Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| Dövlət |  Gürcüstan |
| Muxtar ərazi | |
| Gürcü taxtına namizəd | Baqrationilər:
|
| Yaşadığı ərazilər | Türkiyə, Azərbaycan, |
| Gürcülərə qarşı etnik təmizləmənin baş verdiyi ərazilər |  Abxaziya,  Cənubi Osetiya |
| Dini fəaliyyət |
|
| Etnoqrafik qrupları |
|
| Diaspora ölkələri |
|
Gürcüstan mədəniyyəti (gürc. ქართული კულტურა) — Gürcüstanda mədəniyyət.
Təsviri incəsənət
1801-ci ildə Gürcüstanla Rusiya arasında müqavilə bağlanması, və Şərqi Gürcüstanında Rusiyaya ilhaq olunması gürcülərin ümumilikdə rus mədəniyyət ilə tanışlıqlara gətirib çıxarmışdır. Bir çox rus memarlığına aid incəsənətə aid elementlər Gürcüstan sənətkarları tərəfindən mənimsənilmişdir. XIX əsrin əvvələrindən başlayaraq Gürcüstan incəsənətində və memarlığında klassik rus memarlıq üslubları hiss edilməyə başlamışdır. Memarıq baxımından fərqlənən Tiflis şəhəri idi. XIX əsrin I yarısında gürcü rəngkarlığında Qərbi Avaropa rus rəngkarlığının təsiri özünü göstərirdi. Bu dövrdə Gürcüstanda görkəmli rəssamlar, heykəltəraşlar fəaliyyət göstərirdi. Milli mövzulara müraciət etməklə realistcəsinə fəaliyyət göstərən rəssamların işləri göz oxşayırdı.
Belə rəssamlardan biri Niko Pirosmanaşvili (1862-1918) idi. Gürcü xalq rəssamı olan Pirosmanaşvili Pikassonun ən sevimli rəssamlardan biri idi. Pirosmanaşvili daha çox heyvanları, süfrədə yemək verən insanları təsvir etmişdir. Heç bir rəssamlıq üzrə təhsil almamışdır, öz özünü yetişdirmişdir. Rəssam sağlığında Gürcüstan və Rusiya xaricində çox tanınmışdır. Pirosmani, yaşadığı qəsəbəni ziyarət edən bir fransız aktrisaya aşiq olmuş və onun şəkillərini çəkmişdir. Bu eşq əhvalatı, Andrey Voznesenskinin bir şeir və Alla Puqaçovanın söylədiyi bir mahnıyla məşhur bir əhvalata çevrilmişdir. Rəssamın ən məşhur tablosu aşiq olduğu Aktrisa Marqaritanın təsvir olunduğu əsər idi.Dünyada məşhur olan əsərləri sırasında bacısını təsvir etdiyi "Çətirli qadın", "Pivə kuboklu qadın", "Ata və oğul" və s. adını çəkə bilərik.Aktrisa Marqarita Pirosmaşvilini tərk edəndən sonra rəssam, yoxsul vəziyyətə düşmüş, hayatını evsiz olaqaraq davam etdirmişdir.Ancaq şəkil çəkməyi davam etdirdi və şəkillərini qarının doyurduğu restoranlara verirdi. Əsərlərini satmaq üçün dükanlara müraciət edirdi.Vəsaiti olmadığı üçün əsərlərini qara plaş (tr-muşamba) üzərində çəkiridi.Həmin dövrdən etibarən plaş onun orijinal materilı oldu.Şair İlya Zdaneviçin səyi ilə 1913-cü ildə qəzetdə rəssam və əsərləri haqqında məqalə gedəndən sonra o ,tanınmağa əsərlərin dəyəri başa düşülməyə başladı.Rəssam buna baxmayaraq, yenə də həyatının yoxsulluq və təklik içində tamamlamışdır. Məzarının yeri məlum deyildi. Əsərləri, ölümündən sonra bir araya getirilmişir. Pirosmaninin əsərləri Türkiyədə ilk dəfə İrinə Arsenişvili İstanbuldakı Təqdim etmiş və İnan Quraq Vəqfi Pera Muzeyində 2007-ci ilə avqustda sərgilənmişdir. Ayrıca İstanbulda, adını daşıyan Türkcə və Gürücə Pirosmani jurnalı nümayiş olunmuşdur və adına açılmış bir incəsənət qalereyası fəaliyyət göstərir. Beləlikə biz sırf olaraq gürcü incəsənətini N. Pirosmanin yaradılığı ilə məhdudlaşdıra bilmərik, həmin dövrdə Pirosmani ilə yanaşı A. Beredizi, Qabaşviri və başqaları da fəaliyyət göstərirdi.
Memarlıq
Ümumdünya irsləri
Gürcüstanın şərqində, Msxeta şəhəri yaxınlığında VI əsrə aid Gürcü Ortodoks Cvari monastırı Msxetadakı digər tarixi abidələrllə birlikdə UNESCO Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir. Cvari kilsəsi dörd absidalı və dörd nişli qübbəli kilsələrin ən erkən nümunələrindən biridir. Dörd absida arasında üçbucaqlı silindrik nişlər yerləşir. Onlar əsas hissəyə açılmaqla dördbucaqlı mərkəzi hissəyə keçir, daha sonra isə tromp vasitəsiylə barabanla əlaqələndirilir. Bu “dörd absidalı dörd nişli” kilsə dizaynına Gürcüstan, Ermənistan və Qafqaz Albaniyasının memarlığında rast gəlinir və ən mükəmməl nümunəsi Vağarşapatdakı Müqəddəs Ripsime kilsəsi hesab edildiyindən tez-tez “Rimsime-tipli plan” adlandırılır. Cvari kilsəsi Gürcü memarlığının gələcək inkişafına böyük təsir göstərmiş və bir çox başqa kilsələr üçün model rolunu oynamışdır. Kilsənin fasadını Ellin və Sasani təsirləri hiss edilən barelyeflər bəzəyir. Onların bəzilərinin yanında Gürcü Asomtavruli yazıları ilə yazılmış izahedici kitabələr var. Cənub fasadındakı giriş timpanı Xaçın mədh edilməsi mövzusunda relyeflərlə bəzədilmişdir. Eyni fasadda həm də Məsihin yüksəlməsi səhnəsi təsvir edilmişdir.
Təhsil
Gürcüstan ali məktəb sisteminə universitetlər, akademiyalar və institutlar daxildir. Ölkədə 26 dövlət ali məktəbi (onlardan səkkizi universitetdir) və 209 özəl ali məktəb fəaliyyət göstərir.Əsas ali təhsil müəssisələri bunlardır:
- Tbilisi Dövlət Universiteti (5 regional filialı vardır)
- Gürcüstan Texniki Universiteti
- Beynəlxalq Qara Dəniz Universiteti
- Q.Rokabidze adına Universitet
- Şota Rustaveli adına Batumi Dövlət Universiteti
- Tbilisi İqtisadiyyat və Hüquq Akademiyası
- Tbilisi Asiya və Afrika İnstitutu
- Tbilisi Dövlət Rəssamlıq Akademiyası
- Şota Rustaveli adına Dövlət Teatr və Kino İnstitutu
- Tbilisi Konservatoriyası
- Avropa Menecment Məktəbi (sponsor – Şeverdnadze Fondu)
- Dövlət İdarəetmə İnstitutu (ABŞ ictimai və siyasi elmlər Milli Akademiyası ilə birgə məktəb layihəsi, amerika təhsil proqramları əsasında fəaliyyət göstərir)
- Tiblis Siyasi Akademiyası.
Kulinariya
Yerli mətbəx, sözün əsl mənasında, yüksək sənət nümunəsidir. Adi göy-göyərtidən bir şey yaratmaq üçün nə qədər səy və fantaziya lazım olduğu yalnız gürcü aşpazına bəllidir. Məsələn, əfsanəvi concoli görünüşünə görə adi bitki budaqlarıdır, lakin əslində, delikatesdir, yalnız bir yerdə - Leçxumedə toplanır, duza qoyulur və iki sutkadan artıq olmamaq şərtilə saxlanılır. Bir çəngə ətirli göyərti — keşniş, tərxun, reyhan, kəkotu, soğan, nanə masa üzərində qoz sousunda təzə və bişmiş otların qarışığından ibarət xırda doğranmış pxalinin yanında sadə ikebanaya bənzəyir.
Buradakı əsas yeməklər zənginliyi və zərif dadı ilə fərqlənir. Gürcü süfrəsinə dəvət olunan qonağa əvvəlcə sasivinin (qoz sousunda bişirilmiş hind quşu), sonra hər bir ailədə xüsusi resept ilə hazırlanan lobyanın (pomidor sousunda bişirilir), eləcə də kaxetiyalıların sevimlisi olan xaşlamanın (ədviyyatlarla qaynadılıb bişirilmiş ət) dadına baxmağı təklif edirlər. Maraqlıdır ki, Gürcüstanın, demək olar, hər bir regionu özünə aid pendir növü ilə öyünə bilər. Məsələn, İmeretiyada qadazelili nanəsi ilə çox yumşaq pendir hazırlayırlar, Teuletidə isə, əsasən, qoyun pendirinə üstünlük verirlər, quda adlanan bu pendir eyniadlı torbalarda tutulub hazırlanır. Gürcü mətbəxində pendirdən qəlyanaltı kimi (çiy və ya qızardılmış şəkildə), eləcə də müxtəlif xörəklərin tam hüquqlu inqrediyenti kimi istifadə edirlər.
Qafqazın hər yerində ət yeməkləri hazırlamağı bacarırlar, lakin təkcə imkanları müsəlman qadağaları ilə məhdudlaşmayan gürcülər seçim bolluğu ilə öyünə bilərlər. Ədviyyatlarla qaynadılmış qoyun əti - ətirli buğlama; qızardılmış mal filesi – ləzzətli basdırma; xingal - Gürcüstanın dağlıq hissəsinin sakinlərinin sevimli yeməyi (ət ət maşınından keçirilmir, jele halına düşənə kimi çapacaq ilə döyülür); kuçmaçi – qara ciyərdən, ürəkdən, ağ ciyərdən və dildən hazırlanmış isti yemək; və ənənəvi çaxoxbili (pomidor sousunda bişirilmiş toyuq) – bu xörək əvvəllər yalnız qırqovuldan hazırlanardı. Eləcə də qoyun, dana, hind quşu, donuz, nərə balığından hazırlanan kabablar; bunlar şişlərdə və ya kesaxlarda, gürcü gil tavalarında hazırlanır.
Turizm
Turizm Gürcüstan iqtisadiyyatının əhəmiyyətli bir hissəsini təşkil edir. Beynəlxalq turizm tez inkişaf edən sahədir. 2016-cı ildə turizm sektoru ölkənin Ümumi Daxili Məhsulun 7,3 %-ini təşkil edirdi. 2015-ci ildə isə bu göstərici yalnız 6,6 %-ə bərabər olmuşdur. 2016-cı ildə 6,35 milyon xarici turist ölkəni ziyarət etmişdir. Bu göstərici əvvəlki illərə nisbətdə 7,6 % daha çoxdur. Gürcüstan Milli bankının məlumatına görə, 2016-cı ilin birinci üç rübü ərzində turistlər ölkədə təxminən 1,68 milyard dollar xərcləmişlər. Göstərici keçən ilin analoji dövrü ilə müqayisədə 11 % çoxdur. Gürcüstanda xarici turistlərin xərcləri ödəmə balansına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir və təxminən Gürcüstan xidmətlərinin ixracından gələn gəlirlərin 61,4 %-i turizm sahəsinin üzərinə düşür.
Həmçinin bax
İstinadlar
- J-M. Thierry & P. Donabedian, "Armenian Art" p67.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-07-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-24.
- 7.3 % of Georgia’s GDP in 2016 Produced by Tourism Sector 2018-07-25 at the Wayback Machine // tabula.ge
- "Georgian tourism in figures" (PDF). GNTA. 2015. 7 November 2017 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2 February 2017.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Dovlet GurcustanMuxtar erazi AcaristanGurcu taxtina namized Baqrationiler Sahzade David Baqrationi Sahzade Nuqzar BaqrationiYasadigi eraziler Turkiye Azerbaycan Gurculere qarsi etnik temizlemenin bas verdiyi eraziler Abxaziya Cenubi OsetiyaDini fealiyyet Dmanisi ve Aqarak Tasiri Ermenistan Qax ve Kurmuk Azerbaycan Axalkalaki Kumurdo and Qars Turkiye Axaltsike and Tao Klarceti Turkiye Batumi and Lazeti Turkiye Etnoqrafik qruplari Hal hazirda Acarlar Quriyalilar Cavaxetililer Ingiloylar Meqreller Psavlar Svanlar Fereydanlilar Xevsurlar Kecmisde DvallarDiaspora olkeleri Rusiya Iran Ukrayna Yunanistan Italiya Fransa Boyuk Britaniya Gurcustan medeniyyeti gurc ქართული კულტურა Gurcustanda medeniyyet Tesviri incesenetEsas meqale Gurcustan inceseneti 1801 ci ilde Gurcustanla Rusiya arasinda muqavile baglanmasi ve Serqi Gurcustaninda Rusiyaya ilhaq olunmasi gurculerin umumilikde rus medeniyyet ile tanisliqlara getirib cixarmisdir Bir cox rus memarligina aid incesenete aid elementler Gurcustan senetkarlari terefinden menimsenilmisdir XIX esrin evvelerinden baslayaraq Gurcustan incesenetinde ve memarliginda klassik rus memarliq uslublari hiss edilmeye baslamisdir Memariq baximindan ferqlenen Tiflis seheri idi XIX esrin I yarisinda gurcu rengkarliginda Qerbi Avaropa rus rengkarliginin tesiri ozunu gosterirdi Bu dovrde Gurcustanda gorkemli ressamlar heykelteraslar fealiyyet gosterirdi Milli movzulara muraciet etmekle realistcesine fealiyyet gosteren ressamlarin isleri goz oxsayirdi Niko Pirosmani Bele ressamlardan biri Niko Pirosmanasvili 1862 1918 idi Gurcu xalq ressami olan Pirosmanasvili Pikassonun en sevimli ressamlardan biri idi Pirosmanasvili daha cox heyvanlari sufrede yemek veren insanlari tesvir etmisdir Hec bir ressamliq uzre tehsil almamisdir oz ozunu yetisdirmisdir Ressam sagliginda Gurcustan ve Rusiya xaricinde cox taninmisdir Pirosmani yasadigi qesebeni ziyaret eden bir fransiz aktrisaya asiq olmus ve onun sekillerini cekmisdir Bu esq ehvalati Andrey Voznesenskinin bir seir ve Alla Puqacovanin soylediyi bir mahniyla meshur bir ehvalata cevrilmisdir Ressamin en meshur tablosu asiq oldugu Aktrisa Marqaritanin tesvir olundugu eser idi Dunyada meshur olan eserleri sirasinda bacisini tesvir etdiyi Cetirli qadin Pive kuboklu qadin Ata ve ogul ve s adini ceke bilerik Aktrisa Marqarita Pirosmasvilini terk edenden sonra ressam yoxsul veziyyete dusmus hayatini evsiz olaqaraq davam etdirmisdir Ancaq sekil cekmeyi davam etdirdi ve sekillerini qarinin doyurdugu restoranlara verirdi Eserlerini satmaq ucun dukanlara muraciet edirdi Vesaiti olmadigi ucun eserlerini qara plas tr musamba uzerinde cekiridi Hemin dovrden etibaren plas onun orijinal materili oldu Sair Ilya Zdanevicin seyi ile 1913 cu ilde qezetde ressam ve eserleri haqqinda meqale gedenden sonra o taninmaga eserlerin deyeri basa dusulmeye basladi Ressam buna baxmayaraq yene de heyatinin yoxsulluq ve teklik icinde tamamlamisdir Mezarinin yeri melum deyildi Eserleri olumunden sonra bir araya getirilmisir Pirosmaninin eserleri Turkiyede ilk defe Irine Arsenisvili Istanbuldaki Teqdim etmis ve Inan Quraq Veqfi Pera Muzeyinde 2007 ci ile avqustda sergilenmisdir Ayrica Istanbulda adini dasiyan Turkce ve Guruce Pirosmani jurnali numayis olunmusdur ve adina acilmis bir incesenet qalereyasi fealiyyet gosterir Belelike biz sirf olaraq gurcu incesenetini N Pirosmanin yaradiligi ile mehdudlasdira bilmerik hemin dovrde Pirosmani ile yanasi A Beredizi Qabasviri ve basqalari da fealiyyet gosterirdi MemarliqUmumdunya irsleri Gurcustanin serqinde Msxeta seheri yaxinliginda VI esre aid Gurcu Ortodoks Cvari monastiri Msxetadaki diger tarixi abidelerlle birlikde UNESCO Umumdunya irsi siyahisina daxil edilmisdir Cvari kilsesi dord absidali ve dord nisli qubbeli kilselerin en erken numunelerinden biridir Dord absida arasinda ucbucaqli silindrik nisler yerlesir Onlar esas hisseye acilmaqla dordbucaqli merkezi hisseye kecir daha sonra ise tromp vasitesiyle barabanla elaqelendirilir Bu dord absidali dord nisli kilse dizaynina Gurcustan Ermenistan ve Qafqaz Albaniyasinin memarliginda rast gelinir ve en mukemmel numunesi Vagarsapatdaki Muqeddes Ripsime kilsesi hesab edildiyinden tez tez Rimsime tipli plan adlandirilir Cvari kilsesi Gurcu memarliginin gelecek inkisafina boyuk tesir gostermis ve bir cox basqa kilseler ucun model rolunu oynamisdir Kilsenin fasadini Ellin ve Sasani tesirleri hiss edilen barelyefler bezeyir Onlarin bezilerinin yaninda Gurcu Asomtavruli yazilari ile yazilmis izahedici kitabeler var Cenub fasadindaki giris timpani Xacin medh edilmesi movzusunda relyeflerle bezedilmisdir Eyni fasadda hem de Mesihin yukselmesi sehnesi tesvir edilmisdir TehsilGurcustan ali mekteb sistemine universitetler akademiyalar ve institutlar daxildir Olkede 26 dovlet ali mektebi onlardan sekkizi universitetdir ve 209 ozel ali mekteb fealiyyet gosterir Esas ali tehsil muessiseleri bunlardir Tbilisi Dovlet Universiteti 5 regional filiali vardir Gurcustan Texniki Universiteti Beynelxalq Qara Deniz Universiteti Q Rokabidze adina Universitet Sota Rustaveli adina Batumi Dovlet Universiteti Tbilisi Iqtisadiyyat ve Huquq Akademiyasi Tbilisi Asiya ve Afrika Institutu Tbilisi Dovlet Ressamliq Akademiyasi Sota Rustaveli adina Dovlet Teatr ve Kino Institutu Tbilisi Konservatoriyasi Avropa Menecment Mektebi sponsor Severdnadze Fondu Dovlet Idareetme Institutu ABS ictimai ve siyasi elmler Milli Akademiyasi ile birge mekteb layihesi amerika tehsil proqramlari esasinda fealiyyet gosterir Tiblis Siyasi Akademiyasi KulinariyaEsas meqale Gurcustan metbexi Gurcustanin milli sirniyyati Yerli metbex sozun esl menasinda yuksek senet numunesidir Adi goy goyertiden bir sey yaratmaq ucun ne qeder sey ve fantaziya lazim oldugu yalniz gurcu aspazina bellidir Meselen efsanevi concoli gorunusune gore adi bitki budaqlaridir lakin eslinde delikatesdir yalniz bir yerde Lecxumede toplanir duza qoyulur ve iki sutkadan artiq olmamaq sertile saxlanilir Bir cenge etirli goyerti kesnis terxun reyhan kekotu sogan nane masa uzerinde qoz sousunda teze ve bismis otlarin qarisigindan ibaret xirda dogranmis pxalinin yaninda sade ikebanaya benzeyir Buradaki esas yemekler zenginliyi ve zerif dadi ile ferqlenir Gurcu sufresine devet olunan qonaga evvelce sasivinin qoz sousunda bisirilmis hind qusu sonra her bir ailede xususi resept ile hazirlanan lobyanin pomidor sousunda bisirilir elece de kaxetiyalilarin sevimlisi olan xaslamanin edviyyatlarla qaynadilib bisirilmis et dadina baxmagi teklif edirler Maraqlidir ki Gurcustanin demek olar her bir regionu ozune aid pendir novu ile oyune biler Meselen Imeretiyada qadazelili nanesi ile cox yumsaq pendir hazirlayirlar Teuletide ise esasen qoyun pendirine ustunluk verirler quda adlanan bu pendir eyniadli torbalarda tutulub hazirlanir Gurcu metbexinde pendirden qelyanalti kimi ciy ve ya qizardilmis sekilde elece de muxtelif xoreklerin tam huquqlu inqrediyenti kimi istifade edirler Qafqazin her yerinde et yemekleri hazirlamagi bacarirlar lakin tekce imkanlari muselman qadagalari ile mehdudlasmayan gurculer secim bollugu ile oyune bilerler Edviyyatlarla qaynadilmis qoyun eti etirli buglama qizardilmis mal filesi lezzetli basdirma xingal Gurcustanin dagliq hissesinin sakinlerinin sevimli yemeyi et et masinindan kecirilmir jele halina dusene kimi capacaq ile doyulur kucmaci qara ciyerden urekden ag ciyerden ve dilden hazirlanmis isti yemek ve enenevi caxoxbili pomidor sousunda bisirilmis toyuq bu xorek evveller yalniz qirqovuldan hazirlanardi Elece de qoyun dana hind qusu donuz nere baligindan hazirlanan kabablar bunlar sislerde ve ya kesaxlarda gurcu gil tavalarinda hazirlanir TurizmTurizm Gurcustan iqtisadiyyatinin ehemiyyetli bir hissesini teskil edir Beynelxalq turizm tez inkisaf eden sahedir 2016 ci ilde turizm sektoru olkenin Umumi Daxili Mehsulun 7 3 ini teskil edirdi 2015 ci ilde ise bu gosterici yalniz 6 6 e beraber olmusdur 2016 ci ilde 6 35 milyon xarici turist olkeni ziyaret etmisdir Bu gosterici evvelki illere nisbetde 7 6 daha coxdur Gurcustan Milli bankinin melumatina gore 2016 ci ilin birinci uc rubu erzinde turistler olkede texminen 1 68 milyard dollar xerclemisler Gosterici kecen ilin analoji dovru ile muqayisede 11 coxdur Gurcustanda xarici turistlerin xercleri odeme balansina ehemiyyetli derecede tesir gosterir ve texminen Gurcustan xidmetlerinin ixracindan gelen gelirlerin 61 4 i turizm sahesinin uzerine dusur Hemcinin baxGurcustan tarixiIstinadlarJ M Thierry amp P Donabedian Armenian Art p67 Arxivlenmis suret 2022 07 24 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 24 7 3 of Georgia s GDP in 2016 Produced by Tourism Sector 2018 07 25 at the Wayback Machine tabula ge Georgian tourism in figures PDF GNTA 2015 7 November 2017 tarixinde PDF Istifade tarixi 2 February 2017