Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Modern tarix (və ya yeni tarix) — bəşər tarixində orta əsrlər və son dövrlər arasındakı bir dövr. "Yeni tarix" anlayışı İntibah dövründə İtaliyada, humanistlər tərəfindən qədim, orta və yeni bölünmüş tarixin üç müddətli bölgüsünün bir elementi olaraq yaranmışdır. Humanistlərin nöqteyi-nəzərindən "yeni zamanın", onun əvvəlki dövrlə müqayisədə "yeniliyinin" müəyyənləşdirilməsi meyarı İntibah dövründə dünyəvi elm və mədəniyyətin çiçəklənməsi, yəni sosial-iqtisadi deyil, mənəvi və mədəni amildir. Lakin, bu dövr məzmun baxımından bir-birinə ziddir: Yüksək İntibah, İslahat və humanizm ədəbiyyatda "cadugər ovu" adını almış bir fenomen olan irrasionalizm, demonologiyanın inkişafı ilə birlikdə olmuşdur.
"Modern tarix" anlayışı tarixçilər tərəfindən qəbul edildi və elmi istifadədə təsdiq edildi, lakin mənası bir qayda olaraq şərtli olaraq qalır - bütün xalqlar eyni vaxta girməmişlər. Bir şey dəqiqdir: bu dövrdə yeni bir mədəniyyət, yeni bir münasibətlər sistemi, bir Avrosentrik dünya, "Avropa möcüzəsi" və Avropa sivilizasiyasının digər sahələrə yayılmasıdır.
Dövrləşmə
Bir qayda olaraq, sovet tarixşünaslığında, formalaşma nəzəriyyəsi çərçivəsində, onun başlanğıcı 1640-cı ildə başlayan XVII əsrin ortalarında İngilis inqilabı ilə əlaqələndirildi . Yeni zamanın başlanğıc nöqtəsi kimi qəbul edilən digər hadisələrə İslahat (1517) , İspanların Yeni Dünyanın 1492-ci ildə kəşfi və Konstantinopolun süqutu (1453) ilə əlaqəli hadisələr daxildir.
Modern tarixlə əlaqəli hadisələrin nəzərdən keçirilməsi Birinci Dünya Müharibəsi ilə başa çatır (1914-1918) .
Yeni dövrün ərzində, adətən iki alt mərhələ fərqlənir, onların sərhədi Napoleon müharibələrinin sonu və işinin başlanğıcıdır.
Erkən Modern tarix
Orta əsrlərin sonu mərkəzləşdirilmiş hökumətin artan əhəmiyyəti ilə qeyd olundu. Bu artımın bariz nümunələri feodal qarşıdurmalarının bitməsidir — İngiltərədəki Al qızılgül və ağ qızılgül müharibəsi, İspaniyadakı bölgələrin birləşməsi — Araqon və Kastiliya.
Böyük coğrafi kəşflər
Ən vacib dəyişikliklərdən biri avropalılara məlum olan mədəni ekumenik ərazinin genişləndirilməsi idi. Çox qısa bir müddətdə (XV əsrin sonu – XVI əsrin əvvəlləri) Avropa dənizçiləri Afrikanı dolandırdılar, Hindistana dəniz yolu açdılar, yeni bir qitə – Amerika kəşf etdilər və dünyanı gəzdilər. Maraqlıdır ki, orta əsrlərin simvolik sonu hesab olunan Kolumbun Amerikanı kəşf etməsi (1492) idi.
Əsas şərtlər: kompasın ixtirası və yüksək dənizlərdə geniş məsafələr qət edə biləcək bir gəminin yaradılması şərt olan əsas şərtlər olmadan bu səyahətlər qeyri-mümkün olacaqdır. Maraqlıdır ki, bu ixtiraların birincisi müasir zamanın meydana gəlməsindən çox əvvəl hazırlanmışdır.
Beləliklə, kompas Çində eramızdan əvvəl III əsrdə icad edilmişdir (doğrudur, qarışıq qaşıq şəklində cilalanmış boşqabda uzanmış maqnetik bir metal cisim olan bu növ kompas naviqasiya üçün yararsız idi), ancaq yeni bir ixtira XII əsrdə kompasdan istifadə etməyə başlayan ərəblərin vasitəçiliyi ilə Avropaya yalnız XIII əsrdə girdi.
Kəşf edənlərin uzun səyahətlərə çıxdıqları gəmi bir karvan halına gəldi. Müasir standartlara uyğun bu kiçik gəmilər (məsələn, Kolumbun ilk səyahətində flaqmanı olan "", 130 ton yerdəyişmə idi) sanki dünya xəritəsini dəyişdirdi. Böyük coğrafi kəşflərin bütün dövrü karavella möhkəm bağlıdır. Karavella niderland dilində aldığı oceaanvaarder, sözün həqiqi mənasında “okean gəmisi” adı olduqca xarakterikdir.
Ancaq şərtlər kifayət deyil, buna görə uzaq və təhlükəli səfərlərə getməyə məcbur edən bir səbəb olmalıdır. Bu səbəb aşağıdakı həqiqət idi. XV əsrin ikinci yarısında zəifləyən Bizans İmperiyasını (1453 - Konstantinopolun türklər tərəfindən ələ keçirməsi) fəth edən türklər, ədviyyatlar Avropaya çatdırılan karvan yollarını bağladılar. Böyük qazanc ticarəti kəsildi. Şərqin sərvətlərinə alternativ çıxış tapmaq istəyi XV əsrin sonu - XVI əsrin əvvəllərində dənizçilər üçün stimul oldu. Beləliklə, Avropa sivilizasiyasının sürətlə inkişafına səbəb olan katalizator rolunu oynayan müsəlman sivilizasiyasının genişlənməsi oldu. Müasir dövrdə Avropa ilə Amerika görüşdü.
Elm
İntibah mədəniyyəti sayəsində inanc və asketizm əsas əlaqəsi olan orta əsrlər dünyagörüşü tədricən tənəzzülə uğramağa başladı. Bu, qədim irsə, insana və elmlərinə artan maraqla əlaqələndirildi.
1543-cü ildə Nikolay Kopernikin "Səma sferalarının tərsinə dair" adlı kitabı mətbəənin altından çıxdı və Ptolemeyin min yarım il davam edən geosentrik sistemindən imtina etdiyini elan etdi. Astronomik işinə başlayan Kopernik, tamamilə yeni bir şey yaratmaq fikrində deyildi. Orta əsr sələfləri kimi, Ptolemeyin əsas işi olan Almagestdəki məlumatları təməllərə təsir etmədən aydınlaşdırmağı öz vəzifəsi hesab etdi. Almagestdəki məlumatlarla müşahidələrin nəticələri arasındakı uyğunsuzluqlar Kopernikdən əvvəl də bilinmiş olsa da, yalnız düşüncə ətalətindən imtina etməyə və kökündən yeni bir şey təklif etməyə cəsarət etdi.
Texnologiya və istehsal
XV—XVI əsrlərin sonunda texnologiyanın inkişafı insanların gündəlik həyatına daha da təsir etdi. Dövrün ən vacib yeniliklərindən biri mətbəə idi. Sadə görünən texnologiyanın ixtirası və tətbiqi məlumatların yayılması və yayılma sürətinə, həmçinin əldə olunmasına inqilabi təsir göstərdi (çap olunmuş kitablar əlyazma ilə müqayisədə daha ucuz idi). İohann Qutenberq tipoqrafiyanın ixtiraçısı hesab olunur. 1440 ətrafında, mətbəəsini tikdi. Çox vaxt ixtiralarda olduğu kimi, çap texnologiyasının müəyyən elementləri Qutenberqdən əvvəl də məlum idi. Beləliklə, kitab müəllifləri Qutenberqdən iki yüz il əvvəl ştamplarla illüstrasiyalar və qıvrım örtükləri yaratmağa başladılar. Lakin, o zaman ağacdan deyil, metaldan ştampların (məktublar, məktublar) istehsalı texnologiyasını inkişaf etdirmək mümkün oldu. Ən vacib fikri reallaşdıran Qutenberq - ağ lövhə yerinə fərdi hərflərdən mətn yazmaq - bütün səhifə üçün möhür yaratdı.
İstinadlar
- Маныкин, 2004
- Лекции по философии истории. Гл. 48.
- Маныкин, 2004, с. 4.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Modern tarix ve ya yeni tarix beser tarixinde orta esrler ve son dovrler arasindaki bir dovr Yeni tarix anlayisi Intibah dovrunde Italiyada humanistler terefinden qedim orta ve yeni bolunmus tarixin uc muddetli bolgusunun bir elementi olaraq yaranmisdir Humanistlerin noqteyi nezerinden yeni zamanin onun evvelki dovrle muqayisede yeniliyinin mueyyenlesdirilmesi meyari Intibah dovrunde dunyevi elm ve medeniyyetin ciceklenmesi yeni sosial iqtisadi deyil menevi ve medeni amildir Lakin bu dovr mezmun baximindan bir birine ziddir Yuksek Intibah Islahat ve humanizm edebiyyatda caduger ovu adini almis bir fenomen olan irrasionalizm demonologiyanin inkisafi ile birlikde olmusdur Ejen Delakrua Xalqi ireli aparan azadliq Sefirler 1553 cu il Modern tarix anlayisi tarixciler terefinden qebul edildi ve elmi istifadede tesdiq edildi lakin menasi bir qayda olaraq sertli olaraq qalir butun xalqlar eyni vaxta girmemisler Bir sey deqiqdir bu dovrde yeni bir medeniyyet yeni bir munasibetler sistemi bir Avrosentrik dunya Avropa mocuzesi ve Avropa sivilizasiyasinin diger sahelere yayilmasidir DovrlesmeBir qayda olaraq sovet tarixsunasliginda formalasma nezeriyyesi cercivesinde onun baslangici 1640 ci ilde baslayan XVII esrin ortalarinda Ingilis inqilabi ile elaqelendirildi Yeni zamanin baslangic noqtesi kimi qebul edilen diger hadiselere Islahat 1517 Ispanlarin Yeni Dunyanin 1492 ci ilde kesfi ve Konstantinopolun suqutu 1453 ile elaqeli hadiseler daxildir Modern tarixle elaqeli hadiselerin nezerden kecirilmesi Birinci Dunya Muharibesi ile basa catir 1914 1918 Yeni dovrun erzinde adeten iki alt merhele ferqlenir onlarin serhedi Napoleon muharibelerinin sonu ve isinin baslangicidir Erken Modern tarixEsas meqale Orta esrlerin sonu merkezlesdirilmis hokumetin artan ehemiyyeti ile qeyd olundu Bu artimin bariz numuneleri feodal qarsidurmalarinin bitmesidir Ingilteredeki Al qizilgul ve ag qizilgul muharibesi Ispaniyadaki bolgelerin birlesmesi Araqon ve Kastiliya Karavella boyuk cografi kesflerin simvoluBoyuk cografi kesfler En vacib deyisikliklerden biri avropalilara melum olan medeni ekumenik erazinin genislendirilmesi idi Cox qisa bir muddetde XV esrin sonu XVI esrin evvelleri Avropa denizcileri Afrikani dolandirdilar Hindistana deniz yolu acdilar yeni bir qite Amerika kesf etdiler ve dunyani gezdiler Maraqlidir ki orta esrlerin simvolik sonu hesab olunan Kolumbun Amerikani kesf etmesi 1492 idi Esas sertler kompasin ixtirasi ve yuksek denizlerde genis mesafeler qet ede bilecek bir geminin yaradilmasi sert olan esas sertler olmadan bu seyahetler qeyri mumkun olacaqdir Maraqlidir ki bu ixtiralarin birincisi muasir zamanin meydana gelmesinden cox evvel hazirlanmisdir Belelikle kompas Cinde eramizdan evvel III esrde icad edilmisdir dogrudur qarisiq qasiq seklinde cilalanmis bosqabda uzanmis maqnetik bir metal cisim olan bu nov kompas naviqasiya ucun yararsiz idi ancaq yeni bir ixtira XII esrde kompasdan istifade etmeye baslayan ereblerin vasiteciliyi ile Avropaya yalniz XIII esrde girdi Kesf edenlerin uzun seyahetlere cixdiqlari gemi bir karvan halina geldi Muasir standartlara uygun bu kicik gemiler meselen Kolumbun ilk seyahetinde flaqmani olan 130 ton yerdeyisme idi sanki dunya xeritesini deyisdirdi Boyuk cografi kesflerin butun dovru karavella mohkem baglidir Karavella niderland dilinde aldigi oceaanvaarder sozun heqiqi menasinda okean gemisi adi olduqca xarakterikdir Ancaq sertler kifayet deyil buna gore uzaq ve tehlukeli seferlere getmeye mecbur eden bir sebeb olmalidir Bu sebeb asagidaki heqiqet idi XV esrin ikinci yarisinda zeifleyen Bizans Imperiyasini 1453 Konstantinopolun turkler terefinden ele kecirmesi feth eden turkler edviyyatlar Avropaya catdirilan karvan yollarini bagladilar Boyuk qazanc ticareti kesildi Serqin servetlerine alternativ cixis tapmaq isteyi XV esrin sonu XVI esrin evvellerinde denizciler ucun stimul oldu Belelikle Avropa sivilizasiyasinin suretle inkisafina sebeb olan katalizator rolunu oynayan muselman sivilizasiyasinin genislenmesi oldu Muasir dovrde Avropa ile Amerika gorusdu Elm Intibah medeniyyeti sayesinde inanc ve asketizm esas elaqesi olan orta esrler dunyagorusu tedricen tenezzule ugramaga basladi Bu qedim irse insana ve elmlerine artan maraqla elaqelendirildi 1543 cu ilde Nikolay Kopernikin Sema sferalarinin tersine dair adli kitabi metbeenin altindan cixdi ve Ptolemeyin min yarim il davam eden geosentrik sisteminden imtina etdiyini elan etdi Astronomik isine baslayan Kopernik tamamile yeni bir sey yaratmaq fikrinde deyildi Orta esr selefleri kimi Ptolemeyin esas isi olan Almagestdeki melumatlari temellere tesir etmeden aydinlasdirmagi oz vezifesi hesab etdi Almagestdeki melumatlarla musahidelerin neticeleri arasindaki uygunsuzluqlar Kopernikden evvel de bilinmis olsa da yalniz dusunce etaletinden imtina etmeye ve kokunden yeni bir sey teklif etmeye cesaret etdi Sema sferalarinin tersine dair kitabin titul sehifesiTexnologiya ve istehsal XV XVI esrlerin sonunda texnologiyanin inkisafi insanlarin gundelik heyatina daha da tesir etdi Dovrun en vacib yeniliklerinden biri metbee idi Sade gorunen texnologiyanin ixtirasi ve tetbiqi melumatlarin yayilmasi ve yayilma suretine hemcinin elde olunmasina inqilabi tesir gosterdi cap olunmus kitablar elyazma ile muqayisede daha ucuz idi Iohann Qutenberq tipoqrafiyanin ixtiracisi hesab olunur 1440 etrafinda metbeesini tikdi Cox vaxt ixtiralarda oldugu kimi cap texnologiyasinin mueyyen elementleri Qutenberqden evvel de melum idi Belelikle kitab muellifleri Qutenberqden iki yuz il evvel stamplarla illustrasiyalar ve qivrim ortukleri yaratmaga basladilar Lakin o zaman agacdan deyil metaldan stamplarin mektublar mektublar istehsali texnologiyasini inkisaf etdirmek mumkun oldu En vacib fikri reallasdiran Qutenberq ag lovhe yerine ferdi herflerden metn yazmaq butun sehife ucun mohur yaratdi IstinadlarManykin 2004 Lekcii po filosofii istorii Gl 48 Manykin 2004 s 4