Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Hacı Murad (avar. XIажи Мурад; 1816, Xunzax, Avar Xanlığı — 5 may 1852, Qax) – Şimali Qafqaz xalqlarının əslən Dağıstanın Xunzax kəndindən olan görkəmli rəhbərlərindən biridir. Milliyətcə Avardır. Lev Tolstoyun baş qəhrəmanıdır.
| Hacı Murad | |
|---|---|
| ХӀажи Мурад | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Avar xanlığı |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Azərbaycan, Qax rayonu |
| Milliyyəti | Avar |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
1834-cü ildə qardaşı Osmanın Həmzət bəy Avarlıya qarşı təşkil etdiyi sui-qəsddə iştirak etməklə məşhurluq qazanmışdır. Sonralar rus ordusu və avarlar arasında aparılan danışıqlarda vasitəçi olmuşdur. 1836-cı ildə Hacı Murad Şeyx Şamillə gizli əlaqələr qurmaqda ittiham edilərək general Klüqenaunun əmri ilə həbs olunur və Temir-xan Şuraya göndərilir. Lakin, yolda qaçmağa müvəffəq olur. Həmin vaxtdan etibarən onu bütün avar kəndlərinin naibi təyin edən Şamilə xidmət etməyə başlayır.
Hacı Murad o dövrün bütün hərbi əməliyyatlarında – xüsusilə də ruslara qarşı 1843-cü ildəki döyüşlərdə iştirak etmiş və vacib rol oynamışdır. 1851-ci ildə bəxti ondan üz döndərir: onun Tabasarana yürüşü uğursuzluqla nəticələnir və bundan sonra Şamillə münasibətləri pozulur. Şamilin intiqam alacağından qorxan Hacı Murad həmin il Çeçenistana qaçır və ruslara təslim olur. Ruslar onun dağlılar arasındakı hörmətindən istifadə edərək onları öz tərəflərinə çəkmək qərarına gəlirlər. Təxminən bir il ruslara xidmət edən Hacı Murad satqınlığını sonadək öz boynuna götürə bilmir və qaçmağa cəhd göstərir. Silahdaşları ilə saxlandığı Nuxa (İndiki Şəki) qalasından qacan Hacı Murad Qaxın Tanqıt kəndi yaxınlığında İlisu pristavı kapitan Hacı Ağa və oğlu kornet Əhməd xanın başçılıq etdiyi dəstə və sonradan onların köməyinə gələn Nuxa qalasının komendantı mayor Korqanovun rəhbərliyi altında olan kazaklar tərəfindən mühasirəyə alınır. 11 saata yaxın davam edən döyüşdə Hacı Murad və silahdaşları öldürülür. Hacı Muradın başı kəsilərək Tiflisə canişin Y.Vorontsova göndərilir. Bir müddət Tiflis yanğınsöndürmə deposunda saxlanılan baş sonradan Çar I Nikolayın əmri ilə görkəmli rus anatomu və cərrahı N.N.Piroqova göndərilir. N.N.Piroqov tərəfindən mumiyalandıqdan sonra başı Sankt-Peterburq Hərbi-Tibb Akademiyasının muzeyində nümayiş etdirilir.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Hacı Muradın kəlləsi onun Qax rayonundakı məzarında dəfn ediləcək
- Lev Tolstoyun eyni adlı povestinin baş qəhrəmanı Hacı Muradın qəbrinə dair yeni iddialar var 2012-07-11 at the Wayback Machine
 | Hərbi xadim haqqında olan bu məqalə halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Haci Murad deqiqlesdirme Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Haci Murad avar XIazhi Murad 1816 Xunzax Avar Xanligi 5 may 1852 Qax Simali Qafqaz xalqlarinin eslen Dagistanin Xunzax kendinden olan gorkemli rehberlerinden biridir Milliyetce Avardir Lev Tolstoyun bas qehremanidir Haci MuradHӀazhi MuradDogum tarixi 1816Dogum yeri Avar xanligiVefat tarixi 5 may 1852Vefat yeri Azerbaycan Qax rayonuMilliyyeti AvarFealiyyeti siyasetci Vikianbarda elaqeli mediafayllarHaci Muradin qebriHeyati1834 cu ilde qardasi Osmanin Hemzet bey Avarliya qarsi teskil etdiyi sui qesdde istirak etmekle meshurluq qazanmisdir Sonralar rus ordusu ve avarlar arasinda aparilan danisiqlarda vasiteci olmusdur 1836 ci ilde Haci Murad Seyx Samille gizli elaqeler qurmaqda ittiham edilerek general Kluqenaunun emri ile hebs olunur ve Temir xan Suraya gonderilir Lakin yolda qacmaga muveffeq olur Hemin vaxtdan etibaren onu butun avar kendlerinin naibi teyin eden Samile xidmet etmeye baslayir Haci Murad o dovrun butun herbi emeliyyatlarinda xususile de ruslara qarsi 1843 cu ildeki doyuslerde istirak etmis ve vacib rol oynamisdir 1851 ci ilde bexti ondan uz donderir onun Tabasarana yurusu ugursuzluqla neticelenir ve bundan sonra Samille munasibetleri pozulur Samilin intiqam alacagindan qorxan Haci Murad hemin il Cecenistana qacir ve ruslara teslim olur Ruslar onun daglilar arasindaki hormetinden istifade ederek onlari oz tereflerine cekmek qerarina gelirler Texminen bir il ruslara xidmet eden Haci Murad satqinligini sonadek oz boynuna goture bilmir ve qacmaga cehd gosterir Silahdaslari ile saxlandigi Nuxa Indiki Seki qalasindan qacan Haci Murad Qaxin Tanqit kendi yaxinliginda Ilisu pristavi kapitan Haci Aga ve oglu kornet Ehmed xanin basciliq etdiyi deste ve sonradan onlarin komeyine gelen Nuxa qalasinin komendanti mayor Korqanovun rehberliyi altinda olan kazaklar terefinden muhasireye alinir 11 saata yaxin davam eden doyusde Haci Murad ve silahdaslari oldurulur Haci Muradin basi kesilerek Tiflise canisin Y Vorontsova gonderilir Bir muddet Tiflis yanginsondurme deposunda saxlanilan bas sonradan Car I Nikolayin emri ile gorkemli rus anatomu ve cerrahi N N Piroqova gonderilir N N Piroqov terefinden mumiyalandiqdan sonra basi Sankt Peterburq Herbi Tibb Akademiyasinin muzeyinde numayis etdirilir Hemcinin baxHaci Murad roman Qax abideleri film 2001 Xarici kecidlerHaci Muradin kellesi onun Qax rayonundaki mezarinda defn edilecek Lev Tolstoyun eyni adli povestinin bas qehremani Haci Muradin qebrine dair yeni iddialar var 2012 07 11 at the Wayback Machine Herbi xadim haqqinda olan bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin