Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dekopon (yap. デコポン) və ya hallabonq (kor. 한라봉)— sitrus meyvəsi.
| Dekopon | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| Elmi təsnifat | ||||
| XƏTA: latin parametri doldurulmayıb. | ||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
| XƏTA HAQQINDA MƏLUMAT Bu parametr doldurulmayıb: latin | ||||
| ||||
Tarixi
Bu meyvənin vətəni Yaponiyadır. Dekopon Yaponiyada ilk dəfə XX əsrin 70-ci illərində təbii seleksiya yolu ilə yetişdirilmişdir. Belə ki, bu meyvə 1972-ci ildə və adlı mandarin sortlarının hibridi kimi yaradılmışdır. 2006-cı ildən bəri isə hər il mart ayının 1-i Yaponiyada "Dekopon günü" kimi qeyd olunur. Yaponiyadan sonra bu bitki Cənubi Koreyada əkilmişdir. Daha sonra bu meyvənin ABŞ və Braziliyada yetişdirilməsinə başlanılmışdır.
Hazırda dekopon dünyada cəmi 5 ölkədə əkilir ki, onlardan biri də Azərbaycandır.
Forması
Bu meyvə görünüşü, dadı və məhsuldarlığı ilə fərqlənən meyvədir. Bir ədəd dekopon çəkisi 350–400 qram arasında dəyişir. 500 qram olanları da var. Meyvənin diametri isə 8–10 sm-dir. Xarici görünüşünə görə həm portağala, həm də mandarinə bənzəsə də, forması bir qədər armudvari formadadır. Qabığı soyulduqdan sonra da görünüşü və dadı təqribən elə bu iki sitrus meyvəsinə bənzəyir.
Əkilməsi
Dekopon ağacı əkiləndən 2–3 il sonra ilk məhsulunu versə də, tam məhsula düşməsi təxminən 8–10 il ərzində mümkün olur. Qış aylarında dekopon ağacındakı meyvələr xüsusi qaydada örtüklərlə qorunur. Hər bir dekopon ağacı ildə təxminən 200–300 kiloqram məhsul verə bilir. Əkin yeri yaxşı olarsa, ildə 3–4 dəfə məhsul götürmək də mümkündür. Orta hesabla bir hektar sahədən 35–40 ton məhsul əldə etmək mümkündür. Bu, digər sitrus meyvələri ilə müqayisədə bir neçə dəfə çoxdur.
Faydası
Nadir sitrus bitkisi olan dekopon sağlamlıq üçün çox faydalıdır. Meyvənin tərkibi insan orqanizmi üçün vacib olan müxtəlif vitaminlərlə zəngindir. Bu meyvə əsasən diş tökülməsinin və şəkər xəstəliyinin qarşısını almaq üçün xeyirlidir. Bu meyvə insan orqanizmində olan zərərli maddələrin, müxtəlif xəstəliklərin qarşısını alır.
Bu sitrus meyvəsinə qənnadı, kosmetika, ətriyyat, şirə və şərabçılıq sahələrində də tələbat vardır.
Azərbaycanda
Dekopon Azərbaycan üçün yeni sitrus meyvəsi olsa da, insanlar tərəfindən ona böyük bir maraq var.
Orijinal adı "dekopon" olan bu meyvənin Azərbaycan dilində həm də "hallabonq" adlandırılması onun bu ölkəyə Cənubi Koreyadan gətirilib əkilməsi ilə bağlıdır. Belə ki, Cənubi Koreyada bu meyvə adını əkildiyi yerin adından – vulkanik ən yüksək zirvə olan Hallasan dağının adından götürmüşdür.
Dekopon Azərbaycanda 2015-ci ildən əkilməyə başlanıb və Lənkəranda rayonlaşdırılıb. Belə ki, Azərbaycana Cənubi Koreyadan gətirilən bu sitrus meyvəsi ilk dəfə Lənkəran rayonunun Sütəmurdov kəndində əkilmişdir. Sütəmurdov kəndinin ərazisində ümumi sitrus bağının sahəsi 80 hektardan çoxdur ki, bunun 10 hektarında təxminən 4 minədək dekopon ağacı əkilmişdir. İlkin nəticələr müsbət olduğundan dekopon bağlarının sahəsi növbəti illərdə daha da genişləndirilib. 2017-ci ildə isə Lənkəran rayonunda təxminən 75–80 hektar sahədə hallabonq bağı salınmışdır. Elə həmin ilin sentyabr ayında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev də Lənkəranda "Gilan Orchards" MMC tərəfindən salınmış hallabonq bağları ilə tanış olmuşdur.
2019-cu ilə qədər isə Lənkəran rayonunun Sütəmurdov, Siyavar, Şürük, Tükəvilə kəndlərində ümumilikdə 100 hektardan artıq sahədə dekopon bağları salınmışdır. Gələcəkdə isə digər ərazilərdə də dekopon bağlarının salınması nəzərdə tutulub.
Azərbaycanın Cənub bölgəsində olan digər sitrus bitkiləri oktyabr-noyabr aylarında yığılsa da, dekopon meyvəsinin yığımına əsasən dekabrın 25-dən sonra başlanılır və yığım təxminən 1 ay davam edir. Azərbaycanda dekopon bağlarından ilk nübar məhsulu 2016-cı ildə yığılmışdır ki, onun çəkisi 15 hektar ərazidə 10–12 ton təşkil etmişdir. Yığılan həmin məhsul həm Azərbaycan, həm də Rusiya bazarlarında satılmışdır.
İstinadlar
- (Japanese). National Institute of Fruit Tree Science. 2010-11-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-02.
- Matsumoto, Ryoji. "'Shiranuhi', A late-maturing Citrus Cultivar" (PDF). Bulletin of National Institute of Fruit Tree Science (Japanese). National Institute of Fruit Tree Science. 35. 2001: 115–120. 2015-06-21 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2019-02-02.
- "Dekopon day" (Japanese). Japan Fruit Growers Cooperative Association. 2021-09-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-02-02.
- Azərbaycanda 100 hektar sahədə nadir meyvə olan dekopon əkilib [ölü keçid]. ekspress.az, 28.01.2019 (az.)
- Aqronom: Əkin yeri yaxşı olarsa, hallabonq ağacından ildə 3–4 dəfə məhsul götürmək mümkündür VİDEO 2020-05-07 at the Wayback Machine. azertag.az, 28.11.2018 (az.)
- İlham Əliyev Lənkəranda "Gilan Orchards" MMC tərəfindən salınmış sitrus bağları ilə tanış olub 2018-04-12 at the Wayback Machine. president.az, 02.09.2017 (az.)
- Lənkəranın hallabonq yığımına başlanılıb. yeniavropa.az, 27.01.2019 (az.)
- Hallabonq bağlarının sahəsi 100 hektara çatdı. marja.az, 28.01.2019 (az.)
- İlham Əliyevin sədrliyi ilə Lənkəranda çay, çəltik və sitrus meyvələri istehsalının inkişafı məsələlərinə dair respublika müşavirəsi keçirilib 2022-01-03 at the Wayback Machine. president.az 03.09.2017 (az.)
- Dünyada cəmi 4 ölkədə əkilən meyvə Azərbaycanda da yetişdirilir [ölü keçid]. azeuronews.com, 27.01.2019 (az.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Dekopon yap デコポン ve ya hallabonq kor 한라봉 sitrus meyvesi DekoponElmi tesnifatXETA latin parametri doldurulmayib Beynelxalq elmi adiXETA HAQQINDA MELUMAT Bu parametr doldurulmayib latinSekil axtarisiTarixiCenubi Koreyada sitrus meyvelerinin satildgi vitrinde Bu meyvenin veteni Yaponiyadir Dekopon Yaponiyada ilk defe XX esrin 70 ci illerinde tebii seleksiya yolu ile yetisdirilmisdir Bele ki bu meyve 1972 ci ilde ve adli mandarin sortlarinin hibridi kimi yaradilmisdir 2006 ci ilden beri ise her il mart ayinin 1 i Yaponiyada Dekopon gunu kimi qeyd olunur Yaponiyadan sonra bu bitki Cenubi Koreyada ekilmisdir Daha sonra bu meyvenin ABS ve Braziliyada yetisdirilmesine baslanilmisdir Hazirda dekopon dunyada cemi 5 olkede ekilir ki onlardan biri de Azerbaycandir FormasiBu meyve gorunusu dadi ve mehsuldarligi ile ferqlenen meyvedir Bir eded dekopon cekisi 350 400 qram arasinda deyisir 500 qram olanlari da var Meyvenin diametri ise 8 10 sm dir Xarici gorunusune gore hem portagala hem de mandarine benzese de formasi bir qeder armudvari formadadir Qabigi soyulduqdan sonra da gorunusu ve dadi teqriben ele bu iki sitrus meyvesine benzeyir EkilmesiSatis ucun yigilmis dekoponlar Dekopon agaci ekilenden 2 3 il sonra ilk mehsulunu verse de tam mehsula dusmesi texminen 8 10 il erzinde mumkun olur Qis aylarinda dekopon agacindaki meyveler xususi qaydada ortuklerle qorunur Her bir dekopon agaci ilde texminen 200 300 kiloqram mehsul vere bilir Ekin yeri yaxsi olarsa ilde 3 4 defe mehsul goturmek de mumkundur Orta hesabla bir hektar saheden 35 40 ton mehsul elde etmek mumkundur Bu diger sitrus meyveleri ile muqayisede bir nece defe coxdur FaydasiNadir sitrus bitkisi olan dekopon saglamliq ucun cox faydalidir Meyvenin terkibi insan orqanizmi ucun vacib olan muxtelif vitaminlerle zengindir Bu meyve esasen dis tokulmesinin ve seker xesteliyinin qarsisini almaq ucun xeyirlidir Bu meyve insan orqanizminde olan zererli maddelerin muxtelif xesteliklerin qarsisini alir Bu sitrus meyvesine qennadi kosmetika etriyyat sire ve serabciliq sahelerinde de telebat vardir AzerbaycandaDekopon Azerbaycan ucun yeni sitrus meyvesi olsa da insanlar terefinden ona boyuk bir maraq var Orijinal adi dekopon olan bu meyvenin Azerbaycan dilinde hem de hallabonq adlandirilmasi onun bu olkeye Cenubi Koreyadan getirilib ekilmesi ile baglidir Bele ki Cenubi Koreyada bu meyve adini ekildiyi yerin adindan vulkanik en yuksek zirve olan Hallasan daginin adindan goturmusdur Dekopon Azerbaycanda 2015 ci ilden ekilmeye baslanib ve Lenkeranda rayonlasdirilib Bele ki Azerbaycana Cenubi Koreyadan getirilen bu sitrus meyvesi ilk defe Lenkeran rayonunun Sutemurdov kendinde ekilmisdir Sutemurdov kendinin erazisinde umumi sitrus baginin sahesi 80 hektardan coxdur ki bunun 10 hektarinda texminen 4 minedek dekopon agaci ekilmisdir Ilkin neticeler musbet oldugundan dekopon baglarinin sahesi novbeti illerde daha da genislendirilib 2017 ci ilde ise Lenkeran rayonunda texminen 75 80 hektar sahede hallabonq bagi salinmisdir Ele hemin ilin sentyabr ayinda Azerbaycan Prezidenti Ilham Eliyev de Lenkeranda Gilan Orchards MMC terefinden salinmis hallabonq baglari ile tanis olmusdur 2019 cu ile qeder ise Lenkeran rayonunun Sutemurdov Siyavar Suruk Tukevile kendlerinde umumilikde 100 hektardan artiq sahede dekopon baglari salinmisdir Gelecekde ise diger erazilerde de dekopon baglarinin salinmasi nezerde tutulub Azerbaycanin Cenub bolgesinde olan diger sitrus bitkileri oktyabr noyabr aylarinda yigilsa da dekopon meyvesinin yigimina esasen dekabrin 25 den sonra baslanilir ve yigim texminen 1 ay davam edir Azerbaycanda dekopon baglarindan ilk nubar mehsulu 2016 ci ilde yigilmisdir ki onun cekisi 15 hektar erazide 10 12 ton teskil etmisdir Yigilan hemin mehsul hem Azerbaycan hem de Rusiya bazarlarinda satilmisdir Istinadlar Japanese National Institute of Fruit Tree Science 2010 11 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 02 02 Matsumoto Ryoji Shiranuhi A late maturing Citrus Cultivar PDF Bulletin of National Institute of Fruit Tree Science Japanese National Institute of Fruit Tree Science 35 2001 115 120 2015 06 21 tarixinde PDF Istifade tarixi 2019 02 02 Dekopon day Japanese Japan Fruit Growers Cooperative Association 2021 09 25 tarixinde Istifade tarixi 2019 02 02 Azerbaycanda 100 hektar sahede nadir meyve olan dekopon ekilib olu kecid ekspress az 28 01 2019 az Aqronom Ekin yeri yaxsi olarsa hallabonq agacindan ilde 3 4 defe mehsul goturmek mumkundur VIDEO 2020 05 07 at the Wayback Machine azertag az 28 11 2018 az Ilham Eliyev Lenkeranda Gilan Orchards MMC terefinden salinmis sitrus baglari ile tanis olub 2018 04 12 at the Wayback Machine president az 02 09 2017 az Lenkeranin hallabonq yigimina baslanilib yeniavropa az 27 01 2019 az Hallabonq baglarinin sahesi 100 hektara catdi marja az 28 01 2019 az Ilham Eliyevin sedrliyi ile Lenkeranda cay celtik ve sitrus meyveleri istehsalinin inkisafi meselelerine dair respublika musaviresi kecirilib 2022 01 03 at the Wayback Machine president az 03 09 2017 az Dunyada cemi 4 olkede ekilen meyve Azerbaycanda da yetisdirilir olu kecid azeuronews com 27 01 2019 az