Bəybala Tacı oğlu Usubəliyev (1 oktyabr 1951, Ağsu rayonu – 18 mart 2022, Bakı) — Azərbaycanlı elm adamı, kimya elmləri doktoru.
Bəybala Tacı oğlu Usubəliyev | |
---|---|
Doğum tarixi | 1 oktyabr 1951 |
Doğum yeri | |
Vəfat tarixi | 18 mart 2022 (70 yaşında) |
Vəfat yeri | |
Vəfat səbəbi | ürək tutması |
Dəfn yeri | |
Milliyyəti | azərbaycanlı |
Həyat yoldaşı | Almara Novruz qızı Hümbətova |
Uşağı | 3 |
Atası | Usubaliyev Tacı Alosman oğlu |
Anası | Usubaliyeva Həcər Teymurxan qızı |
Elm sahələri | qeyri-üzvi kimya, Supramolekulyar kataliz, ekologiya |
Elmi dərəcəsi | |
İş yerləri | |
Təhsili | |
Elmi rəhbəri | Xudu Məmmədov |
Həyatı
Bəybala Usubaliyev 1 oktyabr 1951-ci ildə Ağsu rayonunda anadan olmuşdur. 1969-cu ildə orta məktəbi bitirərək, 1970-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki Bakı Dövlət Universiteti) kimya fakultəsinə daxil olmuşdur. 1970-ci ildən təhsil almaqla yanaşı Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının "Qeyri-üzvi kimya" İnstitutunda laborant vəzifəsində işləməyə başlamışdır. 1974–76-cı illərdə hərbi xidmətdə olmuşdur. Hələ tələbəlik illərində dünya şöhrətli alim, ictimai xadim Xudu Məmmədovun rəhbərliyi altında elmi işlərdə iştirak etməyə başlamış və bir neçə elmi məqalə dərc etdirmişdir. 1978-ci ildə Universiteti bitirdikdən sonra Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının "Qeyri-üzvi kimya" İnstitutunda elmi fəaliyyətini davam etdirmişdir.
1978–1982-ci illərdə AMEA-nın "Qeyri-üzvi və Fiziki kimya" İnstitutunda dissertant kimi elmi fəaliyyətə başlamışdır.
1982-ci ildə görkəmli alim, geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, professor, AMEA-nın müxbir üzvü Xudu Surxay oğlu Məmmədovun rəhbərliyi altında "Mis və gümüşün aromatik karbon turşuları ilə iki nüvəli kompleks birləşmələrinin sintezi, quruluşu və termoqrafik tədqiqi" mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə edərək, kimya elmlər namizədi elmi adını almışdır.
1982–1991-ci illərdə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının "Qeyri-üzvi və Fiziki kimya" İnstitutunun struktur kimya laboratoriyasında mühəndis, kiçik elmi işçi və elmi işçi vəzifələrində çalışmışdır.
1991-ci ildə köçürmə yolu ilə Mingəçevir Politexnik İnstitutuna təyinatını almışdır. Bir müddət sonra, 1995-ci ildə ümumi kimya fənni üzrə dosent elmi adına layiq görülmüşdür. 1991–1996-cı illərdə həmin institutun "Fiziki kimya" kafedrasında dosent əvəzi, dosent və kafedra müdiri kimi bir sıra vəzifələrdə çalışmışdır.
1992-ci ildə Respublikada fəaliyyət göstərən gön-dəri sənayesinin kənardan gətirilən natrium sulfid reaktivinə olan tələbatını ödəmək üçün Dövlət sifarişi ilə "Sintez elm istehsalat" kiçik müəssəsini yaratmışdır.
1997-ci ildə "Azərbaycan Baş Pedoqoji Kadrların İxtisasının Artırılması və Yenidən Hazırlanması" İnstitutunda kimya ixtisası üzrə tam ixtisasartırma kursunu keçmişdir.
1997-ci ildə Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasının (indiki Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti) nəzdində fəaliyyət göstərən "Neftin, qazın geotexnoloji problemləri və kimya" Elmi Tədqiqat İnstitutunda böyük elmi işçi vəzifəsinə təyin olunmuşdur. 1998-ci ildə həmin İnstitutda aparıcı elmi işçi vəzifəsinə keçirilmişdir. 2011-2017-ci illərdə isə həmin Elmi Tədqiqat İnstitutunun Doktorantura şöbəsində müdir vəzifəsində çalışmışdır.
2014-cü ildə "Metalların aromatik monokarbon turşuları ilə koordinasion birləşmələri əsasında klatratəmələgəlmənin quruluş-kimyəvi əsasları" mövzusunda doktorluq işini müdafiə edərək kimya elmləri doktoru elmi dərəcəsini almışdır.
2014-cü ildə Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasının (indiki Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti) nəzdində fəaliyyət göstərən "Neftin, qazın geotexnoloji problemləri və kimya" Elmi Tədqiqat İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini vəzifəsinə təyin olunmuşdur. Eyni zamanda həmin institutun "Kimyəvi reagentlər və sensorlar" laboratoriyasına rəhbərlik etmişdir.
2014–2015-ci illərdə Milli Aviasiya Akademiyasında "Aviasiya materialşunaslığı" kafedrasında dosent kimi çalışaraq, kimya ixtisası üzrə mühazirələr oxumuşdur.
Görkəmli alim Usubaliyev Bəybala 230-a yaxın elmi əsərin (onlardan 180-a yaxını xarici jurnallarda nəşr edilmişdir) o cümlədən 2 monoqrafiya, 4 müəlliflik şəhadətnaməsi, bir neçə metodiki göstərişin və 15 patentin (3 Avroasiya) müəllifi olmuşdur.
Alimin rəhbərliyi ilə 1 elmlər doktoru və 5 fəlsəfə doktoru yetişdirilmişdir. O cümlədən, beş nəfərin fəlsəfə doktoru və üç elmlər doktoru dissertasiya işlərinə rəhbərlik edirdi.
B.T.Usubaliyevin elmi istiqamətləri qeyri-üzvi kimya, supramolekulyar kimya, koordinasion birləşmələr kimyası, quruluş kimyası, nanoquruluşlu birləşmələr kimyası, kimya texnologiyası, nanotexnologiya klatrat birləşmələr kimyası aiddir.
İşlədiyi müddət ərzində Respublikamızın aparıcı sahəsi olan neftin müəyyən sahələrində kimya elminin tətbiqinə çalışmış və buna nail olmuşdur. 2018-ci ildə onun tərəfindən dünyada ilk dəfə olaraq neftin çıxarılması, nəqli və saxlanılması proseslərinin effektivliyini artırmaq üçün nanoquruluşlu koordinasion polimer əsaslı yeni çoxfunksiyalı texnologiya hazırlamışdır. Bu yeni texnologiya dəfələrlə Respublikamızın və respublikamızdan kənarda (Qazaxıstan, Türkmənistan və Rusiya Federasiyası) müxtəlif neft yataqlarında sınaqdan keçirilmiş, reagentin təsir mexanizmi öyrənilmiş və yüksək nəticələr əldə edilmişdir. Koordinasion birləşmələr əsasında qeyri valent birləşmələrin sintezi və quruluş-kimyəvi əsaslarının öyrənilməsi elmi istiqaməti Respublikamızda məhz onun adı ilə bağlıdır. O, Respublikada ilk dəfə bir-, iki- və çoxəsaslı aromatik karbon turşularının metallarla kompleks birləşmələri əsasında bu sinif birləşmələri almış, onların alınmasının quruluş-kimyəvi əsaslarını işləmiş və təsnifatını vermişdir. Dünyada ilk dəfə olaraq, bu tip birləşmələri və ümumiyyətlə klatrat əmələgəlməni neftçıxarmaya tətbiq edərək, yüksək nəticələri əldə edən ilk alimlərdən olmuşdur.
18 mart 2022-ci ildə Bakı şəhərində vəfat etmiş, Yasamal qəbiristanlığında dəfn edilmişdir.
Elmi fəaliyyəti
1978–1982-ci illərdə AMEA-nın "Qeyri-üzvi və Fiziki kimya" İnstitutunda dissertant kimi elmi fəaliyyətə başlamışdır.
1982-ci ildə "Mis və gümüşün aromatik karbon turşuları ilə iki nüvəli kompleks birləşmələrinin sintezi, quruluşu və termoqrafik tədqiqi" mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə edərək, kimya elmlər namizədi elmi adını almışdır.
1982–1991-ci illərdə AMEA-nın "Qeyri-üzvi və Fiziki kimya" (indiki "Kataliz və Qeyri-üzvi kimya") İnstitutunun laboratoriyasında mühəndis, kiçik elmi işçi və elmi işçi vəzifələrində çalışmışdır.
Respublika Bilik Cəmiyyətinin 1991-ci il 24 may tarixli qərarı ilə Xudu Məmmədov adına birinci dərəcəli mükafata layiq görülmüşdür.
1994–1997-ci illərdə Mingəçevir Politexnik İnstitutunda (indiki Mingəçevir Dövlət Universiteti) "Fiziki kimya" kafedrasında dosent əvəzi, dosent (1995) və kafedra müdiri kimi bir sıra vəzifələrdə çalışmışdır.
1997–2022-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasının (indiki Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti) nəzdində fəaliyyət göstərən "Neftin, Qazın Geotexnoloji Problemləri və kimya" Elmi Tədqiqat İnstitutunda böyük elmi işçi, aparıcı elmi işçi, "Kimyəvi reagentlər və sensorlar" laboratoriyasının müdiri, Doktorantura şöbəsinin müdiri və elmi işlər üzrə direktor müavini vəzifələrində çalışmışdır.
2014-cü ildə "Metalların aromatik monokarbon turşuları ilə koordinasion birləşmələri əsasında klatratəmələgəlmənin quruluş-kimyəvi əsasları" mövzusunda doktorluq işini müdafiə edərək, kimya elmləri doktoru elmi dərəcəsini almışdır.
2014–2015-ci illərdə Milli Aviasiya Akademiyasında "Aviasiya materialşunaslığı" kafedrasında dosent kimi çalışaraq, kimya ixtisası üzrə mühazirələr oxumuşdur.
Üzvülükləri
2016-cı ildən Beynəlxalq Ekoenergetika Akademiyasının elmlər doktoru, professorudur.
Elmin İnkişafı Fondunun resenzenti idi.
2018-ci ildən Asiya Kimya Cəmiyyətinin (Asian Chemical Sosiety (AChemS)) Fəxri üzvi və resenzenti idi.
Jurnalların redaksiya heyətində
- Polymer Science and Engineering
- American Journal of Chemistry and Application
- Materials Physics and Chemistry EnPress Publisher
- European Journal of Engineering Research and Science
Elmi əsərləri
İstinadlar
- "Firuzə Bəhram qızı Əliyevan: Fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün təqdim edilmiş dissertasiyanın avtoreferatı" (PDF) (rus). aak.gov.az. 2021. İstifadə tarixi: 13 may 2022.
- "Незаконченные работы знаменитого ученого" (rus). vzglyad.az. 2022. 4 July 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 13 may 2022.
- "Mingəçevir Dövlət Universiteti: Fizika və ekologiya kafedrası" (az.). mdu.edu.az. 2022. 23 January 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 13 may 2022.
- "Usubəliyev Bəybala Tacı oğlu (AZ)" (PDF) (az.). patent.copat.gov.az. 2007. 28 June 2022 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 13 may 2022.
- ADNSU-nun vəzifəli əməkdaşı vəfat edib. 2022-04-28 at the Wayback Machine Report İnformasiya Agentliyi. 6 Aprel, 2022
- "Journal of Polymer Science and Engineering" (ingilis). systems.enpress-publisher.com. 2022. 8 August 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 13 may 2022.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Beybala Taci oglu Usubeliyev 1 oktyabr 1951 Agsu rayonu 18 mart 2022 Baki Azerbaycanli elm adami kimya elmleri doktoru Beybala Taci oglu UsubeliyevDogum tarixi 1 oktyabr 1951 1951 10 01 Dogum yeri Agsu rayonu Azerbaycan SSR SSRIVefat tarixi 18 mart 2022 2022 03 18 70 yasinda Vefat yeri Baki AzerbaycanVefat sebebi urek tutmasiDefn yeri Yasamal qebiristanligiMilliyyeti azerbaycanliHeyat yoldasi Almara Novruz qizi HumbetovaUsagi 3Atasi Usubaliyev Taci Alosman ogluAnasi Usubaliyeva Hecer Teymurxan qiziElm saheleri qeyri uzvi kimya Supramolekulyar kataliz ekologiyaElmi derecesi kimya elmleri doktoruIs yerleri AMEA Kataliz ve Qeyri uzvi Kimya Institutu Mingecevir Politexnik Institutu Milli Aviasiya Akademiyasi Azerbaycan Dovlet Neft ve Senaye UniversitetiTehsili Baki Dovlet Universitetinin Kimya fakultesiElmi rehberi Xudu MemmedovHeyatiBeybala Usubaliyev 1 oktyabr 1951 ci ilde Agsu rayonunda anadan olmusdur 1969 cu ilde orta mektebi bitirerek 1970 ci ilde Azerbaycan Dovlet Universitetinin indiki Baki Dovlet Universiteti kimya fakultesine daxil olmusdur 1970 ci ilden tehsil almaqla yanasi Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin Qeyri uzvi kimya Institutunda laborant vezifesinde islemeye baslamisdir 1974 76 ci illerde herbi xidmetde olmusdur Hele telebelik illerinde dunya sohretli alim ictimai xadim Xudu Memmedovun rehberliyi altinda elmi islerde istirak etmeye baslamis ve bir nece elmi meqale derc etdirmisdir 1978 ci ilde Universiteti bitirdikden sonra Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin Qeyri uzvi kimya Institutunda elmi fealiyyetini davam etdirmisdir 1978 1982 ci illerde AMEA nin Qeyri uzvi ve Fiziki kimya Institutunda dissertant kimi elmi fealiyyete baslamisdir 1982 ci ilde gorkemli alim geologiya mineralogiya elmleri doktoru professor AMEA nin muxbir uzvu Xudu Surxay oglu Memmedovun rehberliyi altinda Mis ve gumusun aromatik karbon tursulari ile iki nuveli kompleks birlesmelerinin sintezi qurulusu ve termoqrafik tedqiqi movzusunda namizedlik dissertasiyasini mudafie ederek kimya elmler namizedi elmi adini almisdir 1982 1991 ci illerde Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin Qeyri uzvi ve Fiziki kimya Institutunun struktur kimya laboratoriyasinda muhendis kicik elmi isci ve elmi isci vezifelerinde calismisdir 1991 ci ilde kocurme yolu ile Mingecevir Politexnik Institutuna teyinatini almisdir Bir muddet sonra 1995 ci ilde umumi kimya fenni uzre dosent elmi adina layiq gorulmusdur 1991 1996 ci illerde hemin institutun Fiziki kimya kafedrasinda dosent evezi dosent ve kafedra mudiri kimi bir sira vezifelerde calismisdir 1992 ci ilde Respublikada fealiyyet gosteren gon deri senayesinin kenardan getirilen natrium sulfid reaktivine olan telebatini odemek ucun Dovlet sifarisi ile Sintez elm istehsalat kicik muessesini yaratmisdir 1997 ci ilde Azerbaycan Bas Pedoqoji Kadrlarin Ixtisasinin Artirilmasi ve Yeniden Hazirlanmasi Institutunda kimya ixtisasi uzre tam ixtisasartirma kursunu kecmisdir 1997 ci ilde Azerbaycan Dovlet Neft Akademiyasinin indiki Azerbaycan Dovlet Neft ve Senaye Universiteti nezdinde fealiyyet gosteren Neftin qazin geotexnoloji problemleri ve kimya Elmi Tedqiqat Institutunda boyuk elmi isci vezifesine teyin olunmusdur 1998 ci ilde hemin Institutda aparici elmi isci vezifesine kecirilmisdir 2011 2017 ci illerde ise hemin Elmi Tedqiqat Institutunun Doktorantura sobesinde mudir vezifesinde calismisdir 2014 cu ilde Metallarin aromatik monokarbon tursulari ile koordinasion birlesmeleri esasinda klatratemelegelmenin qurulus kimyevi esaslari movzusunda doktorluq isini mudafie ederek kimya elmleri doktoru elmi derecesini almisdir 2014 cu ilde Azerbaycan Dovlet Neft Akademiyasinin indiki Azerbaycan Dovlet Neft ve Senaye Universiteti nezdinde fealiyyet gosteren Neftin qazin geotexnoloji problemleri ve kimya Elmi Tedqiqat Institutunun elmi isler uzre direktor muavini vezifesine teyin olunmusdur Eyni zamanda hemin institutun Kimyevi reagentler ve sensorlar laboratoriyasina rehberlik etmisdir 2014 2015 ci illerde Milli Aviasiya Akademiyasinda Aviasiya materialsunasligi kafedrasinda dosent kimi calisaraq kimya ixtisasi uzre muhazireler oxumusdur Gorkemli alim Usubaliyev Beybala 230 a yaxin elmi eserin onlardan 180 a yaxini xarici jurnallarda nesr edilmisdir o cumleden 2 monoqrafiya 4 muelliflik sehadetnamesi bir nece metodiki gosterisin ve 15 patentin 3 Avroasiya muellifi olmusdur Alimin rehberliyi ile 1 elmler doktoru ve 5 felsefe doktoru yetisdirilmisdir O cumleden bes neferin felsefe doktoru ve uc elmler doktoru dissertasiya islerine rehberlik edirdi B T Usubaliyevin elmi istiqametleri qeyri uzvi kimya supramolekulyar kimya koordinasion birlesmeler kimyasi qurulus kimyasi nanoquruluslu birlesmeler kimyasi kimya texnologiyasi nanotexnologiya klatrat birlesmeler kimyasi aiddir Islediyi muddet erzinde Respublikamizin aparici sahesi olan neftin mueyyen sahelerinde kimya elminin tetbiqine calismis ve buna nail olmusdur 2018 ci ilde onun terefinden dunyada ilk defe olaraq neftin cixarilmasi neqli ve saxlanilmasi proseslerinin effektivliyini artirmaq ucun nanoquruluslu koordinasion polimer esasli yeni coxfunksiyali texnologiya hazirlamisdir Bu yeni texnologiya defelerle Respublikamizin ve respublikamizdan kenarda Qazaxistan Turkmenistan ve Rusiya Federasiyasi muxtelif neft yataqlarinda sinaqdan kecirilmis reagentin tesir mexanizmi oyrenilmis ve yuksek neticeler elde edilmisdir Koordinasion birlesmeler esasinda qeyri valent birlesmelerin sintezi ve qurulus kimyevi esaslarinin oyrenilmesi elmi istiqameti Respublikamizda mehz onun adi ile baglidir O Respublikada ilk defe bir iki ve coxesasli aromatik karbon tursularinin metallarla kompleks birlesmeleri esasinda bu sinif birlesmeleri almis onlarin alinmasinin qurulus kimyevi esaslarini islemis ve tesnifatini vermisdir Dunyada ilk defe olaraq bu tip birlesmeleri ve umumiyyetle klatrat emelegelmeni neftcixarmaya tetbiq ederek yuksek neticeleri elde eden ilk alimlerden olmusdur 18 mart 2022 ci ilde Baki seherinde vefat etmis Yasamal qebiristanliginda defn edilmisdir Elmi fealiyyeti1978 1982 ci illerde AMEA nin Qeyri uzvi ve Fiziki kimya Institutunda dissertant kimi elmi fealiyyete baslamisdir 1982 ci ilde Mis ve gumusun aromatik karbon tursulari ile iki nuveli kompleks birlesmelerinin sintezi qurulusu ve termoqrafik tedqiqi movzusunda namizedlik dissertasiyasini mudafie ederek kimya elmler namizedi elmi adini almisdir 1982 1991 ci illerde AMEA nin Qeyri uzvi ve Fiziki kimya indiki Kataliz ve Qeyri uzvi kimya Institutunun laboratoriyasinda muhendis kicik elmi isci ve elmi isci vezifelerinde calismisdir Respublika Bilik Cemiyyetinin 1991 ci il 24 may tarixli qerari ile Xudu Memmedov adina birinci dereceli mukafata layiq gorulmusdur 1994 1997 ci illerde Mingecevir Politexnik Institutunda indiki Mingecevir Dovlet Universiteti Fiziki kimya kafedrasinda dosent evezi dosent 1995 ve kafedra mudiri kimi bir sira vezifelerde calismisdir 1997 2022 ci illerde Azerbaycan Dovlet Neft Akademiyasinin indiki Azerbaycan Dovlet Neft ve Senaye Universiteti nezdinde fealiyyet gosteren Neftin Qazin Geotexnoloji Problemleri ve kimya Elmi Tedqiqat Institutunda boyuk elmi isci aparici elmi isci Kimyevi reagentler ve sensorlar laboratoriyasinin mudiri Doktorantura sobesinin mudiri ve elmi isler uzre direktor muavini vezifelerinde calismisdir 2014 cu ilde Metallarin aromatik monokarbon tursulari ile koordinasion birlesmeleri esasinda klatratemelegelmenin qurulus kimyevi esaslari movzusunda doktorluq isini mudafie ederek kimya elmleri doktoru elmi derecesini almisdir 2014 2015 ci illerde Milli Aviasiya Akademiyasinda Aviasiya materialsunasligi kafedrasinda dosent kimi calisaraq kimya ixtisasi uzre muhazireler oxumusdur Uzvulukleri2016 ci ilden Beynelxalq Ekoenergetika Akademiyasinin elmler doktoru professorudur Elmin Inkisafi Fondunun resenzenti idi 2018 ci ilden Asiya Kimya Cemiyyetinin Asian Chemical Sosiety AChemS Fexri uzvi ve resenzenti idi Jurnallarin redaksiya heyetinde Polymer Science and Engineering American Journal of Chemistry and Application Materials Physics and Chemistry EnPress Publisher European Journal of Engineering Research and ScienceElmi eserleriVikikitabda Beybala Usubaliyev Biblioqrafiya movzusuna dair metn var Istinadlar Firuze Behram qizi Eliyevan Felsefe doktoru elmi derecesi almaq ucun teqdim edilmis dissertasiyanin avtoreferati PDF rus aak gov az 2021 Istifade tarixi 13 may 2022 Nezakonchennye raboty znamenitogo uchenogo rus vzglyad az 2022 4 July 2023 tarixinde Istifade tarixi 13 may 2022 Mingecevir Dovlet Universiteti Fizika ve ekologiya kafedrasi az mdu edu az 2022 23 January 2022 tarixinde Istifade tarixi 13 may 2022 Usubeliyev Beybala Taci oglu AZ PDF az patent copat gov az 2007 28 June 2022 tarixinde PDF Istifade tarixi 13 may 2022 ADNSU nun vezifeli emekdasi vefat edib 2022 04 28 at the Wayback Machine Report Informasiya Agentliyi 6 Aprel 2022 Journal of Polymer Science and Engineering ingilis systems enpress publisher com 2022 8 August 2022 tarixinde Istifade tarixi 13 may 2022