Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cavi əlifbası və ya Yava əlifbası (Cavi: توليسن جاوي; Tulisān Jāwī) ərəb əlifbasının Cənub-Şərqi Asiya dillərinə müvafiq edilmiş olan formasıdır. Malay, Açe, Tay, Bancar, Minanqkabau, Tausuq dili və bir çox digər Cənub-Şərqi Asiya dillərində yazı üçün bu əlifbadan istifadə edilir. Cavi əlifbası Bruneydə rəsmi əlifba hesab olunur. Malayziyada isə alternativ əlifba kimi istifadə olunur. İndoneziyada, Sinqapurda, Filippinin cənub hissəsində yerləşən Müsəlman Mindanao Muxtar Regionunda və Taylandda müsəlmanların çoxluq təşkil etdiyi Pattanidə dini məqsədlər üçün bu əlifbadan istifadə olunur.
Etimologiyası
"Cavi (جاوي)" sözü ərəbcə "Jāwah (جاوة)" sözündən götürülmüşdür və bu sözdən Yava adasını və onun ətrafındakı əraziləri göstərmək etmək üçün istifadə olunur. "Cavi (جاوي)" sözü isə bu adalarda yaşayan insanları göstərmək üçün istifadə olunur.
Tarixi
Cənub-Şərqi Asiyanın İslamdan əvvəlki əlifbaları Qrantha əlifbası və Vatteluttu əlifbası olmuşdur. Sözügedən region islamlaşdıqdan sonra isə bu əlifbaların yerinə Cavi əlifbası istifadə edilməyə başlanmışdır. Cavi əlifbası, Malakka sultanlığı, Açe sultanlığı, Cohor sultanlığı, Sulu sultanlığı, Pattani sultanlığı, Ternate sultanlığı kimi tarix boyu bu regionda hökmranlıq etmiş olan müsəlman dövlətləri tərəfindən aktiv formada istifadə edilmişdir.
Müasir cavi əlifbası
Müasir Cavi əlifbası rəsmi olaraq hal-hazırda yalnız Bruney və Malayziyada istifadə olunur və eyni zamanda da bu regionda yaşayan müsəlmanlar tərəfindən dini işlərdə istifadə olunur. Həmçinin də Malayziya ringgiti və Bruney dolları əskinaslarının arxa tərəfində də istifadə olunur. Bu ölkələrdə malay dili həmçinin Rumi adlı latın qrafikalı başqa bir əlifba ilə də yazılır.
Hərflər
| Təkcə | Axırda | Ortada | Başda | Adı | Rumi |
|---|---|---|---|---|---|
| ﺍ | ﺎ | — | əlif | a, e- (ĕ) | |
| ﺏ | ﺐ | ﺒ | ﺑ | ba | b |
| ﺕ | ﺖ | ﺘ | ﺗ | ta | t |
| ة | ـة | — | ta marbutah | -t, -h | |
| ﺙ | ﺚ | ﺜ | ﺛ | sa (tha) | s |
| ﺝ | ﺞ | ﺠ | ﺟـ | cim | j |
| ﭻ | ﭻ | ﭽ | چـ | ca | c |
| ﺡ | ﺢ | ﺤ | ﺣـ | ha | h |
| ﺥ | ﺦ | ﺨ | ﺧـ | xa (xO) | kh |
| ﺩ | ﺪ | — | dal | d | |
| ﺫ | ﺬ | — | zal | z | |
| ﺭ | ﺮ | — | ra (rO) | r | |
| ﺯ | ﺰ | — | zai | z | |
| ﺱ | ﺲ | ﺴ | ﺳ | sin | s |
| ﺵ | ﺶ | ﺸ | ﺷ | syin | sy, sh |
| ﺹ | ﺺ | ﺼ | ﺻ | sad (sOd) | s |
| ﺽ | ﺾ | ﻀ | ﺿ | dad (dOd) | d |
| ﻁ | ﻂ | ﻄ | ﻃ | ta (tO) | t |
| ﻅ | ﻆ | ﻈ | ﻇ | za (zO) | z |
| ﻉ | ﻊ | ﻌ | ﻋ | ain | a, i, u, -k |
| ﻍ | ﻎ | ﻐ | ﻏ | ğain | gh |
| ـڠ | ڠ | ـڠـ | ڠ | nga | ng |
| ﻑ | ـف | ﻔ | ﻓ | fa | f |
| ڤ | ـڤ | ـڤـ | ڤـ | pa | p |
| ﻕ | ﻖ | ﻘ | ﻗ | qaf | q, k |
| ک | ـک | ـکـ | کـ | kaf | k |
| ݢ | ـݢ | ـݢـ | ݢـ | ga | g |
| ﻝ | ﻞ | ﻠ | ﻟ | lam | l |
| ﻡ | ﻢ | ﻤ | ﻣ | mim | m |
| ﻥ | ﻦ | ﻨ | ﻧ | nun | n |
| ﻭ | ﻮ | — | vəv | w, u, o | |
| ۏ | ـۏ | — | va | v | |
| ﻩ | ﻪ | ﻬ | ﻫ | hə | h |
| ء | ء | — | həmzə | - | |
| ي | ﻲ | ﻴ | ﻳ | ya | y, i, e (é) |
| ی | ﻰ | — | ye | -e (ĕ), a | |
| ڽ | ـڽ | ـڽـ | ڽـ | nya | ny |
Cavi və Rumi (Latın) əlifbaları ilə nümunə üçün yazılmış olan bir Malayca mətin
| Malayca (Cavi) | Malayca (Rumi) |
|---|---|
| ⹁کيلاون اينتن برکليڤ-کليڤ دلاڠيت تيڠݢي ⹁دان چهاي مناري-ناري دلاڠيت بيرو ⹁تيدقله داڤت مننڠکن ڤراسانکو .يڠ ريندوکن کحاضيرن کاسيه ⹁ݢمرسيق ايراما مردو بولوه ڤريندو ⹁دان ڽاڽين ڤاري٢ دري کايڠن ⹁تيدقله داڤت تنترمکن صنوباري .يڠ مندمباکن کڤستين کاسيهمو | Kilauan intan berkelip-kelip di langit tinggi, Dan cahaya menari-nari di langit biru, Tidaklah dapat menenangkan perasaanku, Yang rindukan kehadiran kasih. Gemersik irama merdu buluh perindu, Dan nyanyian pari-pari dari kayangan, Tidaklah dapat tenteramkan sanubari, Yang mendambakan kepastian kasihmu. |
Qalereya
-
![image]()
Kelantan mavzoleyində Cavi əlifbası ilə yazılmış olan Malayca bir yazı (yazıda Makam Diraja Langgar yazılıb) -
![image]()
Selangor dövlətinin gerbi (gerbdə Allahın himayəsi altında yazılıb) -
![image]()
Malayziya Federasiyasının 1948-1963-cü illər arasında istifadə etmiş olduğu dövlət gerbi (gerbdə Vəhdətdən güc yaranır yazılıb) -
![image]()
Malakkada Cavi, Çin və Latın əlifbaları yazılmış olan qədim bir lövhə -
![image]()
Hikayat Merong Mahawangsa (Cavi əlifbası ilə yazılmış olan Malayca annallar)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cavi elifbasi ve ya Yava elifbasi Cavi توليسن جاوي Tulisan Jawi ereb elifbasinin Cenub Serqi Asiya dillerine muvafiq edilmis olan formasidir Malay Ace Tay Bancar Minanqkabau Tausuq dili ve bir cox diger Cenub Serqi Asiya dillerinde yazi ucun bu elifbadan istifade edilir Cavi elifbasi Bruneyde resmi elifba hesab olunur Malayziyada ise alternativ elifba kimi istifade olunur Indoneziyada Sinqapurda Filippinin cenub hissesinde yerlesen Muselman Mindanao Muxtar Regionunda ve Taylandda muselmanlarin coxluq teskil etdiyi Pattanide dini meqsedler ucun bu elifbadan istifade olunur Cavi elifbasinin herfleriEtimologiyasi Cavi جاوي sozu erebce Jawah جاوة sozunden goturulmusdur ve bu sozden Yava adasini ve onun etrafindaki erazileri gostermek etmek ucun istifade olunur Cavi جاوي sozu ise bu adalarda yasayan insanlari gostermek ucun istifade olunur TarixiCenub Serqi Asiyanin Islamdan evvelki elifbalari Qrantha elifbasi ve Vatteluttu elifbasi olmusdur Sozugeden region islamlasdiqdan sonra ise bu elifbalarin yerine Cavi elifbasi istifade edilmeye baslanmisdir Cavi elifbasi Malakka sultanligi Ace sultanligi Cohor sultanligi Sulu sultanligi Pattani sultanligi Ternate sultanligi kimi tarix boyu bu regionda hokmranliq etmis olan muselman dovletleri terefinden aktiv formada istifade edilmisdir Muasir cavi elifbasiMuasir Cavi elifbasi resmi olaraq hal hazirda yalniz Bruney ve Malayziyada istifade olunur ve eyni zamanda da bu regionda yasayan muselmanlar terefinden dini islerde istifade olunur Hemcinin de Malayziya ringgiti ve Bruney dollari eskinaslarinin arxa terefinde de istifade olunur Bu olkelerde malay dili hemcinin Rumi adli latin qrafikali basqa bir elifba ile de yazilir HerflerTekce Axirda Ortada Basda Adi Rumiﺍ ﺎ elif a e ĕ ﺏ ﺐ ﺒ ﺑ ba bﺕ ﺖ ﺘ ﺗ ta tة ـة ta marbutah t hﺙ ﺚ ﺜ ﺛ sa tha sﺝ ﺞ ﺠ ﺟـ cim jﭻ ﭻ ﭽ چـ ca cﺡ ﺢ ﺤ ﺣـ ha hﺥ ﺦ ﺨ ﺧـ xa xO khﺩ ﺪ dal dﺫ ﺬ zal zﺭ ﺮ ra rO rﺯ ﺰ zai zﺱ ﺲ ﺴ ﺳ sin sﺵ ﺶ ﺸ ﺷ syin sy shﺹ ﺺ ﺼ ﺻ sad sOd sﺽ ﺾ ﻀ ﺿ dad dOd dﻁ ﻂ ﻄ ﻃ ta tO tﻅ ﻆ ﻈ ﻇ za zO zﻉ ﻊ ﻌ ﻋ ain a i u kﻍ ﻎ ﻐ ﻏ gain ghـڠ ڠ ـڠـ ڠ nga ngﻑ ـف ﻔ ﻓ fa fڤ ـڤ ـڤـ ڤـ pa pﻕ ﻖ ﻘ ﻗ qaf q kک ـک ـکـ کـ kaf kݢ ـݢ ـݢـ ݢـ ga gﻝ ﻞ ﻠ ﻟ lam lﻡ ﻢ ﻤ ﻣ mim mﻥ ﻦ ﻨ ﻧ nun nﻭ ﻮ vev w u oۏ ـۏ va vﻩ ﻪ ﻬ ﻫ he hء ء hemze ي ﻲ ﻴ ﻳ ya y i e e ی ﻰ ye e ĕ aڽ ـڽ ـڽـ ڽـ nya nyCavi ve Rumi Latin elifbalari ile numune ucun yazilmis olan bir Malayca metinMalayca Cavi Malayca Rumi کيلاون اينتن برکليڤ کليڤ دلاڠيت تيڠݢي دان چهاي مناري ناري دلاڠيت بيرو تيدقله داڤت مننڠکن ڤراسانکو يڠ ريندوکن کحاضيرن کاسيه ݢمرسيق ايراما مردو بولوه ڤريندو دان ڽاڽين ڤاري٢ دري کايڠن تيدقله داڤت تنترمکن صنوباري يڠ مندمباکن کڤستين کاسيهمو Kilauan intan berkelip kelip di langit tinggi Dan cahaya menari nari di langit biru Tidaklah dapat menenangkan perasaanku Yang rindukan kehadiran kasih Gemersik irama merdu buluh perindu Dan nyanyian pari pari dari kayangan Tidaklah dapat tenteramkan sanubari Yang mendambakan kepastian kasihmu QalereyaKelantan mavzoleyinde Cavi elifbasi ile yazilmis olan Malayca bir yazi yazida Makam Diraja Langgar yazilib Selangor dovletinin gerbi gerbde Allahin himayesi altinda yazilib Malayziya Federasiyasinin 1948 1963 cu iller arasinda istifade etmis oldugu dovlet gerbi gerbde Vehdetden guc yaranir yazilib Malakkada Cavi Cin ve Latin elifbalari yazilmis olan qedim bir lovhe Hikayat Merong Mahawangsa Cavi elifbasi ile yazilmis olan Malayca annallar