Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fransua Pyer Giyom Gizo (fr. François Pierre Guillaume Guizot, 4 oktyabr 1787[…], Nim[d] – 12 sentyabr 1874[…]) — fransız tarixçisi, tənqidçi, siyasi və dövlət xadimi.
| Fransua Gizo | |
|---|---|
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 4 oktyabr 1787[…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 12 sentyabr 1874[…](86 yaşında) |
| Dəfn yeri |
|
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi, yazıçı, ədəbiyyat tənqidçisi |
| Dini | Kalvinizm |
| | |
| Təltifləri |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Siyasi fəaliyyəti
1848-ci inqilabı ərəfəsindəki fəaliyyəti
1840-cı ildən sonra Fransua Gizonun təzyiqi altında həyata keçirilən siyasət 1830-cu ildən Fransada yaradılan rejimə yenidən qayıdışa gətirib çıxardı. 1840-cı ildən 1848-ci ilədək Lui Filippin hakimiyyəti bir növ müstəbid bir hökmdarın hakimiyyətini və yaxud da feodalizmə qayıdış siyasətini xatırladırdı. 1840-cı ildən sonrakı bu siyasət Fransa xalqını xeyli qəzəbləndirirdi. Orleanlı Lui Filipp Burbonların yan qolu olan Orleanistlərin nümayəndəsi olsa da arxalı, köklü bir insan deyildi. O, Fransa üçün həmin dövrdə lazımlı olduğuna görə hakimiyyətdə idi. 1848-ci ilə qədər Lui Filipp öz hakimiyyətini müxtəlif vasitələrlə möhkəmləndirməyə çalışsa da onun bu cəhdləri baş tutmadı.
Orleanlı Lui Filipp 1847-ci ildə Fransanı kifayət qədər çətin vəziyyətə salmışdı. Ölkə daxilində rejimin böhranı özünü onda göstərirdi ki, təkcə 40-cı illərdə ona qarşı 10 dəfə sui-qəsd təşkil edilmişdi. Bu sui-qəsdlərin təşkilatçıları həm ayrı-ayrı fanatiklər, həm də gizli təşkilatların üzvləri idilər. Bu dövrdə Fransada çoxlu gizli respublikaçı cəmiyyətlər yaradılmışdı. Onlar bir növ özlərini yakobinçilərin davamçıları hesab edirdilər. Onların düşüncəsinə görə Lui Filipp Fransanı uçuruma aparırdı. Bunun qarşısını almağın yeganə yolu onun hakimiyyətdən uzaqlaşdırılması idi. 1840–1848-ci illərdə təşkil olunmuş bu sui-qəsdlər Lui Filippi öz siyasətinə yenidən baxmağa və onu bəzi güzəştlərə getməyə məcbur etməli idi. Amma Fransua Gizo onun yolundan dönməməsinə çalışırdı. Fransua Gizonun fikrincə kral vəzifəsini tutan şəxsdən ilahi bir iradə tələb olunurdu. Fransa xalqının maraqları bunu tələb edirdi. Lui Filippin Fransua Gizonun təsiri altında olması onların hər ikisinin taleyində acı rol oynadı. Sanki bu iki şəxs Fransada nə baş verdiyini görmürdülər. Artıq Fransada rejimi müdafiə eden qüvvələr belə rejimdən uzaqlaşmağa başlamışdılar. Balanslaşdırılmış siyasət 40-cı illərdə pozulmuşdu. Orleanlı Lui Filipp Fransanın sərvəti dedikdə yalnız öz sərvətini başa düşürdü. Onun sərvəti təqribən bir milyarda qədər artmışdı. O bu sərvəti torpaq icarəyə verməklə yox, ticarət və birja əməliyyatları vasitəsi ilə əldə etmişdi. Onun düşuncəsinə görə əgər o, yaxşı yaşayırsa bu o deməkdir ki, bütün Fransa xalqı yaxşı yaşayır. Əslində isə ölkənin bütün sərvəti onun əhatəsi olan kiçik bir qrupun əlində cəmləşmişdi. Fransızların əksəriyyətinin gəliri getdikcə azalmağa başlamışdı. Bu özünü tez-tez baş verən sənaye, aqrar, ticarət böhranlarında göstərirdi. Hökumət isə mövcud vəziyyəti qaydasına salmaq üçün heç bir iş görmürdü.
Nəticədə 1830-cu ildə Filippi hakimiyyətə gətirən qüvəllər 40-cı illərdə tədricən ondan uzaqlaşmağa başladılar. Onlar yenidən Lui Filippin hakimiyyəti ətrafında birləşə bilərdilər, sadəcə bəzi güzəştlərin edilməsini gözləyirdilər. Onların ən böyük istəyi seçki sisteminin dəyişdirilməsi, seçki islahatının keçirilməsi idi. Seçki islahatının keçirilməsinə olan tələblər daha çox təminatlı insanların dövlətin idarəetməsinə cəlb oluna bilmələri ilə bağlı idi. Yəni Fransada idarəçilik 240 seçicidən yox, daha çox seçicidən asılı olmalı idi. Hələ 1830-cu ildə qəbul olunmuş Fransa konstitusiyasına əsasən səs vermək istəyən insanlar 200 frank məbləğində əmlaka, seçilmək istəyənlər isə 500 frank məbləğində əmlaka malik olmalı idilər. Onların məqsədi seçicilərin sayının artması üçün bu əmlak senzinin bir qədər aşağı salınması idi. Lakin Orleanlı Lui Filipp və Fransua Gizo nəyin bahasına olur olsun bu güzəştlərə getmək istəmirdilər. Cünki onların fikrincə rejimin kiçicik də olsa güzəştə getməsi narazı qüvvələr tərəfindən onun zəifliyi kimi qarşılana bilər və daha yeni güzəştlərin tələb olunmasına səbəb ola bilərdi. Hətta Fransua Gizo parlamentdəki çıxışlarından birində belə fikir bildirmişdi ki, Fransa xalqı özü nə istədiyini bilmir. O bilməlidir ki, Fransa kralı onun nə istədiyini onun özündən yaxşı bilir. İnsanların çıxışları, petisiyaları boş-boş şeylərdi, hökumət nəyi məsləhət bilsə onu da edəcəkdir.
1840-cı illər Fransa üçün təkcə daxili vəziyyətin mürəkkəbliyi ilə deyil həmdə xarici siyasətdəki uğursuzluqlar ilə müşayət olunurdu. Fransa "Şərq məsələsi"ndə İngiltərə, Rusiya, Avstriya kimi dövlətlərlə üz-üzə qalmışdı. Onlar Fransanı "Şərq məsələsi"nin həllindən uzaqlaşdırdılar. 1841-ci ildə Fransa sanki təhqir olunmuş bir şəkildə onun da "Şərq məsələsi"nin həlli üçün yaradılmış birgə ittifaqa daxil edilməsi üçün müraciətlər edirdi. Dolayısı ilə Fransa bununla həmdə 1815-ci ildə Fransanın taleyini həll etmək üçün çağırılan Vyana konqresində yaradılmış "Müqəddəs İttifaq"a daxil oldu. "Müqəddəs İttifaq" Avropanın yeniləşmək yolundakı addımlarının qarşısını alan bir ittifaq idi. İndi özünü liberal sayan Fransa hakimiyyətinin bu ittifaqa qoşulması rejimi cəmiyyətin gözündə kifayət qədər aşağı saldı. İndi ölkədə siyasi həyatın liberallaşdığı bir dövrdə Fransa hakimiyyətinin əksinə, geri bir addım atması rejimin ölkə daxilindəki tərəfdarlarının sayının azalmasına gətirib çıxardı. Fransua Gizo bele hesab edirdi ki, Fransa Rusiya və Avstriya ilə sıx ittifaqda olmalıdır. Avstriya və Rusiya ilə sıx ittifaq Fransanın Avropa dövlətləri içərisində statusunun sabit olaraq saxlanılmasına gətirib çıxaracaqdı. F.Gizonun bu utopik iddialarının reallaşması sözsüz ki, çox böyük çətinliklərlə qarşılaşa bilərdi. Çünki nə Avsrtiya, nə də xüsusilə Rusiya Fransa ilə ittifaq müqaviləsində birləşməyin tərəfdarı deyildilər. Əksinə Avstriya Fransanı İtaliyanın daxili işlərinə qarışdığına görə qınayırdı. Yəni 1820–30-cu illər İtaliya inqilabları zamanı Fransa dolayısı ilə Avstriyanın düşmənlərinə köməklik edirdi. Buna görə də bu iki dövlət arasında bir etimadsızlıq var idi. Bu etimadsızlığı Fransa aradan qaldıra bilməzdi. Çünki inqilablar zamanı Fransaya mühacirət etmiş italyanların Fransadan qovulması İtaliyanı Fransaya qarşı qaldıra bilərdi. Digər bir tərəfdən 1842-ci ildə Fransanın kiçik müstəmləkə mülklərindən biri olan Taiti adlı bir adada "Taiti işi" adlanan bir hadisə baş vermişdi. Adada fransızlar ingilis təhlükəsi altında yerli əhalini itaətdə saxlamağa çalışırdılar. Buna cavab olaraq ərazidəki bir ingilis əczaçısı antifransız təbliğatı aparır, yerli əhalini fransız müstəmləkəçilərinə qarşı mübarizəyə çağırırdı. Buna görə həmin əczaçının həbs olunması İngiltərədə çox böyük bir etiraz dalğası yaratdı. Hətta iş o yerə çatdı ki, İngiltərə Fransaya müharibə elan etdi. Fransa hökuməti isə geri çəkilərək həbs olunmuş ingilis əczaçısını azadlığa buraxdı və ona 25 min funt sterlinq məbləğində kompensassiya ödədi. Yəni Fransa dolayısı ilə öz sözünün üstündə durmadı və özünü beynəlxalq aləmdə rüsvay etdi və bu addım Fransanı kifayət qədər silkələdi. Artıq fransızlar başa düşdülər ki bu hakimiyyət İngiltərənin hədəsi qarşısında geri cəkilərək Fransanın şərəfini qorumağa layiq olmayan bir hakimiyyətdir.
1848-ci il inqilabı zamanı
1847-ci il, iyulun 9-dan etibarən Fransada banket kompaniyası başlandı. Banket kompaniyası o zaman keçirilir ki, həmin ölkədə toplantı və yığıncaq azadlığına, nümayişlərin kecirilməsinə qadağalar qoyulmuş olsun. Fransua Gizo Fransada toplantıların keçirilməsinə qadağalar qoyduğuna görə müxalifət öz tədbirlərini məhz bu formada keçirirdi. Banket kompaniyasının keçirilməsini ilk dəfə ingilis siyasi xadimləri düşünüblər.
1847-ci il, iyul ayının 9-da Parisin yaxınlığında Şato Ruj adlanan yerdə belə bir kompaniya keçirdi. Kompaniyada 86 nümayəndə və 1300-ə qədər qonaq iştirak edirdi. Bu kompaniyaların əsas hədəfi kral yox, hakimiyyət — Fransua Gizo idi. Onu istefaya göndərmək və yaxud da bəzi güzəştlərə getməyə vadar etmək lazım idi. 1847-ci ildən sonra Fransanın bir sıra şəhərlərində Nant, Lids, Amyen kimi şəhərlərdə 70-dən çox banket keçirildi. Lakin maraqlıdır ki, Marsel, Bordo kimi böyük şəhərlərdə bu banketlər keçirilmirdi. Bu isə onu göstərirdi ki, banket kompaniyası və yaxud da müxalifətin fəaliyyətinin bu forması Fransada ele də çox bəyənilən hərəkət deyildi. Banketi təşkil edən qüvvələr təkcə sülalə müxalifətinin nümayəndələri deyildilər. Onların içərisində respublikaçı qüvələr də var idi. Nasional və Reforma qəzetləri də vardı. Reforma qəzetinin redaktoru Lendryu-Rollen, Nasional qəzetinin redaktoru isə Lamartin idi. Onların təşkil etdiyi toplantılarda daha çox insanın iştirak etməsi və səslənən tələblərin daha radikal olması banket kompaniyalarının ətrafında kifayət qədər güclü sosial bazanın formalaşdığını göstərirdi. Hesablamalara əsasən 1848-ci ilin əvvəllərinədək banket kompaniyalarında 100 min nəfərədək fəal müxalifətçi iştirak edib.
Müxalifət liderləri qərara alırlar ki, Fransua Gizonu parlamentdə bir qədər sıxışdırsınlar. 28 dekabr 1848-ci ildə müxalifət hökuməti kəskin tənqid atəşinə tutaraq onu dərhal islahatlar keçirməyə vadar etməyə başlayır. Lakin hökumət Fransua Gizo başda olmaqla müxtəlif yollarla, hətta müxalifət qruplarının bəzi fəallarını öz tərəflərinə çəkməklə son nəticədə səsvermədə qalib gəldilər. Bununla da Gizo parlamentdə bir siyasi qələbə əldə etmiş oldu. F.Gizo məşhur tarixçi olsa da, o, sanki Fransada baş verən hadisələri görmürdü. Hətta 1847-ci ilin mayında o, Avstriya kansleri Metternixə yazdığı məktubunda Fransanın sakitləşdiyini və burada mühafizəkar siyasət yeritmək üçün əlverişli şərait olduğunu bildirirdi.
Siyasi fəaliyyətinə son qoyulması
1848-ci ilin yanvarında müxalifət hökumətin gözünü qorxutmaq üçün növbəti banketi Parisdə keçirməyi qərara aldı. Banketin keçirilmə tarixi əvəllcə 19 yanvara təyin olunsa da daha sonra bu tarix 22 fevral 1848-ci ilədək uzadıldı. Hətta bu banketdə 87 parlament deputatı da iştirak etməyə razı salınmışdılar. Milli qvardiyaya da müraciət olunmuşdu. Milli qvardiya silahsız olaraq buraya gəlməli və deputatları qarşılamalı idi. Bu banketə maraq o qədər güclü idi ki, hökumət özü bu banketlə bağlı necə bir qərar verəcəyi barədə tərədüddə qalmışdı. Hökumət əvvəlcə banketin keçirilməsinə mane olmaq istəmədi. Yalnız fevralın 21-də hökumət bu banketin keçirilməsinə icazə verilməyəcəyi barədə qərar qəbul etdi və banketi təşkil etmək istəyənlərə banket keçiriləcəyi təqdirdə polisdən və ordudan istifadə edilərək zor tətbiq olunacağını bildirdi. Fevralın 22-də banketin ləğv olunmasına baxmayaraq insanlar kortəbii şəkildə Parisin on ikinci dairəsinə toplaşmağa başladılar. İlk olaraq toplaşanlar əvvəlcə tələbələr daha sonra isə fəhlələr idi. Onların buraya toplanması kortəbii xarakter daşısa da bu ilk qığılcım idi. Toplaşanların elə də əhəmiyyətli siyasi tələbləri, siyasi rəhbərləri yox idi. Hökumət təbii olaraq fevralın 22-də buraya toplanan əhaliyə qarşı öz reaksiyasını göstərməli idi. Toplaşanlara qarşı Parisdə olan 3 min nəfərlik polis dəstələrindən və milli qvardiyadan istifadə qərara alındı. Lakin milli qvardiyanın birinci batalyonu istisna olmaqla heç bir batalyonu nümayişçilərə qarşı silah işlətmədi. Əksinə milli qvardiya batalyonlarının bir çoxu "Yaşasın islahat" deyərək xalqın tərəfinə keçdilər.
Fevralın 22-də baş verən bu hadisə hökuməti bir qədər narahat etsə də lakin onun əlində ordu var idi. Hökumət Paris yaxınlığında yerləşən 60 minlik bir ordudan istifadə edə bilərdi. Hər şey fevralın 22-dən 23-nə keçən gecə baş verdi. Həmin gecə ordunun generallarının kütləyə zor tətbiq etmək cəhdləri nəinki uğursuzluğa düçar oldu əksinə həmin insanlar milli qvardiya və ordu əsgərləri ilə birləşərək daha da qəzəbli bir kütləyə çevrildilər. Şəhərdə 1500 barrikada quruldu. Demək olar ki, şəhərin bir çox məhəllələri bu qüvvə tərəfindən tutuldu. Fevralın 23-də Lui Filippin qarşısında iki yol var idi ya bu kütləni nəyin bahasına olur olsun darmadağın etmək, ya da seçki islahati keçirmək hansı ki F.Gizo bunun əleyhinə idi. Lui Filipp ya F.Gizonu qurban verməli ya da öz hakimiyyətindən əl çəkməli idi. Son qərar isə Fransua Gizonun istefaya göndərilməsi oldu. F.Gizonun istefaya göndərilməsi xəbəri üsyançılarda bir ruh yüksəkliyinə səbəb oldu.
Əsərləri
- Гизо Франсуа / Пер. с франц. — М.: Издательский дом "Территория будущего", 2007. (Серия "Университетская библиотека Александра Погорельского"). — 336 с.
- В библиотеке РГИУ[ölü keçid]
- Nouveau dictionnaire des synonymes de la langue française. 1809.
- Corneille et son temps. 1813.
- Shakespeare et son temps. 1822.
- Essais sur l’histoire de France, 1836 (Опыты по истории Франции).
- Histoire de la révolution d’Angleterre depuis l’avènement de Charles Ier jusqu'à sa mort, 1846
- История английской революции. Т. 1 Т. 2 Т. 3 — СПб., 1868.
- Pourquoi la révolution d’Angleterre a-t-elle réussi ? Discours sur l’histoire de la révolution d’Angleterre, 1850.
- Histoire de la république d’Angleterre, 1855 (История Английской республики).
- Histoire du protectorat de Cromwell et du rétablissement des Stuarts, 1856 (История протектората Кромвеля и реставрации Стюартов).
Ədəbiyyat
- Плеханов Г. В. Предисловие к "Коммунистическому манифесту".
- Реизов Б. Г. Глава VI. Гизо, или доктрина. // Реизов Б. Г. "Французская романтическая историография (1815–1830)" / Отв. ред. А. Л. Дымшиц. — Л.: Издательство Ленинградского гос. ун-та, 1956. — 536 с.
- Гизо, Франсуа / Черкасов П. П. // Гермафродит — Григорьев. — М. : Большая российская энциклопедия, 2007. — С. 119–120. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004–2017, т. 7). — ISBN 978-5-85270-337-8.
- Гизо // Литературная энциклопедия : в 11 т. : т. 2 / Отв. ред. Фриче В. М. ; Отв. секретарь Бескин О. М. — [Б. м. : Изд-во Ком. Акад., 1929. — Стб. 530. — 768 стб. : ил.
- Sherer Edm. Etudes critiques sur la littérature contemporaine. 1863.
- A. Bardoux, Guizot, Hachette, 1894
- A. Gayot, François Guizot et Madame Laure de Gasparin, Grasset, 1934
- Ch.-H. Pouthas, Guizot pendant la Révolution, Plon, 1923
- Ch.-H. Pouthas, la Jeunesse de Guizot, Alcan, 1936
Xarici keçidlər
İstinadlar
- François, Pierre, Guillaume Guizot (fr.). / Assemblée nationale
- François Pierre Guillaume Guizot (fr.). ministère de la Culture.
- Lundy D. R. François Pierre Guillaumé Guizot // The Peerage (ing.).
- François Pierre Guillaume Guizot // KNAW Past Members (ing.).
- www.accademiadellescienze.it (it.).
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Fransua Pyer Giyom Gizo fr Francois Pierre Guillaume Guizot 4 oktyabr 1787 Nim d 12 sentyabr 1874 fransiz tarixcisi tenqidci siyasi ve dovlet xadimi Fransua GizoSexsi melumatlarDogum tarixi 4 oktyabr 1787 1787 10 04 Dogum yeri Nim d Vefat tarixi 12 sentyabr 1874 1874 09 12 86 yasinda Defn yeri Sent Uan le Pen d Tehsili Cenevre UniversitetiFealiyyeti siyasetci diplomat tarixci tercumeci yazici edebiyyat tenqidcisiDini KalvinizmTeltifleri Vikianbarda elaqeli mediafayllarSiyasi fealiyyeti1848 ci inqilabi erefesindeki fealiyyeti 1840 ci ilden sonra Fransua Gizonun tezyiqi altinda heyata kecirilen siyaset 1830 cu ilden Fransada yaradilan rejime yeniden qayidisa getirib cixardi 1840 ci ilden 1848 ci iledek Lui Filippin hakimiyyeti bir nov mustebid bir hokmdarin hakimiyyetini ve yaxud da feodalizme qayidis siyasetini xatirladirdi 1840 ci ilden sonraki bu siyaset Fransa xalqini xeyli qezeblendirirdi Orleanli Lui Filipp Burbonlarin yan qolu olan Orleanistlerin numayendesi olsa da arxali koklu bir insan deyildi O Fransa ucun hemin dovrde lazimli olduguna gore hakimiyyetde idi 1848 ci ile qeder Lui Filipp oz hakimiyyetini muxtelif vasitelerle mohkemlendirmeye calissa da onun bu cehdleri bas tutmadi Orleanli Lui Filipp 1847 ci ilde Fransani kifayet qeder cetin veziyyete salmisdi Olke daxilinde rejimin bohrani ozunu onda gosterirdi ki tekce 40 ci illerde ona qarsi 10 defe sui qesd teskil edilmisdi Bu sui qesdlerin teskilatcilari hem ayri ayri fanatikler hem de gizli teskilatlarin uzvleri idiler Bu dovrde Fransada coxlu gizli respublikaci cemiyyetler yaradilmisdi Onlar bir nov ozlerini yakobincilerin davamcilari hesab edirdiler Onlarin dusuncesine gore Lui Filipp Fransani ucuruma aparirdi Bunun qarsisini almagin yegane yolu onun hakimiyyetden uzaqlasdirilmasi idi 1840 1848 ci illerde teskil olunmus bu sui qesdler Lui Filippi oz siyasetine yeniden baxmaga ve onu bezi guzestlere getmeye mecbur etmeli idi Amma Fransua Gizo onun yolundan donmemesine calisirdi Fransua Gizonun fikrince kral vezifesini tutan sexsden ilahi bir irade teleb olunurdu Fransa xalqinin maraqlari bunu teleb edirdi Lui Filippin Fransua Gizonun tesiri altinda olmasi onlarin her ikisinin taleyinde aci rol oynadi Sanki bu iki sexs Fransada ne bas verdiyini gormurduler Artiq Fransada rejimi mudafie eden quvveler bele rejimden uzaqlasmaga baslamisdilar Balanslasdirilmis siyaset 40 ci illerde pozulmusdu Orleanli Lui Filipp Fransanin serveti dedikde yalniz oz servetini basa dusurdu Onun serveti teqriben bir milyarda qeder artmisdi O bu serveti torpaq icareye vermekle yox ticaret ve birja emeliyyatlari vasitesi ile elde etmisdi Onun dusuncesine gore eger o yaxsi yasayirsa bu o demekdir ki butun Fransa xalqi yaxsi yasayir Eslinde ise olkenin butun serveti onun ehatesi olan kicik bir qrupun elinde cemlesmisdi Fransizlarin ekseriyyetinin geliri getdikce azalmaga baslamisdi Bu ozunu tez tez bas veren senaye aqrar ticaret bohranlarinda gosterirdi Hokumet ise movcud veziyyeti qaydasina salmaq ucun hec bir is gormurdu Neticede 1830 cu ilde Filippi hakimiyyete getiren quveller 40 ci illerde tedricen ondan uzaqlasmaga basladilar Onlar yeniden Lui Filippin hakimiyyeti etrafinda birlese bilerdiler sadece bezi guzestlerin edilmesini gozleyirdiler Onlarin en boyuk isteyi secki sisteminin deyisdirilmesi secki islahatinin kecirilmesi idi Secki islahatinin kecirilmesine olan telebler daha cox teminatli insanlarin dovletin idareetmesine celb oluna bilmeleri ile bagli idi Yeni Fransada idarecilik 240 seciciden yox daha cox seciciden asili olmali idi Hele 1830 cu ilde qebul olunmus Fransa konstitusiyasina esasen ses vermek isteyen insanlar 200 frank mebleginde emlaka secilmek isteyenler ise 500 frank mebleginde emlaka malik olmali idiler Onlarin meqsedi secicilerin sayinin artmasi ucun bu emlak senzinin bir qeder asagi salinmasi idi Lakin Orleanli Lui Filipp ve Fransua Gizo neyin bahasina olur olsun bu guzestlere getmek istemirdiler Cunki onlarin fikrince rejimin kicicik de olsa guzeste getmesi narazi quvveler terefinden onun zeifliyi kimi qarsilana biler ve daha yeni guzestlerin teleb olunmasina sebeb ola bilerdi Hetta Fransua Gizo parlamentdeki cixislarindan birinde bele fikir bildirmisdi ki Fransa xalqi ozu ne istediyini bilmir O bilmelidir ki Fransa krali onun ne istediyini onun ozunden yaxsi bilir Insanlarin cixislari petisiyalari bos bos seylerdi hokumet neyi meslehet bilse onu da edecekdir 1840 ci iller Fransa ucun tekce daxili veziyyetin murekkebliyi ile deyil hemde xarici siyasetdeki ugursuzluqlar ile musayet olunurdu Fransa Serq meselesi nde Ingiltere Rusiya Avstriya kimi dovletlerle uz uze qalmisdi Onlar Fransani Serq meselesi nin hellinden uzaqlasdirdilar 1841 ci ilde Fransa sanki tehqir olunmus bir sekilde onun da Serq meselesi nin helli ucun yaradilmis birge ittifaqa daxil edilmesi ucun muracietler edirdi Dolayisi ile Fransa bununla hemde 1815 ci ilde Fransanin taleyini hell etmek ucun cagirilan Vyana konqresinde yaradilmis Muqeddes Ittifaq a daxil oldu Muqeddes Ittifaq Avropanin yenilesmek yolundaki addimlarinin qarsisini alan bir ittifaq idi Indi ozunu liberal sayan Fransa hakimiyyetinin bu ittifaqa qosulmasi rejimi cemiyyetin gozunde kifayet qeder asagi saldi Indi olkede siyasi heyatin liberallasdigi bir dovrde Fransa hakimiyyetinin eksine geri bir addim atmasi rejimin olke daxilindeki terefdarlarinin sayinin azalmasina getirib cixardi Fransua Gizo bele hesab edirdi ki Fransa Rusiya ve Avstriya ile six ittifaqda olmalidir Avstriya ve Rusiya ile six ittifaq Fransanin Avropa dovletleri icerisinde statusunun sabit olaraq saxlanilmasina getirib cixaracaqdi F Gizonun bu utopik iddialarinin reallasmasi sozsuz ki cox boyuk cetinliklerle qarsilasa bilerdi Cunki ne Avsrtiya ne de xususile Rusiya Fransa ile ittifaq muqavilesinde birlesmeyin terefdari deyildiler Eksine Avstriya Fransani Italiyanin daxili islerine qarisdigina gore qinayirdi Yeni 1820 30 cu iller Italiya inqilablari zamani Fransa dolayisi ile Avstriyanin dusmenlerine komeklik edirdi Buna gore de bu iki dovlet arasinda bir etimadsizliq var idi Bu etimadsizligi Fransa aradan qaldira bilmezdi Cunki inqilablar zamani Fransaya muhaciret etmis italyanlarin Fransadan qovulmasi Italiyani Fransaya qarsi qaldira bilerdi Diger bir terefden 1842 ci ilde Fransanin kicik mustemleke mulklerinden biri olan Taiti adli bir adada Taiti isi adlanan bir hadise bas vermisdi Adada fransizlar ingilis tehlukesi altinda yerli ehalini itaetde saxlamaga calisirdilar Buna cavab olaraq erazideki bir ingilis eczacisi antifransiz tebligati aparir yerli ehalini fransiz mustemlekecilerine qarsi mubarizeye cagirirdi Buna gore hemin eczacinin hebs olunmasi Ingilterede cox boyuk bir etiraz dalgasi yaratdi Hetta is o yere catdi ki Ingiltere Fransaya muharibe elan etdi Fransa hokumeti ise geri cekilerek hebs olunmus ingilis eczacisini azadliga buraxdi ve ona 25 min funt sterlinq mebleginde kompensassiya odedi Yeni Fransa dolayisi ile oz sozunun ustunde durmadi ve ozunu beynelxalq alemde rusvay etdi ve bu addim Fransani kifayet qeder silkeledi Artiq fransizlar basa dusduler ki bu hakimiyyet Ingilterenin hedesi qarsisinda geri cekilerek Fransanin serefini qorumaga layiq olmayan bir hakimiyyetdir 1848 ci il inqilabi zamani Sato Ruj banketi 9 iyul 1847 ci il ilk banket kompaniyasi 1847 ci il iyulun 9 dan etibaren Fransada banket kompaniyasi baslandi Banket kompaniyasi o zaman kecirilir ki hemin olkede toplanti ve yigincaq azadligina numayislerin kecirilmesine qadagalar qoyulmus olsun Fransua Gizo Fransada toplantilarin kecirilmesine qadagalar qoyduguna gore muxalifet oz tedbirlerini mehz bu formada kecirirdi Banket kompaniyasinin kecirilmesini ilk defe ingilis siyasi xadimleri dusunubler 1847 ci il iyul ayinin 9 da Parisin yaxinliginda Sato Ruj adlanan yerde bele bir kompaniya kecirdi Kompaniyada 86 numayende ve 1300 e qeder qonaq istirak edirdi Bu kompaniyalarin esas hedefi kral yox hakimiyyet Fransua Gizo idi Onu istefaya gondermek ve yaxud da bezi guzestlere getmeye vadar etmek lazim idi 1847 ci ilden sonra Fransanin bir sira seherlerinde Nant Lids Amyen kimi seherlerde 70 den cox banket kecirildi Lakin maraqlidir ki Marsel Bordo kimi boyuk seherlerde bu banketler kecirilmirdi Bu ise onu gosterirdi ki banket kompaniyasi ve yaxud da muxalifetin fealiyyetinin bu formasi Fransada ele de cox beyenilen hereket deyildi Banketi teskil eden quvveler tekce sulale muxalifetinin numayendeleri deyildiler Onlarin icerisinde respublikaci quveler de var idi Nasional ve Reforma qezetleri de vardi Reforma qezetinin redaktoru Lendryu Rollen Nasional qezetinin redaktoru ise Lamartin idi Onlarin teskil etdiyi toplantilarda daha cox insanin istirak etmesi ve seslenen teleblerin daha radikal olmasi banket kompaniyalarinin etrafinda kifayet qeder guclu sosial bazanin formalasdigini gosterirdi Hesablamalara esasen 1848 ci ilin evvellerinedek banket kompaniyalarinda 100 min neferedek feal muxalifetci istirak edib Muxalifet liderleri qerara alirlar ki Fransua Gizonu parlamentde bir qeder sixisdirsinlar 28 dekabr 1848 ci ilde muxalifet hokumeti keskin tenqid atesine tutaraq onu derhal islahatlar kecirmeye vadar etmeye baslayir Lakin hokumet Fransua Gizo basda olmaqla muxtelif yollarla hetta muxalifet qruplarinin bezi feallarini oz tereflerine cekmekle son neticede sesvermede qalib geldiler Bununla da Gizo parlamentde bir siyasi qelebe elde etmis oldu F Gizo meshur tarixci olsa da o sanki Fransada bas veren hadiseleri gormurdu Hetta 1847 ci ilin mayinda o Avstriya kansleri Metternixe yazdigi mektubunda Fransanin sakitlesdiyini ve burada muhafizekar siyaset yeritmek ucun elverisli serait oldugunu bildirirdi Siyasi fealiyyetine son qoyulmasi Gizo ve Pyer Berrye Onore Domyenin karikaturasi 1851 1848 ci ilin yanvarinda muxalifet hokumetin gozunu qorxutmaq ucun novbeti banketi Parisde kecirmeyi qerara aldi Banketin kecirilme tarixi evellce 19 yanvara teyin olunsa da daha sonra bu tarix 22 fevral 1848 ci iledek uzadildi Hetta bu banketde 87 parlament deputati da istirak etmeye razi salinmisdilar Milli qvardiyaya da muraciet olunmusdu Milli qvardiya silahsiz olaraq buraya gelmeli ve deputatlari qarsilamali idi Bu bankete maraq o qeder guclu idi ki hokumet ozu bu banketle bagli nece bir qerar vereceyi barede teredudde qalmisdi Hokumet evvelce banketin kecirilmesine mane olmaq istemedi Yalniz fevralin 21 de hokumet bu banketin kecirilmesine icaze verilmeyeceyi barede qerar qebul etdi ve banketi teskil etmek isteyenlere banket kecirileceyi teqdirde polisden ve ordudan istifade edilerek zor tetbiq olunacagini bildirdi Fevralin 22 de banketin legv olunmasina baxmayaraq insanlar kortebii sekilde Parisin on ikinci dairesine toplasmaga basladilar Ilk olaraq toplasanlar evvelce telebeler daha sonra ise fehleler idi Onlarin buraya toplanmasi kortebii xarakter dasisa da bu ilk qigilcim idi Toplasanlarin ele de ehemiyyetli siyasi telebleri siyasi rehberleri yox idi Hokumet tebii olaraq fevralin 22 de buraya toplanan ehaliye qarsi oz reaksiyasini gostermeli idi Toplasanlara qarsi Parisde olan 3 min neferlik polis destelerinden ve milli qvardiyadan istifade qerara alindi Lakin milli qvardiyanin birinci batalyonu istisna olmaqla hec bir batalyonu numayiscilere qarsi silah isletmedi Eksine milli qvardiya batalyonlarinin bir coxu Yasasin islahat deyerek xalqin terefine kecdiler Fevralin 22 de bas veren bu hadise hokumeti bir qeder narahat etse de lakin onun elinde ordu var idi Hokumet Paris yaxinliginda yerlesen 60 minlik bir ordudan istifade ede bilerdi Her sey fevralin 22 den 23 ne kecen gece bas verdi Hemin gece ordunun generallarinin kutleye zor tetbiq etmek cehdleri neinki ugursuzluga ducar oldu eksine hemin insanlar milli qvardiya ve ordu esgerleri ile birleserek daha da qezebli bir kutleye cevrildiler Seherde 1500 barrikada quruldu Demek olar ki seherin bir cox mehelleleri bu quvve terefinden tutuldu Fevralin 23 de Lui Filippin qarsisinda iki yol var idi ya bu kutleni neyin bahasina olur olsun darmadagin etmek ya da secki islahati kecirmek hansi ki F Gizo bunun eleyhine idi Lui Filipp ya F Gizonu qurban vermeli ya da oz hakimiyyetinden el cekmeli idi Son qerar ise Fransua Gizonun istefaya gonderilmesi oldu F Gizonun istefaya gonderilmesi xeberi usyancilarda bir ruh yuksekliyine sebeb oldu EserleriGizo Fransua Per s franc M Izdatelskij dom Territoriya budushego 2007 Seriya Universitetskaya biblioteka Aleksandra Pogorelskogo 336 s V biblioteke RGIU olu kecid Nouveau dictionnaire des synonymes de la langue francaise 1809 Corneille et son temps 1813 Shakespeare et son temps 1822 Essais sur l histoire de France 1836 Opyty po istorii Francii Histoire de la revolution d Angleterre depuis l avenement de Charles Ier jusqu a sa mort 1846 Istoriya anglijskoj revolyucii T 1 T 2 T 3 SPb 1868 Pourquoi la revolution d Angleterre a t elle reussi Discours sur l histoire de la revolution d Angleterre 1850 Histoire de la republique d Angleterre 1855 Istoriya Anglijskoj respubliki Histoire du protectorat de Cromwell et du retablissement des Stuarts 1856 Istoriya protektorata Kromvelya i restavracii Styuartov EdebiyyatPlehanov G V Predislovie k Kommunisticheskomu manifestu Reizov B G Glava VI Gizo ili doktrina Reizov B G Francuzskaya romanticheskaya istoriografiya 1815 1830 Otv red A L Dymshic L Izdatelstvo Leningradskogo gos un ta 1956 536 s Gizo Fransua Cherkasov P P Germafrodit Grigorev M Bolshaya rossijskaya enciklopediya 2007 S 119 120 Bolshaya rossijskaya enciklopediya v 35 t gl red Yu S Osipov 2004 2017 t 7 ISBN 978 5 85270 337 8 Gizo Literaturnaya enciklopediya v 11 t t 2 Otv red Friche V M Otv sekretar Beskin O M B m Izd vo Kom Akad 1929 Stb 530 768 stb il Sherer Edm Etudes critiques sur la litterature contemporaine 1863 A Bardoux Guizot Hachette 1894 A Gayot Francois Guizot et Madame Laure de Gasparin Grasset 1934 Ch H Pouthas Guizot pendant la Revolution Plon 1923 Ch H Pouthas la Jeunesse de Guizot Alcan 1936Xarici kecidlerIstinadlarFrancois Pierre Guillaume Guizot fr Assemblee nationale Francois Pierre Guillaume Guizot fr ministere de la Culture Lundy D R Francois Pierre Guillaume Guizot The Peerage ing Francois Pierre Guillaume Guizot KNAW Past Members ing www accademiadellescienze it it Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011