Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Faik Türün (17 oktyabr 1913 və ya 1914, Bursa, Xudavəndigar vilayəti – 15 fevral 2003, İstanbul) — Türkiyə ordusunun general-mayoru və siyasətçisi. 1950–1953-cü illərdə Türk Briqadasının tərkibində Koreya müharibəsinin iştirakçısı olmuşdur. Müharibədə fərqləndiyinə görə Faik Türün ABŞ ordusu komandanlığı tərəfindən "Gümüş ulduz"la təltif edilmişdir. Türkiyə Quru Qoşunlarının 3-cü Ordu və 1-ci Ordu birləşmələrinə komandanlıq etmişdir.
| Faik Türün | |
|---|---|
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 17 oktyabr 1913 və ya 1914 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 15 fevral 2003 |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Partiya |
|
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Hərbi xidmət | |
| Qoşun növü | Türkiyə Quru Qoşunları |
| Döyüşlər | |
| Rütbəsi | Dörd ulduzlu general |
| | |
| Təltifləri |  |
Faik Türün 1970-ci illərdə "sosialist" fikirli şəxslərə qarşı represiyalarda ən çox adı hallanan generallardan idi. O, 9 mart 1971-ci il tarixində o zamankı Türk Hava Qüvvələrinin komandanı general Muhsin Baturun rəhbərliyi altında reallaşması planlaşdırılan hərbi çevriliş planının qarşısını alan əsas şəxs sayılırdı. Güclü sosialist meyllərə sahib yeni bir hökumət qurmaq üçün çevriliş etməyi düşünən bu zabitlərə və onlarla əlaqəli jurnalistlərə, yazıçılara qarşı "Balyoz Əməliyyatı"na (Ziverbey villası ilə əlaqəli) başçılıq etmişdir. Bu əməliyyat zamanı bir neçə jurnalist və siyasətçi Ziverbəy villasında siyasi rəqiblərinə işgəncə verilməsinin arxasında Faik Türünün durduğu iddia edirdilər. Ordudan təqaüdə çıxdıqdan sonra 1977-ci ildə Manisanı təmsil edən mühafizəkar və sağ yönümlü Ədalət Partiyasından millət vəkili olaraq Türkiyə parlamentinə seçilmişdir.
Həyatı
Faik Türün 1913-cü il oktyabrın 17-də Bursada anadan olmuşdur. Bursadakı İşıklar Hərbi Liseyini bitirdikdən sonra 1933-cü ildə Quru qoşunları Hərbi Akademiyasında və 1942-ci ildə Hərbi Akademiyada təhsil almışdır. 1950-ci ildə Koreyadakı Türk Briqadasına rabitə mayoru olaraq Əməliyyat Bölmə Müdiri vəzifəsinə təyin edilmişdi. 1953-cü ildə Koreya müharibəsində atəşkəs əldə edilənə qədər buradakı bütün döyüşlərin iştirakçısı olmuşdur. Müharibə bitdikdən göstərdiyi qəhrəmanlığa görə Faik Türün ABŞ ordusu komandanlığı tərəfindən "Gümüş ulduz"la təltif edilmişdir. Mükafatı ona Koreyadakı BMT qüvvələrinin komandanı general Duqlas Makartur təqdim etmişdir.
1969-cu ildə general-mayor rütbəsi almışdır.
1970-ci ilin avqust ayında keçirilən Ali Hərbi Şura iclaslarında, 1-ci Ordu Komandiri Kamal Atalayın təqdimat siyahısında birinci sırada yer aldığı üçün Quru Qoşunları Komandanlığına təyin edilməsi gözlənilirdi. Lakin bəzi generallar iclas zamanı Şura iclaslarına qatılan Baş nazir Süleyman Dəmirəli, 2-ci Ordu Komandiri olan və onlarla eyni siyasi görüşü müdafiə edən Faruk Gürlerin "gənc zabitlər"in "rəğbətini qazandığını" və "siyasi təsirlərə" məruz qalmadığını iddia edərək onun təyin edilməsinə inandırdılar. 1970-ci il avqustun 12-də baş nazir Süleyman Dəmirəlin təmsil etdiyi hakim Ədalət Partiyası hökuməti, bu təqdimatdan sonra Faruk Gürleri Quru Qoşunları Komandanı təyin etdi.
Hərbi karyerası ərzində Türkiyə Quru Qoşunlarının 3-cü Ordu (28 avqust 1969–29 sentyabr 1970) və 1-ci Ordu (29 sentyabr 1970–14 avqust 1973) birləşmələrinə komandanlıq etmişdir.
12 mart memarandumu
Faik Türün 1971-ci il hərbçilərin hökumətə verdiyi memarandum (bəzi tarixçilər bunu sakit hərbi çevriliş də adlandırırlar) zamanı Türkiyə Birinci Ordusunun komandanı idi. 1971-ci il 12 mart hadisələrindən əvvəl Doğan Avcıoğlunun nəşr etdiyi "Devrim" qəzetinin ətrafına toplaşan və 27 may şevrilişini həyata keçirən Milli Birlik Komitəsinin əsl lideri təqaüdçü general-leytenant Camal Madanoğlunun da daxil olduğu "Milli Demokratik İnqilabçılar" siyasi partiyalarının demokratiya anlayışının yayındırıcı olduğunu iddia edərək, "millətçi-inqilabçı metod" olaraq ifadə olunan prinsiplərə uyğun olaraq parlament xaricindəki müxalifəti müdafiə edirdilər. Türkiyə ordusunu təhrik edən Avcıoğlu və İlhan Səlcuqun başçılıq etdiyi Bəəsçi siyasi idarəçilik tərəfdarı olan sol sosialist qrupu var idi. "Devrim" qəzetinin baş redaktoru Həsən Camal, xatirələrini xeyli sonra yazdığı "Cumhuriyet'i Sevmiştim" adlı kitabında, o dövrdə məqsədlərinin "millətçi" zabitləri inandıraraq, onlarla birlikdə "Milli Demokratik İnqilab" adı altında hərbi çevriliş etmək olduğunu bildirmişdir.
Əslində Mahir Kaynak və Mehmet Eymür də daxil olmaqla Milli Kəşfiyyat Təşkilatının üzvləri Baş Qərargah rəisi Memduh Tağmaç və 1-ci Ordu Komandanı Faiq Türünü məlumatlandırdıqda, 9 mart 1971-ci ildə planlanan çevriliş dayandırıldı. 12 mart memorandumunu verən Memduh Tağmaç, general rütbəsində olanlar xaricində bu 9 mart 1971 çevriliş cəhdində əli olan general Celil Gürkan başda olmaqla bütün zabitləri vəzifəsindən istefa etdi.
1-ci Ordu Komandanı general Faik Türün, Ziverbey Köşkündə bu çevriliş cəhdində iştirak edən bütün zabit və onlarla əlaqəli olan jurnalistləri, yazıçıları Milli Kəşfiyyat Təşkilatı vasitəsi ilə dindirilməsində iştirak etmişdi. Bu dindirilmələrdə Quru Qoşunları Komandiri Faruk Gürler və kod adı "Yavuz bəy" olan Hava Qüvvələri Komandanı Muhsin Batur da 9 mart çevriliş cəhdinə dəstək verdikləri, lakin sonra Baş qərargah rəisi General Memduh Tağmaca çevriliş haqda kəşfiyyat məlumatları çatdıqda isə onların dəstəyini geri çəkdikləri ortaya çıxdı. 9 mart 1971-ci il tarixli çevriliş cəhdinə qarşı çıxan Faik TürünBaş Qərargah rəisi general Memduh Tağmaca bu mövzuda məlumat vermiş və 12 mart 1971-ci ildə Türkiyədə Milli Demokratik İnqilabçı Çevrilişçilərə böyük zərbə vurmuşdu.
Memduh Tağmac Baş Qərargah rəisliyindən təqaüdə çıxdıqdan sonra 1972-ci ildə onun yerinə keçən Faruk Gülerin 1973-cü ildə prezident olmaq üçün bütün digər komandanların dəstəyini qazanması və Türkiyə Böyük Millət Məclisinin Ankaradakı tanklarla mühasirəsinə almasına baxmayaraq, 1-ci Ordu Komandanı Faik Türün onun seçilməsinə qarşı çıxmışdır. "Ədalət Partiyası"nın başçısı Süleyman Dəmirələ, ehtiyac olduğu təqdirdə İstanbulda Türkiyə Böyük Millət Məclisini toplayacağını və qəbul edilən qərara qarşı üsyanı yatırmaq üçün 1-ci Ordu qoçunlarının Ankaraya yürüş edəcəyini bildirmişdi. Beləliklə, F.Türün sol fikirli olduğuna inandığı təqaüddə olan general Faruk Gürlerin prezident olmasına mane olmuşdu.
Siyasi karyerası
1977-ci il də keçirilən parlament seçkilərində Ədalət Partiyasından TBMM-ə seçildi. Parlamentdə Türün Manisanı təmsil edirdi.Fəxri Qorutürkün 1980-ci ildə prezidentliyinin sona çatmasından sonra, 12 mart çevrilişi cəhdinin başqa bir komandan üzvü Cümhuriyyət Xalq Partiyasından senator, təqaüdçü general Muhsin Batura qarşı Ədalət Partiyasından Prezidentliyə namizəd oldu.
Faik Türün 2003-cü ildə 89 yaşında vəfat etmişdir. Vida mərasimi "Səlimiyə" Məscidində təşkil edildi, günorta namazından sonra hərbi mərasimlə Ədirnəqapı Şəhidliyində dəfn edilmişdir.
İstinadlar
- Hürriyet, the most popular daily Turkish newspaper [1] 2018-07-10 at the Wayback Machine
- YILDIRIM TÜRKER, Radikal, 14 March 2011, 12 Mart'ın kahramanı 2015-09-24 at the Wayback Machine
- "Arxivlənmiş surət". 2009-11-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-02-10.
- "Arxivlənmiş surət". 2009-07-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-02-10.
- "Arxivlənmiş surət". 2013-11-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-02-10.
- "Arxivlənmiş surət". 2009-05-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-02-10.
- http://www.radikal.com.tr/Default.aspx?aType=RadikalHaberDetay&Date=29.03.2009&ArticleID=928490 (#bare_url_missing_title).
- . 2013-04-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-10.
- "Arxivlənmiş surət". 2009-12-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-02-10.
- "Arxivlənmiş surət". 2010-09-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-02-10.
- "Arxivlənmiş surət". 2009-03-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-02-10.
- http://www.sabah.com.tr/fotohaber/gundem/mitin_tarihi?tc=47&albumId=21213&page=8 (#bare_url_missing_title).[ölü keçid]
- International Institute of Social History, Faik Türün Papers 2013-12-03 at the Wayback Machine
- kimkimdir.gen.tr, Orgeneral Faik Türün (1913–2003) 2012-10-18 at the Wayback Machine
- "Arxivlənmiş surət". 2020-04-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-02-10.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Faik Turun 17 oktyabr 1913 ve ya 1914 Bursa Xudavendigar vilayeti 15 fevral 2003 Istanbul Turkiye ordusunun general mayoru ve siyasetcisi 1950 1953 cu illerde Turk Briqadasinin terkibinde Koreya muharibesinin istirakcisi olmusdur Muharibede ferqlendiyine gore Faik Turun ABS ordusu komandanligi terefinden Gumus ulduz la teltif edilmisdir Turkiye Quru Qosunlarinin 3 cu Ordu ve 1 ci Ordu birlesmelerine komandanliq etmisdir Faik TurunSexsi melumatlarDogum tarixi 17 oktyabr 1913 1913 10 17 ve ya 1914Dogum yeri Bursa Xudavendigar vilayeti Osmanli imperiyasiVefat tarixi 15 fevral 2003 2003 02 15 Vefat yeri Istanbul Istanbul ili TurkiyeDefn yeri Edirneqapi SehidliyiPartiya Edalet Partiyasi d Tehsili Isiqlar Herbi Liseyi d Turkiye Quru Qosunlari mektebiFealiyyeti siyasetciHerbi xidmetQosun novu Turkiye Quru QosunlariDoyusler Koreya muharibesiRutbesi Dord ulduzlu generalTeltifleri Faik Turun 1970 ci illerde sosialist fikirli sexslere qarsi represiyalarda en cox adi hallanan generallardan idi O 9 mart 1971 ci il tarixinde o zamanki Turk Hava Quvvelerinin komandani general Muhsin Baturun rehberliyi altinda reallasmasi planlasdirilan herbi cevrilis planinin qarsisini alan esas sexs sayilirdi Guclu sosialist meyllere sahib yeni bir hokumet qurmaq ucun cevrilis etmeyi dusunen bu zabitlere ve onlarla elaqeli jurnalistlere yazicilara qarsi Balyoz Emeliyyati na Ziverbey villasi ile elaqeli basciliq etmisdir Bu emeliyyat zamani bir nece jurnalist ve siyasetci Ziverbey villasinda siyasi reqiblerine isgence verilmesinin arxasinda Faik Turunun durdugu iddia edirdiler Ordudan teqaude cixdiqdan sonra 1977 ci ilde Manisani temsil eden muhafizekar ve sag yonumlu Edalet Partiyasindan millet vekili olaraq Turkiye parlamentine secilmisdir HeyatiFaik Turun 1913 cu il oktyabrin 17 de Bursada anadan olmusdur Bursadaki Isiklar Herbi Liseyini bitirdikden sonra 1933 cu ilde Quru qosunlari Herbi Akademiyasinda ve 1942 ci ilde Herbi Akademiyada tehsil almisdir 1950 ci ilde Koreyadaki Turk Briqadasina rabite mayoru olaraq Emeliyyat Bolme Mudiri vezifesine teyin edilmisdi 1953 cu ilde Koreya muharibesinde ateskes elde edilene qeder buradaki butun doyuslerin istirakcisi olmusdur Muharibe bitdikden gosterdiyi qehremanliga gore Faik Turun ABS ordusu komandanligi terefinden Gumus ulduz la teltif edilmisdir Mukafati ona Koreyadaki BMT quvvelerinin komandani general Duqlas Makartur teqdim etmisdir 1969 cu ilde general mayor rutbesi almisdir 1970 ci ilin avqust ayinda kecirilen Ali Herbi Sura iclaslarinda 1 ci Ordu Komandiri Kamal Atalayin teqdimat siyahisinda birinci sirada yer aldigi ucun Quru Qosunlari Komandanligina teyin edilmesi gozlenilirdi Lakin bezi generallar iclas zamani Sura iclaslarina qatilan Bas nazir Suleyman Demireli 2 ci Ordu Komandiri olan ve onlarla eyni siyasi gorusu mudafie eden Faruk Gurlerin genc zabitler in regbetini qazandigini ve siyasi tesirlere meruz qalmadigini iddia ederek onun teyin edilmesine inandirdilar 1970 ci il avqustun 12 de bas nazir Suleyman Demirelin temsil etdiyi hakim Edalet Partiyasi hokumeti bu teqdimatdan sonra Faruk Gurleri Quru Qosunlari Komandani teyin etdi Herbi karyerasi erzinde Turkiye Quru Qosunlarinin 3 cu Ordu 28 avqust 1969 29 sentyabr 1970 ve 1 ci Ordu 29 sentyabr 1970 14 avqust 1973 birlesmelerine komandanliq etmisdir 12 mart memarandumuFaik Turun 1971 ci il herbcilerin hokumete verdiyi memarandum bezi tarixciler bunu sakit herbi cevrilis de adlandirirlar zamani Turkiye Birinci Ordusunun komandani idi 1971 ci il 12 mart hadiselerinden evvel Dogan Avcioglunun nesr etdiyi Devrim qezetinin etrafina toplasan ve 27 may sevrilisini heyata keciren Milli Birlik Komitesinin esl lideri teqaudcu general leytenant Camal Madanoglunun da daxil oldugu Milli Demokratik Inqilabcilar siyasi partiyalarinin demokratiya anlayisinin yayindirici oldugunu iddia ederek milletci inqilabci metod olaraq ifade olunan prinsiplere uygun olaraq parlament xaricindeki muxalifeti mudafie edirdiler Turkiye ordusunu tehrik eden Avcioglu ve Ilhan Selcuqun basciliq etdiyi Beesci siyasi idarecilik terefdari olan sol sosialist qrupu var idi Devrim qezetinin bas redaktoru Hesen Camal xatirelerini xeyli sonra yazdigi Cumhuriyet i Sevmistim adli kitabinda o dovrde meqsedlerinin milletci zabitleri inandiraraq onlarla birlikde Milli Demokratik Inqilab adi altinda herbi cevrilis etmek oldugunu bildirmisdir Eslinde Mahir Kaynak ve Mehmet Eymur de daxil olmaqla Milli Kesfiyyat Teskilatinin uzvleri Bas Qerargah reisi Memduh Tagmac ve 1 ci Ordu Komandani Faiq Turunu melumatlandirdiqda 9 mart 1971 ci ilde planlanan cevrilis dayandirildi 12 mart memorandumunu veren Memduh Tagmac general rutbesinde olanlar xaricinde bu 9 mart 1971 cevrilis cehdinde eli olan general Celil Gurkan basda olmaqla butun zabitleri vezifesinden istefa etdi 1 ci Ordu Komandani general Faik Turun Ziverbey Koskunde bu cevrilis cehdinde istirak eden butun zabit ve onlarla elaqeli olan jurnalistleri yazicilari Milli Kesfiyyat Teskilati vasitesi ile dindirilmesinde istirak etmisdi Bu dindirilmelerde Quru Qosunlari Komandiri Faruk Gurler ve kod adi Yavuz bey olan Hava Quvveleri Komandani Muhsin Batur da 9 mart cevrilis cehdine destek verdikleri lakin sonra Bas qerargah reisi General Memduh Tagmaca cevrilis haqda kesfiyyat melumatlari catdiqda ise onlarin desteyini geri cekdikleri ortaya cixdi 9 mart 1971 ci il tarixli cevrilis cehdine qarsi cixan Faik TurunBas Qerargah reisi general Memduh Tagmaca bu movzuda melumat vermis ve 12 mart 1971 ci ilde Turkiyede Milli Demokratik Inqilabci Cevriliscilere boyuk zerbe vurmusdu Memduh Tagmac Bas Qerargah reisliyinden teqaude cixdiqdan sonra 1972 ci ilde onun yerine kecen Faruk Gulerin 1973 cu ilde prezident olmaq ucun butun diger komandanlarin desteyini qazanmasi ve Turkiye Boyuk Millet Meclisinin Ankaradaki tanklarla muhasiresine almasina baxmayaraq 1 ci Ordu Komandani Faik Turun onun secilmesine qarsi cixmisdir Edalet Partiyasi nin bascisi Suleyman Demirele ehtiyac oldugu teqdirde Istanbulda Turkiye Boyuk Millet Meclisini toplayacagini ve qebul edilen qerara qarsi usyani yatirmaq ucun 1 ci Ordu qocunlarinin Ankaraya yurus edeceyini bildirmisdi Belelikle F Turun sol fikirli olduguna inandigi teqaudde olan general Faruk Gurlerin prezident olmasina mane olmusdu Siyasi karyerasi1977 ci il de kecirilen parlament seckilerinde Edalet Partiyasindan TBMM e secildi Parlamentde Turun Manisani temsil edirdi Fexri Qoruturkun 1980 ci ilde prezidentliyinin sona catmasindan sonra 12 mart cevrilisi cehdinin basqa bir komandan uzvu Cumhuriyyet Xalq Partiyasindan senator teqaudcu general Muhsin Batura qarsi Edalet Partiyasindan Prezidentliye namized oldu Faik Turun 2003 cu ilde 89 yasinda vefat etmisdir Vida merasimi Selimiye Mescidinde teskil edildi gunorta namazindan sonra herbi merasimle Edirneqapi Sehidliyinde defn edilmisdir IstinadlarHurriyet the most popular daily Turkish newspaper 1 2018 07 10 at the Wayback Machine YILDIRIM TURKER Radikal 14 March 2011 12 Mart in kahramani 2015 09 24 at the Wayback Machine Arxivlenmis suret 2009 11 01 tarixinde Istifade tarixi 2021 02 10 Arxivlenmis suret 2009 07 14 tarixinde Istifade tarixi 2021 02 10 Arxivlenmis suret 2013 11 04 tarixinde Istifade tarixi 2021 02 10 Arxivlenmis suret 2009 05 30 tarixinde Istifade tarixi 2021 02 10 http www radikal com tr Default aspx aType RadikalHaberDetay amp Date 29 03 2009 amp ArticleID 928490 bare url missing title 2013 04 26 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 02 10 Arxivlenmis suret 2009 12 30 tarixinde Istifade tarixi 2021 02 10 Arxivlenmis suret 2010 09 30 tarixinde Istifade tarixi 2021 02 10 Arxivlenmis suret 2009 03 16 tarixinde Istifade tarixi 2021 02 10 http www sabah com tr fotohaber gundem mitin tarihi tc 47 amp albumId 21213 amp page 8 bare url missing title olu kecid International Institute of Social History Faik Turun Papers 2013 12 03 at the Wayback Machine kimkimdir gen tr Orgeneral Faik Turun 1913 2003 2012 10 18 at the Wayback Machine Arxivlenmis suret 2020 04 23 tarixinde Istifade tarixi 2021 02 10