Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İkebana (生花, ike – "həyat", bana – "güllər", tərc. "canlı güllər") və ya Kado (華道, "güllərin yolu") – XV əsrdə Yaponiyada meydana gəlmiş kəsilmiş güllərdən müxtəlif kompozisiyalar yaratmaqdan ibarət ənənəvi yapon sənəti. İkebana üsulu ilə hazırlanmış kompozisiya 3 əsas elementi birləşdirir və adətən 3 gül budağından ibarət olur. Onlar bəzi inanclara görə göyü (sin), yeri (tay) və insanı (tae), digərlərinə görə isə Günəşi, Ayı və Yeri simvolizə edirlər. İkebana sənəti əvvəllər dini xarakterli olmuş və allahlara hədiyyə məqsədi daşımışdır.
İkebana hazırlanarkən "susso", yəni bitkilərin təbiəti, "xarakter"i nəzərə alınmalıdır.
Tarixi
Rikka
VI əsrdən başlayaraq buddizm Yaponiyada təşəkkül tapdıqdan sonra tikilən buddist məbədlərinin səcdəgahlarının qıraqlarına qeyri-adi buketlər düzülməsi ənənəsi yarandı. Bu nəhəng, əyilməyən budaqları rikka (yap. “duran güllər”) adlandırırdılar. Məbədlərin digər bər-bəzəyi kimi rikka da Çindən gətirilirdi.
Tədricən rikkaları daha alçaq formada hazırlamağa başladılar və XII əsrin sonunadək rikka məbədlərdə və saraylarda gül sənətinin əsas növü idi. Rikkanı hazırlayanlar buketlərdə buddizm üçün müqəddəs olan Sumisen dağını canlandırmağa çalışırdılar. Özül qismində onlar şam budaqlarından istifadə edirdilər. Güldanın ortasında hündürlüyü 1,5 metr olan şam ağacı quraşdırılırdı. Şamdan başqa sərv, sidr və bambukdan istifadə edilirdi. Bəyaz payızgüllərinə (xrizantemlər) də xüsusi diqqət yetirilirdi. Lakin zaman keçdikcə rikka dəbdən düşməyə başladı.
Tatebana
Ən qədim stillərdən biri də tatebana stilidir və o da buddist dini ənənələrlə bağlıdır. İkebananın bu stili dərin nüfuza malikdir, çünki belə hesab edilir ki, klassik ikebana məhz tatebana əsasında yaradılmışdır. Tatebana stilində kompozisiya güldana şaquli şəkildə qoyulmasını nəzərdə tutur və bu zaman üfüqi xətlər ancaq yarpaq və ya meyvələrin ağırlığı ilə gövdənin əyilməsi nəticəsində yarana bilər. İlk olaraq kompozisiya üç güldən ibarət idi, daha sonra beş, yeddi və ya doqquz güldən istifadə edilməyə başlandı. Lakin, tək sayda güllərdən istifadə olunmalı idi.
XV-XVIII əsrlərdə
XV əsrdə sequn Asikaqanın idarəçiliyi dövründə (1436-1490) gül sənətinin daha sadə üsulu olan tokonoma formalaşmağa başladı.
Sequn Momoyamanın dövründə (1560-1600) tikilən bir çox qalalar rikka stilində bəzədilmişdi. Elə bu dövrdə sadə çabana stili yarandı. 1600-cü illərdə artıq ikebananın dini əhəmiyyəti azalmağa başladı və o, dekorasiya rolunu oynamağa başladı. Edo dövründə (XVII əsrin əvvəli- XIX əsrin ortaları) sadə çabana ("çay gülləri") əsasında daha bir sadə stil- naqeire yaradıldı..Naqeireni təbii üsul adlandırırlar, çünki o, güllərin güldanda “təbii qaydada” düzülməsini nəzərdə tuturdu.
Ümumiyyətlə, o dövrdə naqeire dedikdə rikkaya qarşı qoyulan sadə stillərin məcmusu başa düşülürdü. XVIII əsrdə naqeire istiqamətinə həm naqeire ("suya atılmış güllər"), həm çabana, daha gec dövrdə isəsöka yəni asimmetrik üçgüllü stil də aid edilirdi. Daha sonra, bu stillərdən hər biri sərbəst şəkildə inkişaf etməyə başladı.
Edo dövründə rikka dedikdə çabananın təsiri altında dəyişikliyə uğramış və samuray qalalarından şəhər sakinlərinin evinə sıçarmış ikenobo stili başa düşülürdü.
Moribana
XX əsrdə formalaşmış moribana dəbdəbəli rikka və təbii naqeiredən fərqli olaraq ənənəvi yapon evləri üçün daha uyğundur, çünki o, güllərin alçaq və hamar güldanlara qoyulmasını və kendzan adlanan metal elementlərdən istifadə edilməsini nəzərdə tutur. Qərb sivilizasiyanın təsirini və adları çəkilən üsulları birləşdirən moribana yapon təbiətinin müəyyən modeli və ya peyzajı qismində çıxış edir.
İkebana məktəbləri
Məktəblərin ümumi sayı iki mini keçsə də, üç əsas məktəb xüsusilə tanınır: İkenobo, Ohara, Soqeçu.
İkenobo məktəbi
İkenobo ikebana sənətinin ilk məktəbidir. Bu məktəbin əsası XV əsrdə yaşamış buddist kahini İkenobo Senkey tərəfindən qoyulmuşdur. Digər məktəblərdən fərqli olaraq İkenobo məktəbində hələ də Söka və Rikka kimi köhnə stillər unudulmayıb.
Ohara məktəbi
1912-ci ildə Unsin Ohara tərəfindən əsası qoyulmuş Ohara məktəbi ikebanaya yeni stil-moribana stilini gətirdi və Osakada keçirilən sərgidə öz yaradıcılığını nümayiş etdirdi. Sökanın əksi olan moribana ilk olaraq mühafizəkarlar tərəfindən qəbul edilməsə də, artıq 1915-ci (başqa mənbəyə görə, 1916-cı) ildə bir çox məktəblər tərəfindən tədris planına daxil edilmişdi.
Soqeçu məktəbi
Soqeçu (yap."Otlar və ay") məktəbi ikebana məktəblərindən ən müasiridir və 1926-cı ildə novator rəssam Sofu Tesiqahara tərəfindən yaradılmışdır. Onun atası İkenobo məktəbinin ikebana ustası Vafu Tesiqahara idi. O Sofuya 7 yaşından ikebana hazırlamağı öyrədirdi. Tədris keçdikdən sonra Sofu məktəbdə atasının köməkçisinə çevrildi. Onu qərbdə "güllərin Pikasso"su adlandırırdılar.
Məktəbin seçdiyi stilin əsas xüsusiyyəti odur ki, ikebana tək gül və bitkilərdən deyil, həm də daşlar, parçalar, metal, plastik və sair cansız material tətbiq edilməklə hazırlanır.
"Yeni ikebana"
1936-cı ildə Sofu Tesiqahara və o dövrdə məşhur olan bir sıra digər ikebana ustaları "Yeni ikebana" bəyannaməsini imzalayaraq klassik ikebana formalarından imtina etdilər. Onlar ikebanada istənilən qablardan istifadə etməyi mümkün saydılar, istifadə olunan bitkilərin çeşidini genişləndirdilər və hətta xaricdən gətirilən güllərdən (qızılgül,zanbaq və s.)istifadə etməyə başladılar
İkebana stilləri
İkebana stilləri: Rikka, Söka, Naqeire (digər adı Xeyka), Moribana, Dziyuka.
Köhnəlmiş Rikka stili təbiətin möhtəşəmliyini əks etdirir. Məsələn, şam budaqları qaya və daşları, bəyaz payızgülləri isə çay və bulaqları təcəssüm etdirir.
Naqeire stili dar boğazlı hündür güldanlarda qurulma ikebanadır. Bitkilər güldanın qıraqlarına söykənməklə quraşdırılır. Əgər budaq və ya gövdələrin başqa vəziyyətdə qurulması nəzərdə tutulursa, bu zaman ağacdan hazırlanmış dayaqlardan istifadə edilə bilər.
Dziyuka sərbəst stildir.
Başqa müasir stillər də mövcuddur.
-
![image]()
Rikka stili -
![image]()
Moribana stili -
![image]()
Sərbəst stil -
![image]()
Xeyka stili -
![image]()
İkebana Soqeçu. Azad stil
İkebana və dzen
Dzen doktrinası diqqəti tək olanın üstündə cəmləşdirdiyindən, ikebanada hər bir gülün unikallığı vurğulanır. Nobelli yazıçı Yasunari Kavabata deyirdi ki, "gülün möhtəşəmliyini bir gül daha yaxşı ifadə edir, nəinki yüz gül".
İstinadlar
- В.А.Пронников, И.Д.Ладанов "Японцы", Москва, 1985, стр.190-191
- "Икебана". 2021-06-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-05-08.
- В.А.Пронников, И.Д.Ладанов "Японцы", Москва, 1985, стр.189-190
- "Стиль Татебана". 2022-01-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-05-08.
- "История искусства икебаны". 2016-03-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-05-07.
- "Стили Нагеирэ и Морибана". 2021-10-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-05-08.
- . 2014-10-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-05-08.
- "История искусства икебаны". 2016-03-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-05-07.
- "Школа Охара". 2021-10-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-05-08.
- "Школа Согецу". 2021-10-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-05-08.
- Кавабата Ясунари "Красотой Японии рожденный", Москва, 1971, стр.394
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ikebana 生花 ike heyat bana guller terc canli guller ve ya Kado 華道 gullerin yolu XV esrde Yaponiyada meydana gelmis kesilmis gullerden muxtelif kompozisiyalar yaratmaqdan ibaret enenevi yapon seneti Ikebana usulu ile hazirlanmis kompozisiya 3 esas elementi birlesdirir ve adeten 3 gul budagindan ibaret olur Onlar bezi inanclara gore goyu sin yeri tay ve insani tae digerlerine gore ise Gunesi Ayi ve Yeri simvolize edirler Ikebana seneti evveller dini xarakterli olmus ve allahlara hediyye meqsedi dasimisdir IkebanaKioto metrosunda ikebana sergisi Ikebana hazirlanarken susso yeni bitkilerin tebieti xarakter i nezere alinmalidir TarixiRikka VI esrden baslayaraq buddizm Yaponiyada tesekkul tapdiqdan sonra tikilen buddist mebedlerinin secdegahlarinin qiraqlarina qeyri adi buketler duzulmesi enenesi yarandi Bu neheng eyilmeyen budaqlari rikka yap duran guller adlandirirdilar Mebedlerin diger ber bezeyi kimi rikka da Cinden getirilirdi Tedricen rikkalari daha alcaq formada hazirlamaga basladilar ve XII esrin sonunadek rikka mebedlerde ve saraylarda gul senetinin esas novu idi Rikkani hazirlayanlar buketlerde buddizm ucun muqeddes olan Sumisen dagini canlandirmaga calisirdilar Ozul qisminde onlar sam budaqlarindan istifade edirdiler Guldanin ortasinda hundurluyu 1 5 metr olan sam agaci qurasdirilirdi Samdan basqa serv sidr ve bambukdan istifade edilirdi Beyaz payizgullerine xrizantemler de xususi diqqet yetirilirdi Lakin zaman kecdikce rikka debden dusmeye basladi Tatebana En qedim stillerden biri de tatebana stilidir ve o da buddist dini enenelerle baglidir Ikebananin bu stili derin nufuza malikdir cunki bele hesab edilir ki klassik ikebana mehz tatebana esasinda yaradilmisdir Tatebana stilinde kompozisiya guldana saquli sekilde qoyulmasini nezerde tutur ve bu zaman ufuqi xetler ancaq yarpaq ve ya meyvelerin agirligi ile govdenin eyilmesi neticesinde yarana biler Ilk olaraq kompozisiya uc gulden ibaret idi daha sonra bes yeddi ve ya doqquz gulden istifade edilmeye baslandi Lakin tek sayda gullerden istifade olunmali idi XV XVIII esrlerde XV esrde sequn Asikaqanin idareciliyi dovrunde 1436 1490 gul senetinin daha sade usulu olan tokonoma formalasmaga basladi Sequn Momoyamanin dovrunde 1560 1600 tikilen bir cox qalalar rikka stilinde bezedilmisdi Ele bu dovrde sade cabana stili yarandi 1600 cu illerde artiq ikebananin dini ehemiyyeti azalmaga basladi ve o dekorasiya rolunu oynamaga basladi Edo dovrunde XVII esrin evveli XIX esrin ortalari sade cabana cay gulleri esasinda daha bir sade stil naqeire yaradildi Naqeireni tebii usul adlandirirlar cunki o gullerin guldanda tebii qaydada duzulmesini nezerde tuturdu Umumiyyetle o dovrde naqeire dedikde rikkaya qarsi qoyulan sade stillerin mecmusu basa dusulurdu XVIII esrde naqeire istiqametine hem naqeire suya atilmis guller hem cabana daha gec dovrde isesoka yeni asimmetrik ucgullu stil de aid edilirdi Daha sonra bu stillerden her biri serbest sekilde inkisaf etmeye basladi Edo dovrunde rikka dedikde cabananin tesiri altinda deyisikliye ugramis ve samuray qalalarindan seher sakinlerinin evine sicarmis ikenobo stili basa dusulurdu Moribana XX esrde formalasmis moribana debdebeli rikka ve tebii naqeireden ferqli olaraq enenevi yapon evleri ucun daha uygundur cunki o gullerin alcaq ve hamar guldanlara qoyulmasini ve kendzan adlanan metal elementlerden istifade edilmesini nezerde tutur Qerb sivilizasiyanin tesirini ve adlari cekilen usullari birlesdiren moribana yapon tebietinin mueyyen modeli ve ya peyzaji qisminde cixis edir Ikebana mektebleriMekteblerin umumi sayi iki mini kecse de uc esas mekteb xususile taninir Ikenobo Ohara Soqecu Ikenobo mektebi Ikenobo ikebana senetinin ilk mektebidir Bu mektebin esasi XV esrde yasamis buddist kahini Ikenobo Senkey terefinden qoyulmusdur Diger mekteblerden ferqli olaraq Ikenobo mektebinde hele de Soka ve Rikka kimi kohne stiller unudulmayib Ohara mektebi 1912 ci ilde Unsin Ohara terefinden esasi qoyulmus Ohara mektebi ikebanaya yeni stil moribana stilini getirdi ve Osakada kecirilen sergide oz yaradiciligini numayis etdirdi Sokanin eksi olan moribana ilk olaraq muhafizekarlar terefinden qebul edilmese de artiq 1915 ci basqa menbeye gore 1916 ci ilde bir cox mektebler terefinden tedris planina daxil edilmisdi Soqecu mektebi Soqecu yap Otlar ve ay mektebi ikebana mekteblerinden en muasiridir ve 1926 ci ilde novator ressam Sofu Tesiqahara terefinden yaradilmisdir Onun atasi Ikenobo mektebinin ikebana ustasi Vafu Tesiqahara idi O Sofuya 7 yasindan ikebana hazirlamagi oyredirdi Tedris kecdikden sonra Sofu mektebde atasinin komekcisine cevrildi Onu qerbde gullerin Pikasso su adlandirirdilar Mektebin secdiyi stilin esas xususiyyeti odur ki ikebana tek gul ve bitkilerden deyil hem de daslar parcalar metal plastik ve sair cansiz material tetbiq edilmekle hazirlanir Yeni ikebana 1936 ci ilde Sofu Tesiqahara ve o dovrde meshur olan bir sira diger ikebana ustalari Yeni ikebana beyannamesini imzalayaraq klassik ikebana formalarindan imtina etdiler Onlar ikebanada istenilen qablardan istifade etmeyi mumkun saydilar istifade olunan bitkilerin cesidini genislendirdiler ve hetta xaricden getirilen gullerden qizilgul zanbaq ve s istifade etmeye basladilarIkebana stilleriIkebana stilleri Rikka Soka Naqeire diger adi Xeyka Moribana Dziyuka Kohnelmis Rikka stili tebietin mohtesemliyini eks etdirir Meselen sam budaqlari qaya ve daslari beyaz payizgulleri ise cay ve bulaqlari tecessum etdirir Naqeire stili dar bogazli hundur guldanlarda qurulma ikebanadir Bitkiler guldanin qiraqlarina soykenmekle qurasdirilir Eger budaq ve ya govdelerin basqa veziyyetde qurulmasi nezerde tutulursa bu zaman agacdan hazirlanmis dayaqlardan istifade edile biler Dziyuka serbest stildir Basqa muasir stiller de movcuddur Rikka stili Moribana stili Serbest stil Xeyka stili Ikebana Soqecu Azad stilIkebana ve dzenDzen doktrinasi diqqeti tek olanin ustunde cemlesdirdiyinden ikebanada her bir gulun unikalligi vurgulanir Nobelli yazici Yasunari Kavabata deyirdi ki gulun mohtesemliyini bir gul daha yaxsi ifade edir neinki yuz gul IstinadlarV A Pronnikov I D Ladanov Yaponcy Moskva 1985 str 190 191 Ikebana 2021 06 20 tarixinde Istifade tarixi 2014 05 08 V A Pronnikov I D Ladanov Yaponcy Moskva 1985 str 189 190 Stil Tatebana 2022 01 20 tarixinde Istifade tarixi 2014 05 08 Istoriya iskusstva ikebany 2016 03 05 tarixinde Istifade tarixi 2014 05 07 Stili Nageire i Moribana 2021 10 22 tarixinde Istifade tarixi 2014 05 08 2014 10 11 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 05 08 Istoriya iskusstva ikebany 2016 03 05 tarixinde Istifade tarixi 2014 05 07 Shkola Ohara 2021 10 22 tarixinde Istifade tarixi 2014 05 08 Shkola Sogecu 2021 10 22 tarixinde Istifade tarixi 2014 05 08 Kavabata Yasunari Krasotoj Yaponii rozhdennyj Moskva 1971 str 394Hemcinin baxBonsay