Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Haiti zəlzələsi – 12 yanvar 2010-cu ildə Cənubi Amerika ölkəsi Haitidə 7 bal gücündə baş verən zəlzələ zamanı 222000-dən çox adam həlak olub, 300000-dən artıq adam yaralanıb. 1,3 milyon insan yaşadığı yurdundan olub. 100000-ə yaxın ev təmamilə dağılıb.
| Haiti zəlzələsi | |
|---|---|
 | |
 | |
| Tarix | |
| Maqnituda | 7 bal |
| Hiposentrin dərinliyi | 10 km |
| Episentrin yeri | |
| Ölənlər |
|
| Xəsarət alanlar |
|
| Xəritədə yeri | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Haiti zəlzələsi
Haiti zəlzələsi 12 yanvar 2010-cu il yerli vaxtla saat 21:53:09-da episentri paytaxt Port-Au-Prinsdən 25 km aralıda olan 7.0 Rixter gücündə zəlzələ idi. Zəlzələ yerin 13 km dərinliyində baş verib.Amerika Birləşmiş Ştatlarının Geoloji Tədqiqatı 5.0 və 5.9 bal gücündə on dörd afterşok qeydə aldı. Zəlzələ nəticəsində Port-o-Prensdə böyük dağıntılar baş verib. Zədələnmiş ərazilərə Haiti Milli Sarayı (Prezident Sarayı), Haiti Milli Assambleyasının binası, Port-o-Prins Katedrali və mərkəzi həbsxana daxildir. Ölkə üzrə xəstəxanalar dağıdılıb və ya ciddi şəkildə zədələnib. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Sabitləşdirmə Missiyasının (Haiti) paytaxtdakı baş ofisinin dağıldığını bildirdi. Missiyanın rəhbəri Hedi Annabinin yanvarın 13-də öldüyü prezident René Preval tərəfindən təsdiqləndi. BMT-dən Elisabeth Byrs bu zəlzələni onlar üçün ən pis təcrübə adlandırdı, çünki Haitidə bir çox yerləri, eləcə də Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Haitidəki təşkilati strukturları dağıdılıb. Yardım ləvazimatları təbii fəlakətdən qısa müddət sonra yerli hava limanına gəlsə də, yavaş paylanması və çoxlu sayda insanın zərər çəkməsi yardımın paylanmasında problemlər yaradıb. Haiti və Dominikan Respublikasının vətəni olan Hispaniola adası keçmişdə əhəmiyyətli dərəcədə dağıdıcı təkanlar yaşayıb. 1751 və 1770-ci illərdə adanın Fransanın nəzarəti altında olduğu zaman zəlzələlər baş verib. Fransız tarixçisi Moreau de Saint-Méry'nin (1750–1819) dediyinə görə, 18 oktyabr 1751-ci il zəlzələsindən sonra Port-au-Prinsdə "bir daş tikili də çökmədi", iyun zəlzələsində "bütün şəhər dağıldı". Digər zəlzələ 7 may 1842-ci ildə Cap-Haitien şəhərini və Haiti və Dominikan Respublikasının şimal hissəsindəki şəhərləri dağıdıb.1946-cı ildə Dominikan Respublikasında 8.0 bal gücündə zəlzələ baş verdi, bu da Haitini silkələdi, nəticədə 1790 nəfərin ölümünə və sunami yaranmasına səbəb oldu.
Geologiyası
7.0 MVt gücündə zəlzələ 12 yanvar 2010−cu il tarixində Port-Au-Prince-dən təxminən 25 km (16 mil) cənub-qərbdə, 13 km (8.1 mil) dərinlikdə baş verdi. Səthin qırılmasına dair heç bir dəlil yoxdur. Dəyişdirilmiş Mercalli şkalası (mm) ilə IX intensivliyi ilə əlaqəli güclü bir sarsıntı Port au Prince və şəhərətrafı ərazilərdə qeydə alınıb. Kuba (Guantanamoda MM III), Yamayka (Kingston–da MM II), Venesuela (Karakasda MM II), Puerto Riko (San Juan-da MM II–III) və Dominik respublikası ilə həmsərhəd olan (Santo Domingoda MM III) daxil olmaqla bir neçə qonşu ölkədə və bölgədə də hiss edilmişdir.
Afterşok
Afterşoklar 4.0-dan çox bal gücündə əsas itələmə və afterşokların tarixi, USGS məlumatlar ABŞ Geoloji Xidməti əsas zəlzələdən sonra iki saat ərzində 4,3 ilə 5,9 bal gücündə səkkiz zəlzələ qeydə alıb. İlk doqquz saat ərzində 32-i 4.2 və ya daha çox zəlzələ qeydə alındı, bunlardan 12-si 5.0 və ya daha çox idi və əlavə olaraq, 24 yanvarda USGS, əsas zəlzələdən bəri 52-i 4.5 və ya daha çox zəlzələ olduğunu bildirdi.20 Yanvar,Haitidə zəlzələdən bəri ən güclü afterşok baş verdi 5.9 MVt gücündə. USGS, episentrinin Port-Au-Prince-dən təxminən 56 km (35 mil) cənub-qərbdə olduğunu bildirdi. Bu, demək olar ki, sahil şəhəri Petit Goavın altına qoyulmasına imkan verir. BMT nümayəndəsi yeraltı təkanlar nəticəsində şəhərdə yeddi binanın çökdüyünü bildirir.
İtkilər
Haiti səlahiyyətliləri tərəfindən təxminən 250,000 nəfərin yaralandığı və bir milyon Haitilinin evsiz qaldığı təxmin edilir.Ekspertlərin fikrincə, bu rəqəmlərin doğruluğu şübhə doğurur. Şimal-Şərq Universitetinin ətraf mühit tarixi professoru Antoni Penna itkilərin yalnız təxminlər olduğunu xəbərdar etdi. BMT Baş Katibinin müavini Edmond Mulet, "İndiyə qədər bu zəlzələ nəticəsində cəmi neçə nəfərin öldüyünü bilməyəcəyimizi düşünmürəm" dedi. Haiti Qırmızı Xaç Cəmiyyətinin direktoru Guiteau Jean-Pierre, təşkilatlarının əsas diqqətini yaralıların müalicəsinə yönəltdiyi üçün cəsədləri saymağa vaxtlarının olmadığını söylədi. Ölənlər arasında Port-o-Prins arxiyepiskopu Cozef Serj Miot, yardım işçisi Zilda Arns, Haiti hökumət rəsmiləri, ədliyyə naziri Paul Denis və müxalifət lideri Mişel Qaylard da var. Ölənlər arasında bir neçə tanınmış Haitili musiqiçi, idmançı, Haiti Futbol Assosiasiyasının otuz üzvü və MINUSTAH ilə işləyən ən azı 70 Birləşmiş Millətlər Təşkilatının əməkdaşı idi. Onların arasında missiya rəhbəri Hedi Annabi və onun müavini Luiz Karlos da Kosta da var idi. Ölənlər arasında xarici turistlər, yardım işçiləri və səfirliyin əməkdaşları da var. Zəlzələ nəticəsində rabitə sistemləri, hava, quru və dəniz nəqliyyat vasitələri, xəstəxanalar və elektrik şəbəkələri sıradan çıxmış, xilasetmə və xilasetmə işlərinə mane olmuşdur. Port-au-Prinsin meyitxanası tez bir zamanda doldu və Haiti hökuməti yanvarın 21-də 80.000-dən çox cəsədin kütləvi məzarlıqlarda basdırıldığını elan etdi. Haiti Qərbi Yarımkürənin ən kasıb ölkəsidir"UNICEF urgently appeals for aid for Haiti following devastating earthquake" , UNICEF. Güncelleme 14 Ocak 2010. və İnsan İnkişafı İndeksinə görə 182 ölkə arasında 149-cu yerdədir. Avstraliya hökumətinin səyahət məlumat saytına görə, Haiti Fövqəladə Xidməti böyük bir fəlakətlə mübarizə aparmaq iqtidarında deyil.
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Dünya tarixinin ən dağıdıcı zəlzələləri". 2022-08-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-08-31.
- http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/recenteqsww/Quakes/quakes_big.php%7Ctitle=Latest Earthquakes M5.0+ in the World – Past 7 days Earthquake Center, USGS Earthquake Hazards Program, United States Geological Survery giriş=13 Ocak 2010
- Secretary-General's remarks to the press on the earthquake in Hait. Archived from the original on 2010-01-27. İstifadə tarixi: 2023-04-27.Birləşmiş Millətlər Təşkilatı tarih=13–01-2010
- Dan, Harris Martha Raddatz Racing the Clock to Save Haiti Quake Victims Amid the Stench of Death 16–01-2010 ABC http://abcnews.go.com/WN/HaitiEarthquake/obama-enlists-presidents-haitians-grow-desperate-amid-slow/story?id=9579651 2010-01-20 at the Wayback Machine = 17–01-2010
- http://www.google.com/hostednews/ukpress/article/ALeqM5hEbGx4Jdlrc0JNC0y97NqWJea5DA more mass graves prepared in Haiti The Press Associaton 21 Ocak 2010
- "Human Development Report 2009 Haiti" 2009-12-14 at the Wayback Machine , . Güncelleme 13 Ocak 2010.
Xarici keçidlər
- Haiti zəlzələsi
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Haiti zelzelesi 12 yanvar 2010 cu ilde Cenubi Amerika olkesi Haitide 7 bal gucunde bas veren zelzele zamani 222000 den cox adam helak olub 300000 den artiq adam yaralanib 1 3 milyon insan yasadigi yurdundan olub 100000 e yaxin ev temamile dagilib Haiti zelzelesiTarix 12 yanvar 2010 UTC 05 00 Maqnituda 7 balHiposentrin derinliyi 10 kmEpisentrin yeri 18 27 05 sm e 72 26 43 q u Olenler 230 000Xesaret alanlar 250 000Xeritede yeri Vikianbarda elaqeli mediafayllarHaiti zelzelesiHaiti zelzelesi 12 yanvar 2010 cu il yerli vaxtla saat 21 53 09 da episentri paytaxt Port Au Prinsden 25 km aralida olan 7 0 Rixter gucunde zelzele idi Zelzele yerin 13 km derinliyinde bas verib Amerika Birlesmis Statlarinin Geoloji Tedqiqati 5 0 ve 5 9 bal gucunde on dord aftersok qeyde aldi Zelzele neticesinde Port o Prensde boyuk dagintilar bas verib Zedelenmis erazilere Haiti Milli Sarayi Prezident Sarayi Haiti Milli Assambleyasinin binasi Port o Prins Katedrali ve merkezi hebsxana daxildir Olke uzre xestexanalar dagidilib ve ya ciddi sekilde zedelenib Birlesmis Milletler Teskilati ve Birlesmis Milletler Teskilatinin Sabitlesdirme Missiyasinin Haiti paytaxtdaki bas ofisinin dagildigini bildirdi Missiyanin rehberi Hedi Annabinin yanvarin 13 de olduyu prezident Rene Preval terefinden tesdiqlendi BMT den Elisabeth Byrs bu zelzeleni onlar ucun en pis tecrube adlandirdi cunki Haitide bir cox yerleri elece de Birlesmis Milletler Teskilatinin Haitideki teskilati strukturlari dagidilib Yardim levazimatlari tebii felaketden qisa muddet sonra yerli hava limanina gelse de yavas paylanmasi ve coxlu sayda insanin zerer cekmesi yardimin paylanmasinda problemler yaradib Haiti ve Dominikan Respublikasinin veteni olan Hispaniola adasi kecmisde ehemiyyetli derecede dagidici tekanlar yasayib 1751 ve 1770 ci illerde adanin Fransanin nezareti altinda oldugu zaman zelzeleler bas verib Fransiz tarixcisi Moreau de Saint Mery nin 1750 1819 dediyine gore 18 oktyabr 1751 ci il zelzelesinden sonra Port au Prinsde bir das tikili de cokmedi iyun zelzelesinde butun seher dagildi Diger zelzele 7 may 1842 ci ilde Cap Haitien seherini ve Haiti ve Dominikan Respublikasinin simal hissesindeki seherleri dagidib 1946 ci ilde Dominikan Respublikasinda 8 0 bal gucunde zelzele bas verdi bu da Haitini silkeledi neticede 1790 neferin olumune ve sunami yaranmasina sebeb oldu Geologiyasi7 0 MVt gucunde zelzele 12 yanvar 2010 cu il tarixinde Port Au Prince den texminen 25 km 16 mil cenub qerbde 13 km 8 1 mil derinlikde bas verdi Sethin qirilmasina dair hec bir delil yoxdur Deyisdirilmis Mercalli skalasi mm ile IX intensivliyi ile elaqeli guclu bir sarsinti Port au Prince ve seheretrafi erazilerde qeyde alinib Kuba Guantanamoda MM III Yamayka Kingston da MM II Venesuela Karakasda MM II Puerto Riko San Juan da MM II III ve Dominik respublikasi ile hemserhed olan Santo Domingoda MM III daxil olmaqla bir nece qonsu olkede ve bolgede de hiss edilmisdir AftersokAftersoklar 4 0 dan cox bal gucunde esas iteleme ve aftersoklarin tarixi USGS melumatlar ABS Geoloji Xidmeti esas zelzeleden sonra iki saat erzinde 4 3 ile 5 9 bal gucunde sekkiz zelzele qeyde alib Ilk doqquz saat erzinde 32 i 4 2 ve ya daha cox zelzele qeyde alindi bunlardan 12 si 5 0 ve ya daha cox idi ve elave olaraq 24 yanvarda USGS esas zelzeleden beri 52 i 4 5 ve ya daha cox zelzele oldugunu bildirdi 20 Yanvar Haitide zelzeleden beri en guclu aftersok bas verdi 5 9 MVt gucunde USGS episentrinin Port Au Prince den texminen 56 km 35 mil cenub qerbde oldugunu bildirdi Bu demek olar ki sahil seheri Petit Goavin altina qoyulmasina imkan verir BMT numayendesi yeralti tekanlar neticesinde seherde yeddi binanin cokduyunu bildirir ItkilerHaiti selahiyyetlileri terefinden texminen 250 000 neferin yaralandigi ve bir milyon Haitilinin evsiz qaldigi texmin edilir Ekspertlerin fikrince bu reqemlerin dogrulugu subhe dogurur Simal Serq Universitetinin etraf muhit tarixi professoru Antoni Penna itkilerin yalniz texminler oldugunu xeberdar etdi BMT Bas Katibinin muavini Edmond Mulet Indiye qeder bu zelzele neticesinde cemi nece neferin olduyunu bilmeyeceyimizi dusunmurem dedi Haiti Qirmizi Xac Cemiyyetinin direktoru Guiteau Jean Pierre teskilatlarinin esas diqqetini yaralilarin mualicesine yoneltdiyi ucun cesedleri saymaga vaxtlarinin olmadigini soyledi Olenler arasinda Port o Prins arxiyepiskopu Cozef Serj Miot yardim iscisi Zilda Arns Haiti hokumet resmileri edliyye naziri Paul Denis ve muxalifet lideri Misel Qaylard da var Olenler arasinda bir nece taninmis Haitili musiqici idmanci Haiti Futbol Assosiasiyasinin otuz uzvu ve MINUSTAH ile isleyen en azi 70 Birlesmis Milletler Teskilatinin emekdasi idi Onlarin arasinda missiya rehberi Hedi Annabi ve onun muavini Luiz Karlos da Kosta da var idi Olenler arasinda xarici turistler yardim iscileri ve sefirliyin emekdaslari da var Zelzele neticesinde rabite sistemleri hava quru ve deniz neqliyyat vasiteleri xestexanalar ve elektrik sebekeleri siradan cixmis xilasetme ve xilasetme islerine mane olmusdur Port au Prinsin meyitxanasi tez bir zamanda doldu ve Haiti hokumeti yanvarin 21 de 80 000 den cox cesedin kutlevi mezarliqlarda basdirildigini elan etdi Haiti Qerbi Yarimkurenin en kasib olkesidir UNICEF urgently appeals for aid for Haiti following devastating earthquake UNICEF Guncelleme 14 Ocak 2010 ve Insan Inkisafi Indeksine gore 182 olke arasinda 149 cu yerdedir Avstraliya hokumetinin seyahet melumat saytina gore Haiti Fovqelade Xidmeti boyuk bir felaketle mubarize aparmaq iqtidarinda deyil Hemcinin baxHiposentr Episentr ZelzeleIstinadlar Dunya tarixinin en dagidici zelzeleleri 2022 08 31 tarixinde Istifade tarixi 2022 08 31 http earthquake usgs gov earthquakes recenteqsww Quakes quakes big php 7Ctitle Latest Earthquakes M5 0 in the World Past 7 days Earthquake Center USGS Earthquake Hazards Program United States Geological Survery giris 13 Ocak 2010 Secretary General s remarks to the press on the earthquake in Hait Archived from the original on 2010 01 27 Istifade tarixi 2023 04 27 Birlesmis Milletler Teskilati tarih 13 01 2010 Dan Harris Martha Raddatz Racing the Clock to Save Haiti Quake Victims Amid the Stench of Death 16 01 2010 ABC http abcnews go com WN HaitiEarthquake obama enlists presidents haitians grow desperate amid slow story id 9579651 2010 01 20 at the Wayback Machine 17 01 2010 http www google com hostednews ukpress article ALeqM5hEbGx4Jdlrc0JNC0y97NqWJea5DA more mass graves prepared in Haiti The Press Associaton 21 Ocak 2010 Human Development Report 2009 Haiti 2009 12 14 at the Wayback Machine Guncelleme 13 Ocak 2010 Xarici kecidlerHaiti zelzelesi