Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cüyür (lat. Capreolus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin cütdırnaqlılar dəstəsinin marallar fəsiləsinə aid heyvan cinsi.
| Cüyür | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Sinifüstü: Klad: Klad: Sinif: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Yarımsinif: Klad: İnfrasinif: Maqndəstə: Dəstəüstü: Klad: Qranddəstə: Ranqsız: Dəstə: Klad: Klad: Klad: Yarımdəstə: İnfradəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Cüyür | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
Dağlıq və dağətəyi meşələrdə daim yırtıcı heyvanların əhatəsində yaşayan cüyürü, sözsüz ki, canavar, çaqqal, vəhşi pişik, yenot və vaşaq kimi yırtıcılar asanlıqla tutub yeyirlər. Mühafizə zonalarında da yırtıcı heyvanlar cüyürlərin həyatına mütəmadi təhlükə törədir. Digər tərəfdən, nəinki dağlıq və dağətəyi yerlərdə, həmçinin qoruqlarda da bəzi ovçular cüyürün real düşməninə çevrilirlər. Hər anı təhlükə qarşısında qalan cüyür yaşayış sahəsini seçərkən ilk növbədə salamatlığının qayğısına qalır. Odur ki, kəsilmiş sahələrlə növbələnən qarışıq və enliyarpaq meşələri, tala və gölməçələri seçir. Burada onlar həm özlərini gizləyir, həm də rəqibini aydın görmək imkanı əldə edir. Sabit qar örtüyü olmayan yerlərdə dağların cənub yamaclarındakı seyrək meşələrə çəkilməklə qışı keçirirlər.
Cüyürlərdə də bir sıra heyvanlar kimi mövsümi uyğunlaşmalar var. Yaz və payız tüləməsi (tükdəyişmə), habelə buynuzların tökülməsi baş verir. Payız tüləməsi və buynuzdəyişmə oktyabr ayına təsadüf edir. Heyvanın gündəlik fəallığı kənar təsirlərdən, habelə həyat tərzindən çox asılıdır. Normal şəraitdə, yayda səhər, axşam və gecə, qışda isə bütün günü fəal olur. Miqrasiya və köçmələr cüyürlər üçün də xarakterikdir. Ən çox da mövsümi xarakter daşıyır. Dincəlmə vaxtı günorta saatlarıdır. Məskunlaşdığı sahəyə həddən artıq bağlı heyvandır cüyür. Məlumdur ki, hər bir heyvanın müəyyən qida və yaşayış sahəsi var. Ələkbərov və Quliyevin tədqiqatlarında qeyd edilir ki, yaşlı erkək cüyürün sahəsində yalnız dişi fərdlərin və həmin ildə doğulmuş balaların yaşamaq ixtiyarı var. Lakin "böyümüş erkəkləri "sahib" öz ərazisindən qovur və hətta öldürür" də. Hər bir canlı yaşayış sahəsini qoruma instinktinə malikdir. Axı onun bütün həyat tərzi məhz burada formalaşır: qidalanma, çoxalma, sürüəmələgətirmə, köçmə, miqrasiya və s. Yay aylarında fərdi yaşayış sahəsinin diametri adətən 2–3 km-dən çox olmur. Qışda isə otlaq azaldığından böyük sahəyə ehtiyac qalmır. Ümumiyyətlə, bütün mövsümlərdə cüyürlərin məskunlaşdığı ərazinin ölçüsü 25–125 hektar olur. Köçmə vaxtı iri qruplar yaratmasına baxmayaraq, cüyürlər özünümüdafiədə daha çox fərdiyyətçi kimi çıxış edirlər, yəni çoxluq halında düşməndən qorunmağı bacarmırlar. Odur ki, yırtıcı heyvandan sürü şəklində olsalar belə, yalqız olduqdakı qədər qorxurlar. Bir cüyür populyasiyasında (eyni növdən olan fərdlərin yığını) 3–100 başa qədər heyvan olur ki, onların da tutduğu sahənin ölçüsü 1000 hektara yaxındır. Adətən belə sahələrdə cüyürlər 25–40 baş təşkil edirlər.
Köç və miqrasiyalar dövründə cüyürlər qruplar şəklində hərəkət edirlər. Yaxşı üzə bilmələri qarşılarına çıxan çaylardan asanlıqla keçmələrinə kömək edir. Yayda dişi fərdlər cavan cüyürlərlə, erkəklər isə tək-tək, nadir halda 2–3 baş olmaqla kiçik qruplar əmələ gətirirlər. Yazda, yeni körpələr doğulmazdan əvvəl qruplar dağılmağa başlayır. Cüyürlərin çoxalma dövrü çox maraqlı keçir. Avropa cüyürlərinin hövrəgələn vaxtı iyul-avqust aylarına təsadüf edir.
Növləri
- Avropa cüyürü (Capreolus capreolus)
- Sibir cüyürü (Capreolus pygargus).
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cuyur lat Capreolus heyvanlar aleminin xordalilar tipinin memeliler sinfinin cutdirnaqlilar destesinin marallar fesilesine aid heyvan cinsi CuyurElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarKlad Yarimtip OnurgalilarInfratip AgizcenelilerKlad Klad Klad Klad XoanlarKlad Klad Klad Klad Klad Sinifustu DordayaqlilarKlad Klad Sinif MemelilerKlad Klad Klad Klad Klad Klad Klad Yarimsinif Vehsi heyvanlarKlad EuteriyalarInfrasinif PlasentalilarMaqndeste Desteustu LavrazioterilerKlad Qranddeste Ranqsiz DirnaqlilarDeste CutdirnaqlilarKlad Klad Klad Yarimdeste GovseyenlerInfradeste Fesile MarallarYarimfesile CuyurlerTriba Cins CuyurBeynelxalq elmi adiCapreolus J E Gray 1821 Sekil axtarisiITIS 624956NCBI 9857EOL 15610FW 42660 Dagliq ve dageteyi meselerde daim yirtici heyvanlarin ehatesinde yasayan cuyuru sozsuz ki canavar caqqal vehsi pisik yenot ve vasaq kimi yirticilar asanliqla tutub yeyirler Muhafize zonalarinda da yirtici heyvanlar cuyurlerin heyatina mutemadi tehluke toredir Diger terefden neinki dagliq ve dageteyi yerlerde hemcinin qoruqlarda da bezi ovcular cuyurun real dusmenine cevrilirler Her ani tehluke qarsisinda qalan cuyur yasayis sahesini secerken ilk novbede salamatliginin qaygisina qalir Odur ki kesilmis sahelerle novbelenen qarisiq ve enliyarpaq meseleri tala ve golmeceleri secir Burada onlar hem ozlerini gizleyir hem de reqibini aydin gormek imkani elde edir Sabit qar ortuyu olmayan yerlerde daglarin cenub yamaclarindaki seyrek meselere cekilmekle qisi kecirirler Azerbaycan poct markasi 2013 Cuyurlerde de bir sira heyvanlar kimi movsumi uygunlasmalar var Yaz ve payiz tulemesi tukdeyisme habele buynuzlarin tokulmesi bas verir Payiz tulemesi ve buynuzdeyisme oktyabr ayina tesaduf edir Heyvanin gundelik fealligi kenar tesirlerden habele heyat terzinden cox asilidir Normal seraitde yayda seher axsam ve gece qisda ise butun gunu feal olur Miqrasiya ve kocmeler cuyurler ucun de xarakterikdir En cox da movsumi xarakter dasiyir Dincelme vaxti gunorta saatlaridir Meskunlasdigi saheye hedden artiq bagli heyvandir cuyur Melumdur ki her bir heyvanin mueyyen qida ve yasayis sahesi var Elekberov ve Quliyevin tedqiqatlarinda qeyd edilir ki yasli erkek cuyurun sahesinde yalniz disi ferdlerin ve hemin ilde dogulmus balalarin yasamaq ixtiyari var Lakin boyumus erkekleri sahib oz erazisinden qovur ve hetta oldurur de Her bir canli yasayis sahesini qoruma instinktine malikdir Axi onun butun heyat terzi mehz burada formalasir qidalanma coxalma suruemelegetirme kocme miqrasiya ve s Yay aylarinda ferdi yasayis sahesinin diametri adeten 2 3 km den cox olmur Qisda ise otlaq azaldigindan boyuk saheye ehtiyac qalmir Umumiyyetle butun movsumlerde cuyurlerin meskunlasdigi erazinin olcusu 25 125 hektar olur Kocme vaxti iri qruplar yaratmasina baxmayaraq cuyurler ozunumudafiede daha cox ferdiyyetci kimi cixis edirler yeni coxluq halinda dusmenden qorunmagi bacarmirlar Odur ki yirtici heyvandan suru seklinde olsalar bele yalqiz olduqdaki qeder qorxurlar Bir cuyur populyasiyasinda eyni novden olan ferdlerin yigini 3 100 basa qeder heyvan olur ki onlarin da tutdugu sahenin olcusu 1000 hektara yaxindir Adeten bele sahelerde cuyurler 25 40 bas teskil edirler Koc ve miqrasiyalar dovrunde cuyurler qruplar seklinde hereket edirler Yaxsi uze bilmeleri qarsilarina cixan caylardan asanliqla kecmelerine komek edir Yayda disi ferdler cavan cuyurlerle erkekler ise tek tek nadir halda 2 3 bas olmaqla kicik qruplar emele getirirler Yazda yeni korpeler dogulmazdan evvel qruplar dagilmaga baslayir Cuyurlerin coxalma dovru cox maraqli kecir Avropa cuyurlerinin hovregelen vaxti iyul avqust aylarina tesaduf edir NovleriAvropa cuyuru Capreolus capreolus Sibir cuyuru Capreolus pygargus IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 2012 Mammal Species of the World ing A Taxonomic and Geographic Reference D E Wilson D M Reeder 3 Baltimore JHU Press 2005 35 2142 p ISBN 978 0 8018 8221 0Hemcinin bax