Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cənub dəniz fili (lat. Mirounga leonina) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin əsl suitilər fəsiləsinin dəniz fili cinsinə aid heyvan növü.
| Cənub dəniz fili | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Sinifüstü: Klad: Klad: Sinif: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Yarımsinif: Klad: İnfrasinif: Maqndəstə: Dəstəüstü: Klad: Qranddəstə: Mirdəstə: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Yarımdəstə: İnfradəstə: Klad: Klad: Klad: Klad: Fəsiləüstü: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Növ: Cənub dəniz fili | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Dünyada Pərayaqlılara daxil olan ən boyük canlıdır. Onun ölçüləri 6 metr uzunluğa və 4 ton çəkiyə malik olurlar. Bu canlı "fil" adını malik olduğu xotumu və iri çəkisi ilə əlaqədardır. Burnu iri kisəçik formasındadır. Döyüşlər zamanı xortumlarından istifadə edirlər. Bu növün "Cənub" dəniz fili andanmasının səbəbi isə onun əsasən Antarktika sahillərində yaşaması ilə əlaqədardır. Şimal dəniz fili isə Şimali Amerika, xüsusi ilə Kaliforniya sahillərində (Mirounga angustirostris) yaşayırlar.
Xariçi görünüş
Bədən quruluşu iri olub, iri sinəyə malikdir. Xüsusi ilə gözləri daha iridir. Qalın piy qatına malikdirlər.
Ümumi rəng çaları əsasən tünd-boz olur. Bəzən isə gümüşü və sarı rəngə çalır. Gümüşü-sarı rəng əsasən su ilə və ya orada olan bitkilələrin təsiri ilə olur. Yeni doğulan körpələrdə isə demək olar ki qaradır.
Yayılması
Bu növün nümayəndələri əsadən Subantarktik və Antarktik iqlim qurşaqlarında yaşayır. Əsas arealı isə Herd və Makdonald, Şahzadə Eduard, Kerqelen arxipelaqı, Kroze adaları, Cənubi Georgiya adalarında böyük koloniya əmələ gətirirlər. Cəmi 5% dəniz fili Antarktik yarımadası, Cənubi Sandviç adaları, Cənubi Orkney adaları və Cənubi Şetland adaları ərazisində təsadüf edilir. Bu canlıların bir necə koloniyasına Folklend adaları və Argentinanın Valdes yarımadası sahillərində yaşayır.
Əvvəllər bu növə Xuan Fernandes adaları, Tasmaniya, Kinq, Müqəddəs Yelena adası ərazilərində rast gəlinirdi. XIX əsrdə kütləvi ovlanma nəticəsində bu adı çəkilən ərazilərdə növ tamamən tükənmişdir.
Ölçüləri
Erkəkləri 4,2–5,8 m uzunluğa (bəzi mənbələrdə 6,2–6,5 m) və çəki 3–5 ton, dişisi isə 2,6–3,0 m uzunluğa və 400–900 kq çəkiyə malikdir. Dişilər bəzən 1 ton çəkiyə malik olur. Yeni doğulanlar 127 sm uzunluğa, 40–46 kq (50 kq) çəkiyə malik olur.
Həyat tərzi
Cənub dəniz filinin< əsas qidasını kalmarlar (75%) təşkil edir. Onlar 400–700 m dərinliyə üzə bilir. Su altında 120 dəqiqə qala bilir. Bəzi hallarda dəniz filinin 1250–2000 m dərinliyə enə bildir. Yayda Antarktida istiqamətinə 4800 km üzməsi məlumdur.
Dişilər yetkiblik yaşına 2–4, erkəklər isə 3–7 yaşında çatır. Erkəklər böyük hərəmcanaya sahib olurlar. Əsas etibari ilə 50 dişidən təşkil olunsada bəzən 100–300 qədər catır. Sentyabr-noyabr ayları balalar doğulur. Ana balalarını üç həftə südlə bəsləyir. Bu müddət ərzində o balalarını tərk etmir. Çütləşmə 3–5 gün davam edir.
İlin 2–3 yay aylarını onlar qurunu tərk etmirlər. Əksinə isə qalan müddət isə dənizdə yaşayırlar. Açıq dənizdə 250–300 olurlar. Qış aylarında bəzən soyuq cərəyanların sayəsində CAR, Yeni Zelandiya, Cənubi Amerika sahilərinə qədər irəliləyirlər. Hind okeanı ilə üzərək bəzi hallarda Mavriki adalarına qədər gələ bilirlər.
Erkəklər 20 il, dişilər isə 14 il yaşaya bilirlər.
Sayı
Cənub dəniz filinin dünyada sayı hal-hazırda 670–800 min baş təşkil edir. Bu sayın yarıdan çoxu Cənubi Georgiya adasında, yerdə qalan faizi isə (40%) subantarktik adalarda (Hind okeanı akvatoriyasında) yaşayır.
Əhəmiyyəti və qoruma tətbirləri
XIX əsrdə Cənub dəniz filini kütləvi şəkildə ovlayırdılar. Bu əsasən subantartik qurşaqda yerləşən adalarda həyata keçirilirdi. Xüsusi ilə qiymətli dərialtı piyi onların ovlanması üçün əsas səbəb idi. Ovda əsasən iri erkəklər hədəf seçilirdi.
1964-cü ildən cənub dəniz şirlərinin ovu qadağan edilmişdir. Hazırda isə Antraktida haqqında konvensiyaya əsasən bu növ qorunur (Convention for the Conservation of Antarctic Seals).
Təbii düşmənləri Dəniz bəbiri və Osadır.
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cenub deniz fili lat Mirounga leonina heyvanlar aleminin xordalilar tipinin memeliler sinfinin yirticilar destesinin esl suitiler fesilesinin deniz fili cinsine aid heyvan novu Cenub deniz filiElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarKlad Yarimtip OnurgalilarInfratip AgizcenelilerKlad Klad Klad Klad XoanlarKlad Klad Klad Klad Klad Sinifustu DordayaqlilarKlad Klad Sinif MemelilerKlad Klad Klad Klad Klad Klad Klad Yarimsinif Vehsi heyvanlarKlad EuteriyalarInfrasinif PlasentalilarMaqndeste Desteustu LavrazioterilerKlad Qranddeste Mirdeste FeraeKlad Klad Klad YirticikimilerDeste YirticilarYarimdeste ItkimilerInfradeste Klad Klad Klad Klad Fesileustu Fesile Esl suitilerYarimfesile Monax suitilerTriba Cins Deniz filiNov Cenub deniz filiBeynelxalq elmi adiMirounga leonina L 1758Sekil axtarisiITIS 180671NCBI 9715FW 80793 Dunyada Perayaqlilara daxil olan en boyuk canlidir Onun olculeri 6 metr uzunluga ve 4 ton cekiye malik olurlar Bu canli fil adini malik oldugu xotumu ve iri cekisi ile elaqedardir Burnu iri kisecik formasindadir Doyusler zamani xortumlarindan istifade edirler Bu novun Cenub deniz fili andanmasinin sebebi ise onun esasen Antarktika sahillerinde yasamasi ile elaqedardir Simal deniz fili ise Simali Amerika xususi ile Kaliforniya sahillerinde Mirounga angustirostris yasayirlar Xarici gorunusDisi cenub deniz fili Beden qurulusu iri olub iri sineye malikdir Xususi ile gozleri daha iridir Qalin piy qatina malikdirler Umumi reng calari esasen tund boz olur Bezen ise gumusu ve sari renge calir Gumusu sari reng esasen su ile ve ya orada olan bitkilelerin tesiri ile olur Yeni dogulan korpelerde ise demek olar ki qaradir YayilmasiErkeklerin doyusu Bu novun numayendeleri esaden Subantarktik ve Antarktik iqlim qursaqlarinda yasayir Esas areali ise Herd ve Makdonald Sahzade Eduard Kerqelen arxipelaqi Kroze adalari Cenubi Georgiya adalarinda boyuk koloniya emele getirirler Cemi 5 deniz fili Antarktik yarimadasi Cenubi Sandvic adalari Cenubi Orkney adalari ve Cenubi Setland adalari erazisinde tesaduf edilir Bu canlilarin bir nece koloniyasina Folklend adalari ve Argentinanin Valdes yarimadasi sahillerinde yasayir Evveller bu nove Xuan Fernandes adalari Tasmaniya Kinq Muqeddes Yelena adasi erazilerinde rast gelinirdi XIX esrde kutlevi ovlanma neticesinde bu adi cekilen erazilerde nov tamamen tukenmisdir OlculeriErkekleri 4 2 5 8 m uzunluga bezi menbelerde 6 2 6 5 m ve ceki 3 5 ton disisi ise 2 6 3 0 m uzunluga ve 400 900 kq cekiye malikdir Disiler bezen 1 ton cekiye malik olur Yeni dogulanlar 127 sm uzunluga 40 46 kq 50 kq cekiye malik olur Heyat terziKorpe deniz fili qara rengde olur Cenub deniz filinin lt esas qidasini kalmarlar 75 teskil edir Onlar 400 700 m derinliye uze bilir Su altinda 120 deqiqe qala bilir Bezi hallarda deniz filinin 1250 2000 m derinliye ene bildir Yayda Antarktida istiqametine 4800 km uzmesi melumdur Disiler yetkiblik yasina 2 4 erkekler ise 3 7 yasinda catir Erkekler boyuk heremcanaya sahib olurlar Esas etibari ile 50 disiden teskil olunsada bezen 100 300 qeder catir Sentyabr noyabr aylari balalar dogulur Ana balalarini uc hefte sudle besleyir Bu muddet erzinde o balalarini terk etmir Cutlesme 3 5 gun davam edir Ilin 2 3 yay aylarini onlar qurunu terk etmirler Eksine ise qalan muddet ise denizde yasayirlar Aciq denizde 250 300 olurlar Qis aylarinda bezen soyuq cereyanlarin sayesinde CAR Yeni Zelandiya Cenubi Amerika sahilerine qeder irelileyirler Hind okeani ile uzerek bezi hallarda Mavriki adalarina qeder gele bilirler Erkekler 20 il disiler ise 14 il yasaya bilirler SayiCenub deniz filinin dunyada sayi hal hazirda 670 800 min bas teskil edir Bu sayin yaridan coxu Cenubi Georgiya adasinda yerde qalan faizi ise 40 subantarktik adalarda Hind okeani akvatoriyasinda yasayir Ehemiyyeti ve qoruma tetbirleriXIX esrde Cenub deniz filini kutlevi sekilde ovlayirdilar Bu esasen subantartik qursaqda yerlesen adalarda heyata kecirilirdi Xususi ile qiymetli derialti piyi onlarin ovlanmasi ucun esas sebeb idi Ovda esasen iri erkekler hedef secilirdi 1964 cu ilden cenub deniz sirlerinin ovu qadagan edilmisdir Hazirda ise Antraktida haqqinda konvensiyaya esasen bu nov qorunur Convention for the Conservation of Antarctic Seals Tebii dusmenleri Deniz bebiri ve Osadir IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 1996 Mammal Species of the World ing A Taxonomic and Geographic Reference D E Wilson D M Reeder 3 Baltimore JHU Press 2005 35 2142 p ISBN 978 0 8018 8221 0Hemcinin bax