Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Erməni məsələsi — 1878-ci ildə Berlin konqresindən sonra Osmanlı imperiyasında ermənilərə necə münasibət göstərilməsi ilə bağlı müzakirələr. Bu termin diplomatik dairələr arasında və populyar mətbuatda adi hala çevrilmişdir. Konkret olaraq, erməni məsələsi ermənilərin qonşu icmalardan müdafiəsi və azadlıqlarına aid edilir. Erməni məsələsi 40 illik erməni–Osmanlı tarixini 1877–1914-cü illər arasında Britaniya, Almaniya və Rusiyanın siyasəti kontekstində izah edir. 1915-ci ildə Osmanlı hökumətinə nəzarət edən İttihad və Tərəqqi Komitəsinin rəhbərliyi Erməni soyqırımında əksər erməniləri qətlə yetirərək və imperiyadan qovaraq erməni məsələsinə həmişəlik son qoymaq qərarına gəlmişdir.
Zəmin
Fransa inqilabından sonra XIX əsrdən etibarən Osmanlı imperiyasında da qlobal miqyasda milliyətçilik hərəkatları meydana çıxmış və regionda sabitliyi pozmuşdur. Əvvəlcə yunanlar, ardınca albanlar və ərəblər böyük dövlətlərin köməyi ilə üsyana qalxmış, hər biri öz milli dövlətlərini qurmağı hədəfləmişdilər. Bu dövrdə yunanlar, serblər, bolqarlar və digər qeyri-müsəlman qruplar müstəqillik əldə etmişdilər. Orada Avropanın böyük dövlətləri ən azı 1870-ci illərdən bəri Osmanlı erməniləri kimi etnik qrupların manipulyasiyası da daxil olmaqla, qənimətləri istismar etmək üçün strategiya qurmuşdular. Buna baxmayaraq, xristian əhali arasında ermənilər heç bir regionda çoxluq təşkil etmədikləri üçün müstəqillik əldə edə bilməmişdilər. Ermənilər müstəqillik əldə etmək üçün "Hnçak" və "" təşkilatları yaradaraq terror və təbliğat aparmağa başlamışdılar. Onların strategiyası müsəlmanlar və ermənilər arasında münaqişənin qızışdırılması, Avropanın müdaxiləsini təhrik etmək və Şərqi Anadoluda müstəqil Ermənistan dövlətini qurmaq, terrordan dəstək toplamaq və təkcə şərq vilayətlərində deyil, həm də İstanbulda üsyanı qızışdırmaq kimi əsas taktikalardan istifadə etməkdən ibarət idi. Böyük güclər Osmanlı imperiyası daxilində siyasi motivli missionerlik fəaliyyətləri, bəziləri etnik cəhətdən homogen erməni vətəni yaratmaq ümidi ilə işğalçı Rusiya ordusu ilə birləşən milliyətçi erməni qruplarının radikallaşması və militarizasiyası üzərində işləyirdilər. Qısa ömürlü müstəqil Ermənistan Demokratik Respublikasının ilk baş naziri olmuş o dövrün erməni lideri Ovanes Kacaznuni 1923-cü ildə demişdir ki, "1914-cü ilin payızında erməni könüllü birləşmələri təşkilatlanaraq türklərə qarşı vuruşdular ... Müharibənin müttəfiqlərin tam qələbəsi ilə başa çatacağına heç bir şübhəmiz yox idi. Türkiyə məğlub olub parçalanacaqdı ..." Ermənilər Avropanın müdaxiləsinə və ermənilərin manipulyasiyasına qədər Osmanlı imperiyasında "sadiq millət" kimi qəbul edilirdilər.
1827–1828-ci illərdə Çar I Nikolay Rusiya–Qacar müharibəsində İran ermənilərindən kömək istəmiş və bundan sonra onların həyatını yaxşılaşdırmağa kömək edəcəyi ilə bağlı söz vermişdir. 1828-ci ildə RusiyaOsmanlıya müharibə elan etmişdilər. 1828-ci ildə Rusiya Türkmənçay müqaviləsi ilə İrəvan xanlığını, Naxçıvan xanlığını və ətraf ərazini özünə birləşdirmişdir. Türkmənçay müqaviləsindən sonra hələ də İran hakimiyyəti altında yaşayan ermənilər Rusiya Ermənistanına mühacirət etməyə təşviq edilmiş və 30,000 nəfər bu çağırışa əməl etmişdir. Rusiya ermənilərin yaşadığı ərazilərin xeyli hissəsini ilhaq etmişdir. 1897-ci il Rusiya siyahıyaalınmasına görə Rusiya imperiyasında 1,127,212 erməni yaşayırdı. Eyni dövrdə məlumatına görə, Osmanlı imperiyasında 1.095.889 erməni yaşayırdı. Rusiya cənub sərhədlərini irəlilədikcə Osmanlının daxili işlərinə getdikcə daha çox qarışmağa başlamışdır. Rumıniya və Serbiyanın müstəqillik əldə etməsində Rusiya mühüm rol oynamışdır. Ermənilərin çoxu təhsil alıb rus üsullarını mənimsəmişdilər. Rusiya həm də ermənilər üçün Avropaya gedən yol idi.
Mənşəyi
Ermənilərin əksəriyyəti başqa Avropa dövlətləri ilə yox, Rusiya ilə həmsərhəd əyalətlərdə yaşayırdılar. Ədirnə müqaviləsi ilə Osmanlı imperiyası Axalkələk və Axalsız qəzalarını Rusiyaya verməli olmuşdur. 25 minə yaxın Osmanlı ermənisi imperiyanın digər ərazilərindən mühacirət edərək Rusiya Ermənistanına köçmüşdür.
1878-ci ilin martında Rusiya–Osmanlı müharibəsi başa çatdıqdan sonra patriarx Nerses Varjapetyan ermənilərin geniş yayılmış formada "torpaqların zorla zəbt edilməsi ... qadın və uşaqların zorla dinə çevrilməsi, yandırma, müdafiə reketi, zorlama və qətl" haqqında şikayətləri böyük güclərə çatdırmışdır. Patriarx Nerses Varjapetyan Rusiyanı San-Stefano müqaviləsinə 16-cı maddə daxil etməyə inandırmışdır.
San-Stefano müqaviləsinin 16-cı maddəsində deyilir:
 | Rusiya qoşunlarının Ermənistanda tutduqları və Türkiyəyə qaytarılmalı olan ərazilərdən boşaldılması iki ölkə arasında yaxşı münasibətlərin saxlanmasına xələl gətirən münaqişələrə və fəsadlara səbəb ola biləcəyi üçün ermənilərin məskunlaşdığı vilayətlərdə yerli tələblərin hədəfə götürdüyü təkmilləşdirmə və islahatları gecikdirmədən həyata keçirməyə və onların kürdlər və çərkəzlərdən təhlükəsizliyini təmin etməyə borclu idi. |  |
Buna baxmayaraq, 1878-ci ilin iyununda Britaniya Rusiyanın bu qədər Osmanlı ərazisini saxlamasına etiraz etmiş və böyük güclərin Berlin konqresi çərçivəsində yeni danışıqlara başlaması üçün təzyiq göstərmişdir. 16-cı maddə elə dəyişdirilmişdir ki, vilayətlərdə qalan Rusiya qüvvələri haqqında bütün qeydlər götürülmüşdür. Əvəzində Osmanlı hökuməti islahatların gedişi barədə vaxtaşırı olaraq Böyük dövlətlərə məlumat verməli idi. Berlin müqaviləsinin yekun mətnində bu, 61-ci maddəyə çevrilmişdir. Burada deyilir:
| | Babı-Ali ermənilərin məskunlaşdığı vilayətlərdə yerli tələblərin hədəflədiyi abadlıq və islahatları gecikdirmədən həyata keçirməyi, onların təhlükəsizliyini çərkəz və kürdlərə qarşı təmin etməyi öhdəsinə götürür. O, vaxtaşırı bu məqsədlə atılan addımları onların müraciətinə nəzarət edəcək səlahiyyətlərə məlumat verəcəkdir. | |
Erməni Millət Məclisi və patriarx Nerses Varjapetyan patriarxlıq taxtında davamçısı və gələcək katolikos Berlində ermənilərin işini təqdim etməyi xahiş etmişdir. Mkrtiç Xrimyanın başçılıq etdiyi erməni nümayəndə heyəti ermənilərin işini təqdim etmək üçün Berlinə getmiş, lakin danışıqlardan kənarda qalmışdır. Berlin danışıqlarından sonra Mkrtiç Xrimyan "Kağız çömçə" nitqi ilə çıxış edərək ermənilərə öz müqəddəratını təyin etmə ümidləri üçün nümunə götürməyi tövsiyə etmişdir.
1880-ci ildə baş nazir Qladstonun xüsusilə ruhlandırdığı ermənilər "Ermənistana xidmət sivilizasiyaya xidmət etməkdir" sözləri ilə erməni məsələsini gündəmə gətirmişdilər. 11 iyun 1880-ci ildə Böyük güclər 61-ci maddənin icrasını tələb edən "İdentik qeyd" haqqında danışıqlar aparmağa göndərmişdilər. Bundan sonra 2 yanvar 1881-ci ildə digər dövlətlərə göndərilən "Ermənistan haqqında Britaniya sirkulyarası" verilmişdir.
Erməni islahat layihəsi
11 may 1895-ci il tarixli May islahat layihəsi Avropa dövlətləri tərəfindən təklif edilən islahatlar toplusu idi. Fransa diplomatı yazırdı:
| | Altı ay davam edən qətliamlardan sonra Avropa erməni məsələsinin artıq həll olunduğunu iddia edirdi, lakin ermənilər Avropaya erməni məsələsinin hələ də mövcud olduğunu, artıq Osmanlı hökumətinin olmadığını göstərmək qərarına gəlmişdilər. | |
Yeniköy razılaşması
Yeniköy razılaşması 1912–1914-cü illərdə Avropa gücləri tərəfindən hazırlanmışdır. Bu, iki Avropa baş müfəttişinin nəzarəti altında iki vilayətin yaradılmasını nəzərdə tuturdu. Onlar heç vaxt bu islahatlara nail ola bilməmişdilər. Erməni icmasının ağır vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasında nəzərəçarpacaq irəliləyişin olmadığını nəzərə alan, Avropada və Rusiyada yaşayan bir sıra erməni ziyalıları 1880–1890-cı illərdə öz soydaşları üçün daha yaxşı şərait yaratmaq üçün siyasi partiyalar və inqilabi cəmiyyətlər yaratmağa qərar vermişdilər.
Qalereya
-
![image]()
Ərzurumda erməni qətliamları. 1895-ci il. -
![image]()
. 1909-cu il. -
![image]()
Mamurətül-əziz vilayətində Erməni soyqırımı. 1915-ci il.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Armenian Studies: Études Arméniennes by Lebanese Association of Armenian University Graduates, pp. 4–6
- . . Princeton University Press. 2018. 12–13. ISBN .
- Nalbandian, 1963. səh. 110
- . The History of the Armenian Genocide: Ethnic Conflict from the Balkans to Anatolia to the Caucasus. Oxford: Berghahn Books. 1995. səh. 192. ISBN .
- Peimani, 2009. səh. 236
- , La Turquie d'Asie : géographie administrative, statistique, descriptive et raisonée de chaque province de l'Asie-Mineure, 4 vols., Paris, 1890–95.
- Bournoutian. Armenian People, p. 105
- , The Map of Europe by Treaty, 4, London: Butterworths, 1891, səh. 2686.
- , Diplomacy in the Near and Middle East: A Documentary Record 1535–1956, I, Princeton, NJ: Van Nostrand, 1956, səh. 190.
- Haig Ajemian, Hayotz Hayrig, pp. 511–13; translated by Fr. Vazken Movsesian.
- Nalbandian, 1963. səh. 84
- Nalbandian, 1963
- V. Bérard, "La Politique du Sultan," Revue de Paris, January 15, 1897, p. 457
- Hovannisian, Richard G, The Armenian Question in the Ottoman Empire, 1876–1914 // Hovannisian, Richard G (redaktor), The Armenian People from Ancient to Modern Times, II: Foreign Dominion to Statehood: The Fifteenth Century to the Twentieth Century, New York: St Martin's Press, 1997, 206–12, ISBN .
Əlavə ədəbiyyat
- Hooman, Peimani. Conflict and Security in Central Asia and the Caucasus. 2009.
- Hovannisian, Richard G., "The Historical Dimensions of the Armenian Question, 1878–1923", The Armenian Genocide in Perspective, Routledge, 1986, ISBN
- Nalbandian, Louise. The Armenian revolutionary movement; the development of Armenian political parties through the nineteenth century. Berkeley, University of California Press. 1963.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ermeni meselesi 1878 ci ilde Berlin konqresinden sonra Osmanli imperiyasinda ermenilere nece munasibet gosterilmesi ile bagli muzakireler Bu termin diplomatik daireler arasinda ve populyar metbuatda adi hala cevrilmisdir Konkret olaraq ermeni meselesi ermenilerin qonsu icmalardan mudafiesi ve azadliqlarina aid edilir Ermeni meselesi 40 illik ermeni Osmanli tarixini 1877 1914 cu iller arasinda Britaniya Almaniya ve Rusiyanin siyaseti kontekstinde izah edir 1915 ci ilde Osmanli hokumetine nezaret eden Ittihad ve Tereqqi Komitesinin rehberliyi Ermeni soyqiriminda ekser ermenileri qetle yetirerek ve imperiyadan qovaraq ermeni meselesine hemiselik son qoymaq qerarina gelmisdir dilemmasi Onu narahat etmek cetindir o cox yaxsi bir musteridir 1895 ci il ZeminFransa inqilabindan sonra XIX esrden etibaren Osmanli imperiyasinda da qlobal miqyasda milliyetcilik herekatlari meydana cixmis ve regionda sabitliyi pozmusdur Evvelce yunanlar ardinca albanlar ve erebler boyuk dovletlerin komeyi ile usyana qalxmis her biri oz milli dovletlerini qurmagi hedeflemisdiler Bu dovrde yunanlar serbler bolqarlar ve diger qeyri muselman qruplar musteqillik elde etmisdiler Orada Avropanin boyuk dovletleri en azi 1870 ci illerden beri Osmanli ermenileri kimi etnik qruplarin manipulyasiyasi da daxil olmaqla qenimetleri istismar etmek ucun strategiya qurmusdular Buna baxmayaraq xristian ehali arasinda ermeniler hec bir regionda coxluq teskil etmedikleri ucun musteqillik elde ede bilmemisdiler Ermeniler musteqillik elde etmek ucun Hncak ve teskilatlari yaradaraq terror ve tebligat aparmaga baslamisdilar Onlarin strategiyasi muselmanlar ve ermeniler arasinda munaqisenin qizisdirilmasi Avropanin mudaxilesini tehrik etmek ve Serqi Anadoluda musteqil Ermenistan dovletini qurmaq terrordan destek toplamaq ve tekce serq vilayetlerinde deyil hem de Istanbulda usyani qizisdirmaq kimi esas taktikalardan istifade etmekden ibaret idi Boyuk gucler Osmanli imperiyasi daxilinde siyasi motivli missionerlik fealiyyetleri bezileri etnik cehetden homogen ermeni veteni yaratmaq umidi ile isgalci Rusiya ordusu ile birlesen milliyetci ermeni qruplarinin radikallasmasi ve militarizasiyasi uzerinde isleyirdiler Qisa omurlu musteqil Ermenistan Demokratik Respublikasinin ilk bas naziri olmus o dovrun ermeni lideri Ovanes Kacaznuni 1923 cu ilde demisdir ki 1914 cu ilin payizinda ermeni konullu birlesmeleri teskilatlanaraq turklere qarsi vurusdular Muharibenin muttefiqlerin tam qelebesi ile basa catacagina hec bir subhemiz yox idi Turkiye meglub olub parcalanacaqdi Ermeniler Avropanin mudaxilesine ve ermenilerin manipulyasiyasina qeder Osmanli imperiyasinda sadiq millet kimi qebul edilirdiler 1827 1828 ci illerde Car I Nikolay Rusiya Qacar muharibesinde Iran ermenilerinden komek istemis ve bundan sonra onlarin heyatini yaxsilasdirmaga komek edeceyi ile bagli soz vermisdir 1828 ci ilde RusiyaOsmanliya muharibe elan etmisdiler 1828 ci ilde Rusiya Turkmencay muqavilesi ile Irevan xanligini Naxcivan xanligini ve etraf erazini ozune birlesdirmisdir Turkmencay muqavilesinden sonra hele de Iran hakimiyyeti altinda yasayan ermeniler Rusiya Ermenistanina muhaciret etmeye tesviq edilmis ve 30 000 nefer bu cagirisa emel etmisdir Rusiya ermenilerin yasadigi erazilerin xeyli hissesini ilhaq etmisdir 1897 ci il Rusiya siyahiyaalinmasina gore Rusiya imperiyasinda 1 127 212 ermeni yasayirdi Eyni dovrde melumatina gore Osmanli imperiyasinda 1 095 889 ermeni yasayirdi Rusiya cenub serhedlerini ireliledikce Osmanlinin daxili islerine getdikce daha cox qarismaga baslamisdir Ruminiya ve Serbiyanin musteqillik elde etmesinde Rusiya muhum rol oynamisdir Ermenilerin coxu tehsil alib rus usullarini menimsemisdiler Rusiya hem de ermeniler ucun Avropaya geden yol idi MenseyiErmenilerin ekseriyyeti basqa Avropa dovletleri ile yox Rusiya ile hemserhed eyaletlerde yasayirdilar Edirne muqavilesi ile Osmanli imperiyasi Axalkelek ve Axalsiz qezalarini Rusiyaya vermeli olmusdur 25 mine yaxin Osmanli ermenisi imperiyanin diger erazilerinden muhaciret ederek Rusiya Ermenistanina kocmusdur 1878 ci ilin martinda Rusiya Osmanli muharibesi basa catdiqdan sonra patriarx Nerses Varjapetyan ermenilerin genis yayilmis formada torpaqlarin zorla zebt edilmesi qadin ve usaqlarin zorla dine cevrilmesi yandirma mudafie reketi zorlama ve qetl haqqinda sikayetleri boyuk guclere catdirmisdir Patriarx Nerses Varjapetyan Rusiyani San Stefano muqavilesine 16 ci madde daxil etmeye inandirmisdir San Stefano muqavilesinin 16 ci maddesinde deyilir Rusiya qosunlarinin Ermenistanda tutduqlari ve Turkiyeye qaytarilmali olan erazilerden bosaldilmasi iki olke arasinda yaxsi munasibetlerin saxlanmasina xelel getiren munaqiselere ve fesadlara sebeb ola bileceyi ucun ermenilerin meskunlasdigi vilayetlerde yerli teleblerin hedefe goturduyu tekmillesdirme ve islahatlari gecikdirmeden heyata kecirmeye ve onlarin kurdler ve cerkezlerden tehlukesizliyini temin etmeye borclu idi Buna baxmayaraq 1878 ci ilin iyununda Britaniya Rusiyanin bu qeder Osmanli erazisini saxlamasina etiraz etmis ve boyuk guclerin Berlin konqresi cercivesinde yeni danisiqlara baslamasi ucun tezyiq gostermisdir 16 ci madde ele deyisdirilmisdir ki vilayetlerde qalan Rusiya quvveleri haqqinda butun qeydler goturulmusdur Evezinde Osmanli hokumeti islahatlarin gedisi barede vaxtasiri olaraq Boyuk dovletlere melumat vermeli idi Berlin muqavilesinin yekun metninde bu 61 ci maddeye cevrilmisdir Burada deyilir Babi Ali ermenilerin meskunlasdigi vilayetlerde yerli teleblerin hedeflediyi abadliq ve islahatlari gecikdirmeden heyata kecirmeyi onlarin tehlukesizliyini cerkez ve kurdlere qarsi temin etmeyi ohdesine goturur O vaxtasiri bu meqsedle atilan addimlari onlarin muracietine nezaret edecek selahiyyetlere melumat verecekdir Ermeni Millet Meclisi ve patriarx Nerses Varjapetyan patriarxliq taxtinda davamcisi ve gelecek katolikos Berlinde ermenilerin isini teqdim etmeyi xahis etmisdir Mkrtic Xrimyanin basciliq etdiyi ermeni numayende heyeti ermenilerin isini teqdim etmek ucun Berline getmis lakin danisiqlardan kenarda qalmisdir Berlin danisiqlarindan sonra Mkrtic Xrimyan Kagiz comce nitqi ile cixis ederek ermenilere oz muqedderatini teyin etme umidleri ucun numune goturmeyi tovsiye etmisdir 1880 ci ilde bas nazir Qladstonun xususile ruhlandirdigi ermeniler Ermenistana xidmet sivilizasiyaya xidmet etmekdir sozleri ile ermeni meselesini gundeme getirmisdiler 11 iyun 1880 ci ilde Boyuk gucler 61 ci maddenin icrasini teleb eden Identik qeyd haqqinda danisiqlar aparmaga gondermisdiler Bundan sonra 2 yanvar 1881 ci ilde diger dovletlere gonderilen Ermenistan haqqinda Britaniya sirkulyarasi verilmisdir Ermeni islahat layihesi11 may 1895 ci il tarixli May islahat layihesi Avropa dovletleri terefinden teklif edilen islahatlar toplusu idi Fransa diplomati yazirdi Alti ay davam eden qetliamlardan sonra Avropa ermeni meselesinin artiq hell olundugunu iddia edirdi lakin ermeniler Avropaya ermeni meselesinin hele de movcud oldugunu artiq Osmanli hokumetinin olmadigini gostermek qerarina gelmisdiler Yenikoy razilasmasiYenikoy razilasmasi 1912 1914 cu illerde Avropa gucleri terefinden hazirlanmisdir Bu iki Avropa bas mufettisinin nezareti altinda iki vilayetin yaradilmasini nezerde tuturdu Onlar hec vaxt bu islahatlara nail ola bilmemisdiler Ermeni icmasinin agir veziyyetinin yaxsilasdirilmasinda nezerecarpacaq irelileyisin olmadigini nezere alan Avropada ve Rusiyada yasayan bir sira ermeni ziyalilari 1880 1890 ci illerde oz soydaslari ucun daha yaxsi serait yaratmaq ucun siyasi partiyalar ve inqilabi cemiyyetler yaratmaga qerar vermisdiler QalereyaErzurumda ermeni qetliamlari 1895 ci il 1909 cu il Mamuretul eziz vilayetinde Ermeni soyqirimi 1915 ci il Hemcinin baxErmenisiz ErmenistanIstinadlarArmenian Studies Etudes Armeniennes by Lebanese Association of Armenian University Graduates pp 4 6 Princeton University Press 2018 12 13 ISBN 978 0 691 15762 7 Nalbandian 1963 seh 110 The History of the Armenian Genocide Ethnic Conflict from the Balkans to Anatolia to the Caucasus Oxford Berghahn Books 1995 seh 192 ISBN 1 57181 666 6 Peimani 2009 seh 236 La Turquie d Asie geographie administrative statistique descriptive et raisonee de chaque province de l Asie Mineure 4 vols Paris 1890 95 Bournoutian Armenian People p 105 The Map of Europe by Treaty 4 London Butterworths 1891 seh 2686 Diplomacy in the Near and Middle East A Documentary Record 1535 1956 I Princeton NJ Van Nostrand 1956 seh 190 Haig Ajemian Hayotz Hayrig pp 511 13 translated by Fr Vazken Movsesian Nalbandian 1963 seh 84 Nalbandian 1963 V Berard La Politique du Sultan Revue de Paris January 15 1897 p 457 Hovannisian Richard G The Armenian Question in the Ottoman Empire 1876 1914 Hovannisian Richard G redaktor The Armenian People from Ancient to Modern Times II Foreign Dominion to Statehood The Fifteenth Century to the Twentieth Century New York St Martin s Press 1997 206 12 ISBN 0 312 10168 6 Elave edebiyyatHooman Peimani Conflict and Security in Central Asia and the Caucasus 2009 Hovannisian Richard G The Historical Dimensions of the Armenian Question 1878 1923 The Armenian Genocide in Perspective Routledge 1986 ISBN 978 1 315 13102 3 Nalbandian Louise The Armenian revolutionary movement the development of Armenian political parties through the nineteenth century Berkeley University of California Press 1963