Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Firudin Şuşinski (doğum adı: Firidun Məhəmməd oğlu Həsənov; 20 oktyabr 1925, Şuşa, Dağlıq Qarabağ – 25 oktyabr 1997, Bakı) — Azərbaycan və sovet musiqişünası və tədqiqatçı, Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi (1989). 400-dən çox məqalə və oçerk müəllifidir.. Alim əlli illik bir tədqiqat dövrü ərzində kitablarını, məqalələrini Həsənov, Şuşinski, Şuşalı təxəllüsü ilə imzalamışdır.
| Firudin Şuşinski | |||
|---|---|---|---|
| Firidun Məhəmməd oğlu Həsənov | |||
 | |||
| Doğum tarixi | |||
| Doğum yeri |
| ||
| Vəfat tarixi | (72 yaşında) | ||
| Vəfat yeri | |||
| Dəfn yeri | |||
| Milliyyəti | Azərbaycanlı | ||
| İxtisası | tarix, musiqişünaslıq | ||
| Təhsili | Azərbaycan Dövlət Universiteti | ||
| Fəaliyyəti | Musiqişünas | ||
| Tanınır | Şuşa şəhərinin və Azərbaycan xalq musiqilərinin tədqiqatçısı kimi | ||
| Mükafatları |
| ||
Həyatı
Firudin Mahmud oğlu Həsənov 20 oktyabr 1925-ci ildə Şuşa şəhərində anadan olmuşdur. Şuşinskinin atası Firudin bəy Köçərlinin dostu idi və oğluna onun adını qoymuşdu. F. Şuşinski ilk təhsilini Şuşada almışdır. 1931-ci ildə Şuşinski Şuşa musiqi məktəbində skripka dərsləri almağa başlamışdır.Şuşa pedaqoji məktəbini bitirdikdən sonra dörd ay boyunca dərs dediyi Malıbəyli kəndindəki məktəbə müəllim göndərilmişdir. 1942-ci ildə könüllü olaraq İkinci Dünya müharibəsinə yollanmışdır. General Pavel Batovun komandanlığı altında Kursk döyüşündə iştirak etmişdir. Döyüşlərdə fərqləndiyinə görə ilə təltif edilmişdir..
Müharibədən qayıtdıqdan sonra bir müddət Ağdam şəhərində məktəbdə ədəbiyyat müəllimi işləmişdir. 1946-cı ildə ali təhsil almaq üçün Bakıya gəlir. Şuşinski Azərbaycan Dövlət Universitetinin tarix fakültəsinə qəbul olur və oranı müvəffəqiyyətlə bitirir. Məzun olduqdan sonra Bakıdakı 45 və 61 nömrəli məktəblərdə tarix müəllimi kimi çalışmışdır. Şuşinski musiqi tariximizin tədqiqatın da qiymətli əsərlərin müəllifidir.
Firudin Şuşinski 1997-ci il oktyabrın 25-də vəfat etmişdir. Öz vəsiyyətinə uyğun olaraq Bərdə şəhərindəki Şəhidlər Xiyabanında dəfn olunmuşdur.
Elmi fəaliyyəti
Doğma Qarabağının tarixini ciddi şəkildə öyrənmək məqsədi ilə Firudin Şuşinski arxivlərdə çox vaxt keçirirdi. 1948-ci ildə Səməd Vurğun Şuşinskiyə "Vaqif və Qarabağ" mövzusunda material hazırlamağı tapşırdı. Bu məqalə Şuşinskinin ilk nəşr olunmuş əsəri idi.
Şuşinski, o illərdə kəskin tənqid olunmasına baxmayaraq Nəriman Nərimanovun tərcümeyi-halı ilə də maraqlanırdı.
1968-ci ildə Firudin Şuşinskinin doğulduğu Şuşanın tarixinə və məşhur şəxsiyyətlərinə həsr olunmuş "Şuşa" kitabı nəşr olundu.. 70-ci illərdə Şuşinski Azərbaycan xalq musiqiçilərinin tərcümeyi-hallarının öyrənilməsi ilə məşğul olurdu. Bir-birinin ardınca onun Cabbar Qaryağdı və Seyid Şuşinski haqqında kitabları nəşr olundu. 1979-cu ildə onun "Azərbaycanın xalq müğənniləri və musiqiçiləri" kitabı Moskvada işıq üzü gördü.. 2007-ci ildə Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsinin təşəbbüsü ilə Şuşinskinin topladığı materiallar əsasında tarzən Mirzə Sadıxın həyat və yaradıcılığına həsr olunmuş "Sadıxcan" kitabı nəşr olunmuşdur..
"Şuşa" kitabı
Şuşinski 1968-ci ildə nəşr etdirdiyi "Şuşa" kitabında şəhərin tarixini araşdırmışdır. Əsər çox böyük səs-küyə səbəb olmuş, Şuşinski ermənilər tərəfindən millətçilikdə ittiham olunmuşdur. Çünki müəllif şəhər haqda erməni müəlliflər tərəfindən uydurulmayan, həqiqi tarixi açıb göstərmişdir.
Şuşa kitabının rus dilində nəşrindən sonra Şuşinski xatirələrində yazırdı:
 | "Şuşa" kitabı üzündən nələri yaşamaq məcburiyyətində qalmadım?! Sonra ermənilərin mənə qarşı düşmən münasibəti üzündən bütöv üç il Şuşaya gedə bilmədim. Küçələrdə mənə hər tərəfdən daşlar atılırdı. Qapılarımı və pəncərələrimi neçə dəfə qırdılar, telefonun telini kəsdilər. Bir neçə dəfə mənim həyatıma qarşı sui-qəsdi cəhdi oldu. O dövrdə Ermənistanın Zəngibasar bölgəsində yaşayan azərbaycanlılar mənə bir məktub yazdılar ki, "başımı kəsmək üçün 6 milyon rubl (indi təxminən 6 milyon dollar) mükafat qoyulmuşdu. Bütün erməni qəzet və jurnalları , "Pioner" qəzetindən başlayaraq "Kommunist" qəzeti ilə sona çatan bütün dövri nəşrlər mənə qarşı əsl hücum təşkil etdilər. Məni erməni xalqının and içmiş düşməni kimi təqdim edərək böhtan və şər ataraq mənə qarşı əsl təqiblər təşkil etdilər |  |
Şuşinskiyə hətta uzaq Beyrutdan da oxşar hücumlar təşkil edildi. Orada nəşr olunan "Hayastan" qəzeti kitabın müəllifini təhqir etmək üçün Ermənistandakı soydaşları ilə rəqabət aparmaq qərarına gəlmişdi. Kitab daşnakların və onların silahdaşlarının sərt reaksiyasına səbəb oldu, çünki müəllif, Andranikin şərəf və ləyaqətini təhqir etdiyi və bununla da xalqların dostluğuna xələl gətirməkdə ittiham olunurdu. "Şuşa" kitabı səbəbindən bir müddət müəllifin əsərlərinin nəşrinə qadağa qoyuldu.
Ancaq daha maraqlısı "Şuşa" kitabının Azərbaycanda da birmənalı qarşılanmamasıdır. Moskvanın təkidi ilə bu sual Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Bürounda qaldırıldı. Altı saatdan çox davam edən Büro iclasında çıxış edənlər, tərəddüd etmədən, gənc tədqiqatçını "burjua millətçisi", "xalqlar dostluğunun düşməni" və s. ittiham etmişdilər.
Şuşinski barədə xatirələr
Firidun bəyin yeganə oğlu Məhəmməd Həsənovun dediyinə görə, "Onun ulu babası Motal Alı Türkiyənin Anadolu bölgəsinin Söyüdlü oymağından olmuşdur. Motal Alının bu ayama ilə çağrılmasının qəribə səbəbi varmış: o, qızıllarını motala yığar və evin bir küncünə atarmış ki, görənlər onun axtarma motal olduğunu zənn etsinlər.
Bir gün Alı kişi Tiflisdə Rəxşəndə adlı bir qıza vurulur. Anadoluda yaşadığına görə qızı ona vermək istəmirlər. Naəlac qalan Alı Rəxşəndəyə olan sevgisinə görə Anadoludan köçməyə məcbur olur.
Alı kişinin Rəxşəndədən Cəfər, Qəfər və Səfər adında üç oğlu doğulur. Bunlardan biri Tiflisdə, o biri Şuşada yurd salır. Digəri isə tərəkəməlik edir.
Tədqiqatçının oğlu danışır ki, Cəfərin nəslindən olan babam Məhəmməd Firidun bəyin atasıdır: Məhəmməd kişi Qarabağın sayılıb – seçilən zəngin şəxslərindən olduğu üçün ona "Qızıllı Məhəmməd" deyərmişlər. Nənəm Səyyarə xanım isə Cavanşirlər (İbrahim xan) nəslindəndir.
Firidun bəy məhz belə əsil – nəsilli ailədə böyüyüb tərbiyə almışdır.
Şuşada ticarət və sənətkarlıq inkişaf etsə də, bu şəhər Zaqafqaziyada dini mərkəz kimi tanınsa da, o, daha çox musiqiçilərin vətəni kimi məşhur idi. Təsadüfi deyil ki, Şuşanı "Qafqazın konservatoriyası" adlandıranda bu şəhərdə doğulan məşhur bəstəkarlar, ifaçılar, xanəndələr nəzərdə tutulur.
Körpəliyindən evlərində musiqi səsi eşidən, ustad sənətkarları böyük həvəslə dinləyən Firidun bəyin musiqiyə məhəbbəti daha da artırdı. Deyilənlərə görə, o, bəzi tay – tuşlarından ayrılıb özünü sakit bir yerə verər, ağac budağını sinəsinə sıxıb "dınqıldadar" və pəsdən Cabbar əminin oxuduğu muğamların sözlərini zümzümə edərdi. Görünür, həmin vaxtlardan da muğam ifaçılığının korifeyi Cabbar Qaryağdı oğluna hədsiz məhəbbəti qəlbinə hakim kəsilmişdi. Lakin o hələ bilmirdi ki, qəlbini fəth etmiş bu böyük sənətkarlar haqqında neçə – neçə məqalə və kitablar nəşr etdirəcək…
Oğlunda musiqiyə hədsiz sevgi görən Məhəmməd kişi 1931-ci ildə Firidunu Şuşa musiqi məktəbində təhsil almağa qoyur. Üç il burada təhsil alandan sonra yüksək musiqi istedadına baxmayaraq orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirib, Azərbaycan Dövlət Universitetinin tarix fakültəsinə daxil olur. Hələ universitetin II kurs tələbəsi olarkən SSRI Ali məktəb və elmi müəssisə işçiləri ittifaqının Azərbaycan Respublika komitəsi, Bakı şəhəri ali məktəb tələbələrinin II ümumşəhər elmi konfransında iştirak edir. Həmin konfransda Azərbaycan EA-nın akademikləri, professorları iştirak edirdilər. Konfrans qarşısında tələbələr bölmə rəhbərlərinin nəzarəti altında arxiv materiallarından, bədii ədəbiyyatdan və müxtəlif elmi məcmuələrdən istifadə edərək seçilən mövzular ətrafında mükəmməl məruzələr hazırlamışdılar.
Konfransda 78 məruzə oxunur. Həmin mövzular arasında yalnız F. Şuşinskinin "Vaqif dövlət xadimi kimi" mövzusu I mükafata layiq görülür.
Bu məqalə sonralar müəllifin ilk mətbu yazısı olur.
Tələbəlik illərindən Firidun bəy öz fenomen yaddaşını ictimai elmlərin dərindən mənimsənilməsinə sərf edirdi. O hələ I kursdan tarix, fəlsəfə, ədəbiyyat xüsusilə klassik və aşıq ədəbiyyatını öyrənməklə yanaşı, … H. Heynenin təbirincə desək, "incəsənətin son sözü" olan muğamların yaranması, ifaçıları haqqında maraqlı məlumatlar toplayırdı. O, ölkəmizin şəhərlərini, obalarını qarış-qarış gəzib unudulmuş muğam ifacıları haqqında qələmə alacaq yazılarına yeni-yeni materiallar yığırdı.
F. Şuşinski üçün aşkarlanması mümkün olmayan heç nə yox idi. O nəyin bahasına olur-olsun öz inadkarlığı nəticəsində günlərlə, aylarla, bəzən də illərlə axtarışlar aparmağa özündə güc tapırdı. F. Şuşinski çox zaman çətin və bəzən də həyatı bahasına başa gələcək məqsədinə nail olmaq üçün ağır maneələri keçməkdən belə ehtiyat etmirdi. Məhz bu cür "tərsliyin" nəticəsi idi ki, universitetdə oxuyan zaman onlara mühazirə deyən tarixçi-professordan Azərbaycanın Dövlət xadimi Nəriman Nərimanovun unudulmasının səbəbini soruşur. Nəriman Nərimanovun adının çəkilməsi qəti qadağan olunduğu vaxtda F. Şuşinskinin bu sualı professoru çıxılmaz vəziyyətə salır. Tələbənin verdiyi suala nəinki mühazirə deyən professor, hətta universitetdə müraciət olunan hər bir şəxs cavab verməkdən boyun qaçırırdı. Sualına cavab tapmayan 25 yaşlı tələbə 25 noyabr 1950-ci il tarixdə Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi M. C. Bağırova məzmunda məktub yazmaq qərarına gəlir".
Əsərləri
- Певец любви. — Лит. Азербайджан 1966 № 6, с. 109–111. Об азерб. народном певце-ханенде XIX в. Саттарe.
- Сеид Шушинский. Нар. артист Аз. ССР. — Баку, 1966. 111 с. с ил.: 1 л. портр. 3000 экз. 67 к. На азерб. яз.
- Жемчужина нашей музыкальной культуры. Лит. Азербайджан, 1967, № 4, с. 119–123 с портр. К творческой биографии азерб. нар. певца Д. Карягды-оглы.
- Родина талантов. — В кн.: Шушинский Ф. Шуша. — Баку, Азерб. гос. изд-во, 1968, с. 98–131 с портр. Об азербайджанских музыкантах, выходцах из г. Шуша.
- Волшебное искусство. — "Лит. Азербайджан", 1968, № 6, с. 152–154 с портр. О таристе-виртуозе Курбане Примове (1880–1965).
- Свечение таланта. К 80-летию со дня рождения А. Оганезашвили. — "Лит. Азербайджан", 1969, № 7, с. 153–156
- Народные музыканты Азербайджана. [Вступит. статья М. Ибрагимова]. — Баку, "Азернешр", 1970. 363 с. с ил. На азерб. яз. 35 000 экз.
- Шушинский Ф. Народные певцы и музыканты Азербайджана. М.: Советский композитор. 1979, 200 c.
İstinadlar
- Firudin Şuşinskinin Sadıqcan haqqında tədqiqatları işıq üzü gördü // Хalq qəzeti. — 2008. — 24 may.
- "Фирудин Шушинский – 90: Вехи славной жизни уникального ученого-исследователя" (Russian). Trend News Agency. 20 October 2015. 20 September 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 20 October 2015.
- Çəmənli M. Bu işıqlı dünyada… // 525-ci qəzet. — 2013. — 25 noyabr.
- Unudulmaz Firidun Şuşinski // news.milli.az. — 2012. — 9 avqust.
- "Фирудин Шушинский – 90: Вехи славной жизни — ФОТО". 2022-05-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-01-25.
- Шушинский Ф. Народные певцы и музыканты Азербайджана. М.: Советский композитор. 1979.
Xarici keçidlər
- Musiqişünaslar — Azerbaijans.com
- Firudin Shushinski (1989) — Youtube.com
- Firudin Shushinski (3 avqust 1989) — Youtube.com
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Firudin Susinski dogum adi Firidun Mehemmed oglu Hesenov 20 oktyabr 1925 Susa Dagliq Qarabag 25 oktyabr 1997 Baki Azerbaycan ve sovet musiqisunasi ve tedqiqatci Azerbaycan SSR emekdar incesenet xadimi 1989 400 den cox meqale ve ocerk muellifidir Alim elli illik bir tedqiqat dovru erzinde kitablarini meqalelerini Hesenov Susinski Susali texellusu ile imzalamisdir Firudin SusinskiFiridun Mehemmed oglu HesenovDogum tarixi 20 oktyabr 1925Dogum yeri Susa Susa rayonu d Dagliq Qarabag SSRIVefat tarixi 25 oktyabr 1997 72 yasinda Vefat yeri Baki AzerbaycanDefn yeri BerdeMilliyyeti AzerbaycanliIxtisasi tarix musiqisunasliqTehsili Azerbaycan Dovlet UniversitetiFealiyyeti MusiqisunasTaninir Susa seherinin ve Azerbaycan xalq musiqilerinin tedqiqatcisi kimiMukafatlariHeyatiFirudin Mahmud oglu Hesenov 20 oktyabr 1925 ci ilde Susa seherinde anadan olmusdur Susinskinin atasi Firudin bey Kocerlinin dostu idi ve ogluna onun adini qoymusdu F Susinski ilk tehsilini Susada almisdir 1931 ci ilde Susinski Susa musiqi mektebinde skripka dersleri almaga baslamisdir Susa pedaqoji mektebini bitirdikden sonra dord ay boyunca ders dediyi Malibeyli kendindeki mektebe muellim gonderilmisdir 1942 ci ilde konullu olaraq Ikinci Dunya muharibesine yollanmisdir General Pavel Batovun komandanligi altinda Kursk doyusunde istirak etmisdir Doyuslerde ferqlendiyine gore Igidliye gore medali ile teltif edilmisdir Muharibeden qayitdiqdan sonra bir muddet Agdam seherinde mektebde edebiyyat muellimi islemisdir 1946 ci ilde ali tehsil almaq ucun Bakiya gelir Susinski Azerbaycan Dovlet Universitetinin tarix fakultesine qebul olur ve orani muveffeqiyyetle bitirir Mezun olduqdan sonra Bakidaki 45 ve 61 nomreli mekteblerde tarix muellimi kimi calismisdir Susinski musiqi tariximizin tedqiqatin da qiymetli eserlerin muellifidir Firudin Susinski 1997 ci il oktyabrin 25 de vefat etmisdir Oz vesiyyetine uygun olaraq Berde seherindeki Sehidler Xiyabaninda defn olunmusdur Elmi fealiyyetiDogma Qarabaginin tarixini ciddi sekilde oyrenmek meqsedi ile Firudin Susinski arxivlerde cox vaxt kecirirdi 1948 ci ilde Semed Vurgun Susinskiye Vaqif ve Qarabag movzusunda material hazirlamagi tapsirdi Bu meqale Susinskinin ilk nesr olunmus eseri idi Susinski o illerde keskin tenqid olunmasina baxmayaraq Neriman Nerimanovun tercumeyi hali ile de maraqlanirdi 1968 ci ilde Firudin Susinskinin doguldugu Susanin tarixine ve meshur sexsiyyetlerine hesr olunmus Susa kitabi nesr olundu 70 ci illerde Susinski Azerbaycan xalq musiqicilerinin tercumeyi hallarinin oyrenilmesi ile mesgul olurdu Bir birinin ardinca onun Cabbar Qaryagdi ve Seyid Susinski haqqinda kitablari nesr olundu 1979 cu ilde onun Azerbaycanin xalq mugennileri ve musiqicileri kitabi Moskvada isiq uzu gordu 2007 ci ilde Azerbaycan Respublikasi Milli Arxiv Idaresinin tesebbusu ile Susinskinin topladigi materiallar esasinda tarzen Mirze Sadixin heyat ve yaradiciligina hesr olunmus Sadixcan kitabi nesr olunmusdur Susa kitabi Susinski 1968 ci ilde nesr etdirdiyi Susa kitabinda seherin tarixini arasdirmisdir Eser cox boyuk ses kuye sebeb olmus Susinski ermeniler terefinden milletcilikde ittiham olunmusdur Cunki muellif seher haqda ermeni muellifler terefinden uydurulmayan heqiqi tarixi acib gostermisdir Susa kitabinin rus dilinde nesrinden sonra Susinski xatirelerinde yazirdi Susa kitabi uzunden neleri yasamaq mecburiyyetinde qalmadim Sonra ermenilerin mene qarsi dusmen munasibeti uzunden butov uc il Susaya gede bilmedim Kucelerde mene her terefden daslar atilirdi Qapilarimi ve pencerelerimi nece defe qirdilar telefonun telini kesdiler Bir nece defe menim heyatima qarsi sui qesdi cehdi oldu O dovrde Ermenistanin Zengibasar bolgesinde yasayan azerbaycanlilar mene bir mektub yazdilar ki basimi kesmek ucun 6 milyon rubl indi texminen 6 milyon dollar mukafat qoyulmusdu Butun ermeni qezet ve jurnallari Pioner qezetinden baslayaraq Kommunist qezeti ile sona catan butun dovri nesrler mene qarsi esl hucum teskil etdiler Meni ermeni xalqinin and icmis dusmeni kimi teqdim ederek bohtan ve ser ataraq mene qarsi esl teqibler teskil etdiler Susinskiye hetta uzaq Beyrutdan da oxsar hucumlar teskil edildi Orada nesr olunan Hayastan qezeti kitabin muellifini tehqir etmek ucun Ermenistandaki soydaslari ile reqabet aparmaq qerarina gelmisdi Kitab dasnaklarin ve onlarin silahdaslarinin sert reaksiyasina sebeb oldu cunki muellif Andranikin seref ve leyaqetini tehqir etdiyi ve bununla da xalqlarin dostluguna xelel getirmekde ittiham olunurdu Susa kitabi sebebinden bir muddet muellifin eserlerinin nesrine qadaga qoyuldu Ancaq daha maraqlisi Susa kitabinin Azerbaycanda da birmenali qarsilanmamasidir Moskvanin tekidi ile bu sual Azerbaycan Kommunist Partiyasi Merkezi Komitesinin Burounda qaldirildi Alti saatdan cox davam eden Buro iclasinda cixis edenler tereddud etmeden genc tedqiqatcini burjua milletcisi xalqlar dostlugunun dusmeni ve s ittiham etmisdiler Susinski barede xatirelerFiridun beyin yegane oglu Mehemmed Hesenovun dediyine gore Onun ulu babasi Motal Ali Turkiyenin Anadolu bolgesinin Soyudlu oymagindan olmusdur Motal Alinin bu ayama ile cagrilmasinin qeribe sebebi varmis o qizillarini motala yigar ve evin bir kuncune atarmis ki gorenler onun axtarma motal oldugunu zenn etsinler Bir gun Ali kisi Tiflisde Rexsende adli bir qiza vurulur Anadoluda yasadigina gore qizi ona vermek istemirler Naelac qalan Ali Rexsendeye olan sevgisine gore Anadoludan kocmeye mecbur olur Ali kisinin Rexsendeden Cefer Qefer ve Sefer adinda uc oglu dogulur Bunlardan biri Tiflisde o biri Susada yurd salir Digeri ise terekemelik edir Tedqiqatcinin oglu danisir ki Ceferin neslinden olan babam Mehemmed Firidun beyin atasidir Mehemmed kisi Qarabagin sayilib secilen zengin sexslerinden oldugu ucun ona Qizilli Mehemmed deyermisler Nenem Seyyare xanim ise Cavansirler Ibrahim xan neslindendir Firidun bey mehz bele esil nesilli ailede boyuyub terbiye almisdir Susada ticaret ve senetkarliq inkisaf etse de bu seher Zaqafqaziyada dini merkez kimi taninsa da o daha cox musiqicilerin veteni kimi meshur idi Tesadufi deyil ki Susani Qafqazin konservatoriyasi adlandiranda bu seherde dogulan meshur bestekarlar ifacilar xanendeler nezerde tutulur Korpeliyinden evlerinde musiqi sesi esiden ustad senetkarlari boyuk hevesle dinleyen Firidun beyin musiqiye mehebbeti daha da artirdi Deyilenlere gore o bezi tay tuslarindan ayrilib ozunu sakit bir yere verer agac budagini sinesine sixib dinqildadar ve pesden Cabbar eminin oxudugu mugamlarin sozlerini zumzume ederdi Gorunur hemin vaxtlardan da mugam ifaciliginin korifeyi Cabbar Qaryagdi ogluna hedsiz mehebbeti qelbine hakim kesilmisdi Lakin o hele bilmirdi ki qelbini feth etmis bu boyuk senetkarlar haqqinda nece nece meqale ve kitablar nesr etdirecek Oglunda musiqiye hedsiz sevgi goren Mehemmed kisi 1931 ci ilde Firidunu Susa musiqi mektebinde tehsil almaga qoyur Uc il burada tehsil alandan sonra yuksek musiqi istedadina baxmayaraq orta mektebi ela qiymetlerle bitirib Azerbaycan Dovlet Universitetinin tarix fakultesine daxil olur Hele universitetin II kurs telebesi olarken SSRI Ali mekteb ve elmi muessise iscileri ittifaqinin Azerbaycan Respublika komitesi Baki seheri ali mekteb telebelerinin II umumseher elmi konfransinda istirak edir Hemin konfransda Azerbaycan EA nin akademikleri professorlari istirak edirdiler Konfrans qarsisinda telebeler bolme rehberlerinin nezareti altinda arxiv materiallarindan bedii edebiyyatdan ve muxtelif elmi mecmuelerden istifade ederek secilen movzular etrafinda mukemmel meruzeler hazirlamisdilar Konfransda 78 meruze oxunur Hemin movzular arasinda yalniz F Susinskinin Vaqif dovlet xadimi kimi movzusu I mukafata layiq gorulur Bu meqale sonralar muellifin ilk metbu yazisi olur Telebelik illerinden Firidun bey oz fenomen yaddasini ictimai elmlerin derinden menimsenilmesine serf edirdi O hele I kursdan tarix felsefe edebiyyat xususile klassik ve asiq edebiyyatini oyrenmekle yanasi H Heynenin tebirince desek incesenetin son sozu olan mugamlarin yaranmasi ifacilari haqqinda maraqli melumatlar toplayirdi O olkemizin seherlerini obalarini qaris qaris gezib unudulmus mugam ifacilari haqqinda qeleme alacaq yazilarina yeni yeni materiallar yigirdi F Susinski ucun askarlanmasi mumkun olmayan hec ne yox idi O neyin bahasina olur olsun oz inadkarligi neticesinde gunlerle aylarla bezen de illerle axtarislar aparmaga ozunde guc tapirdi F Susinski cox zaman cetin ve bezen de heyati bahasina basa gelecek meqsedine nail olmaq ucun agir maneeleri kecmekden bele ehtiyat etmirdi Mehz bu cur tersliyin neticesi idi ki universitetde oxuyan zaman onlara muhazire deyen tarixci professordan Azerbaycanin Dovlet xadimi Neriman Nerimanovun unudulmasinin sebebini sorusur Neriman Nerimanovun adinin cekilmesi qeti qadagan olundugu vaxtda F Susinskinin bu suali professoru cixilmaz veziyyete salir Telebenin verdiyi suala neinki muhazire deyen professor hetta universitetde muraciet olunan her bir sexs cavab vermekden boyun qacirirdi Sualina cavab tapmayan 25 yasli telebe 25 noyabr 1950 ci il tarixde Azerbaycan Kommunist Partiyasi Merkezi Komitesinin birinci katibi M C Bagirova mezmunda mektub yazmaq qerarina gelir EserleriPevec lyubvi Lit Azerbajdzhan 1966 6 s 109 111 Ob azerb narodnom pevce hanende XIX v Sattare Seid Shushinskij Nar artist Az SSR Baku 1966 111 s s il 1 l portr 3000 ekz 67 k Na azerb yaz Zhemchuzhina nashej muzykalnoj kultury Lit Azerbajdzhan 1967 4 s 119 123 s portr K tvorcheskoj biografii azerb nar pevca D Karyagdy ogly Rodina talantov V kn Shushinskij F Shusha Baku Azerb gos izd vo 1968 s 98 131 s portr Ob azerbajdzhanskih muzykantah vyhodcah iz g Shusha Volshebnoe iskusstvo Lit Azerbajdzhan 1968 6 s 152 154 s portr O tariste virtuoze Kurbane Primove 1880 1965 Svechenie talanta K 80 letiyu so dnya rozhdeniya A Oganezashvili Lit Azerbajdzhan 1969 7 s 153 156 Narodnye muzykanty Azerbajdzhana Vstupit statya M Ibragimova Baku Azerneshr 1970 363 s s il Na azerb yaz 35 000 ekz Shushinskij F Narodnye pevcy i muzykanty Azerbajdzhana M Sovetskij kompozitor 1979 200 c IstinadlarFirudin Susinskinin Sadiqcan haqqinda tedqiqatlari isiq uzu gordu Halq qezeti 2008 24 may Firudin Shushinskij 90 Vehi slavnoj zhizni unikalnogo uchenogo issledovatelya Russian Trend News Agency 20 October 2015 20 September 2021 tarixinde Istifade tarixi 20 October 2015 Cemenli M Bu isiqli dunyada 525 ci qezet 2013 25 noyabr Unudulmaz Firidun Susinski news milli az 2012 9 avqust Firudin Shushinskij 90 Vehi slavnoj zhizni FOTO 2022 05 24 tarixinde Istifade tarixi 2021 01 25 Shushinskij F Narodnye pevcy i muzykanty Azerbajdzhana M Sovetskij kompozitor 1979 Xarici kecidlerMusiqisunaslar Azerbaijans com Firudin Shushinski 1989 Youtube com Firudin Shushinski 3 avqust 1989 Youtube com