfutsicilik e e II esrde Cinde resmi ideologiya kimi qebul olunmus dovlet dini rolunu oynamis cinlilerin dunyagorusune ve heyat terzine esasli tesir gostermis ve indi de gostermekdedir Adi tarixde 100 en nufuzlu sexs siyahisina 5 ci ve tarixde 100 en cox oyrenilmis sexsiyyetler siyahisina 81 ci sexs olaraq daxil edilib Konfutsinin heyatiKonfutsinin hansi sulaleden geldiyi movzusunda qeti melumat yoxdur Tso chuanda Konfutsinin kral ailesinden geldiyi gosterilmekdedir Tso chuan 618 19 Soy elmse geneologie onun Shang sulalesinden gelen Sung Dukunun atalarindan oldugunu qebul eder Amma bu bir delile soykenilerek deyil onun cox tebii olaraq bir hokmdar sulalesinden gelmesi lazim oldugu dusunulerek ireli surulmusdur Onun Lu derebeyliyinden Tsu seherinde Santung eyaletinde bugunku Ch iu fu ya yaxin M O 551de dogulmus oldugu bir cox senedde tesdiqlenmekdedir Konfutsinin aile veziyyeti ve ictimai movqeyinin ne oldugu uzerinde de qeti bir muhakimeye catmaq gucdur Bildiyimiz sey onun kicik yasda yetim qaldigi bir qardasi qardas baci oglus n u bir ogulu ve bir qizi oldugudur Lu derebeyliyinde Kung adini dasiyan tek adam oydu Konfutsinin siyasi heyatda yuksek movqelerde olub olmadigi da Konfutsiciler ucun bir problem olmusdur Meng tzu onun anbar gozetcilik etdiyini ve daha evvel ozunun de soylediyi kimi dolanisigini temin etmek ucun qoyunlara cobanliq etdiyini yazar Meng tzu 5 2 5 4 Yenede Konfutsinin Lu derebeyliyinde yuksek movqelerde yol tapildigini ve siyasi heyatda boyuk rollar oynadigi gosterilir Dahasi Lu derebeyliyinde edalet naziri oldugu movzusunda da israr edilir Tso chunan Mo tzu ve Meng tzu da bundan danisarlar Kon Fu Dzinin analektleri Edebi toplusu Konfutsinin siyasi telimi dovleti ideal sekilde idare edilmesinin meneviyyata xususile qizil orta ve insanperverlik kimi etik anlayislara esaslanmasindan ireli gelir Bu anlayislar duzgun yol u dao teskil edir Oz ozu ile ve basqa insanlarla uzlasmada yasamaq isteyen her kes bu yolu izlemelidir Alicenab erler idareciler oz reiyyetine qaygi gostermeli onlari oz exlaqi numunelerinin gucu ile terbiye etmelidirler Konfutsi o insanlari alicenab hesab edirdi ki onlar oz heyatlarinda exlaq ehkamlarina emel etsin ozune qarsi telebkar ol basqalari ile uzlasmada yasa oz islerinde vezifene ve qanuna emel et ve s Cin mutefekkiri dovletin patriarxal paternalist konsepsiyasini inkisaf etdirirdi Konfutsiye gore dovlet boyuk ailedir burada hokmdar ata tebeeler ise onun ogullaridir Tebeelerin esas sexaveti hokmdara sedaqet butun boyuklere itaet ve hormet etmekden ibaretdir Konfutsinin siyasi ideali xeyirxah aristokratlarin gerceklesdirdiyi bir hakimiyyet her bir insanin vezifesine ciddi riayet etmesi ve qoyulmus merasimlere emel olunmasidir Ictimai duzenin saxlanmasi ucun o rituallara ve meneviyyata cox ehemiyyet verirdi Qedim cinli filosof menseyine gore deyil terbiyesine ve oz bacarigini inkisaf etdirme qabiliyyetine gore elicenab sayilan ideal insan tszyun tszi konsepsiyasini hazirlamisdi Konfutsi hesab edirdi ki insan ilk novbede humanist insanlara qarsi sevgili jen edaletli sadiq semimi olmali hemise biliklere can atmali valideynlerine xususile de yaslilara hormetle yanasmalidir Mutefekkir ailede cemiyyetde dovletdeki insanlar arasinda ideal munasibetler qanununu asagidaki sekilde ifade etmisdi Ozune reva bilmediyini basqalarina etme Hsiao termini Ÿn kohne caglarda ve sonra Konfutsi zamaninda aileye cox ehemiyyet verilirdi Aile baglarina hormet gostermeyenlerin Goy terefinden cezalandirilacaqlari dusuncesi vardi Anaya ataya bagliliq ve hormet movzusuna cox ehemiyyet verilirdi Isde Konfutsi bunu ele alaraq Hsiao inancini meydana getirmisdir Burada aile uzvlerinin bir birlerine qarsi olan tapsiriqlari dusunulmus sonra bu genisledilerek hokmdarla xalq arasindaki baglari da ehate etmisdir Iki cur Hsiao vardir Biri Fiziki Hsiao yeni anaya ataya komek o biri Muqeddes Hsiao yeni ana ata yasadigi muddetce onlara maddi rahatliq temin etmenin yaninda isteklerini yerine yetirmek onlari sehv olan seylerden qorumaq demekdir Oldukden sonra da qurbanlar teqdim ederek xatirelerini davam etdirmek ve belece olmezliklerini temin etmek demek idi Belece Hsiao umumiyyetle butun erdemlerin koku goyun yolu ve insanin bir tapsirigidir Jen termini exlaqi dusuncelerin qaynagidir amma bu termin Lun yude insanlarin bir birine qarsi gosterdikleri ince duygulari sevgi ve erdemi iyilikseverliyi yaxsiligi ve primitivi insani icine goturmekdedir Bu eyni zamanda kitabin bir cox yerinde kecen Te Ÿrdem ile eyni anlama gelmekdedir Tao termini Konfutsi felsefesinin merkez anlayisi Tao dur bu soz Konfutsiden evvelki burunc yazilarda ve sonraki yazinda yol idare etmek davranmaq ve anlamaq menalarina gelmisdir Lun yude de bu menalari icine al goturmekle birlikde daha basqa menalarda da istifade edilmisdir Ona gore Tao keslerin ve dovletin izlemesi lazim olan ulkusel yoldur Bu erdemi edaleti inceliyi semimiliyi ve hormeti de icine al goturmekdedir Musiqiye ve Li ye mohkem mohkeme baglidir Insanlarin pis isler etmesini maneeler mane olar ve insanlar arasinda yoldasligi temin eder Xalq Taoya sahib olsa lazim oldugu kimi idare olunacaq ve exlaq qanunlari da yer uzunde suveren olacaq T ien termini Konfutsi felsefesinde dinle elaqedar gorusler qaranliqdir Kohne caglarda ruhlara ve atalara teqdim ediler teqdim edilirdi Bunlardan en guclusu Ti idi Chou sulalesi dovrunde M O 1050 247 tanrisal guc T ien olmusdu Yeri goy idi Eyni zamanda sema ucun de istifade edilmisdir Lun yude de gorulduyu kimi Konfutsi Ti den hec danismamis daha cox TIEN le maraqlanmisdir Ona gore T ien o zaman aydin oldugu kimi goyde oturan pis hokmdarlari cezalandiran yeni xanadanlar quran ve erdemlileri mukafatlandiran atalarin ortaq bir adi deyildi O ferdi olmayan ahlaksal bir guc en uca bir varliq ve doganin nizami ve ozu idi Belece T ien her seyin ustunde bir varliq idi yaradici idi Tanri Lun yu de de gorulduyu kimi yaxsi bir hokumet xalqa yaxsi qida kifayet qeder silah temin eden xalqin etibarini qazanan bir hokumetdir Xalqin etibarini qazanmayan hokumet ayaqda dayana bilmez O qorxuyla idare olunan dovleti deyil hokmdarla uyrugu arasinda qarsiliqli bir razilasma ortaq yol tapilan bir rehberliyi mudafie etmisdir Bu noqtede muasir demokratiya qaydalariyla benzerlik gosterir Lun yu de de gorulduyu kimi o olcu olaraq siravi insanlari xalqi ele alir ve onlarin yetisdirilmesini onlarin xosbextlikle qovusdurulmasini isteyir Konfutsinin siyasi karyerasi50 yasinda Konfutsi siyasi karyeraya baslayaraq Luda yuksek vezifeye teyin edildi Amma tezlikle intriqalara dozmeyerek istefa verdi ve 13 il boyunca Cinin erazisini seyahete cixdi E e 484 cu ile Luya qayitdi ve Sutszin Sitszin Litszi Yuetszin Cuntsyu kitablarinin redaktesi yayilmasi ve muellimlikle mesgul oldu Konfutsi Cinin daxili krizislerle musayet olunan sosial ve siyasi deyisiklikler doneminde yasamisdir Patriarxal qohumluq normalari dagilmisdi daxili edavet soylu nesilleri parcalayirdi Tarixi enenelerin dagilmasi memurlarin acgozluyu ve satqinligi sade xalqin kasibligi ve iztirablari olkenin taleyini dusunenlerin ciddi naraziligina sebeb olurdu Genis yayilmis fikirlerin eksine olaraq Konfutsini sozun mutleq menasinda dinin banisi hesab etmek olmaz Dogrudur onun adi cox vaxt Budda ve Zerdustle yanasi cekilir amma eslinde Konfutsinin dunyagorusunde etiqad meselelerine cox az yer verilib Etik siyasi telim olan konfutsiciliyin merkezinde insan exlaqi aile ve dovletin idare olunmasi meseleleri durur Konfutsi ucun cixis noqtesi kimi sema ve semavi tesir konsepsiyasi esas goturulur Oz esrine tenqidi yanasaraq oten esrleri ustun tutan Konfutsi bu muqayisenin esasinda ozunun tzyun tszi insaninin mukemmel idealini yaratdi Mueyyen keyfiyyetlere malik insan bu keyfiyyetleri Dao menevi qanunlari ile uzlasdirmalidir Bu mukemmellesmenin meqsedi xeyirxah xadim tzyun tszi seviyyesine catmaq idi Tzyun tszi 2 vacib ustunluye humanizm ve borcluluq duygusuna maik olmali idi Konfutsi teliminde esas yerijen insanilik humanizm aile cemiyyet ve dovletde insanlar arasinda munasibetler tutur Bu konsepsiyanin neyi ki ozune arzulamirsan onu basqasina etme prinsipi idi Konfutsi aileni esas numune goturen cemiyyetin butun uzvleri arasinda vezifelerin deqiq bolunmesi ile cixis eden siyasi konsepsiya da hazirlamisdi Hemcinin baxKonfutsi boyuk filosofDiger layihelerdeVikisitatda elaqeli sitatlarVikianbarda elaqeli media fayllarIstinadlarChin A Bell A Confucius Encyclopaedia Britannica brit ing Encyclopaedia Britannica Inc 1768 Csikszentmihalyi M Confucius Stanford Encyclopedia of Philosophy ing Stanford University Center for the Study of Language amp Information 1995 ISSN 1095 5054