Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hidravlika qədim elm olmaqla, onun inkişafı insanların saya təlabatının ödənilməsi ilə başlanır. Bizim eradan 250 il əvvəl Arximed hidravlikanın əsas qanunlarından sayılan “cisimlərin üzməsi” qanununu vermişdir. Hidravlikaya aid ilk elimi əsər Leonardo da Vinçinin (1452-1519) suyun hərəkəti və ölçülməsi əsəridir. Sonralar bu sahəyə aid əsas işlər Qalileo Qalileyin (1564-1542), Toriçellinin (1608-1647), Blez Paskalın (1623-1642), İsaak Nyutonun (1642-1726) olmuşdur.
Mixail Lomonosov (1711-1765) hidrodinamikanın əsası və təbiət qanunlarından ən mühüm sayılan “enerjinin itməməsi” qanununu verib. D. N. Bernullu (1700-1782) Rusiyada 1725-1730-cu illərdə hidrodinamikadan çox mühüm tədqiqat aparmış 1738-də “hidrodinamikanın əsasları” adlı əsər nəşr etdirmiş, 1738-də o, hidrodinamikanın əsas tənliklərindən-maye hərəkətinin tənliyini vermişdir. L. P. Eyler (1707-1783-ci ildə) ideal maye hərəkətinin diferensial tənliyini almış, buna əsasən də hidroməkanın inkişafına təkan vermişdir.
Mayelər haqqında
Mayelər hər tərəfdən sıxlığı olan arasıkəsilməyən mühitdir. O, W-ni saxlamaqla vahid formaya malik olmayan fiziki cisimdir. Maye hissəcikləri arasında əlaqə qüvvəsi, bərk cisimlərə nisbətən çox zəif olduğu üçün maye hissəcikləri axıcılıq xassəsinə malikdir. Təbiətdəki mayelər iki cür; damcılı, damcısız qaz olur.
Fizikada xarakterinə görə maye və qazların hərəkətinin 2 növünü ayırd edirlər: laminar (sakit və hamar) və turbulent. Laminar axını, əsasən, nazik kapilyarda, və ya özlü mayelərdə (məsələn, duru yağda) müşahidə etmək olar. Turbulent hərəkət isə dayanıqlılıq itən zaman mövcud olur və bu hərəkəti əksər hallarda təbiətdə (atmosferdə, çaylarda, dənizlərdə), laboratoriya şəraitində (məs, plazmada), texnikada (neftin borularla daşınmasında), kimya sənayesində və s. müşahidə etmək mümkündür. Laminar hərəkətdən turbulent hərəkətə keçid ancaq böyük sürətlərdə mümkün olur və burada mayenin və ya qazın keyfiyyət xarakteristikaları – sıxlığı və özlülüyü mühüm rol oynayır. Bu xarakteristikaları ingilis fiziki Osborn Reynolds (1842-1912) 1883-cü ildə “Reynolds ədədi” adlanan ölçüsüz ədəddə birləşdirdi. Reynolds ədədinin kiçik qiymətlərində hərəkət laminar olur. Bu ədəd kritik həddi keçdikdə isə, axın turbulentə çevrilir. Turbulentlik 2 qüvvənin – ətalət və özlülük qüvvələrinin qarşılıqlı mübarizəsinin nəticəsidir.
Bernulli qanunu
Boruda axan qazın (və ya mayenin) təzyiqi onun axın sürəyi kiçik olan kəsiklərdə böyük, axın sürəti böyük olan kəsiklərdə isə kiçik olur.
Arximed qanunu
Hidrostatikanın əsas qanunlarından biridir. İlk dəfə eramızdan əvvəl III əsrdə yaşamış yunan alimi Arximed tərəfindən kəşf edilmişdir.Mayeyə batırılmış cisim onun çıxardığı mayenin çəkisinə bərabər qüvvə ilə mayedən itələnir:
FA=pgV
P=P0 – FA
- P- cismin mayedəki çəkisi
- P0-cismin havadakı çəkisi
Birləşmiş qablar qanunu
Eyni mayelər olduqda birləşmiş qablar qanununun ifadəsi belədir: istənilən formalı birləşmiş qablarda bircins mayenin səthi eyni səviyyədə olur.
h1=h1
Müxtəlif mayelər olduqda birləşmiş qablar qanununun ifadəsi belədir: birləşmiş qablarda sıxlığı böyük olan maye sütununun hündürlüyü sıxlığı kiçik olan maye sütununun hündürlüyündən kiçik olur:
h1/h2=r2/r1
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hidravlika qedim elm olmaqla onun inkisafi insanlarin saya telabatinin odenilmesi ile baslanir Bizim eradan 250 il evvel Arximed hidravlikanin esas qanunlarindan sayilan cisimlerin uzmesi qanununu vermisdir Hidravlikaya aid ilk elimi eser Leonardo da Vincinin 1452 1519 suyun hereketi ve olculmesi eseridir Sonralar bu saheye aid esas isler Qalileo Qalileyin 1564 1542 Toricellinin 1608 1647 Blez Paskalin 1623 1642 Isaak Nyutonun 1642 1726 olmusdur Hidravlika ve Hidrostatika Tablosu 1728 ci ile aid olan Ensiklopediya dan goturulmusdur Mixail Lomonosov 1711 1765 hidrodinamikanin esasi ve tebiet qanunlarindan en muhum sayilan enerjinin itmemesi qanununu verib D N Bernullu 1700 1782 Rusiyada 1725 1730 cu illerde hidrodinamikadan cox muhum tedqiqat aparmis 1738 de hidrodinamikanin esaslari adli eser nesr etdirmis 1738 de o hidrodinamikanin esas tenliklerinden maye hereketinin tenliyini vermisdir L P Eyler 1707 1783 ci ilde ideal maye hereketinin diferensial tenliyini almis buna esasen de hidromekanin inkisafina tekan vermisdir Mayeler haqqindaMayeler her terefden sixligi olan arasikesilmeyen muhitdir O W ni saxlamaqla vahid formaya malik olmayan fiziki cisimdir Maye hissecikleri arasinda elaqe quvvesi berk cisimlere nisbeten cox zeif oldugu ucun maye hissecikleri axiciliq xassesine malikdir Tebietdeki mayeler iki cur damcili damcisiz qaz olur Fizikada xarakterine gore maye ve qazlarin hereketinin 2 novunu ayird edirler laminar sakit ve hamar ve turbulent Laminar axini esasen nazik kapilyarda ve ya ozlu mayelerde meselen duru yagda musahide etmek olar Turbulent hereket ise dayaniqliliq iten zaman movcud olur ve bu hereketi ekser hallarda tebietde atmosferde caylarda denizlerde laboratoriya seraitinde mes plazmada texnikada neftin borularla dasinmasinda kimya senayesinde ve s musahide etmek mumkundur Laminar hereketden turbulent herekete kecid ancaq boyuk suretlerde mumkun olur ve burada mayenin ve ya qazin keyfiyyet xarakteristikalari sixligi ve ozluluyu muhum rol oynayir Bu xarakteristikalari ingilis fiziki Osborn Reynolds 1842 1912 1883 cu ilde Reynolds ededi adlanan olcusuz ededde birlesdirdi Reynolds ededinin kicik qiymetlerinde hereket laminar olur Bu eded kritik heddi kecdikde ise axin turbulente cevrilir Turbulentlik 2 quvvenin etalet ve ozluluk quvvelerinin qarsiliqli mubarizesinin neticesidir Re r u mu L ruL m uL n laminar ne vaxt ki Re lt 2300 transient ne vaxt ki 2300 lt Re lt 4000 turbulent ne vaxt ki Re gt 4000Bernulli qanunuEsas meqale Bernulli qanunu Boruda axan qazin ve ya mayenin tezyiqi onun axin sureyi kicik olan kesiklerde boyuk axin sureti boyuk olan kesiklerde ise kicik olur Arximed qanunuEsas meqale Arximed qanunu Hidrostatikanin esas qanunlarindan biridir Ilk defe eramizdan evvel III esrde yasamis yunan alimi Arximed terefinden kesf edilmisdir Mayeye batirilmis cisim onun cixardigi mayenin cekisine beraber quvve ile mayeden itelenir FA pgV P P0 FA P cismin mayedeki cekisiP0 cismin havadaki cekisiArximed qanununun vizual tesviriBirlesmis qablar qanunuEyni mayeler olduqda birlesmis qablar qanununun ifadesi beledir istenilen formali birlesmis qablarda bircins mayenin sethi eyni seviyyede olur h1 h1 Muxtelif mayeler olduqda birlesmis qablar qanununun ifadesi beledir birlesmis qablarda sixligi boyuk olan maye sutununun hundurluyu sixligi kicik olan maye sutununun hundurluyunden kicik olur h1 h2 r2 r1 Fizikada birlesmis qablar modelinin vizual tesviri