Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Karbohidrogenlər - yalnız karbon və hidrogen atomlarından ibarət olan birləşmələrdir.
Növləri
Karbohidrogenlər iki yerə bölünür:
Karbon atomları arasında yalnız birqat rabitə olduqda doymuş karbohidrogenlər, bir və ya bir neçə ikiqat, üçqat rabitə olduqda isə onlar doymamış karbohidrogenlər adlanır. Bu birləşmələr tərkiblərindəki karbon və hidrogen atomlarının nisbətinə görə fərqlənir. Bir hidrogen atomu çıxarılmış karbohidrogenlərə Hidrokarbillər deyilir. Aromatik karbohidrogenlər, alkanlar, alkenlər, alkinlər, tsiklo-alkanlar və s. karbohidrogenlərin müxtəlif sinifləridirlər. Yerdə təbii şəkildə tapılan karbohidrogenlərin əksəriyyəti xam neftin tərkibində rast gəlinir. Hansı ki, burada parçalarına ayrılmış üzvi birləşmələr karbon və hidrogen bolluğu yaradır ki, bunlar da birləşdikdə sonsuz uzunluğa malik ola biləcəyi düşünülən zəncirlər əmələ gətirə bilirlər.
Törəmələr
Halogenli törəmələri
Karbohidrogenlərin molekulunda bir və ya bir neçə hidrogen atomunu halogenlərlə əvəz etdikdə alınan birləşmələrdir.
Halogenli törəmələrin növləri
Molekulda halogen atomunun sayına görə;
- Birhalogenli birləşmələr
- İkihalogenli birləşmələr
- Üçhalogenli birləşmələr ola bilər.
Qrupları
Radikallara görə 2 qrupa bölmək olar;
- Doymuş karbohidrogenlərin halogenli törəmələri
- Doymamış karbohidrogenlərin halogenli törəmələri.
Doymuş karbohidrogenlərin birhalogenli törəmələri
Doymuş karbohidrogenlərin molekulunda bir hidrogen, bir halogen (xlor, brom, yod, flüor) atomu ilə əvəz olunsa, birhalogenli birləşmələr: xloridlər, bromidlər və ya yodidlər alına bilər. Metanda CH4 bir hidrogen bir xlor ilə əvəz olunsa, və ya xlor metan CH3Cl alınar.
Doymuş karbohidrogenlərin ikihalogenli törəmələri
Bunların ən sadə nümayəndəsi, metanda iki hidrogeni iki halogenlə əvəz etməklə alınan CH2Cl2 və ya metilxloriddir.
Halogenlərin karbonlar yanında yerləşməsindən asılı olaraq, ikihalogenli birləşmələr bir neçə növ ola bilər: halogenləri bir karbon yanında olan birləşmələrə hemdihalogenidlər, qonşu karbonlarda yerləşən birləşmələrə α-dihalogenidlər, halogenləri bir-birindən uzaq karbonlarda yerləşən birləşmələrə β, γ və habelə dihalogenidlər deyirlər.
Karbohidrogenlərin oksidləşməsinə qarşı inhibitor
Tərkibində kükürd, azot, oksiqen, hidroqen və karbon saxlayan kombinə təsirə malik inhibitordır.
Xassələri
Birləşmə 1-(3`-tietanil)-3-benziltiokarbamid kumil hidroperoksid ilə çox aşağı qatılıqlarda yüksək inhibitor xassələri göstərir. Antioksidantın belə yüksək inhibitor xassələri tietanil və tiokarbamid fragmentlərinin birgə olması və xüsusən də kompleksə hidroperoksid protonunun birləsməsi ilə izah etmək olar. Məhz bu amil alınmış inhibitorun antioksidləşdirici xassələrini kəskin yüksəldir.
Alınması
Kimyəvi quruluşuna və əldə edilən səmərəliyinə görə sintez edilən birləşməyə ən yaxını 3-tietanilizotiosianatın benzilaminlə etil spirti mühitində qarşılıqlı təsirindən alınan neft məhsullarının antioksidantı -1-(3`-tietanil)-3-benziltiokarbamiddir. 1-(3`-tietanil)-3-benziltiokarbamidin kumil hidroperoksidlə kompleksi üzvi kimyada məlum olan üsulla [2] 1-(3`-tietanil)-3-benziltiokarbamidin üzərinə az miqdarda kumil hidroperoksidi əlavə etməklə və alınan qarışığı otaq temperaturunda bir gün saxlamaqla alınır. Alınan kompleks ağ kristallk maddə olub, asetonda, xlorbenzolda, toluolda, həmçinin sürtkü yağlarında və yanacaqlarda həll olunur.
Tətbiqi
Alınmış 1-(3`-tietanil)-3-benziltiokarbamidin kumil hidroperoksidlə kompleksi yüksək effektivli oksidləşmə inhibitoru olmaqla, karbohidroğenlərdə, həmçinin sürtkü yağlarında və yanacaqlarda istifadə edilə bilər.
Karbohidrogen oksidləşdirici mikroorqanizmlər
Təbiətdəki ekosistemlərdə geniş yayılıb. Karbohidrogenoksidləşdirici xassəsi tərkibindəki oksidaza qrupundan olan fermentlərə əsaslanır. Belə ki, karbohidrogenin mikrobioloji parçalanması prosesində əsas rol mikroorqanizmlərin payına düşür. Bu mikroorqanizmlər karbon və enerji mənbəyi kimi neft və neft məhsullarından istifadə edirlər. Belə mikroorqanizmlər əsasən aerob formasında rast gəlinir və “karbohidrogenoksidləşdirici mikroorqanizmlər” adı alıblar. Karbohidrogenoksidləşdirici mikroorqanizmlər heterotrof canlılar sisteminin bir hissə olub, həm çirklənmiş, həm də təmiz ekosistemlərdə mövcud olurlar. Karbohidrogenoksidləşdiricinin digər heterotrof mikroorqanizmlərdən fermentlərə görə fərqlənirlər. Bu fermentlər karbohidrogenin oksidləşməsində və hidrofob substratların məninsənilməsində iştirak edir. Biosenozun neft və neft məhsulları ilə çirklənməsi, ekosistem üçün əlavə karbohidrogen mənbəyi yaradır ki, bu da yuxarıdakı bakteriyaların inkişafı üçün zəmin yaradır. Buna görə də daimi çirklənmiş ekosistemlərdə karbohidrogenoksidləşdirən bakteriyaların miqdarı təmiz ekosistemə nəzərən yüksək olur. Belə ki, ətraf mühitdə karbohidrogenoksidləşdirən bakteriyaların sayı ilə karbohidrogenlər arasında miqdarı əlaqə mövcud deyil. Suda yaşayan karbohidrogenoksidləşdirici bakteriyaların taksonomik tərkibi çox müxtəlifdir, 28 növ bakteriya və 14 növ göbələk təsvir edilir. Karbohidrogenoksidləşdirən mikrofloranın tərkibinə əsasən aşağıdakılar daxildir: Generp Aspergillus, Penicillum, Gunninghamella, Cladosporum [3, 4], generasiya Candida, Rhodotorula, Trichosporom, Filamentous mantarlar, hidrokarbon oksidləşdirici mikrofloranın tərkibində, Rhodococcus, Nocardia, Corynebacterium, Frankia, Nocardiopsis, Brevibacterium, Actinomadura, Mycobacterium, Pseudonocardi, Pseudomonas, Acinetobacter. Torpaqlarda karbohidrogenoksidləşdirən mikroorqanizmlər əsasən bakteriya və göbələklər kimi göstərilir. 22 növ bakteriya, 19 növ maya göbələyi və 24 növ mikroskopik mitselili göbələk var. Torpağın tipik sakinləri aşağıdakı növlərdir: Pseudomonas, Arthrobacter, Mycobacterium, Brevibacterium, Rhodococcus, Bacillus, Nocardia, Achromobacter, Micrococcus, Klebsiella, Enterobacteriaceae, Mycobacterium, Beierinckia, Alcaligenes, Corynebacterium, Xanthomonas və s. Məlumdur ki, biosenozlarda dominantlıq təşkil edən karbohidrogenoksidləşdirici bakteriyaların tərkibi neft məhsullarının təbiətindən asılıdır. Beləliklə, T.V. Koronelli, Rhodococcus, Pseudomonas, Acinetobacter və Arthrobacter kimi cinslərə məxsus dominant növlərin çirklənmiş ekosistemlər üçün xarakterik olduğunu qeyd edir. Xronik çirklənmiş ekosistemlərdə Roxococcus sözsüs olaraq dominantdır və qalan növlər ikinci dərəcəli mövqe tutur.
Bərk karbohidrogenlər
Bərk karbohidrogenlər - parafin, serezin, vazelin və mumlardır.
Parafinlərin istehsal prosesi
Parafinlərin istehsal prosesi – qaçların (“qaç” - heterojen kristallik kütlədir, distillat netf yağlarının deparafinləşmə prosesindən əlavə çıxan yan məhsuldur) yağdan təmizlənməsindən ibarətdir və neft yağlarının deparafinləşmə prosesinə analoji olan prosesdir. Qaçların yağdan daha mükəmməl təmizlənməsi üçün xammala daha yüksək miqdarda ketonaromatik həllediciləri əlavə edirlər. Əmtəə parafinlərinin alınması üçün ağardıcı qillərdən istifadə etməklə kontakt təmizlənmə prosesini (hal hazırda nadir hallarda istifadə olunur) və məhsulun rəngini yaxşılaşdıran, həmçinin doymamış karbohidrogen birləşmələrinin miqdarını məhsulun tərkibində kəskin aşağı salan hidrotəmizlənmə prosesini tətbiq edirlər.
Serezinlərin alınma prosesi
Serezinlərin alınma prosesi- petrolatumların yağdan təmizlənməsi –qalıq yağlarının deparafinləşməsi prosesinə analoji prosesdir. Serezinlərin təmizlənməsi üçün kontakt və ya hidrogen təmizlənməsi prosesləri tətbiq edilir. Vazelinlər – parafin, serezin, petrolatum və neft yağlarının qarışıqlarının qaynaşması ilə alınır. Vazelinin xarici görünüşü – eynicinsli məlhəm strukturlu məhsuldur, tibb və baytarlıq sahəsində, eyni zamanda sənayedə geniş istifadə olunur. Mumlar - parafin, serezin, petrolatum və onların qarşıqlarının polimerlərlə, qətranlarla və digər komponentlərlə qaynaşmasından alınan məhsuldur.
Həmçinin bax
Mənbə
- M.Mövsümzadə, P.Qurbanov "Üzvi kimya", Maarif-1983.
- Patent (Azerbaycan) 2003 02 21, 21 12.2000. FərzəliyevV.M., AllahverdiyevM.Ə. və b.
- В.М.Капустин, Б.П.Тонконогов, И.Г.Фукс. Технология переработки нефти. Часть 3. Производство нефтяных смазочных материалов. //«Химия» 2014 г. 328 с.
- Общий практикум по органической химии. М., 1965, изд. «Мир».
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Karbohidrogenler yalniz karbon ve hidrogen atomlarindan ibaret olan birlesmelerdir NovleriKarbohidrogenler iki yere bolunur Doymus karbohidrogenler Doymamis karbohidrogenler Karbon atomlari arasinda yalniz birqat rabite olduqda doymus karbohidrogenler bir ve ya bir nece ikiqat ucqat rabite olduqda ise onlar doymamis karbohidrogenler adlanir Bu birlesmeler terkiblerindeki karbon ve hidrogen atomlarinin nisbetine gore ferqlenir Bir hidrogen atomu cixarilmis karbohidrogenlere Hidrokarbiller deyilir Aromatik karbohidrogenler alkanlar alkenler alkinler tsiklo alkanlar ve s karbohidrogenlerin muxtelif sinifleridirler Yerde tebii sekilde tapilan karbohidrogenlerin ekseriyyeti xam neftin terkibinde rast gelinir Hansi ki burada parcalarina ayrilmis uzvi birlesmeler karbon ve hidrogen bollugu yaradir ki bunlar da birlesdikde sonsuz uzunluga malik ola bileceyi dusunulen zencirler emele getire bilirler ToremelerHalogenli toremeleri Karbohidrogenlerin molekulunda bir ve ya bir nece hidrogen atomunu halogenlerle evez etdikde alinan birlesmelerdir Halogenli toremelerin novleri Molekulda halogen atomunun sayina gore Birhalogenli birlesmeler Ikihalogenli birlesmeler Uchalogenli birlesmeler ola biler Qruplari Radikallara gore 2 qrupa bolmek olar Doymus karbohidrogenlerin halogenli toremeleri Doymamis karbohidrogenlerin halogenli toremeleri Doymus karbohidrogenlerin birhalogenli toremeleri Doymus karbohidrogenlerin molekulunda bir hidrogen bir halogen xlor brom yod fluor atomu ile evez olunsa birhalogenli birlesmeler xloridler bromidler ve ya yodidler alina biler Metanda CH4 bir hidrogen bir xlor ile evez olunsa ve ya xlor metan CH3Cl alinar Doymus karbohidrogenlerin ikihalogenli toremeleri Bunlarin en sade numayendesi metanda iki hidrogeni iki halogenle evez etmekle alinan CH2Cl2 ve ya metilxloriddir Halogenlerin karbonlar yaninda yerlesmesinden asili olaraq ikihalogenli birlesmeler bir nece nov ola biler halogenleri bir karbon yaninda olan birlesmelere hemdihalogenidler qonsu karbonlarda yerlesen birlesmelere a dihalogenidler halogenleri bir birinden uzaq karbonlarda yerlesen birlesmelere b g ve habele dihalogenidler deyirler Karbohidrogenlerin oksidlesmesine qarsi inhibitorTerkibinde kukurd azot oksiqen hidroqen ve karbon saxlayan kombine tesire malik inhibitordir Xasseleri Birlesme 1 3 tietanil 3 benziltiokarbamid kumil hidroperoksid ile cox asagi qatiliqlarda yuksek inhibitor xasseleri gosterir Antioksidantin bele yuksek inhibitor xasseleri tietanil ve tiokarbamid fragmentlerinin birge olmasi ve xususen de komplekse hidroperoksid protonunun birlesmesi ile izah etmek olar Mehz bu amil alinmis inhibitorun antioksidlesdirici xasselerini keskin yukseldir Alinmasi Kimyevi qurulusuna ve elde edilen semereliyine gore sintez edilen birlesmeye en yaxini 3 tietanilizotiosianatin benzilaminle etil spirti muhitinde qarsiliqli tesirinden alinan neft mehsullarinin antioksidanti 1 3 tietanil 3 benziltiokarbamiddir 1 3 tietanil 3 benziltiokarbamidin kumil hidroperoksidle kompleksi uzvi kimyada melum olan usulla 2 1 3 tietanil 3 benziltiokarbamidin uzerine az miqdarda kumil hidroperoksidi elave etmekle ve alinan qarisigi otaq temperaturunda bir gun saxlamaqla alinir Alinan kompleks ag kristallk madde olub asetonda xlorbenzolda toluolda hemcinin surtku yaglarinda ve yanacaqlarda hell olunur Tetbiqi Alinmis 1 3 tietanil 3 benziltiokarbamidin kumil hidroperoksidle kompleksi yuksek effektivli oksidlesme inhibitoru olmaqla karbohidrogenlerde hemcinin surtku yaglarinda ve yanacaqlarda istifade edile biler Karbohidrogen oksidlesdirici mikroorqanizmlerTebietdeki ekosistemlerde genis yayilib Karbohidrogenoksidlesdirici xassesi terkibindeki oksidaza qrupundan olan fermentlere esaslanir Bele ki karbohidrogenin mikrobioloji parcalanmasi prosesinde esas rol mikroorqanizmlerin payina dusur Bu mikroorqanizmler karbon ve enerji menbeyi kimi neft ve neft mehsullarindan istifade edirler Bele mikroorqanizmler esasen aerob formasinda rast gelinir ve karbohidrogenoksidlesdirici mikroorqanizmler adi aliblar Karbohidrogenoksidlesdirici mikroorqanizmler heterotrof canlilar sisteminin bir hisse olub hem cirklenmis hem de temiz ekosistemlerde movcud olurlar Karbohidrogenoksidlesdiricinin diger heterotrof mikroorqanizmlerden fermentlere gore ferqlenirler Bu fermentler karbohidrogenin oksidlesmesinde ve hidrofob substratlarin meninsenilmesinde istirak edir Biosenozun neft ve neft mehsullari ile cirklenmesi ekosistem ucun elave karbohidrogen menbeyi yaradir ki bu da yuxaridaki bakteriyalarin inkisafi ucun zemin yaradir Buna gore de daimi cirklenmis ekosistemlerde karbohidrogenoksidlesdiren bakteriyalarin miqdari temiz ekosisteme nezeren yuksek olur Bele ki etraf muhitde karbohidrogenoksidlesdiren bakteriyalarin sayi ile karbohidrogenler arasinda miqdari elaqe movcud deyil Suda yasayan karbohidrogenoksidlesdirici bakteriyalarin taksonomik terkibi cox muxtelifdir 28 nov bakteriya ve 14 nov gobelek tesvir edilir Karbohidrogenoksidlesdiren mikrofloranin terkibine esasen asagidakilar daxildir Generp Aspergillus Penicillum Gunninghamella Cladosporum 3 4 generasiya Candida Rhodotorula Trichosporom Filamentous mantarlar hidrokarbon oksidlesdirici mikrofloranin terkibinde Rhodococcus Nocardia Corynebacterium Frankia Nocardiopsis Brevibacterium Actinomadura Mycobacterium Pseudonocardi Pseudomonas Acinetobacter Torpaqlarda karbohidrogenoksidlesdiren mikroorqanizmler esasen bakteriya ve gobelekler kimi gosterilir 22 nov bakteriya 19 nov maya gobeleyi ve 24 nov mikroskopik mitselili gobelek var Torpagin tipik sakinleri asagidaki novlerdir Pseudomonas Arthrobacter Mycobacterium Brevibacterium Rhodococcus Bacillus Nocardia Achromobacter Micrococcus Klebsiella Enterobacteriaceae Mycobacterium Beierinckia Alcaligenes Corynebacterium Xanthomonas ve s Melumdur ki biosenozlarda dominantliq teskil eden karbohidrogenoksidlesdirici bakteriyalarin terkibi neft mehsullarinin tebietinden asilidir Belelikle T V Koronelli Rhodococcus Pseudomonas Acinetobacter ve Arthrobacter kimi cinslere mexsus dominant novlerin cirklenmis ekosistemler ucun xarakterik oldugunu qeyd edir Xronik cirklenmis ekosistemlerde Roxococcus sozsus olaraq dominantdir ve qalan novler ikinci dereceli movqe tutur Berk karbohidrogenlerBerk karbohidrogenler parafin serezin vazelin ve mumlardir Parafinlerin istehsal prosesiParafinlerin istehsal prosesi qaclarin qac heterojen kristallik kutledir distillat netf yaglarinin deparafinlesme prosesinden elave cixan yan mehsuldur yagdan temizlenmesinden ibaretdir ve neft yaglarinin deparafinlesme prosesine analoji olan prosesdir Qaclarin yagdan daha mukemmel temizlenmesi ucun xammala daha yuksek miqdarda ketonaromatik helledicileri elave edirler Emtee parafinlerinin alinmasi ucun agardici qillerden istifade etmekle kontakt temizlenme prosesini hal hazirda nadir hallarda istifade olunur ve mehsulun rengini yaxsilasdiran hemcinin doymamis karbohidrogen birlesmelerinin miqdarini mehsulun terkibinde keskin asagi salan hidrotemizlenme prosesini tetbiq edirler Serezinlerin alinma prosesiSerezinlerin alinma prosesi petrolatumlarin yagdan temizlenmesi qaliq yaglarinin deparafinlesmesi prosesine analoji prosesdir Serezinlerin temizlenmesi ucun kontakt ve ya hidrogen temizlenmesi prosesleri tetbiq edilir Vazelinler parafin serezin petrolatum ve neft yaglarinin qarisiqlarinin qaynasmasi ile alinir Vazelinin xarici gorunusu eynicinsli melhem strukturlu mehsuldur tibb ve baytarliq sahesinde eyni zamanda senayede genis istifade olunur Mumlar parafin serezin petrolatum ve onlarin qarsiqlarinin polimerlerle qetranlarla ve diger komponentlerle qaynasmasindan alinan mehsuldur Hemcinin baxHis duda MenbeM Movsumzade P Qurbanov Uzvi kimya Maarif 1983 Patent Azerbaycan 2003 02 21 21 12 2000 FerzeliyevV M AllahverdiyevM E ve b V M Kapustin B P Tonkonogov I G Fuks Tehnologiya pererabotki nefti Chast 3 Proizvodstvo neftyanyh smazochnyh materialov Himiya 2014 g 328 s Obshij praktikum po organicheskoj himii M 1965 izd Mir