Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gəncə-Qarabağ əyalətinin müfəssəl dəftəri (türk. Gence-Karabağ eyaletinin Mufassal Defteri) — Osmanlı İmperiyası hakimiyyəti dövründə Gəncə-Qarabağ əyalətində gəlir mənbəələrini müəyyən etmək və vergiləri nizamlı şəkildə toplamaq məqsədilə yaradılmış özündə statistik məlumatları əks etdirən sənəd.
Haqqında
Osmanlı dövlətinin Gəncə-Qarabağ bölgəsini 1725-ci ildə ələ keçirməsindən sonra vergi yığmaq məqsədilə 1727-ci ildə hazırlanan «Gəncə-Qarabağ əyalətinin müfəssəl dəftəri»ndə Gəncə-Qarabağ əyalətinin kəndlərində nə qədər adamın yaşadığını, onların adı, milli və dini mənsubiyyəti göstərilirdi. Qanunnamə ilə başlayan dəftərdə ərazi-inzibati vahidlərə və onlara tabe olan yaşayış məskənlərinə görə vergi mükəlləfiyyəti daşıyanların adı, atasının adı, ailə vəziyyəti, bəzi hallarda isə, xüsusilə şəhərlilər üçün, peşəsi haqqında məlumat verildikdən sonra əvvəlcə onların əkib-becərdikləri dənli bitkilərdən natural verginin həcmi və ağca ilə dəyəri sonra isə bağ-bostan, arı pətəkləri, işləyən dəyirmanlar, hevyanlar üçün ödənən vergilərin və s. dəyəri yazılırdı.
Hər il əyalətdən illik gəlir barədə verilən məlumatlar dövlət dəftərxanasında yoxlanılır, əgər hər hansı bir səbəbdən çatışmazlıq ortaya çıxardısa, böyük vəzirin sədrliyi ilə iclasları keçirilən Divanın çıxardığı qərara əsasən vəziyyətin yoluna qoyulması haqqında əyalətin bəylərbəyinə "buyuruldu", "hökm" və s. göndərilirdi. Səbəb daha ciddi olduğu təqdirdə, məsələyə sultanın özü müdaxilə edərdi.
Texniki məlumat
İki nüsxə olan bu dəftərlərdən biri aidiyyəti olduğu əyalətdə, digəri isə İstanbulda, dövlət dəftərxanasında saxlanılırdı. Hal-hazırda yeganə nüsxəsi İstanbulda Başbakanlık Arxivində (№903) saxlanılır. Ölçüsü 34x12 sm, xətti nəsx, siyaqət və qırma siyaqətdir. 632 səhifəlik bu dəftərin 214, 296, 355, 520, 540-cı səhifələri boşdur. Dəftər Gəncə-Qarabağ əyalətinin böyüklüyünə baxmayaraq digər əyalət dəftərlərinin tərtib olunma müddətinə nisbətən daha qısa bir müddətdə iki il ərzində 1725-1727-ci illər arasında hazırlanmışdır.
1727-ci ildə hazırlanan «Gəncə-Qarabağ əyalətinin müfəssəl dəftəri» Gəncə-Qarabağ əyalətinin inzibati-ərazi bölgüsü haqqında dolğun məlumat verən yeganə sənəddir.
Yenidən nəşri
Osmanlı arxivlərində saxlanılan bu “Təhrir dəftərləri”nin çapı hazırda Kanadada yaşayan Hüsaməddin Məmmədov Qaramanlı adlı tarixçinin adıyla bağlıdır.«Gəncə-Qarabağ əyalətinin müfəssəl dəftəri» (kiril əlif. «Ҝәнҹә-Гарабағ әјаләтинин муфәссәл дәфтәри») 2000-ci ildə Bakıda "Şuşa" nəşriyyatında Hüsaməddin Məmmədov Qaramanlının tərcümə və qeydləri ilə nəşr olunub.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Gence-Karabağ eyaletinin Mufassal Defteri. İstanbul, Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Tahrir Defterleri, 903.
- «Ҝәнҹә-Гарабағ әјаләтинин муфәссәл дәфтәри» 2021-05-19 at the Wayback Machine (latın əlif. «Gəncə-Qarabağ əyalətinin müfəssəl dəftəri»). Bakı, "Şuşa" nəşriyyatı, 2000. «Ön söz» (kiril əlif. «Өн сөз»), Hüsaməddin Məmmədov (Qaramanlı). Bakı, 2 avqust 1999-cu il. səh. 3-22. (az.)
- Dr. Hüsamettin Memmedov. . «TarihTarih.com». 2017-11-02 tarixində www.tarihtarih.com orijinalından (#bad_url) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-12. (türk.)
- Nazir Əhmədli. «Ovqat.com» "Nazir Əhmədli: "Aşıq Ələsgərin qohumları elə tufan qoparırlar ki, guya, dünya dağılacaq"" (#bad_url). Ovqat.com. 4 avqust 2017. 2 noyabr 2017-ci il tarixində . (az.)
- «Ҝәнҹә-Гарабағ әјаләтинин муфәссәл дәфтәри» 2021-05-19 at the Wayback Machine (latın əlif. «Gəncə-Qarabağ əyalətinin müfəssəl dəftəri»). Bakı, "Şuşa" nəşriyyatı, 2000. «Ön söz» (kiril əlif. «Өн сөз»), Hüsaməddin Məmmədov (Qaramanlı). Bakı, 2 avqust 1999-cu il. səh. 4. (az.)Orijinal mətn (az.)
![image]()
..."müfəssəl dəftərlər"dən tədqiqata cəlb etdiyimiz 1727-ci il tarixli «Gəncə-Qarabağ əyalətinin müfəssəl dəftəri»ni osmanlılar ərazisinin çox böyük olmasına baxmayaraq, çox tez bir vaxtda iki il ərzində (1725-1727-ci illər) hazırlamışdılar. Müqayisə üçün qeyd edək ki, Tiflis əyalətinin dəftəri beş il (1723-1728-ci illərdə), İrəvan əyalətinin dəftəri dörd il (1724-1728-ci illərdə), Naxçıvan sancağının dəftəri isə üç il ərzində (1724-1727-cı illərdə) tərtib olunmuşdur. ![image]()
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Gence Qarabag eyaletinin mufessel defteri turk Gence Karabag eyaletinin Mufassal Defteri Osmanli Imperiyasi hakimiyyeti dovrunde Gence Qarabag eyaletinde gelir menbeelerini mueyyen etmek ve vergileri nizamli sekilde toplamaq meqsedile yaradilmis ozunde statistik melumatlari eks etdiren sened HaqqindaOsmanli dovletinin Gence Qarabag bolgesini 1725 ci ilde ele kecirmesinden sonra vergi yigmaq meqsedile 1727 ci ilde hazirlanan Gence Qarabag eyaletinin mufessel defteri nde Gence Qarabag eyaletinin kendlerinde ne qeder adamin yasadigini onlarin adi milli ve dini mensubiyyeti gosterilirdi Qanunname ile baslayan defterde erazi inzibati vahidlere ve onlara tabe olan yasayis meskenlerine gore vergi mukellefiyyeti dasiyanlarin adi atasinin adi aile veziyyeti bezi hallarda ise xususile seherliler ucun pesesi haqqinda melumat verildikden sonra evvelce onlarin ekib becerdikleri denli bitkilerden natural verginin hecmi ve agca ile deyeri sonra ise bag bostan ari petekleri isleyen deyirmanlar hevyanlar ucun odenen vergilerin ve s deyeri yazilirdi Her il eyaletden illik gelir barede verilen melumatlar dovlet defterxanasinda yoxlanilir eger her hansi bir sebebden catismazliq ortaya cixardisa boyuk vezirin sedrliyi ile iclaslari kecirilen Divanin cixardigi qerara esasen veziyyetin yoluna qoyulmasi haqqinda eyaletin beylerbeyine buyuruldu hokm ve s gonderilirdi Sebeb daha ciddi oldugu teqdirde meseleye sultanin ozu mudaxile ederdi Texniki melumat Iki nusxe olan bu defterlerden biri aidiyyeti oldugu eyaletde digeri ise Istanbulda dovlet defterxanasinda saxlanilirdi Hal hazirda yegane nusxesi Istanbulda Basbakanlik Arxivinde 903 saxlanilir Olcusu 34x12 sm xetti nesx siyaqet ve qirma siyaqetdir 632 sehifelik bu defterin 214 296 355 520 540 ci sehifeleri bosdur Defter Gence Qarabag eyaletinin boyukluyune baxmayaraq diger eyalet defterlerinin tertib olunma muddetine nisbeten daha qisa bir muddetde iki il erzinde 1725 1727 ci iller arasinda hazirlanmisdir 1727 ci ilde hazirlanan Gence Qarabag eyaletinin mufessel defteri Gence Qarabag eyaletinin inzibati erazi bolgusu haqqinda dolgun melumat veren yegane seneddir Yeniden nesriOsmanli arxivlerinde saxlanilan bu Tehrir defterleri nin capi hazirda Kanadada yasayan Husameddin Memmedov Qaramanli adli tarixcinin adiyla baglidir Gence Qarabag eyaletinin mufessel defteri kiril elif Ҝәnҹә Garabag әјalәtinin mufәssәl dәftәri 2000 ci ilde Bakida Susa nesriyyatinda Husameddin Memmedov Qaramanlinin tercume ve qeydleri ile nesr olunub Hemcinin baxGence Qarabag eyaletiIstinadlarGence Karabag eyaletinin Mufassal Defteri Istanbul Basbakanlik Osmanli Arsivi Tahrir Defterleri 903 Ҝәnҹә Garabag әјalәtinin mufәssәl dәftәri 2021 05 19 at the Wayback Machine latin elif Gence Qarabag eyaletinin mufessel defteri Baki Susa nesriyyati 2000 On soz kiril elif Өn soz Husameddin Memmedov Qaramanli Baki 2 avqust 1999 cu il seh 3 22 az Dr Husamettin Memmedov TarihTarih com 2017 11 02 tarixinde www tarihtarih com orijinalindan bad url arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 06 12 turk Nazir Ehmedli Ovqat com Nazir Ehmedli Asiq Elesgerin qohumlari ele tufan qoparirlar ki guya dunya dagilacaq bad url Ovqat com 4 avqust 2017 2 noyabr 2017 ci il tarixinde az Ҝәnҹә Garabag әјalәtinin mufәssәl dәftәri 2021 05 19 at the Wayback Machine latin elif Gence Qarabag eyaletinin mufessel defteri Baki Susa nesriyyati 2000 On soz kiril elif Өn soz Husameddin Memmedov Qaramanli Baki 2 avqust 1999 cu il seh 4 az Orijinal metn az mufessel defterler den tedqiqata celb etdiyimiz 1727 ci il tarixli Gence Qarabag eyaletinin mufessel defteri ni osmanlilar erazisinin cox boyuk olmasina baxmayaraq cox tez bir vaxtda iki il erzinde 1725 1727 ci iller hazirlamisdilar Muqayise ucun qeyd edek ki Tiflis eyaletinin defteri bes il 1723 1728 ci illerde Irevan eyaletinin defteri dord il 1724 1728 ci illerde Naxcivan sancaginin defteri ise uc il erzinde 1724 1727 ci illerde tertib olunmusdur Gence Qarabag eyaletinin mufessel defteri nin 2000 ci il nesrine On soz Husameddin Memmedov Qaramanli Baki 2 avqust 1999