Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədə yalnız ilkin və ya onunla əlaqəli mənbələrdən istifadə olunur. Məlumatlar müstəqil ikinci mənbələrə əsaslanmalıdır, əks halda məqalənin neytrallığı və ya əhəmiyyəti ilə bağlı şübhələr yarana, bunun nəticəsində də silinə bilər. Məqaləyə istinad və mənbələr əlavə etməklə onu təkmilləşdirə bilərsiniz. |
Cavanşir-Dizaq mahalı — Qarabağ xanlığının 25 mahalından biri.
Qısa bilgi
- Sahəsi -
- Əhalisi - Cavanşirlər
- Yaranması — 1747-ci il
- Mərkəzi— Hacılı obası
- Sərhədləri —Qərbdən Xırdapara-Dizaq mahalı, şimaldan Vərəndə mahalı, şərqdən Dəmirçihəsənli mahalı, cənubdan Ərdəbil xanlığı.
Cavanşir-Dizaq mahalının tarixi
Qədim-qayım Qarabağın mahallarından biri də Cavanşir-Dizaqdır. Cavanşir-Dizaq mahalı qərbdən Xırdapara-Dizaq, şimaldan Vərəndə, şərqdən Dəmirçi-Həsənli, cənubdan Ərdəbil vilayəti, Şahsevən xanlığı ilə həmsərhəd idi.
Cavanşir-Dizaq mahalı əski qəzası ərazisinin əksər hissəsini əhatə edirdi. Arazbar qəzası isə ta qədimdən Cavanşir elinin yurd yeridir. Pənahəli xan Sarıcalı-Cavanşir hakimiyyətə yiyələnəndən sonra Qarabağ xanlığını mahallara böldü. qəzasının əsas hissəsi Cavanşir-Dizaq mahalının ərazisinə düşdü.
Qarabağ xanları əslən Cavanşir-Dizaq mahalından olduqlarından bu bölgənin camaatına xüsusi qayğı göstərirdilər. Tarixçi Mirzə Camal Cavanşir Qarabaği yazır: "Mərhum Pənah xanın əsil-nəsəbi Dizağın Cavanşir elindəndir. Bu el qədim zamanlarda Türküstandan gəlmiş Bəhmənli elinin bir qolu olan Sarıcalı oymağındandır. Bunların ata-babaları Cavanşir eli arasında məşhur, adlı-sanlı, çörəkli, mal-dövlət və ehsan sahibi olmuş adamlar idi"..
1823-cü ildə Qarabağda yaranan rus hərbi komendantlığı və Qafqaz canişinliyi tərəfindən hazırlanan "statistik təsvir"də Cavanşir-Dizaq mahalı haqqında bilgi var. Bir qədər ziddiyətli olsa da, saf-çürük edib yazımıza daxil etməyi gərəkli bildik.
Cavanşir-Dizaq mahalı 1823-cü ildə
- Hacılı obası — 67 tüstü vergi ödəyirdi. 50 tüstü isə vergidən azad olunmuşdu. Vergi ödəməyənlər: Minbaşı Qasım bəy qardaşları ilə 3 tüstü, Qasım bəyin rəncbəri 1 tüstü, Səlif bəyin 1 tüstüsü, onun rəncbəri 1 tüstü, molla 1 tüstü, dəllək 1 tüstü, çavuş 1 tüstü, kasıb, dul və yetimlər 17 tüstü, Mirzə Camal bəyin rəiyyətləri 2 tüstü, kədxudanın 4 tüstüsü, Şərif bəyin oğulları 5 tüstü.
- Yağlıvənd obası — 52 tüstü vergi ödəyirdi. 24 tüstü vergidən azad olunmuşdu. Vergi ödəməyənlər: Səfiqulu yüzbaşı 1 tüstü, onun rəncbəri 1 tüstü, kədxuda 2 tüstü, molla 1 tüstü, dəllək 1 tüstü, çavuş 1 tüstü, yüzbaşının qardaşı Şərəfxan 1 tüstü, Ağakişinin uşaqları 2 tüstü, kasıb, dul və yetimlər 14 tüstü. Məşədi İbrahim Əsəd bəyin yanında yaşayırdı. Şəmşinin iki oğlu Şuşa qalasında idi. Qalada olan bir neçə divanxana fərraşı oba ilə birlikdə vergi ödəyirdi.
- Qaraxanbəyli obası — 34 tüstü vergi ödəyirdi. 21 tüstü vergidən azad olunmuşdu. Vergi ödəməyənlər: Mürsəl yüzbaşı 1 tüstü, onun rəncbəri 1 tüstü, yüzbaşının qardaşı 1 tüstü, molla 1 tüstü, dəllək 1 tüstü, çavuş 1 tüstü, YəHya bəyin övladları 3 tüstü, kasıb, dul və yetimlər 12 tüstü.
$ Seyidmahmudlu obası — 11 tüstü vergi ödəyirdi. 11 tüstü vergidən azad olunmuşdu. Vergi ödəməyənlər: Məhəmməd yüzbaşı 1 tüstü, onun rəncbəri 1 tüstü, məaf 1 tüstü, molla 1 tüstü, çavuş 1 tüstü, kasıb və yetimlər 7 tüstü.
- Bəhmənli obası — 24 tüstü vergi ödəyirdi. 10 tüstü vergidən azad olunmuşdu. Vergi ödəməyənlər: Zeynalabdin yüzbaşı 1 tüstü, molla 1 tüstü, çavuş 1 tüstü, kasıb və yetimlər 6 tüstü.
- Merdinli obası — 13 tüstü vergi ödəyirdi. 9 tüstü vergidən azad olunmuşdu. Vergi ödəməyənlər: Namazəli yüzbaşı 1 tüstü, onun rəncbəri 1 tüstü, dul və yetimlər 6 tüstü. 1 tüstü də Qaradağdan gəlmişdi.
- Qəribənd obası — 8 tüstü vergi ödəyirdi. 11 tüstü vergidən azad olunmuşdu. Vergi ödəməyənlər: Əli yüzbaşı 1 tüstü, onun rəncbəri 1 tüstü, yüzbaşının qardaşları 3 tüstü, məaf 1 tüstü, kasıb və yetimlər 6 tüstü.
- Dədəli obası — 6 tüstü vergi ödəyirdi. 6 tüstü vergidən azad olunmuşdu. Vergi ödəməyənlər: Həzrətqulu yüzbaşı 1 tüstü, Hacı Rəsulun övladları 3 tüstü, kasıb və yetimlər 2 tüstü.
- I Zərgər obası — 22 tüstü vergi ödəyirdi. 17 tüstü vergidən azad olunmuşdu. Vergi ödəməyənlər: Cəfər yüzbaşı 1 tüstü, onun rəncbəri 1 tüstü, çavuş 1 tüstü, xan nökərləri 9 tüstü, məaflar—Imankişi və ƏliHüseyn xan təliqəsi ilə vergidən azad olunmuşdular, kasıb və yetimlər 6 tüstü. 6 tüstü də xaricdən qayıtmışdı.
- II Zərgər obası — 42 tüstü vergidən azad olunmuşdu. Kədxuda Gülməmməd 1 tüstü və rəiyyət 20 tüstü. Kədxuda Pirəli 1 tüstü və rəiyyət 20 tüstü.
- III Zərgər obası — 15 tüstü vergi ödəyirdi. 5 tüstü vergidən azad olunmuşdu. Vergi ödəməyənlər: Yüzbaşı Zal bəy 1 tüstü, onun rəncbəri 1 tüstü, molla 1 tüstü, kasıblar 2 tüstü.
- Dirağarda obası — 20 tüstü vergi ödəyirdi.
1827-ci ildə Mehdiqulu xan İrandan qayıdandan sonra məhkəməyə təqdim etdiyi arayışların içində mahallarda yaşayan dövlət (xəzinə) oba və kəndlərini göstərən bilgi var. Həmin bilgini yazımıza köçürməyi gərəkli bildik.
Cavanşir-Dizaq mahalı 1827-ci ildə
| # | Obalar | Vergiödəyənlər | Ödəməyənlər | Rəncbərlər |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Hacılı | 86 | 13 | - |
| 2 | Yağləvənd | 51 | 14 | 1 |
| 3 | Qaraxanbəyli | 26 | 3 | 3 |
| 4 | Seyidmahmudlu | 25 | 3 | 1 |
| 5 | Böyük Bəhmənli | 27 | 5 | 3 |
| 6 | Merdinli | 18 | 1 | 1 |
| 7 | Qərbənd | 11 | 1 | 1 |
| 8 | Dədəli | 4 | 1 | 1 |
| 9 | 7 | 2 | - | |
| 10 | 9 | 2 | - | |
| 11 | Veysəlli | 27 | 3 | 2 |
| 12 | Dilağarda | 30 | 21 | - |
Cavanşir-Dizaq mahalının ərazisində təkcə sadaladığımız obalar yaşamırdı. Mahalda müxtəlif mülkədarlara bağlı obalar da qərar tuturdu. Cavanşir-Dizaq mahalında mülkədarlara bağlı obalar:
- Arasbarlı obası
- Bala Bəhmənli obası
- Mirzəcamallı obası
- Əlixanlı obası
- Kürdmahmudlu obası
- İşıqlı obası
- Əbdürrəhmanbəyli obası
1831-ci ildə kollec katibi Suşko Cavanşir-Dizaq mahalının əhalisinin cədvəlini hazırlamışdı.
Cavanşir-Dizaq mahalı 1831-ci ildə
- Yağləvənd obası — dövlət kəndlisi 75 tüstü, 164 kişi
- Bəhmənli obası — 5 bəy tüstüsü, 13 kişi, 1 tüstü molla, 3 mollaya bağlı kişi, dövlət kəndlisi 34 tüstü, 73 kişi
- Arasparlı obası — dövlət kəndlisi 7 tüstü, 13 kişi
- Seyidmahmudlu obası — 1 tüstü molla, 2 mollaya bağlı kişi, dövlət kəndlisi 34 tüstü, 71 kişi
- Merdinli obası — dövlət kəndlisi 21 tüstü, 50 kişi
- Mirzəcamallı obası — dövlət kəndlisi 24 tüstü, 68 kişi
- Hacılı obası — 5 tüstü bəy , 16 kişi, dövlət kəndlisi 110 tüstü, 294 kişi, bəy rəiyyəti 12 tüstü, 36 kişi
- Əbdürrəhmanbəyli obası — 7 tüstü bəy, 23 kişi, dövlət kəndlisi 50 tüstü, 127 kişi
- Dədəli obası — 5 tüstü bəy, 14 kişi, dövlət kəndlisi 5 tüstü, 9 kişi
- Qaraxanbəyli obası — 3 tüstü bəy, 4 kişi, dövlət kəndlisi 45 tüstü, 92 kişi
- Əlixanlı obası — dövlət kəndlisi 28 tüstü, 53 kişi
- Qərbənd obası — dövlət kəndlisi 18 tüstü, 30 kişi
- Veysəlli obası — 2 tüstü bəy, 6 kişi, 1 tüstü molla, dövlət kəndlisi 36 tüstü, 122 kişi
- I Zərgər obası — dövlət kəndlisi 14 tüstü, 32 kişi
- II Zərgər obası — dövlət kəndlisi 22 tüstü, 49 kişi
- Dilağarda obası — dövlət kəndlisi 59 tüstü, 141 kişi, Mehdiqulu xana bağlı rəiyyətlər 2 tüstü, 5 kişi
1832-ci ildə Cavanşir-Dizaq mahalının vergiödəyən əhalisi xüsusi cədvəldə göstərilib. Bu cədvələ mahalın obaları bütövlükdə düşməyib.
Cavanşir-Dizaq mahalı 1832-ci ildə
| # | Obalar | Vergiödəyənlər | ödəməyənlər |
|---|---|---|---|
| 1 | Hacılı | 76 | 17 |
| 2 | Yağləvənd | 48 | 9 |
| 3 | Qaraxanbəyli | 27 | 3 |
| 4 | Seyidmahmudlu | 26 | 3 |
| 5 | Merdinli | 15 | 1 |
1833-cü ilin 20 yanvarında Cavanşir-Dizaq mahalının əhalisi dövlət tərəfindən özəl cədvəllərdə qeyd olunub.
Cavanşir-Dizaq mahalı 1833-cü ildə
- Bəhmənli kəndi — molla 1 tüstü, dövlət kəndlisi 25 tüstü, bəy 3 tüstü, rəncbərlər 3 tüstü, bəy kəndlisi 3 tüstü, cəmi 35 tüstü
- Hacılı obası — dövlət kəndlisi 76 tüstü, bəy 4 tüstü, rəncbər 13 tüstü, məaf 2 tüstü, bəy kəndlisi 18 tüstü, cəmi 113 tüstü
- Yağləvənd obası — molla 1 tüstü, dövlət kəndlisi 47 tüstü, bəy 9 tüstü, cəmi 57 tüstü
- Qaraxanbəyli obası — molla 1 tüstü, dövlət kəndlisi 26 tüstü, bəy 3 tüstü, bəy kəndlisi 3 tüstü, cəmi 33 tüstü
- Seyidmahmudlu obası — molla 1 tüstü, dövlət kəndlisi 25 tüstü, bəy 3 tüstü, cəmi 29 tüstü
- Merdinli obası — molla 1 tüstü, dövlət kəndlisi 14 tüstü, bəy 1 tüstü, cəmi 16 tüstü
- Qərvənd obası — molla 1 tüstü, dövlət kəndlisi 10 tüstü, bəy 1 tüstü, rəncbər 1 tüstü, cəmi 13 tüstü
- Dədəli obası — dövlət kəndlisi 3 tüstü, bəy 4 tüstü, cəmi 7 tüstü
- I Zərgər obası — dövlət kəndlisi 9 tüstü, bəy 1 tüstü, rəncbər 1 tüstü, cəmi 11 tüstü
- Veysəlli obası — molla 2 tüstü, dövlət kəndlisi 28 tüstü, bəy 3 tüstü, cəmi 33 tüstü
- Dilağarda obası — molla 1 tüstü, dövlət kəndlisi 28 tüstü, bəy 6 tüstü, cəmi 35 tüstü
- Alıxanlı obası — molla 2 tüstü, dövlət kənlisi 15 tüstü, bəy 4 tüstü, cəmi 21 tüstü
- Əbdüləzim bəy və Cəfərqulu bəy (Əbdürrəhmanbəyli) obası — dövlət kəndlisi 43 tüstü, bəy 7 tüstü, cəmi 50 tüstü
- Abbasqulu bəy Səlif bəy oğlu (Hacılı obasının qolu) obası — dövlət kənlisi 2 tüstü, cəmi tüstü, Kəbirli mahalındadır,-qeydiyyatı var.
- Dövlətyarlı obası — bəy kəndlisi 39 tüstü, məaf 5 tüstü, Cavanşir mahalındadır,-qeydiyyatı var.
- Mirzəcamallı obası — bəy kənlisi 11 tüstü, bəy 2 tüstü, cəmi 13 tüstü
- Arasparlı obası — bəy kəndlisi-4 tüstü, bəy 1 tüstü, cəmi 5 tüstü
- Qacar obası — bəy kəndlisi 30 tüstü, bəy 5 tüstü, cəmi 35 tüstü, Vərəndə mahalındadır,-qeydiyyatı var.
- Mehdisərkar obası — bəy kəndlisi 22 tüstü, dövlət kəndlisi 4 tüstü, cəmi 26 tüstü, Dizaq mahalındadır,- qeydiyyatı var.
Cavanşir-Dizaq mahalının naibləri
| Titul | Adı | Başlanığıcı | Sonu |
|---|---|---|---|
| Naib | 1747 | 1761 | |
| Naib | 1761 | 1777 | |
| Naib | Məhəmmədxan bəy Hacılı-Cavanşir | 1777 | 1794 |
| Naib | 1794 | 1805 | |
| Naib | Qasım bəy Hacılı-Cavanşir | 1805 | 1822 |
Rus üsul-idarəsi dönəmi
- Qasım bəy Səlif bəy oğlu………………………………..1822-1834
Mahalın naibləri Cavanşir elinin Hacılı camaatının nümayəndələrindən təyin olunurdular. Onlar irsən bu mahalı idarə etmişdilər. Digər mahallardan fərqli Cavanşir-Dizaq mahalında mülk, xalisə və başqa torpaqlar az idi. Mahalın ərazisində əsasən divan və camaat (icma) torpaqları mülkiyyət biçimi vardı.
Mahal ərazisində yaşayan obaların əksəriyyəti Cavanşir soylu olduqlarından xanlıq dönəmində heç bir vergi ödəmirdilər. Iki Qarabağ xanının vəziri olmuş, tarixçi və hüquqçu Mirzə Camal Cavanşir Qarabaği el-obaların vergi ödəməsi xüsusunda yazır: "Qarabağın bütün elləri adları dəftər və siyahıda yazılmış atlı qoşundan ibarət idi… Qarabağ ellərindən tövcü pulu və məhsuldan malcəhət alınmazdı.Onlar məaf idilər" . Cavanşir-Dizaq mahalı 1840-cı ildə ləğv edildi. Yeni yaranan Şuşa qəzasının Vərəndə sahəsinə bağlandı.
İstinadlar
- Qarabağnamələr, 1-ci kitab, Bakı, "Yazıçı", 1989, səh.110
- Описание Карабахской провинции, составленное в 1823 году по распоряжению главноуправляющего в Грузии Ермолова действительным статским советником Могилевским и полковником Ермоловым. Tiflis, 1866 il.
- ARDTA, fond 130, iş 1, saxlama vahidi 22, səh.118 b.
- ARDTA, fond 24, iş 1, saxlama vahidi 334.
- Qarabağnamələr, 1-ci kitab, Bakı, "Yazıçı", 1989, səh.144
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu. Hacılılar. "Soy" dərgisinin özəl nəşri, 2004, səh. 18
- Ənvər Çingizoğlu. Cavanşir-Dizaq mahalı. Bakı: Mütərcim, 2012, -216 səh.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqalede yalniz ilkin ve ya onunla elaqeli menbelerden istifade olunur Melumatlar musteqil ikinci menbelere esaslanmalidir eks halda meqalenin neytralligi ve ya ehemiyyeti ile bagli subheler yarana bunun neticesinde de siline biler Meqaleye etibarli istinad ve menbeler elave etmekle onu tekmillesdire bilersiniz Cavansir Dizaq mahali Qarabag xanliginin 25 mahalindan biri Qisa bilgiSahesi Ehalisi Cavansirler Yaranmasi 1747 ci il Merkezi Hacili obasi Serhedleri Qerbden Xirdapara Dizaq mahali simaldan Verende mahali serqden Demircihesenli mahali cenubdan Erdebil xanligi Cavansir Dizaq mahalinin tarixiQedim qayim Qarabagin mahallarindan biri de Cavansir Dizaqdir Cavansir Dizaq mahali qerbden Xirdapara Dizaq simaldan Verende serqden Demirci Hesenli cenubdan Erdebil vilayeti Sahseven xanligi ile hemserhed idi Cavansir Dizaq mahali eski qezasi erazisinin ekser hissesini ehate edirdi Arazbar qezasi ise ta qedimden Cavansir elinin yurd yeridir Penaheli xan Saricali Cavansir hakimiyyete yiyelenenden sonra Qarabag xanligini mahallara boldu qezasinin esas hissesi Cavansir Dizaq mahalinin erazisine dusdu Qarabag xanlari eslen Cavansir Dizaq mahalindan olduqlarindan bu bolgenin camaatina xususi qaygi gosterirdiler Tarixci Mirze Camal Cavansir Qarabagi yazir Merhum Penah xanin esil nesebi Dizagin Cavansir elindendir Bu el qedim zamanlarda Turkustandan gelmis Behmenli elinin bir qolu olan Saricali oymagindandir Bunlarin ata babalari Cavansir eli arasinda meshur adli sanli corekli mal dovlet ve ehsan sahibi olmus adamlar idi 1823 cu ilde Qarabagda yaranan rus herbi komendantligi ve Qafqaz canisinliyi terefinden hazirlanan statistik tesvir de Cavansir Dizaq mahali haqqinda bilgi var Bir qeder ziddiyetli olsa da saf curuk edib yazimiza daxil etmeyi gerekli bildik Cavansir Dizaq mahali 1823 cu ildeHacili obasi 67 tustu vergi odeyirdi 50 tustu ise vergiden azad olunmusdu Vergi odemeyenler Minbasi Qasim bey qardaslari ile 3 tustu Qasim beyin rencberi 1 tustu Selif beyin 1 tustusu onun rencberi 1 tustu molla 1 tustu dellek 1 tustu cavus 1 tustu kasib dul ve yetimler 17 tustu Mirze Camal beyin reiyyetleri 2 tustu kedxudanin 4 tustusu Serif beyin ogullari 5 tustu Yaglivend obasi 52 tustu vergi odeyirdi 24 tustu vergiden azad olunmusdu Vergi odemeyenler Sefiqulu yuzbasi 1 tustu onun rencberi 1 tustu kedxuda 2 tustu molla 1 tustu dellek 1 tustu cavus 1 tustu yuzbasinin qardasi Serefxan 1 tustu Agakisinin usaqlari 2 tustu kasib dul ve yetimler 14 tustu Mesedi Ibrahim Esed beyin yaninda yasayirdi Semsinin iki oglu Susa qalasinda idi Qalada olan bir nece divanxana ferrasi oba ile birlikde vergi odeyirdi Qaraxanbeyli obasi 34 tustu vergi odeyirdi 21 tustu vergiden azad olunmusdu Vergi odemeyenler Mursel yuzbasi 1 tustu onun rencberi 1 tustu yuzbasinin qardasi 1 tustu molla 1 tustu dellek 1 tustu cavus 1 tustu YeHya beyin ovladlari 3 tustu kasib dul ve yetimler 12 tustu Seyidmahmudlu obasi 11 tustu vergi odeyirdi 11 tustu vergiden azad olunmusdu Vergi odemeyenler Mehemmed yuzbasi 1 tustu onun rencberi 1 tustu meaf 1 tustu molla 1 tustu cavus 1 tustu kasib ve yetimler 7 tustu Behmenli obasi 24 tustu vergi odeyirdi 10 tustu vergiden azad olunmusdu Vergi odemeyenler Zeynalabdin yuzbasi 1 tustu molla 1 tustu cavus 1 tustu kasib ve yetimler 6 tustu Merdinli obasi 13 tustu vergi odeyirdi 9 tustu vergiden azad olunmusdu Vergi odemeyenler Namazeli yuzbasi 1 tustu onun rencberi 1 tustu dul ve yetimler 6 tustu 1 tustu de Qaradagdan gelmisdi Qeribend obasi 8 tustu vergi odeyirdi 11 tustu vergiden azad olunmusdu Vergi odemeyenler Eli yuzbasi 1 tustu onun rencberi 1 tustu yuzbasinin qardaslari 3 tustu meaf 1 tustu kasib ve yetimler 6 tustu Dedeli obasi 6 tustu vergi odeyirdi 6 tustu vergiden azad olunmusdu Vergi odemeyenler Hezretqulu yuzbasi 1 tustu Haci Resulun ovladlari 3 tustu kasib ve yetimler 2 tustu I Zerger obasi 22 tustu vergi odeyirdi 17 tustu vergiden azad olunmusdu Vergi odemeyenler Cefer yuzbasi 1 tustu onun rencberi 1 tustu cavus 1 tustu xan nokerleri 9 tustu meaflar Imankisi ve EliHuseyn xan teliqesi ile vergiden azad olunmusdular kasib ve yetimler 6 tustu 6 tustu de xaricden qayitmisdi II Zerger obasi 42 tustu vergiden azad olunmusdu Kedxuda Gulmemmed 1 tustu ve reiyyet 20 tustu Kedxuda Pireli 1 tustu ve reiyyet 20 tustu III Zerger obasi 15 tustu vergi odeyirdi 5 tustu vergiden azad olunmusdu Vergi odemeyenler Yuzbasi Zal bey 1 tustu onun rencberi 1 tustu molla 1 tustu kasiblar 2 tustu Diragarda obasi 20 tustu vergi odeyirdi 1827 ci ilde Mehdiqulu xan Irandan qayidandan sonra mehkemeye teqdim etdiyi arayislarin icinde mahallarda yasayan dovlet xezine oba ve kendlerini gosteren bilgi var Hemin bilgini yazimiza kocurmeyi gerekli bildik Cavansir Dizaq mahali 1827 ci ilde Obalar Vergiodeyenler Odemeyenler Rencberler1 Hacili 86 13 2 Yaglevend 51 14 13 Qaraxanbeyli 26 3 34 Seyidmahmudlu 25 3 15 Boyuk Behmenli 27 5 36 Merdinli 18 1 17 Qerbend 11 1 18 Dedeli 4 1 19 7 2 10 9 2 11 Veyselli 27 3 212 Dilagarda 30 21 Cavansir Dizaq mahalinin erazisinde tekce sadaladigimiz obalar yasamirdi Mahalda muxtelif mulkedarlara bagli obalar da qerar tuturdu Cavansir Dizaq mahalinda mulkedarlara bagli obalar Arasbarli obasi Bala Behmenli obasi Mirzecamalli obasi Elixanli obasi Kurdmahmudlu obasi Isiqli obasi Ebdurrehmanbeyli obasi 1831 ci ilde kollec katibi Susko Cavansir Dizaq mahalinin ehalisinin cedvelini hazirlamisdi Cavansir Dizaq mahali 1831 ci ildeYaglevend obasi dovlet kendlisi 75 tustu 164 kisi Behmenli obasi 5 bey tustusu 13 kisi 1 tustu molla 3 mollaya bagli kisi dovlet kendlisi 34 tustu 73 kisi Arasparli obasi dovlet kendlisi 7 tustu 13 kisi Seyidmahmudlu obasi 1 tustu molla 2 mollaya bagli kisi dovlet kendlisi 34 tustu 71 kisi Merdinli obasi dovlet kendlisi 21 tustu 50 kisi Mirzecamalli obasi dovlet kendlisi 24 tustu 68 kisi Hacili obasi 5 tustu bey 16 kisi dovlet kendlisi 110 tustu 294 kisi bey reiyyeti 12 tustu 36 kisi Ebdurrehmanbeyli obasi 7 tustu bey 23 kisi dovlet kendlisi 50 tustu 127 kisi Dedeli obasi 5 tustu bey 14 kisi dovlet kendlisi 5 tustu 9 kisi Qaraxanbeyli obasi 3 tustu bey 4 kisi dovlet kendlisi 45 tustu 92 kisi Elixanli obasi dovlet kendlisi 28 tustu 53 kisi Qerbend obasi dovlet kendlisi 18 tustu 30 kisi Veyselli obasi 2 tustu bey 6 kisi 1 tustu molla dovlet kendlisi 36 tustu 122 kisi I Zerger obasi dovlet kendlisi 14 tustu 32 kisi II Zerger obasi dovlet kendlisi 22 tustu 49 kisi Dilagarda obasi dovlet kendlisi 59 tustu 141 kisi Mehdiqulu xana bagli reiyyetler 2 tustu 5 kisi 1832 ci ilde Cavansir Dizaq mahalinin vergiodeyen ehalisi xususi cedvelde gosterilib Bu cedvele mahalin obalari butovlukde dusmeyib Cavansir Dizaq mahali 1832 ci ilde Obalar Vergiodeyenler odemeyenler1 Hacili 76 172 Yaglevend 48 93 Qaraxanbeyli 27 34 Seyidmahmudlu 26 35 Merdinli 15 1 1833 cu ilin 20 yanvarinda Cavansir Dizaq mahalinin ehalisi dovlet terefinden ozel cedvellerde qeyd olunub Cavansir Dizaq mahali 1833 cu ildeBehmenli kendi molla 1 tustu dovlet kendlisi 25 tustu bey 3 tustu rencberler 3 tustu bey kendlisi 3 tustu cemi 35 tustu Hacili obasi dovlet kendlisi 76 tustu bey 4 tustu rencber 13 tustu meaf 2 tustu bey kendlisi 18 tustu cemi 113 tustu Yaglevend obasi molla 1 tustu dovlet kendlisi 47 tustu bey 9 tustu cemi 57 tustu Qaraxanbeyli obasi molla 1 tustu dovlet kendlisi 26 tustu bey 3 tustu bey kendlisi 3 tustu cemi 33 tustu Seyidmahmudlu obasi molla 1 tustu dovlet kendlisi 25 tustu bey 3 tustu cemi 29 tustu Merdinli obasi molla 1 tustu dovlet kendlisi 14 tustu bey 1 tustu cemi 16 tustu Qervend obasi molla 1 tustu dovlet kendlisi 10 tustu bey 1 tustu rencber 1 tustu cemi 13 tustu Dedeli obasi dovlet kendlisi 3 tustu bey 4 tustu cemi 7 tustu I Zerger obasi dovlet kendlisi 9 tustu bey 1 tustu rencber 1 tustu cemi 11 tustu Veyselli obasi molla 2 tustu dovlet kendlisi 28 tustu bey 3 tustu cemi 33 tustu Dilagarda obasi molla 1 tustu dovlet kendlisi 28 tustu bey 6 tustu cemi 35 tustu Alixanli obasi molla 2 tustu dovlet kenlisi 15 tustu bey 4 tustu cemi 21 tustu Ebdulezim bey ve Ceferqulu bey Ebdurrehmanbeyli obasi dovlet kendlisi 43 tustu bey 7 tustu cemi 50 tustu Abbasqulu bey Selif bey oglu Hacili obasinin qolu obasi dovlet kenlisi 2 tustu cemi tustu Kebirli mahalindadir qeydiyyati var Dovletyarli obasi bey kendlisi 39 tustu meaf 5 tustu Cavansir mahalindadir qeydiyyati var Mirzecamalli obasi bey kenlisi 11 tustu bey 2 tustu cemi 13 tustu Arasparli obasi bey kendlisi 4 tustu bey 1 tustu cemi 5 tustu Qacar obasi bey kendlisi 30 tustu bey 5 tustu cemi 35 tustu Verende mahalindadir qeydiyyati var Mehdiserkar obasi bey kendlisi 22 tustu dovlet kendlisi 4 tustu cemi 26 tustu Dizaq mahalindadir qeydiyyati var Cavansir Dizaq mahalinin naibleriTitul Adi Baslanigici SonuNaib 1747 1761Naib 1761 1777Naib Mehemmedxan bey Hacili Cavansir 1777 1794Naib 1794 1805Naib Qasim bey Hacili Cavansir 1805 1822 Rus usul idaresi donemi Qasim bey Selif bey oglu 1822 1834 Mahalin naibleri Cavansir elinin Hacili camaatinin numayendelerinden teyin olunurdular Onlar irsen bu mahali idare etmisdiler Diger mahallardan ferqli Cavansir Dizaq mahalinda mulk xalise ve basqa torpaqlar az idi Mahalin erazisinde esasen divan ve camaat icma torpaqlari mulkiyyet bicimi vardi Mahal erazisinde yasayan obalarin ekseriyyeti Cavansir soylu olduqlarindan xanliq doneminde hec bir vergi odemirdiler Iki Qarabag xaninin veziri olmus tarixci ve huquqcu Mirze Camal Cavansir Qarabagi el obalarin vergi odemesi xususunda yazir Qarabagin butun elleri adlari defter ve siyahida yazilmis atli qosundan ibaret idi Qarabag ellerinden tovcu pulu ve mehsuldan malcehet alinmazdi Onlar meaf idiler Cavansir Dizaq mahali 1840 ci ilde legv edildi Yeni yaranan Susa qezasinin Verende sahesine baglandi IstinadlarQarabagnameler 1 ci kitab Baki Yazici 1989 seh 110 Opisanie Karabahskoj provincii sostavlennoe v 1823 godu po rasporyazheniyu glavnoupravlyayushego v Gruzii Ermolova dejstvitelnym statskim sovetnikom Mogilevskim i polkovnikom Ermolovym Tiflis 1866 il ARDTA fond 130 is 1 saxlama vahidi 22 seh 118 b ARDTA fond 24 is 1 saxlama vahidi 334 Qarabagnameler 1 ci kitab Baki Yazici 1989 seh 144MenbeEnver Cingizoglu Hacililar Soy dergisinin ozel nesri 2004 seh 18 Enver Cingizoglu Cavansir Dizaq mahali Baki Mutercim 2012 216 seh Hemcinin baxQarabag xanligi Cavansir eli