Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dini terrorizm (və ya dini ekstremizm) — terrorizmin müəyyən dini məqsədlərə nail olmaq üçün strategiya kimi istifadə edildiyi və ya dini inancların və yaxud dini nümayəndə adı altında olan şəxsin təsirinə məruz qalan dini zorakılıq növüdür.
Müasir dövrdə şah və kralların ilahi hüququ kimi fikirlərin tənəzzülündən və millətçiliyin yüksəlişindən sonra terrorizm daha çox anarxizm və inqilabçı siyasətə əsaslanır. Ancaq 1980-ci ildən bəri din motivli terror fəaliyyətlərində artım müşahidə olunmağa başlamışdır.
Birləşmiş Ştatların keçmiş dövlət katibi Uorren Kristofer din və etnik kimlik adına terror aktlarının "soyuq müharibədən sonra qarşılaşdığımız ən mühüm təhlükəsizlik problemlərindən birinə çevrildiyini" qeyd etmişdi. Bununla belə, politoloqlar Robert Peyp və Terri Nardin, sosial psixoloq Brok Rocers və sosioloq və dinşünas alim Mark Yuergensmeyer dinin yalnız bir təsadüfi amil hesab edilməli olduğunu və bu cür terrorizmin ilk növbədə geosiyasi xarakter daşıdığı fikrini önə çəkirlər.
Tərif
Yuergensmeyerin fikrincə, din və şiddət hər zaman o cümlədən, səlib yürüşlərindən əvvəl və hətta Bibliyadan əvvəl bir biri ilə simbiotik əlaqədə olmuşdur. Din bəzən digər amillərlə birlikdə, bəzən də əsas motivasiya kimi istifadə olunur. Dini terrorizm geosiyasətin mövcud qüvvələri ilə sıx bağlıdır.
Şəhidlik və intihar terroru
Qan qurbanı kimi simvolik hərəkətlər, zorakılıq aktları din və terrorla əlaqələndirilir. İntihar hücumu, fədakarlıq və ya dini şəhidlik tarix boyu həm siyasi, həm də dini motivli qruplar tərəfindən təşkil edilmiş və həyata keçirilmişdir. İntihar terrorizmi və ya din yolunda şəhidlik səmərəli, ucuz, asan təşkil edilən və qarşısı alınması olduqca çətin, az xərc çəkməklə maksimum zərər verən bir metoddur. Din yolunda şəhidlik mədəniyyətinin tərənnümü terror təşkilatına xeyir verir və daha çox insanı bu qrupa qoşulmağa ruhlandırır. Bir şərhçinin fikrincə, qisas almaq qrupun qurban vermək hissini və doktrinasını, eləcə də siyasətə sadiqliyini artırır. Bu proses şəhidliyi təşviq etməyə xidmət edir və buna görə də intihar terroru, fədakarlıq və ya şəhidlik "pulun dəyərini" nümayiş etdirir. İntihar terrorizmi üzrə ixtisaslaşmış politoloq Robert Peyp tez-tez "dini" olaraq etiketlənən intihar hücumlarının əksəriyyətinin əsasını dünyəvi motivlər və səbəblər kimi qiymətləndirir.
Maliyyələşdirmə
Dünya miqyasında müqəddəs müharibəni ən yüksək çağırış kimi öyrədən mütəşəkkil sistemlər müxtəlif qanuni, qeyri-qanuni və çox vaxt dolayı üsullarla dəstəklənirlər; bunlar bəzən təşkilatlardan, o cümlədən xeyriyyə təşkilatlarından mənbələri və vəsaitləri səfərbər etmək üçün hər cür vasitədən istifadə edirlər.
Konsepsiyanın tənqidi
Robert Peyp 1980-ci ildən 2003-cü ilə qədər hər bir sənədləşdirilmiş intiharçı partlayışının ilk tam məlumat bazasını tərtib etmişdir. O, intihar hücumları ilə bağlı xəbərlərin ciddi şəkildə yalan olduğunu iddia edir — "İntihar terrorizmi ilə İslam fundamentalizmi və ya dünya dinlərindən hər hansı biri arasında çox az əlaqə var". O, son iyirmi ildə həyata keçirilən 315 intihar hücumunu tədqiq etdikdən sonra belə bir qənaətə gəlir ki, kamikadzelərin hərəkətləri dinə deyil, siyasi münaqişəyə əsaslanır.
Maykl Şehan 2000-ci ildə yazırdı: "Bir sıra terror qrupları öz səbəblərini dini və mədəni baxımdan təsvir etmişdirlər. Bu, çox vaxt siyasi məqsədləri gizlətmək, xalq dəstəyi yaratmaq və müxalifəti susdurmaq üçün nəzərdə tutulmuş şəffaf bir taktikadır."
David Kupelian yazırdı: "Soyqırım dəliliyi müəyyən bir fəlsəfə və ya dinə aid edilə bilməz".
Riaz Həsən yazır: "Terrorçuları özlərini partlatmağa vadar edən dini fanatizmdən daha çox siyasətdir".
2 iyul 2013-cü il tarixində Lahorda Sünni İttəhad Şurasının 50 müsəlman alimi intiharçı partlayışlar, günahsız insanların öldürülməsi, bombalı hücumlar və məqsədyönlü qətllərə qarşı kollektiv fətva vermiş, onları haram və ya qəbuledilməz elan etmişdirlər.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Hoffman, Bruce. Inside Terrorism. Columbia University Press. 1999. ISBN .
- Juergensmeyer, Mark. Terror in the Mind of God: The Global Rise of Religious Violence. University of California Press. 2004. ISBN .
- Matovic, Violeta, Suicide Bombers: Who's Next, Belgrade, The National Counter Terrorism Committee, ISBN
- Vuong, Quan-Hoang; Nguyen, Minh-Hoang; Le, Tam-Tri. A Mindsponge-Based Investigation into the Psycho-Religious Mechanism Behind Suicide Attacks (ingilis). Walter de Gruyter GmbH. 2021. ISBN .
- Dying to Win: The Strategic Logic of Suicide Terrorism. New York City, NY: Random House. 2005. ISBN .
- . JSTOR Firth Raymond Firth.
- Kupelian, David. How Evil Works: Understanding and Overcoming the Destructive Forces That Are Transforming America. New York City, NY: Simon & Schuster. 2010. səh. 185. ISBN .
- Hassan, Riaz. Life As a Weapon: The Global Rise of Suicide Bombings. Taylor & Francis. 2010. ISBN .
- "Fatwa issued against suicide bombings, targeted killings and terrorism". Lahore. 2 July 2013.
Xarici keçidlər
- Mark Juergensmeyer. Bhindranwale-dən Bin Ladenə: Dini Zorakılığın Artışı . Arizona Dövlət Universitetində/Asiya Tədqiqat Konfransının Milli Bürosunda təqdimat, 14-15 oktyabr 2004-cü il "Asiyada Din və Münaqişə: Zorakılığın pozulması".
- Robert A. Pape. Bu Axmaq Peşəsidir . "Foreign Policy" jurnalı, 18 oktyabr 2010-cu il
- Kitab qeydləri Jessica Stern ilə " Tanrının Adı ilə Terror: Niyə Dini Hərbçilər Öldürürlər" mövzusunda müsahibə. 12 oktyabr 2003-cü il
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Dini terrorizm ve ya dini ekstremizm terrorizmin mueyyen dini meqsedlere nail olmaq ucun strategiya kimi istifade edildiyi ve ya dini inanclarin ve yaxud dini numayende adi altinda olan sexsin tesirine meruz qalan dini zorakiliq novudur Muasir dovrde sah ve krallarin ilahi huququ kimi fikirlerin tenezzulunden ve milletciliyin yukselisinden sonra terrorizm daha cox anarxizm ve inqilabci siyasete esaslanir Ancaq 1980 ci ilden beri din motivli terror fealiyyetlerinde artim musahide olunmaga baslamisdir Birlesmis Statlarin kecmis dovlet katibi Uorren Kristofer din ve etnik kimlik adina terror aktlarinin soyuq muharibeden sonra qarsilasdigimiz en muhum tehlukesizlik problemlerinden birine cevrildiyini qeyd etmisdi Bununla bele politoloqlar Robert Peyp ve Terri Nardin sosial psixoloq Brok Rocers ve sosioloq ve dinsunas alim Mark Yuergensmeyer dinin yalniz bir tesadufi amil hesab edilmeli oldugunu ve bu cur terrorizmin ilk novbede geosiyasi xarakter dasidigi fikrini one cekirler TerifYuergensmeyerin fikrince din ve siddet her zaman o cumleden selib yuruslerinden evvel ve hetta Bibliyadan evvel bir biri ile simbiotik elaqede olmusdur Din bezen diger amillerle birlikde bezen de esas motivasiya kimi istifade olunur Dini terrorizm geosiyasetin movcud quvveleri ile six baglidir Sehidlik ve intihar terroruQan qurbani kimi simvolik hereketler zorakiliq aktlari din ve terrorla elaqelendirilir Intihar hucumu fedakarliq ve ya dini sehidlik tarix boyu hem siyasi hem de dini motivli qruplar terefinden teskil edilmis ve heyata kecirilmisdir Intihar terrorizmi ve ya din yolunda sehidlik semereli ucuz asan teskil edilen ve qarsisi alinmasi olduqca cetin az xerc cekmekle maksimum zerer veren bir metoddur Din yolunda sehidlik medeniyyetinin terennumu terror teskilatina xeyir verir ve daha cox insani bu qrupa qosulmaga ruhlandirir Bir serhcinin fikrince qisas almaq qrupun qurban vermek hissini ve doktrinasini elece de siyasete sadiqliyini artirir Bu proses sehidliyi tesviq etmeye xidmet edir ve buna gore de intihar terroru fedakarliq ve ya sehidlik pulun deyerini numayis etdirir Intihar terrorizmi uzre ixtisaslasmis politoloq Robert Peyp tez tez dini olaraq etiketlenen intihar hucumlarinin ekseriyyetinin esasini dunyevi motivler ve sebebler kimi qiymetlendirir MaliyyelesdirmeDunya miqyasinda muqeddes muharibeni en yuksek cagiris kimi oyreden mutesekkil sistemler muxtelif qanuni qeyri qanuni ve cox vaxt dolayi usullarla desteklenirler bunlar bezen teskilatlardan o cumleden xeyriyye teskilatlarindan menbeleri ve vesaitleri seferber etmek ucun her cur vasiteden istifade edirler Konsepsiyanin tenqidiRobert Peyp 1980 ci ilden 2003 cu ile qeder her bir senedlesdirilmis intiharci partlayisinin ilk tam melumat bazasini tertib etmisdir O intihar hucumlari ile bagli xeberlerin ciddi sekilde yalan oldugunu iddia edir Intihar terrorizmi ile Islam fundamentalizmi ve ya dunya dinlerinden her hansi biri arasinda cox az elaqe var O son iyirmi ilde heyata kecirilen 315 intihar hucumunu tedqiq etdikden sonra bele bir qenaete gelir ki kamikadzelerin hereketleri dine deyil siyasi munaqiseye esaslanir Maykl Sehan 2000 ci ilde yazirdi Bir sira terror qruplari oz sebeblerini dini ve medeni baximdan tesvir etmisdirler Bu cox vaxt siyasi meqsedleri gizletmek xalq desteyi yaratmaq ve muxalifeti susdurmaq ucun nezerde tutulmus seffaf bir taktikadir David Kupelian yazirdi Soyqirim deliliyi mueyyen bir felsefe ve ya dine aid edile bilmez Riaz Hesen yazir Terrorculari ozlerini partlatmaga vadar eden dini fanatizmden daha cox siyasetdir 2 iyul 2013 cu il tarixinde Lahorda Sunni Ittehad Surasinin 50 muselman alimi intiharci partlayislar gunahsiz insanlarin oldurulmesi bombali hucumlar ve meqsedyonlu qetllere qarsi kollektiv fetva vermis onlari haram ve ya qebuledilmez elan etmisdirler Hemcinin baxFundamentalizmIstinadlarHoffman Bruce Inside Terrorism Columbia University Press 1999 ISBN 0 231 11469 9 Juergensmeyer Mark Terror in the Mind of God The Global Rise of Religious Violence University of California Press 2004 ISBN 0 520 24011 1 Matovic Violeta Suicide Bombers Who s Next Belgrade The National Counter Terrorism Committee ISBN 978 8690830923 Vuong Quan Hoang Nguyen Minh Hoang Le Tam Tri A Mindsponge Based Investigation into the Psycho Religious Mechanism Behind Suicide Attacks ingilis Walter de Gruyter GmbH 2021 ISBN 9788366675582 Dying to Win The Strategic Logic of Suicide Terrorism New York City NY Random House 2005 ISBN 1 4000 6317 5 JSTOR Firth Raymond Firth Kupelian David How Evil Works Understanding and Overcoming the Destructive Forces That Are Transforming America New York City NY Simon amp Schuster 2010 seh 185 ISBN 978 1 4391 6819 6 Hassan Riaz Life As a Weapon The Global Rise of Suicide Bombings Taylor amp Francis 2010 ISBN 978 0 415 58885 0 Fatwa issued against suicide bombings targeted killings and terrorism Lahore 2 July 2013 Xarici kecidlerMark Juergensmeyer Bhindranwale den Bin Ladene Dini Zorakiligin Artisi Arizona Dovlet Universitetinde Asiya Tedqiqat Konfransinin Milli Burosunda teqdimat 14 15 oktyabr 2004 cu il Asiyada Din ve Munaqise Zorakiligin pozulmasi Robert A Pape Bu Axmaq Pesesidir Foreign Policy jurnali 18 oktyabr 2010 cu il Kitab qeydleri Jessica Stern ile Tanrinin Adi ile Terror Niye Dini Herbciler Oldururler movzusunda musahibe 12 oktyabr 2003 cu il