Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Erməni Süleyman Paşa (1607, Malatya – 28 fevral 1687, Konstantinopol) — IV Mehmed dövründə 6 ay 10 gün Osmanlı imperiyasının sədrəzəmi olmuş dövlət xadimi.
| Erməni Süleyman Paşa | |
|---|---|
| أرمنيان سليمان باش | |
 | |
| 19 avqust 1655 – 28 fevral 1656 | |
| Əvvəlki | Qara Div Murad Paşa |
| Sonrakı | Dəli Hüseyn Paşa |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1607 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 28 fevral 1687 |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Həyat yoldaşı |
|
| Dini | İslam |
Həyatı
Əslən erməni olub, Malatyada dünyaya gəlmişdir. Qohumu olan qapı ağası İsmayıl ağanın vasitəsilə İbrahim Paşa sarayına alınmış, ardından Əndəruna alınaraq burada saray tərbiyəsi almışdır. 1640-cı ildə Musa Paşanın yerinə silahdarlığa gətirildi, ardından vəzirlik rütbəsi ilə birlikdə divana daxil oldu. 17 iyul 1644 tarixində , ardından Ərzurum hakimi təyin olundu. Bu vəzifədə ikən Səfəvilərin tərtibi ilə Ərzurumda çıxan qarışıqlıqları həll etdi. Yatırılan üsyanın rəhbəri öldürüldü və kəlləsi 24 may 1646 günü İstanbula gətirildi. Ardından Saqqız adasının müdafiəsi ilə vəzifələndirildi. İstanbula döndükdən sonra yenidən qübbə vəzirliyinə gətirildi və I Əhmədin qızı Ayşə Sultanla evləndirildi.
Qara Murad Paşa 10 aylıq sədarətinin ardından yeniçəri ağası Hüseyn ağanın tövsiyəsilə vəzifədən alındı və yerinə Süleyman Paşa gətirildi (19 avqust 1655). Olduqca çətin bir vəziyyətdə sədrəzəm olan Süleyman Paşa istər şəxsiyyəti, istərsə də saraydakı nüfuzu baxımından zəruri islahatları həyata keçirə biləcək biri deyildi. Maliyyə vəziyyətinin yaxşılaşdırılması üçün 2-3 illik verginin nəğd olaraq ödənilməsi, yəhudi tacirlərdən alınan zəif əyarlı sikkələrlə sipahi və yeniçərilərin ülufələrinin ödənilməsi kimi uğursuz cəhdlər etdi. Ancaq nəticədə bunun böhrana səbəb olacağını başa düşən Süleyman Paşa Validə sultana sədarətdən istehfa etdiyini bildirdi. Gizlicə tərtib olunan məclisin sonunda 27 fevral 1656 tarixində sədarət möhürü Krit sərdarı Dəli Hüseyn Paşaya göndərildi. Edilən yanlış islahatlar və Krit mühasirəsindən dönən yeniçərilərin 2 illik maaşlarını tələb etmələri vəziyyəti daha da ağırlaşdırdı. Sədarət möhürünün alınmasından bir həftə sonra Çinar hadisələri baş tutdu.
Çinar hadisələrinin ardından Süleyman Paşa 1 aprel günü Bosniya bəylərbəyi təyin olundu. 2 dekabr 1656 tarixinədək bu vəzifədə qalan Süleyman Paşa burdan ayrıldıqdan 2 il sonra İstanbula gələrək burada taxt naibi elan olundu (24 iyul 1659). Bu vəzifədə ikən 24 iyul 1660 tarixində paytaxtda çıxan yanğın əsnasında 280 min ev yanaraq kül olmuşdur. 49 saat davam edən yanğının önünü ala bilməyən Süleyman Paşa təqsirkar hesab olundu və Ədirnəyə çağırılaraq Silistrə əyalətinə sürgün olundu. 18 may 1665 tarixində ikinci dəfə taxt naibi elan edilən Süleyman Paşa yola çıxaraq 1 iyunda paytaxta çatdı. Ancaq bədbəxtlikdən bu dəfə də İstanbulda yanğın baş verdi. 23 iyul 1665 günü Qalata qülləsi yaxınlığında, ertəsi gün Topqapı sarayının hərəmində yanğın çıxmış, hərəmxana əhalisi Köhnə saraya göndərilmişdir. Ədirnədən yola düşən IV Mehmedi 9 oktyabr günü paytaxta yaxın bir yerdə qarşılayan Süleyman Paşa 12 oktyabrda yenidən qübbə vəziri elan edildi. Ardından 6 iyun 1666 tarixində Ərzurum bəylərbəyi seçilsə də, bir il sonra təqaüdə çıxarıldı (21 iyun 1667). Ömrünün son 20 ilini Üsküdarda keçirən Süleyman Paşa 80 yaşlarında 28 fevral 1687 günü vəfat etdi və evinin yaxınlığında dəfn olundu.
Mənbə
- Kâtib Çelebi, Fezleke, İstanbul 1287, II, 292, 313;
- Karaçelebizâde Abdülaziz Efendi, Ravzatü’l-ebrâr, Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 2163, vr. 6b;
- Mehmed Halîfe, Târîh-i Gılmanî, İstanbul 1340, s. 36;
- Vecîhî Hasan, Târih, Süleymaniye Ktp., Hamidiye, nr. 917, vr. 46b, 47b, 49a;
- Evliya Çelebi, Seyahatnâme, I, 236-238;
- Abdurrahman Abdi Paşa, Vekāyi‘nâme, TSMK, Koğuşlar, nr. 915, vr. 12b, 25b, 26b, 70a-72a, 93b-104a, 117b;
- Naîmâ, Târih, VI, 106-108, 135-138, 155, 282, 401;
- Hadîkatü’l-vüzerâ, s. 101;
- Silâhdar, Târih, I, 16, 26, 36, 166, 183-185, 255, 379, 384, 389, 410, 434;
- Râşid, Târih, I, 97, 105, 129;
- A. D. Alderson, The Structure of the Ottoman Dynasty, Oxford 1956, lv. XXXVI, XXXVII;
- Bekir Kütükoğlu, “Süleyman Paşa”, İA, XI, 197-200.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ermeni Suleyman Pasa 1607 Malatya 28 fevral 1687 Konstantinopol IV Mehmed dovrunde 6 ay 10 gun Osmanli imperiyasinin sedrezemi olmus dovlet xadimi Ermeni Suleyman Pasaأرمنيان سليمان باشOsmanli Imperiyasinin 110 cu sedrezemi19 avqust 1655 28 fevral 1656EvvelkiQara Div Murad PasaSonrakiDeli Huseyn PasaSexsi melumatlarDogum tarixi 1607Dogum yeri Malatya Malatya ili TurkiyeVefat tarixi 28 fevral 1687 1687 02 28 Vefat yeri KonstantinopolFealiyyeti siyasetciHeyat yoldasi Ayse Sultan 1656 1657 Dini IslamHeyatiEslen ermeni olub Malatyada dunyaya gelmisdir Qohumu olan qapi agasi Ismayil aganin vasitesile Ibrahim Pasa sarayina alinmis ardindan Enderuna alinaraq burada saray terbiyesi almisdir 1640 ci ilde Musa Pasanin yerine silahdarliga getirildi ardindan vezirlik rutbesi ile birlikde divana daxil oldu 17 iyul 1644 tarixinde ardindan Erzurum hakimi teyin olundu Bu vezifede iken Sefevilerin tertibi ile Erzurumda cixan qarisiqliqlari hell etdi Yatirilan usyanin rehberi olduruldu ve kellesi 24 may 1646 gunu Istanbula getirildi Ardindan Saqqiz adasinin mudafiesi ile vezifelendirildi Istanbula dondukden sonra yeniden qubbe vezirliyine getirildi ve I Ehmedin qizi Ayse Sultanla evlendirildi Qara Murad Pasa 10 ayliq sedaretinin ardindan yeniceri agasi Huseyn aganin tovsiyesile vezifeden alindi ve yerine Suleyman Pasa getirildi 19 avqust 1655 Olduqca cetin bir veziyyetde sedrezem olan Suleyman Pasa ister sexsiyyeti isterse de saraydaki nufuzu baximindan zeruri islahatlari heyata kecire bilecek biri deyildi Maliyye veziyyetinin yaxsilasdirilmasi ucun 2 3 illik verginin negd olaraq odenilmesi yehudi tacirlerden alinan zeif eyarli sikkelerle sipahi ve yenicerilerin ulufelerinin odenilmesi kimi ugursuz cehdler etdi Ancaq neticede bunun bohrana sebeb olacagini basa dusen Suleyman Pasa Valide sultana sedaretden istehfa etdiyini bildirdi Gizlice tertib olunan meclisin sonunda 27 fevral 1656 tarixinde sedaret mohuru Krit serdari Deli Huseyn Pasaya gonderildi Edilen yanlis islahatlar ve Krit muhasiresinden donen yenicerilerin 2 illik maaslarini teleb etmeleri veziyyeti daha da agirlasdirdi Sedaret mohurunun alinmasindan bir hefte sonra Cinar hadiseleri bas tutdu Cinar hadiselerinin ardindan Suleyman Pasa 1 aprel gunu Bosniya beylerbeyi teyin olundu 2 dekabr 1656 tarixinedek bu vezifede qalan Suleyman Pasa burdan ayrildiqdan 2 il sonra Istanbula gelerek burada taxt naibi elan olundu 24 iyul 1659 Bu vezifede iken 24 iyul 1660 tarixinde paytaxtda cixan yangin esnasinda 280 min ev yanaraq kul olmusdur 49 saat davam eden yanginin onunu ala bilmeyen Suleyman Pasa teqsirkar hesab olundu ve Edirneye cagirilaraq Silistre eyaletine surgun olundu 18 may 1665 tarixinde ikinci defe taxt naibi elan edilen Suleyman Pasa yola cixaraq 1 iyunda paytaxta catdi Ancaq bedbextlikden bu defe de Istanbulda yangin bas verdi 23 iyul 1665 gunu Qalata qullesi yaxinliginda ertesi gun Topqapi sarayinin hereminde yangin cixmis heremxana ehalisi Kohne saraya gonderilmisdir Edirneden yola dusen IV Mehmedi 9 oktyabr gunu paytaxta yaxin bir yerde qarsilayan Suleyman Pasa 12 oktyabrda yeniden qubbe veziri elan edildi Ardindan 6 iyun 1666 tarixinde Erzurum beylerbeyi secilse de bir il sonra teqaude cixarildi 21 iyun 1667 Omrunun son 20 ilini Uskudarda keciren Suleyman Pasa 80 yaslarinda 28 fevral 1687 gunu vefat etdi ve evinin yaxinliginda defn olundu MenbeKatib Celebi Fezleke Istanbul 1287 II 292 313 Karacelebizade Abdulaziz Efendi Ravzatu l ebrar Suleymaniye Ktp Esad Efendi nr 2163 vr 6b Mehmed Halife Tarih i Gilmani Istanbul 1340 s 36 Vecihi Hasan Tarih Suleymaniye Ktp Hamidiye nr 917 vr 46b 47b 49a Evliya Celebi Seyahatname I 236 238 Abdurrahman Abdi Pasa Vekayi name TSMK Koguslar nr 915 vr 12b 25b 26b 70a 72a 93b 104a 117b Naima Tarih VI 106 108 135 138 155 282 401 Hadikatu l vuzera s 101 Silahdar Tarih I 16 26 36 166 183 185 255 379 384 389 410 434 Rasid Tarih I 97 105 129 A D Alderson The Structure of the Ottoman Dynasty Oxford 1956 lv XXXVI XXXVII Bekir Kutukoglu Suleyman Pasa IA XI 197 200