Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cindar Qarabaşzadə Hüseyn Əfəndi (Safranbolu, Karabük ili – 1648) — Osmanlı sultanı I İbrahimi təsiri altına alaraq dövlət işlərinə təsir edən padşah lələsi və Anadolu başqazısıdır.
| Cindar Hüseyn Əfəndi | |
|---|---|
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1648 |
| Fəaliyyəti | həkim |
Həyatı
Safranboluda dünyaya gəlmişdir. Babası bölgənin tanınmış müəzzinlərindən olan Şeyx Qarabaş İbrahim Əfəndi, atası isə Şeyx Mehmed Çələbidir. İlk təhsilini atasından alan Hüseyn Əfəndi atasından dini təhsillə yanaşı, sehr və cadugərlik dərsləri də almışdır. Ardından İstanbula gələrək təhsilini Süleymaniyyə mədrəsəsində davam etdi. Bu əsnada ətrafında "nəfəsli güclü" olaraq məşhurlaşdı və etdikləri duaların qəbul olduğu şayələri yayıldı. Bir müddət dolanışığını bu yolla təmin edən Hüseyn Əfəndinin sehr-cadu işlərilə məşğul olması onun müəllimləri və digər müdərrislərin narazılığına səbəb oldu, hətta bu səbəbdən mədrəsədən məzun ola bilmədi.
Ancaq bu məsələdəki şöhrəti saraya qədər yayılmış və beləliklə həyatı dəyişmişdir. O illərdə psixoloji narahatlıqları olan I İbrahimin müalicəsi üçün dönəmin validə sultanı Kösəm Sultan tərəfindən saraya dəvət edilən Hüseyn Əfəndi təsirli dualarıyla daha da məşhurlaşdı. Padşahın böyük rəğbətini qazanan və bu əsnada şərəfinə Mahmud Paşa məscidi yaxınlığında bir saray inşa etdirilən Hüseyn Əfəndi dövrün şeyxülislamı Zəkəriyazadə Yəhya Əfəndinin etirazlarına baxmayaraq I İbrahimin əmriylə əvvəlcə Sahn-ı Səman mədrəsələrində (iyun 1642), daha sonra isə Süleymaniyyə mədrəsəsində müdərris təyin olundu. Çox keçmədən padşah lələliyinə və İstanbul qazılığına gətirilən Hüseyn Əfəndinin Kəmankeş Mustafa Paşanın qətlindən sonra nüfuzu daha da artdı və həmin ilin mayında Anadolu başqazısı seçildi.
Qısa aralıqlarla 4 dəfə Anadolu başqazılığına gətirilən Hüseyn Əfəndi haqqında çıxan rüşvət və iltizam xəbərləri səbəbilə 17 aprel 1646 tarixində vəzifədən alındı və ardından yaşadığı saraydan çıxardılaraq İzmitə sürgün edildi. Bir neçə gün sonra paytaxta geri dönüş üçün icazə alan Hüseyn Əfəndi daha sonra Gəliboluya sürgün edildi. Burada 10 gün qaldıqdan sonra Sultan İbrahimin icazəsiylə paytaxta geri dönən Hüseyn Əfəndi taxt çevrilişinin ardından hamisiz qaldı.
IV Mehmedin cülusu münasibətilə yeniçəri və sipahilərə paylanan cülus bəxşişi üçün Cindar Hüseyn Əfəndidən 200 kisə axca pul istənildi. Ancaq bu pulu vermək istəməyən Hüseyn Əfəndi vəziyyətin pis olduğunu gördü və kəndxudası Hacı Nurullah ağanın köməyilə xəzinəsindəki əyarı aşğı olan qızıl sikkələri seçib verməyə razı oldu. Ancaq o əsnada sədrəzəmin əmrilə gələn çavuşbaşı Əbdülfəttah ağa və adamları cindarın evinə hücum etdi. Qorxudan dama çıxan Hüseyn Əfəndi qonşunun evində gizlənsə də, ələ keçirildi və döyülərək sədrəzəmin hüzuruna çıxarıldı. Sədrəzəmin hüzurunda da bu pulu vermək istəməyən Hüseyn Əfəndi əgər yeni padşaha lələ seçilərsə, bu pulun yarısını verə biləcəyini bildirsə də, bu təklifi qəbul edilmədi və kəndxudası ilə birlikdə həbs olundu. Evinə girən saray ağaları 200 kisə axcadan əlavə sandıqlar və boxcalar dolusu qızıl və 50-dən çox samur kürk tapdı. Bundan başqa vaxtilə öz adına aldığı mülklər və tarlaları da əlindən alındı. Cəllad Qara Əlinin verdiyi işgəncə ilə yerdə qalan bütün xəzinəsinin yeri öyrənildi. IV Mehmedin cülus bəxşişi olaraq paylanan bu axcalar bir müddət xalq arasında "cindar sikkəsi" olaraq tanındı.
Bir müddət daha burada məhbus tutulan Hüseyn Əfəndi ardından Həbəşistana sürgün edildi. Ancaq yolda ikən xəstəliyi artdı və Bursa yaxınlığında dayandı. Bir müddət sonra hamisi olan Krım xanı III İslam Gərayın köməyilə yenidən paytaxta geri döndü. Ancaq geri döndükdən sonra yaratdığı çaxnaşmalar səbəbilə 1648-ci ilin noyabr ayında öldürüldü.
Mənbə
- "Arxivlənmiş surət". 2023-07-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-06-10.
- Naîmâ, Târih, IV, 35–37, 219–222, 283, 337–346
- Muhibbî, Ħulâśatü’l-eŝer, II, 122–123
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cindar Qarabaszade Huseyn Efendi Safranbolu Karabuk ili 1648 Osmanli sultani I Ibrahimi tesiri altina alaraq dovlet islerine tesir eden padsah lelesi ve Anadolu basqazisidir Cindar Huseyn EfendiDogum yeri Safranbolu Karabuk ili TurkiyeVefat tarixi 1648Fealiyyeti hekimHeyatiSafranboluda dunyaya gelmisdir Babasi bolgenin taninmis muezzinlerinden olan Seyx Qarabas Ibrahim Efendi atasi ise Seyx Mehmed Celebidir Ilk tehsilini atasindan alan Huseyn Efendi atasindan dini tehsille yanasi sehr ve cadugerlik dersleri de almisdir Ardindan Istanbula gelerek tehsilini Suleymaniyye medresesinde davam etdi Bu esnada etrafinda nefesli guclu olaraq meshurlasdi ve etdikleri dualarin qebul oldugu sayeleri yayildi Bir muddet dolanisigini bu yolla temin eden Huseyn Efendinin sehr cadu islerile mesgul olmasi onun muellimleri ve diger muderrislerin naraziligina sebeb oldu hetta bu sebebden medreseden mezun ola bilmedi Ancaq bu meseledeki sohreti saraya qeder yayilmis ve belelikle heyati deyismisdir O illerde psixoloji narahatliqlari olan I Ibrahimin mualicesi ucun donemin valide sultani Kosem Sultan terefinden saraya devet edilen Huseyn Efendi tesirli dualariyla daha da meshurlasdi Padsahin boyuk regbetini qazanan ve bu esnada serefine Mahmud Pasa mescidi yaxinliginda bir saray insa etdirilen Huseyn Efendi dovrun seyxulislami Zekeriyazade Yehya Efendinin etirazlarina baxmayaraq I Ibrahimin emriyle evvelce Sahn i Seman medreselerinde iyun 1642 daha sonra ise Suleymaniyye medresesinde muderris teyin olundu Cox kecmeden padsah leleliyine ve Istanbul qaziligina getirilen Huseyn Efendinin Kemankes Mustafa Pasanin qetlinden sonra nufuzu daha da artdi ve hemin ilin mayinda Anadolu basqazisi secildi Qisa araliqlarla 4 defe Anadolu basqaziligina getirilen Huseyn Efendi haqqinda cixan rusvet ve iltizam xeberleri sebebile 17 aprel 1646 tarixinde vezifeden alindi ve ardindan yasadigi saraydan cixardilaraq Izmite surgun edildi Bir nece gun sonra paytaxta geri donus ucun icaze alan Huseyn Efendi daha sonra Geliboluya surgun edildi Burada 10 gun qaldiqdan sonra Sultan Ibrahimin icazesiyle paytaxta geri donen Huseyn Efendi taxt cevrilisinin ardindan hamisiz qaldi IV Mehmedin culusu munasibetile yeniceri ve sipahilere paylanan culus bexsisi ucun Cindar Huseyn Efendiden 200 kise axca pul istenildi Ancaq bu pulu vermek istemeyen Huseyn Efendi veziyyetin pis oldugunu gordu ve kendxudasi Haci Nurullah aganin komeyile xezinesindeki eyari asgi olan qizil sikkeleri secib vermeye razi oldu Ancaq o esnada sedrezemin emrile gelen cavusbasi Ebdulfettah aga ve adamlari cindarin evine hucum etdi Qorxudan dama cixan Huseyn Efendi qonsunun evinde gizlense de ele kecirildi ve doyulerek sedrezemin huzuruna cixarildi Sedrezemin huzurunda da bu pulu vermek istemeyen Huseyn Efendi eger yeni padsaha lele secilerse bu pulun yarisini vere bileceyini bildirse de bu teklifi qebul edilmedi ve kendxudasi ile birlikde hebs olundu Evine giren saray agalari 200 kise axcadan elave sandiqlar ve boxcalar dolusu qizil ve 50 den cox samur kurk tapdi Bundan basqa vaxtile oz adina aldigi mulkler ve tarlalari da elinden alindi Cellad Qara Elinin verdiyi isgence ile yerde qalan butun xezinesinin yeri oyrenildi IV Mehmedin culus bexsisi olaraq paylanan bu axcalar bir muddet xalq arasinda cindar sikkesi olaraq tanindi Bir muddet daha burada mehbus tutulan Huseyn Efendi ardindan Hebesistana surgun edildi Ancaq yolda iken xesteliyi artdi ve Bursa yaxinliginda dayandi Bir muddet sonra hamisi olan Krim xani III Islam Gerayin komeyile yeniden paytaxta geri dondu Ancaq geri dondukden sonra yaratdigi caxnasmalar sebebile 1648 ci ilin noyabr ayinda olduruldu Menbe Arxivlenmis suret 2023 07 05 tarixinde Istifade tarixi 2017 06 10 Naima Tarih IV 35 37 219 222 283 337 346 Muhibbi Ħulasatu l eŝer II 122 123