Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kastiliyalı I Yuanna (ing. Juana I de Castilla) və ya Dəli Yuanna (isp. Juana I la Loca; 6 noyabr 1479[…], Toledo – 12 aprel 1555[…], Tordesilyas[d], Kastiliya və Leon) – Kastiliya və Araqon kraliçası.
| I Çılğın Xuana | |
|---|---|
| isp. Juana I la Loca kat. Joana la Boja | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 6 noyabr 1479[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 12 aprel 1555[…](75 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Dəfn yeri |
|
| Sülalə | Trastamar sülaləsi |
| Atası | II Ferdinand |
| Anası | Kastilyalı İzabella |
| Həyat yoldaşı |
|
| Uşaqları | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İlk illəri və təhsili
Yuanna 6 noyabr 1479-cu ildə Kastilya krallığının paytaxtı Toledo şəhərində dünyaya gəldi. Kastilya kraliçası I İzabella və Araqon kralı II Ferdinandın üçüncü övladı və ikinci qızı idi. Ağ bənizi, mavi gözləri və anası ilə bacısı Ketrində olduğu kimi narıncı saçları vardı. Ailənin Yuannadan başqa 4 övladı daha vardı: İzabella, Con, Mariya və Ketrin.
Yuanna ağıllı və çalışqan bir şagird idi. Yeni qurulan Kastilya-Araqon ittifaqının gücünün qorunması üçün gələcəkdə siyasi evlilik qurması planlaşdırılırdı və bu məqsədlə mükəmməl təhsil aldı. Kralın qızı olduğu üçün nə Kastilya, nə də Araqon taxtına namizəd göstərilmirdi. Buna baxmayaraq ard-arda baş verən ölümlər nəticəsində hər iki taxtın rəsmi vəliəhdi oldu.
Katolik inancına etirazları
1495-ci ildən etibarən, Yuanna katolik dini ayinlərə qatılmaqdan çəkindi və dinə şübhə ilə yanaşmağa başladı. Bundan təşvişə düşənlərdən biri isə 1478-ci ildə inkvizisiya məhkəməsini quran anası İzabella oldu. Ailədə ən çox çəkindiyi şəxs olan anası isə bu məsələyə səthi yanaşmadı və atası II Ferdinandın şəxsi qulluqçularından Mosen Lui Ferrerin məktublarında da qeyd etdiyinə görə, Yuanna xüsusi olaraq cəzalandırıldı. Ümumilikdə 2000 nəfər diri-diri yandırıldı və yüzlərlə adam həbs olundu. Ölkə əhalisinin yarısı isə Fransa və İtaliya başda olmaq üzrə başqa ölkələrə qaçdılar. Keçmiş baş rahib Tomas de Matienzo və keşiş Andreas saraya məktub yazaraq gənc qızı anasına şikayət etdilər. Yazdıqlarına görə gənc şahzadə günah çıxartma ayinindən imtina edir və fransız sərxoş keşişlərlə gün keçirirdi.
Evliliyi
1496-cı ildə 17 yaşlı Yuanna özündən bir yaş böyük olan Şahzadə Filiplə nişanlandı. Şahzadə Filip Müqəddəs Roma imperatoru I Maksimilianla onun ilk xanımı Mariyanın yeganə övladı idi. Bu nikahla Avropada Fransa əleyhinə bir ittifaq quruldu.
Valyadolid şəhərindəki kral sarayında (valideynləri də 1469-cu ildə burda gizlicə evlənmişdi) qiyabi olaraq evləndirilən Yuanna 22 avqustda Laredo sahilindən Biskay körfəzinə doğru yola çıxdı və Uels şahzadəsi olan bacısı Ketrinlə 1506-cı ildə baş tutan görüşü istisna olmaqla, bacı-qardaşlarını bir daha heç görmədi. Rəsmi toy mərasimi isə 20 oktyabr 1496 tarixində Belçikanın şimalındakı Lyer sarayında baş tutdu. 1498–1507-ci illər ərzində hər biri kral və kraliça olan 6 övladı dünyaya gəldi.
Kastilya şahzadəsi
Yuannanın qardaşı Conun vəfatı və qızının ölü doğulması, böyük bacısı İzabellanın və oğlu Miquelin gənc yaşda vəfatı Yuannanı İspaniya taxt-tacının vəliəhdi halına gətirdi. Digər bacıları Mariya və Ketrin isə ondan kiçik idi.
1502-ci ildə Kastiliyanın korteslər birliyi Yuannanı və əri Filipi taxtın vəliəhdləri olaraq qəbul etdilər. Yuannaya taxt varislərinə ənənəvi olaraq verilən Asturiya şahzadəsi ünvanı verildi. Yenə həmin il Araqon korteslər birliyi də cütlüyü taxt vəliəhdi olaraq elan etmək üçün Saraqosada toplanan bir andiçmə mərasiminə dəvət etdi. Ancaq Saraqosa baş yepiskopu bu andiçmə mərasimini rəsmi olaraq qəbul etmədi.
Buna baxmayaraq Yuanna, əri Filip və Burqundiya sarayından böyük bir alay Madridə doğru yola düşdü. Kral Filip və saray xidmətçilərinin bir qismi ertəsi il geri dönsələr də, hamilə olan Yuanna Madriddə qaldı. Cütülüyün dördüncü övladı olan Ferdinand məhz bu ərəfədə Madriddə dünyaya gəldi.
Səltənəti
Kastilya kraliçası
Anası İzabellanın 1504-cü ildə vəfatından sonra Yuanna Kastilya kraliçası, əri Filip isə krallığın de-yure kralı elan olundu. Atası II Ferdinand isə öncədən bağlanan bütün müqavilələrə baxmayaraq Kastilyadakı bütün səltənət hüquqlarını itirdi.
II Ferdinand isə bununla razılaşmadı və üzərində "Araqonun, Kastilyanın və Leonun kral və kraliçası II Ferdinand və Yuanna" yazılan qızıl sikkələr kəsdirdi. 1505-ci ilin əvvəllərində isə korteslər birliyini Yuannanın ağır xəstə olduğuna və ölkəni idarə edə bilməyəcəyinə inandırdı. Çox keçmədən korteslər birliyi II Ferdinandı Yuannanın hamisi, krallığın isə real hakimi elan etdi.
Yuannanın əri Kral Filip isə hakimiyyəti əldən vermək istəmirdi. Bu səbəblə üzərində "Avstriya hersoqu, Kastilyanın və Leonun kral və kraliçası Filip və Yuanna" yazılan qızıl sikkələr kəsdirdi. Buna cavab olaraq isə II Ferdinand Fransa yönlü bir siyasət yeritdi. Gələcəkdə Kastilya taxtında haqq iddia edə bilsin deyə Fransa kralı XII Lüdoviqin bacısı qızı Germani de Foksla evləndi.
II Ferdinandın yenidən evlənməsi isə Kastilyadakı Yuanna və Filip dəstəyini artırdı və cütlük 1505-ci ilin sonlarında artıq Kastilyada yaşamağa qərar verdilər. 10 yanvar 1506-cı ildə Flandriyadan ayrılan gəmiləri İngiltərə sahillərində qəzaya uğradı və gəmi batdı. Qəzadan xilas olan cütlük isə Yuannanın bacısı Ketrin və əri Uels şahzadəsi Henrinin (gələcəyin VIII Henrisi) Vindzor sarayında qonağı oldu. Cütlük Kastilyada çıxan vətəndaş müharibəsi səbəbilə 21 aprel tarixinə qədər burada qalmalı oldular.
Kral Filip isə Kastilyada möhkəmlənmək istəyirdi və bu məqsədlə yerli əsilzadələri II Ferdinanda qarşı ayaqlandırmaq fikri vardı. Nəhayət cütlük 26 apreldə La Korunya limanına çatdılar. Ancaq bu əsnada Kastilya əsilzadələri cütlükdən üz döndərmişdi. II Ferdinand isə bütün bu hadisələri müzakirə etmək məqsədilə kürəkəni Filiplə 27 iyunda Villafafillada gizlicə görüşdü. Gözlənilən əksinə, II Ferdinand Kastilya taxtındakı bütün hüquqlarını "sevimli övladlarına" təhvil verdi və cütlüyü Araqon taxtının vəliəhdi elan etdi. Daha sonra Filip və II Ferdinand ikinci bir saziş imzaladılar və bu sazişlə də, Yuannanın "xəstə və bacarıqsız" olduğu, bu səbəblə bütün səltənət hüquqlarından məhrum edilməsi barədə razılığa gəldilər.
Ancaq II Ferdinand elə həmin günün axşamı ikinci sazişin bütün şərtlərindən imtina etdi və Yuannanın Kastilyanın əsl kraliçası olduğunu, bu hüquqların pozulması halında Kastilyada haqq iddia edəcəyini bildirdi.
Filipin ölümü
Villafafilladakı danışıqların nəznində Kastilya korteslər birliyi 9 iyulda Valyadolid qəsrində toplandı. 12 iyulda baş tutan andiçmə mərasimi ilə Kral Filip və Yuannaya Kastilya və Leon kral və kraliçası, övladları Karla isə taxtın varisi olaraq sədaqət andı içdilər. Bu razılıq yalnız bir neçə ay davam etdi.
25 sentyabr 1506-cı ildə Filip Kastilyadakı Burqos şəhərində 5 günlük bir xəstəliyin ardından vəfat etdi. Rəsmi ölüm səbəbi olaraq tifus xəstəliyi göstərilsə də, hər kəs bu ölümün ardında II Ferdinandın olduğunu başa düşürdü. Bu əsnada Yuanna ən kiçik qızı (gələcəyin Portuqaliya kraliçası) hamilə idi.
20 dekabr 1506-cı ilədək Yuanna ölkəni tək başına idarə etməyə çalışsa da, krallıq əsl xaos halına bürünmüşdü. Varisi hesab edilən 6 yaşlı oğlu Karl isə Flandriyadakı bibisinin himayəsində idi. Bu əsnada atası II Ferdinand bütün olanları səssizliklə izləyir və siyasi böhranın böyüməsini gözləyirdi.
Kraliçanın etirazlarına baxmayaraq baş yepiskop Krisnerosun rəhbərliyi ilə fövqəladə məclis qurulsa da, bu məclis ölkə idarəsini əl əala bilmədi. Yaranan qıtlıq və davam edən vəba epidemiyası nəticəsində ölkə əsl xaos halını almışdı. Bütün bunların ardından II Ferdinand 1507-ci ilin iyulunda Kastilyaya səfərə çıxdı. Gəlişi əsnasında vəbanın səngiməsi əhali arasında onu əfsanələşdirdi və İspaniyanın xilaskarı hesab olundu.
Atasının səltənəti
II Ferdinand və qızı Yuanna 30 iyul 1507-ci ildə Hornillas şəhərində görüşdülər. Kral qızını, Kastilya və Leon krallığı üzərindəki bütün səltənət hüquqlarını ona təhvil etməyə məcbur etdi. 17 avqustda 3 məclis üzvü saraya çağrıldı və yerli əsilzadələrə səltənətin dəyişdiyi bildirildi. Yuanna isə bütün bunlara etiraz edərək, həyatda olduğu müddət ərzində bütün səltənət hüququnun yalnız və yalnız özünə aid olduğunu bildirdi.
Bütün bunlara baxmayaraq heç kəs kraliçanın bu sözlərinə fikir vermədi. Sadəcə rəsmi yazışmalarda adə yazılırdı və bu yazışmaları belə atası II Ferdinand imzalayırdı. 1510-cu ildə Kastilyanın korteslər birliyi II Ferdinandı krallığın hamisi elan etdi və hakimiyyət II Ferdinandın vəkili baş yepiskop Kisnerosa həvalə olundu. Yuanna isə bütün sadiq xidmətçilərindən ayrıldı və 1509-cu ilin fevralında Tordesillasdakı kral sarayına həbs olundu. Ölkədə kraliçanın dəli olduğu, hətta ərinin cəsədini də özüylə birlikdə həbs olduğu saraya aparması barədə şayələr gəzməyə başladı.
Atasının ölümü
II Ferdinand artıq son günlərini yaşayırdı və ölümündən sonra taxtının heç görmədiyi nəvəsi Karla keçməsini istəmirdi. Üstəlik yeni bir vəliəhd qazanmaq üçün baş tutan ikinci evliliyində də bir övladı olmamışdı. Onun vəliəhd namizədi isə Kastilyada doğulub böyüyən digər nəvəsi və adaşı Ferdinand idi.
Ancaq bu planları həyata keçmədən II Ferdinand 1516-cı ildə vəfat etdi. Əslində Kastilya və Araqon krallıqları Yuanna və oğlu Karla keçməli olsa da, balaca Karl Flandriyada idi və onun yerinə Araqonu babasının qeyri-qanuni övladı Alfonso idarə edirdi. Kastilya və Leon krallığı isə baş yepiskop Kisnerosun nəzarətində qalmaqda idi. Bəzi yerli əsilzadələr ayaqlanaraq kiçik Ferdinandı Kastilya kralı elan etsələr də, bu cəhd uğursuzluqla nəticələndi.
Ortaq monarx kimi
1517-ci ilin oktyabrında 17 yaşlı Karl Biskay körfəzində ayrılaraq Asturiyaya gəldi. 4 noyabrda bacısı Eleonora ilə birlikdə Tordesillasdakı anası ilə görüşdü və ondan ortaq monarx olması barədə icazə aldı. Oğlunun bu təklifini qəbul etsə də, Yuannanın Tordesillasdakı məhbus həyatı davam etdi. Nəhayət, Valyadoliddə toplanan Kastilya korteslər birliyi Karlı Araqon, Kastilya və Leon kralı olaraq elan etdi. 1519-cu ildə bu 3 krallığı tam mənada əlində cəmləşdirən Karl 1519-cu ildə Müqəddəs Roma imperatoru da seçildi və beləliklə, Avropanın ən güclü monarxı oldu.
1520-ci ildə ölkədəki Habsburq nüfuzundan narazı olan əhali Karl əleyhinə ayaqlandılar. Tarixdə Komunero üsyanı olaarq keçən bu ayaqlanmanın əsas məqsədi Habsburqları ölkədən qovmaq və illərdir həbs olunan kraliça Yuannanı yenidən hakimiyyətə gətirmək idi. Bu məqsədlə formal da olsa hakimiyyətdə olan Yuannanın həbs olunduğu Tordesillasa irəliləyən üsyançılar onunla danışıqlara keçmək istədilər. Kraliçadan alınan dəstək bu üsyanı leqallaşdıracaqdı. Ancaq oğlu Karlın göndərdiyi bir heyət kraliçanı bu dəstəyi verməməyə razı saldı. Heyətin bölgəyə gəlişindən dərhal sonra baş tutan və kralın qalib gəldiyi Villalar döyüşü üsyanın aqibətini həll etdi.
Son illəri
Karl hakimiyyətini və səltənətini, anasını Tordesillasdakı kral sarayında həbs etdirərək təmin edirdi. Yuannanın vəziyyəti isə artıq ağırlaşmışdı. Rəvayətə görə, ona nəzarət edən rahibələrin onu öldürmək istədiyinə inanırdı və yemək yeməyi, yuyunmağı və hətta paltarlarının dəyişdirilməsi olduqca çətinləşmişdi. Karl anasının nədimələrindən birinə yazdığı məktubda kraliçanın heç kimlə danışmamasını, bundan heç kəsə xeyir gəlməyəcəyini bildirirdi.
Yuannanın ən kiçik qızı Ketrin, II Ferdinand dövründə olduğu kimi anasıyla birlikdə Tordesillas qəsrində yaşayırdı. Böyük qızı Eleonora isə anasının xidmətinə onlarla xidmətçi təsis etmişdi. Bütün bunlara baxmayaraq artıq 70 yaşını keçən Yuannanın səhhəti pisləşmişdi. Kraliça 12 aprel 1555-ci ildə, cümə günü vəfat etdi. İspaniyadakı Qranada Kral Şapelində valideynlərinin yanında dəfn olundu.
Xəstəliyi
Gənclik illərində olduqca sağlam görünən Yuannanın ilk xəstəlik əlamətləri evləndikdən sonra görülməyə başlandı. Bəzi tarixçilərə görə, bu, yüngül melanxoliya və ya depressiya halı, bəzilərinə görə isə ağırlaşmış şizofreniya idi. Hətta onun bu xəstəliyinin ögey oğlu tərəfindən Avilla qəsrinə həbs olunan və daha sonra dəli damğası vurulan nənəsi Portuqaliya kraliçası İzabella ilə əlaqəli olduğu belə deyilir. Bu iddialar bu günə qədər sübut oluna bilməyib. Ancaq tək bilinən şey onun bu zəifliyinin taxtında gözü olan atası, əri və oğlu tərəfindən mükəmməl şəkildə istifadə edildiyidir. Buna baxmayaraq Yuanna ölümünə qədər hər kəs tərəfindən Araqonun, Kastilya və Leonun yeganə hakimi və kraliçası olaraq anıldı.
Sonralar taxta çıxan kiçik oğlu Ferdinandla Todesillas qəsrinin gözətçiləri arasında gedən yazışmalara baxsaq, kraliçanın zəbt edilməsi üçün hətta işgəncə edildiyini də başa düşərək. Məzlum kraliça ölümünə qədər, taxtda oturan övladları tərəfindən xilas edilməyi arzulasa da, bu arzuları həyata keçmədi. Üstəlik onun bu vəziyyəti oğullarının səltənətini leqal hala gətirirdi.
Övladları
- Eleonora (d. 15 noyabr 1498, Löven — ö. 25 fevral 1558, Estremadura)
- Karl (d. 24 fevral 1500, Flandriya — ö. 21 sentyabr 1558, Estremadura)
- İzabella (d. 18 iyul 1501, Brüssel — ö. 19 yanvar 1526, Gent)
- Ferdinand (d. 10 mart 1503, Kastilya — ö. 25 iyul 1564, Vyana)
- (d. 18 sentyabr 1505, Brüssel — ö. 18 oktyabr 1558, Valyadolid)
- Ketrin (d. 14 yanvar 1507, Kastilya — ö. 12 fevral 1578, Lissabon)
İstinadlar
- Johanna van Castilie. 2009.
- Juana I. La Loca // Diccionario biográfico español (isp.). Real Academia de la Historia, 2011.
- Kindred Britain.
- https://capillarealgranada.com/los-reyes-fundadores/.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kastiliyali I Yuanna ing Juana I de Castilla ve ya Deli Yuanna isp Juana I la Loca 6 noyabr 1479 Toledo 12 aprel 1555 Tordesilyas d Kastiliya ve Leon Kastiliya ve Araqon kralicasi I Cilgin Xuanaisp Juana I la Loca kat Joana la BojaSexsi melumatlarDogum tarixi 6 noyabr 1479 Dogum yeri Toledo IspaniyaVefat tarixi 12 aprel 1555 75 yasinda Vefat yeri Tordesilyas d Valyadolid vilayeti d Kastiliya ve Leon IspaniyaDefn yeri Qranada kralliq kilsesi d Sulale Trastamar sulalesiAtasi II FerdinandAnasi Kastilyali IzabellaHeyat yoldasi I Filip Kastiliya krali 20 oktyabr 1496 21 avqust 1496 25 sentyabr 1506 Usaqlari Avstriyali Eleonora V Karl Avstriyali Izabella I Ferdinand Avstriyali Mariya 1505 1558 Avstriyali Ketrin Vikianbarda elaqeli mediafayllarIlk illeri ve tehsiliYuanna valideynleri Ferdinand ve Izabella ile birlikde 1482 ci il Yuanna 6 noyabr 1479 cu ilde Kastilya kralliginin paytaxti Toledo seherinde dunyaya geldi Kastilya kralicasi I Izabella ve Araqon krali II Ferdinandin ucuncu ovladi ve ikinci qizi idi Ag benizi mavi gozleri ve anasi ile bacisi Ketrinde oldugu kimi narinci saclari vardi Ailenin Yuannadan basqa 4 ovladi daha vardi Izabella Con Mariya ve Ketrin Yuanna agilli ve calisqan bir sagird idi Yeni qurulan Kastilya Araqon ittifaqinin gucunun qorunmasi ucun gelecekde siyasi evlilik qurmasi planlasdirilirdi ve bu meqsedle mukemmel tehsil aldi Kralin qizi oldugu ucun ne Kastilya ne de Araqon taxtina namized gosterilmirdi Buna baxmayaraq ard arda bas veren olumler neticesinde her iki taxtin resmi veliehdi oldu Katolik inancina etirazlari1495 ci ilden etibaren Yuanna katolik dini ayinlere qatilmaqdan cekindi ve dine subhe ile yanasmaga basladi Bundan tesvise dusenlerden biri ise 1478 ci ilde inkvizisiya mehkemesini quran anasi Izabella oldu Ailede en cox cekindiyi sexs olan anasi ise bu meseleye sethi yanasmadi ve atasi II Ferdinandin sexsi qulluqcularindan Mosen Lui Ferrerin mektublarinda da qeyd etdiyine gore Yuanna xususi olaraq cezalandirildi Umumilikde 2000 nefer diri diri yandirildi ve yuzlerle adam hebs olundu Olke ehalisinin yarisi ise Fransa ve Italiya basda olmaq uzre basqa olkelere qacdilar Kecmis bas rahib Tomas de Matienzo ve kesis Andreas saraya mektub yazaraq genc qizi anasina sikayet etdiler Yazdiqlarina gore genc sahzade gunah cixartma ayininden imtina edir ve fransiz serxos kesislerle gun kecirirdi Evliliyi Yuanna ve Filipin nikah muqavilesi 1496 1496 ci ilde 17 yasli Yuanna ozunden bir yas boyuk olan Sahzade Filiple nisanlandi Sahzade Filip Muqeddes Roma imperatoru I Maksimilianla onun ilk xanimi Mariyanin yegane ovladi idi Bu nikahla Avropada Fransa eleyhine bir ittifaq quruldu Valyadolid seherindeki kral sarayinda valideynleri de 1469 cu ilde burda gizlice evlenmisdi qiyabi olaraq evlendirilen Yuanna 22 avqustda Laredo sahilinden Biskay korfezine dogru yola cixdi ve Uels sahzadesi olan bacisi Ketrinle 1506 ci ilde bas tutan gorusu istisna olmaqla baci qardaslarini bir daha hec gormedi Resmi toy merasimi ise 20 oktyabr 1496 tarixinde Belcikanin simalindaki Lyer sarayinda bas tutdu 1498 1507 ci iller erzinde her biri kral ve kralica olan 6 ovladi dunyaya geldi Kastilya sahzadesi Yuannanin qardasi Conun vefati ve qizinin olu dogulmasi boyuk bacisi Izabellanin ve oglu Miquelin genc yasda vefati Yuannani Ispaniya taxt tacinin veliehdi halina getirdi Diger bacilari Mariya ve Ketrin ise ondan kicik idi 1502 ci ilde Kastiliyanin kortesler birliyi Yuannani ve eri Filipi taxtin veliehdleri olaraq qebul etdiler Yuannaya taxt varislerine enenevi olaraq verilen Asturiya sahzadesi unvani verildi Yene hemin il Araqon kortesler birliyi de cutluyu taxt veliehdi olaraq elan etmek ucun Saraqosada toplanan bir andicme merasimine devet etdi Ancaq Saraqosa bas yepiskopu bu andicme merasimini resmi olaraq qebul etmedi Yuanna evlilik erefesinde 1496 Buna baxmayaraq Yuanna eri Filip ve Burqundiya sarayindan boyuk bir alay Madride dogru yola dusdu Kral Filip ve saray xidmetcilerinin bir qismi ertesi il geri donseler de hamile olan Yuanna Madridde qaldi Cutuluyun dorduncu ovladi olan Ferdinand mehz bu erefede Madridde dunyaya geldi SeltenetiKastilya kralicasi Anasi Izabellanin 1504 cu ilde vefatindan sonra Yuanna Kastilya kralicasi eri Filip ise kralligin de yure krali elan olundu Atasi II Ferdinand ise onceden baglanan butun muqavilelere baxmayaraq Kastilyadaki butun seltenet huquqlarini itirdi II Ferdinand ise bununla razilasmadi ve uzerinde Araqonun Kastilyanin ve Leonun kral ve kralicasi II Ferdinand ve Yuanna yazilan qizil sikkeler kesdirdi 1505 ci ilin evvellerinde ise kortesler birliyini Yuannanin agir xeste olduguna ve olkeni idare ede bilmeyeceyine inandirdi Cox kecmeden kortesler birliyi II Ferdinandi Yuannanin hamisi kralligin ise real hakimi elan etdi Yuannanin eri Kral Filip ise hakimiyyeti elden vermek istemirdi Bu sebeble uzerinde Avstriya hersoqu Kastilyanin ve Leonun kral ve kralicasi Filip ve Yuanna yazilan qizil sikkeler kesdirdi Buna cavab olaraq ise II Ferdinand Fransa yonlu bir siyaset yeritdi Gelecekde Kastilya taxtinda haqq iddia ede bilsin deye Fransa krali XII Ludoviqin bacisi qizi Germani de Foksla evlendi II Ferdinandin yeniden evlenmesi ise Kastilyadaki Yuanna ve Filip desteyini artirdi ve cutluk 1505 ci ilin sonlarinda artiq Kastilyada yasamaga qerar verdiler 10 yanvar 1506 ci ilde Flandriyadan ayrilan gemileri Ingiltere sahillerinde qezaya ugradi ve gemi batdi Qezadan xilas olan cutluk ise Yuannanin bacisi Ketrin ve eri Uels sahzadesi Henrinin geleceyin VIII Henrisi Vindzor sarayinda qonagi oldu Cutluk Kastilyada cixan vetendas muharibesi sebebile 21 aprel tarixine qeder burada qalmali oldular Kral Filip ise Kastilyada mohkemlenmek isteyirdi ve bu meqsedle yerli esilzadeleri II Ferdinanda qarsi ayaqlandirmaq fikri vardi Nehayet cutluk 26 aprelde La Korunya limanina catdilar Ancaq bu esnada Kastilya esilzadeleri cutlukden uz dondermisdi II Ferdinand ise butun bu hadiseleri muzakire etmek meqsedile kurekeni Filiple 27 iyunda Villafafillada gizlice gorusdu Gozlenilen eksine II Ferdinand Kastilya taxtindaki butun huquqlarini sevimli ovladlarina tehvil verdi ve cutluyu Araqon taxtinin veliehdi elan etdi Daha sonra Filip ve II Ferdinand ikinci bir sazis imzaladilar ve bu sazisle de Yuannanin xeste ve bacariqsiz oldugu bu sebeble butun seltenet huquqlarindan mehrum edilmesi barede raziliga geldiler Ancaq II Ferdinand ele hemin gunun axsami ikinci sazisin butun sertlerinden imtina etdi ve Yuannanin Kastilyanin esl kralicasi oldugunu bu huquqlarin pozulmasi halinda Kastilyada haqq iddia edeceyini bildirdi Filipin olumu Villafafilladaki danisiqlarin nezninde Kastilya kortesler birliyi 9 iyulda Valyadolid qesrinde toplandi 12 iyulda bas tutan andicme merasimi ile Kral Filip ve Yuannaya Kastilya ve Leon kral ve kralicasi ovladlari Karla ise taxtin varisi olaraq sedaqet andi icdiler Bu raziliq yalniz bir nece ay davam etdi 25 sentyabr 1506 ci ilde Filip Kastilyadaki Burqos seherinde 5 gunluk bir xesteliyin ardindan vefat etdi Resmi olum sebebi olaraq tifus xesteliyi gosterilse de her kes bu olumun ardinda II Ferdinandin oldugunu basa dusurdu Bu esnada Yuanna en kicik qizi geleceyin Portuqaliya kralicasi hamile idi 20 dekabr 1506 ci iledek Yuanna olkeni tek basina idare etmeye calissa da kralliq esl xaos halina burunmusdu Varisi hesab edilen 6 yasli oglu Karl ise Flandriyadaki bibisinin himayesinde idi Bu esnada atasi II Ferdinand butun olanlari sessizlikle izleyir ve siyasi bohranin boyumesini gozleyirdi Kralicanin etirazlarina baxmayaraq bas yepiskop Krisnerosun rehberliyi ile fovqelade meclis qurulsa da bu meclis olke idaresini el eala bilmedi Yaranan qitliq ve davam eden veba epidemiyasi neticesinde olke esl xaos halini almisdi Butun bunlarin ardindan II Ferdinand 1507 ci ilin iyulunda Kastilyaya sefere cixdi Gelisi esnasinda vebanin sengimesi ehali arasinda onu efsanelesdirdi ve Ispaniyanin xilaskari hesab olundu Atasinin selteneti II Ferdinand ve qizi Yuanna 30 iyul 1507 ci ilde Hornillas seherinde gorusduler Kral qizini Kastilya ve Leon kralligi uzerindeki butun seltenet huquqlarini ona tehvil etmeye mecbur etdi 17 avqustda 3 meclis uzvu saraya cagrildi ve yerli esilzadelere seltenetin deyisdiyi bildirildi Yuanna ise butun bunlara etiraz ederek heyatda oldugu muddet erzinde butun seltenet huququnun yalniz ve yalniz ozune aid oldugunu bildirdi Butun bunlara baxmayaraq hec kes kralicanin bu sozlerine fikir vermedi Sadece resmi yazismalarda ade yazilirdi ve bu yazismalari bele atasi II Ferdinand imzalayirdi 1510 cu ilde Kastilyanin kortesler birliyi II Ferdinandi kralligin hamisi elan etdi ve hakimiyyet II Ferdinandin vekili bas yepiskop Kisnerosa hevale olundu Yuanna ise butun sadiq xidmetcilerinden ayrildi ve 1509 cu ilin fevralinda Tordesillasdaki kral sarayina hebs olundu Olkede kralicanin deli oldugu hetta erinin cesedini de ozuyle birlikde hebs oldugu saraya aparmasi barede sayeler gezmeye basladi Atasinin olumu II Ferdinand artiq son gunlerini yasayirdi ve olumunden sonra taxtinin hec gormediyi nevesi Karla kecmesini istemirdi Ustelik yeni bir veliehd qazanmaq ucun bas tutan ikinci evliliyinde de bir ovladi olmamisdi Onun veliehd namizedi ise Kastilyada dogulub boyuyen diger nevesi ve adasi Ferdinand idi Ancaq bu planlari heyata kecmeden II Ferdinand 1516 ci ilde vefat etdi Eslinde Kastilya ve Araqon kralliqlari Yuanna ve oglu Karla kecmeli olsa da balaca Karl Flandriyada idi ve onun yerine Araqonu babasinin qeyri qanuni ovladi Alfonso idare edirdi Kastilya ve Leon kralligi ise bas yepiskop Kisnerosun nezaretinde qalmaqda idi Bezi yerli esilzadeler ayaqlanaraq kicik Ferdinandi Kastilya krali elan etseler de bu cehd ugursuzluqla neticelendi Yuannanin Flandriyada hazirlanan portreti 1500 cu ilOrtaq monarx kimi 1517 ci ilin oktyabrinda 17 yasli Karl Biskay korfezinde ayrilaraq Asturiyaya geldi 4 noyabrda bacisi Eleonora ile birlikde Tordesillasdaki anasi ile gorusdu ve ondan ortaq monarx olmasi barede icaze aldi Oglunun bu teklifini qebul etse de Yuannanin Tordesillasdaki mehbus heyati davam etdi Nehayet Valyadolidde toplanan Kastilya kortesler birliyi Karli Araqon Kastilya ve Leon krali olaraq elan etdi 1519 cu ilde bu 3 kralligi tam menada elinde cemlesdiren Karl 1519 cu ilde Muqeddes Roma imperatoru da secildi ve belelikle Avropanin en guclu monarxi oldu 1520 ci ilde olkedeki Habsburq nufuzundan narazi olan ehali Karl eleyhine ayaqlandilar Tarixde Komunero usyani olaarq kecen bu ayaqlanmanin esas meqsedi Habsburqlari olkeden qovmaq ve illerdir hebs olunan kralica Yuannani yeniden hakimiyyete getirmek idi Bu meqsedle formal da olsa hakimiyyetde olan Yuannanin hebs olundugu Tordesillasa irelileyen usyancilar onunla danisiqlara kecmek istediler Kralicadan alinan destek bu usyani leqallasdiracaqdi Ancaq oglu Karlin gonderdiyi bir heyet kralicani bu desteyi vermemeye razi saldi Heyetin bolgeye gelisinden derhal sonra bas tutan ve kralin qalib geldiyi Villalar doyusu usyanin aqibetini hell etdi Son illeri Karl hakimiyyetini ve seltenetini anasini Tordesillasdaki kral sarayinda hebs etdirerek temin edirdi Yuannanin veziyyeti ise artiq agirlasmisdi Revayete gore ona nezaret eden rahibelerin onu oldurmek istediyine inanirdi ve yemek yemeyi yuyunmagi ve hetta paltarlarinin deyisdirilmesi olduqca cetinlesmisdi Karl anasinin nedimelerinden birine yazdigi mektubda kralicanin hec kimle danismamasini bundan hec kese xeyir gelmeyeceyini bildirirdi Yuannanin en kicik qizi Ketrin II Ferdinand dovrunde oldugu kimi anasiyla birlikde Tordesillas qesrinde yasayirdi Boyuk qizi Eleonora ise anasinin xidmetine onlarla xidmetci tesis etmisdi Butun bunlara baxmayaraq artiq 70 yasini kecen Yuannanin sehheti pislesmisdi Kralica 12 aprel 1555 ci ilde cume gunu vefat etdi Ispaniyadaki Qranada Kral Sapelinde valideynlerinin yaninda defn olundu XesteliyiGenclik illerinde olduqca saglam gorunen Yuannanin ilk xestelik elametleri evlendikden sonra gorulmeye baslandi Bezi tarixcilere gore bu yungul melanxoliya ve ya depressiya hali bezilerine gore ise agirlasmis sizofreniya idi Hetta onun bu xesteliyinin ogey oglu terefinden Avilla qesrine hebs olunan ve daha sonra deli damgasi vurulan nenesi Portuqaliya kralicasi Izabella ile elaqeli oldugu bele deyilir Bu iddialar bu gune qeder subut oluna bilmeyib Ancaq tek bilinen sey onun bu zeifliyinin taxtinda gozu olan atasi eri ve oglu terefinden mukemmel sekilde istifade edildiyidir Buna baxmayaraq Yuanna olumune qeder her kes terefinden Araqonun Kastilya ve Leonun yegane hakimi ve kralicasi olaraq anildi Sonralar taxta cixan kicik oglu Ferdinandla Todesillas qesrinin gozetcileri arasinda geden yazismalara baxsaq kralicanin zebt edilmesi ucun hetta isgence edildiyini de basa duserek Mezlum kralica olumune qeder taxtda oturan ovladlari terefinden xilas edilmeyi arzulasa da bu arzulari heyata kecmedi Ustelik onun bu veziyyeti ogullarinin seltenetini leqal hala getirirdi OvladlariEleonora d 15 noyabr 1498 Loven o 25 fevral 1558 Estremadura Karl d 24 fevral 1500 Flandriya o 21 sentyabr 1558 Estremadura Izabella d 18 iyul 1501 Brussel o 19 yanvar 1526 Gent Ferdinand d 10 mart 1503 Kastilya o 25 iyul 1564 Vyana d 18 sentyabr 1505 Brussel o 18 oktyabr 1558 Valyadolid Ketrin d 14 yanvar 1507 Kastilya o 12 fevral 1578 Lissabon IstinadlarJohanna van Castilie 2009 Juana I La Loca Diccionario biografico espanol isp Real Academia de la Historia 2011 Kindred Britain https capillarealgranada com los reyes fundadores