Bolnisi bələdiyyəsi[], Bolus bələdiyyəsi — Gürcüstan Respublikasının Aşağı Kartli diyarında inzibati-ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Bolnisi şəhəridir.
Bolnisi bələdiyyəsi | |||||
---|---|---|---|---|---|
gürc. ბოლნისის მუნიციპალიტეტი | |||||
| |||||
| |||||
Ölkə | Gürcüstan | ||||
Daxildir | Aşağı Kartli diyarı | ||||
İnzibati mərkəz | |||||
Tarixi və coğrafiyası | |||||
Yaradılıb | 1930 | ||||
Sahəsi | 804 km² | ||||
Saat qurşağı | UTC+4 | ||||
Əhalisi | |||||
Əhalisi | 54 590 nəfər (2015) | ||||
Etnik tərkib | Azərbaycanlılar, Gürcülər və s. | ||||
Rəqəmsal identifikatorlar | |||||
Telefon kodu | +995 51 | ||||
Poçt indeksi | 1100 | ||||
İnternet domeni | .ge | ||||
Rəsmi sayt | |||||
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Tarix
1929-cu ildə Gürcüstan SSR-nin Borçalı qəzası ləğv edildikdən sonra 1930-cu ildə onun ərazisninin bir qismində Bolnisi rayonu təşkil edilmişdir, 1930-1943-cü illərdə "Lüksemburq rayonu" adlandırılmış, 1943-cü ildən 2006-cı ilədək isə Bolnisi rayonu, 2006-cı ildən etibarən isə Bolnisi bələdiyyəsi adlanmaqdadır.1963-cü ildə Dmanisi və Marneuli rayonları ləğv edilərək əraziləri Bolnisi rayonunun tərkibinə verilsə də, 1966-cı ildə təkrarən Dmanisi və Marneuli rayonları təşkil edildi və Bolnisi rayonunun (2006-cı ildən "bələdiyyə") sərhədləri indiki şəklini aldı.
Gürcüstan 1991-ci ildə müstəqilliyini əldə edər-etməz əsasını hələ XX əsrin 40-50-ci illərində qoyduqları türk mənşəli qədim toponimlərin dəyişdirilərək gürcüləşdirilməsinə başlanıldı. Addəyişmə prosesi Bolnisi (Çörük-Qəmərli) rayonundan başladı. Qoçulu Çapala, Cəfərli Samtredio, Mığırlı Vanati, İmirhəsən Savaneti, Aşağı Qoşakilsə Kvemo Arkvani, Muğanlı Farizi, Kolagir Surtava, Daşlıqullar Muxrani, Həsənxocalı Xidisquri, Əsmələr Mskneti, Karatikan kəndi isə Sabereti. Arıxlı Naxiduri və s. adlandırıldı. Bir neçə ay ərzində əhalisi tamamilə Azərbaycan türklərindən ibarət 35 kəndin adı dəyişdirildi. Bolnisi şəhərinin 90% əhalisinin təşkil edən azərbaycanlılar zorla doğma yurdlarından çıxarıldı.
Coğrafiya
Rayon Gürcüstanın cənub-şərqində Maşavera və onun qolları olan , və Dələver çaylarının hövzəsində yerləşir. Aşağı Kartli mxaresinin mərkəzi olan Rustavi şəhərindən 65 km qərbdə, paytaxt Tiflisdən isə 63 km cənub-qərbdə yerləşir. Ərazisi əsasən dağətəyi və alçaq dağlıq zonada yerləşməklə əhəmiyyətli bir hissəsi meşələrlə örtülüdür. Ən uca nöqtəsi 2141 metrə çatan Lök dağıdır. Rayonda havanın orta illik temperaturu 12 °C, o cümlədən yanvarda 0.0-0.3 °C, iyulda 23.6 °C, mütləq maksimum temperatur 40 °C, mütləq minimum temperatur -25 °C, illik yağıntı 400–500 mm təşkil edir. Rayonun ümumi sahəsi təşkil edildiyi tarixdən günümüzdək cüzi dəyişikliyə məruz qalmışdır. Beləki 1 may 1960-cı ilə olan məlumata əsasən rayon 804.7km² sahəyə sahib olmuşdur. Hazırda isə rayonun ümumi ərazisi 804 km²-dir.
İqtisadiyyat
Bolnisi Gürcüstanın aqrar rayonu hesab edilir. Rayonun iqtisadiyyatı əsasən Kazreti qəsəbəsi yaxınlığında yerləşən filiz və qızıl yatağına əsaslanır. Gürcüstan Statistika Departamentinin məlumatlarına əsasən 2006-cı ildə ölkədə yığılmış yaşıl noxudun 48%-i, yerkökünün 15.8%-i, lobya və kartofun 7.9%-i, tərəvəzin 3%-i, oduncaq tədarükünün 2.6%-i, yumurta və yun istehsalının müvafiq olaraq 6.2%-i və 2.9%-i, diri mal-qaranın isə 1.3%-i Bolnisi rayonunu payına düşmüşdür.
Yerli özünüidarə
İnzibati-ərazi bölgüsü
Hal-hazırda bələdiyyədə (2006-cı ilədək "rayon") 1 şəhər, 2 qəsəbə və 45 kənd vardır. Bütün kəndlər toplam 11 icma sakrebulosuna daxildir. Kəndlərin 37-sində etnik azərbaycanlılar, 6-sında gürcülər, 2-sində isə ermənilər üstünlük təşkil edir. Rayonun inzibati ərazisinə daxil olan kəndlərdən 2-si (Faxralı və Bolus Kəpənəkçisi) əhalisinin sayına görə respublikanın ilk onluğuna aid olan ən iri kəndlər sırasına daxildir.
Əhali
1 yanvar 2014-cü il tarixinə olan rəsmi təxminə əsasən rayon əhalisi 78.9 min nəfərdir. Əhalinin sıxlığı 1 km²-ə üçün 98.1 nəfərdir. Sosial vəziyyətin çətinliyi səbəbindən yüksək emiqrasiya nəticəsində rayonun əhalisi 1989-cu ildən 2014-cü ilə ötən 25 il ərzində 2.6 min nəfər (3.19 %) azalmışdır.
1.1.2003 r.t. | 1.1.2004 r.t. | 1.1.2005 r.t. | 1.1.2006 r.t. | 1.1.2007 r.t. | 1.1.2008 r.t. | 1.1.2009 r.t. | 1.1.2010 r.t. | 1.1.2011 r.t. | 1.1.2012 r.t. | 1.1.2013 r.t. | 1.1.2014 r.t. |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
73 700 | 73 300 | 74 000 | 75 100 | 75 600 | 76 977 | 76 700 | 77 800 | 78 300 | 78 700 | 78 600 | 78 900 |
Etnik tərkib
15-30 oktyabr 1941-ci ildə almanların Qazaxıstana sürgün edilməsi və onların yerinə etnik gürcülərin yerləşdirilməsi, eləcə də əhalisinin sıxlığının orta Gürcüstan səviyyəsindən (1 km²-də 63 nəfər) 1.5 dəfə çox olmasına baxmayaraq 1990-cı illərdə Gürcüstanın Svanetiya, İmeretiya və Acarıstan kimi bölgələrindən milliyətcə svanlar, gürcülər (kartvellər) və acarların buraya köçürülməsi prosesinin davam etdirilməsi bələdiyyənin etnik mənzərəsini xeyli dəyişmişdir. 17-24 yanvar 2002-ci ildə aparılmış rəsmi siyahıyaalmanın nəticələrinə əsasən bələdiyyə (2006-cı ilədək "rayon") əhalisinin 65.98%-ini azərbaycanlılar, qalan 26.82%-ini gürcülər, 5.81%-ini ermənilər, 0.59%-ini urumlar, 0.56%-ini ruslar, 0.24%-ini isə digər xaqların nümayəndələri təşkil edir.
Etnik qrup | 1939 sa. | % | 1959 sa. | % | 1979 sa. | % | 1989 sa. | % | 2002 sa. | % |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Cəmi | 34 181 | 100.00 | 45 019 | 100.00 | 68 694 | 100.00 | 81 547 | 100.00 | 74 301 | 100.00 |
azərbaycanlı | 20 703 | 60.57 | 28 545 | 63.41 | 45 914 | 66.84 | 53 808 | 65.98 | 49 026 | 65.98 |
gürcü | 2 574 | 7.53 | 7 803 | 17.33 | 12 032 | 17.52 | 17 688 | 21.69 | 19 926 | 26.82 |
erməni | 4 740 | 13.87 | 6 302 | 14.00 | 6 396 | 9.31 | 5 545 | 6.80 | 4 316 | 5.81 |
urum | 130 | 0.38 | 957 | 2.13 | 2 031 | 2.96 | 2 345 | 2.88 | 438 | 0.59 |
rus | 832 | 2.43 | 837 | 1.86 | 1 377 | 2.00 | 1 210 | 1.48 | 414 | 0.56 |
osetin | 19 | 0.06 | 147 | 0.33 | 499 | 0.73 | 516 | 0.63 | 80 | 0.11 |
abxaz | ... | ... | ... | ... | 4 | 0.01 | ... | ... | 35 | 0.05 |
ukraynalı | 129 | 0.38 | 143 | 0.32 | 142 | 0.21 | 160 | 0.2 | 14 | 0.02 |
alman | 4 874 | 14.26 | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... |
kürd və yezidi | 4 | 0.01 | 8 | 0.02 | ... | ... | 3 | 0.00 | ... | ... |
yəhudi | 17 | 0.05 | 7 | 0.02 | 24 | 0.03 | ... | ... | ... | ... |
digər | 159 | 0.46 | 270 | 0.58 | 275 | 0.4 | 272 | 0.33 | 52 | 0.06 |
2002-ci il siyahıyaalınmasına əsasən 45 kənddə məskun əhalinin 85.00%-ini azərbaycanlılar, 9.60%-ini gürcülər, 5.00%-ini ermənilər, 0.20%-ini ruslar, 0.10%-ini urumlar, 0.10%-ini isə digərləri təşkil edirdi. 90-cı illərin əvvəllərində Bolnisi və Kazreti şəhərlərində aparılmış etnik təmizləmə əməliyyatları ilə əlaqədar olaraq 2002-ci ildə rayonun kənd əhalisinin 85%-i azərbaycanlılardan ibarət olduğu halda, şəhər əhalisi üzrə bu göstərici cəmisi 4.20%-ə düşmüşdür.
Gürcücə rəsmi adı | Azərbaycanca əsil adı | Toplam əhali: hər iki cins | Toplam əhali: kişilər | Toplam əhali: qadınlar | Azərbaycanlılar | Gürcülər | Ermənilər |
---|---|---|---|---|---|---|---|
cəmi | cəmi | 56 651 | 28 065 | 28 586 | 85.00% | 9.60% | 5.00% |
ტალავერი (talaveri) | Faxralı | 6 891 | 3 255 | 3 636 | 99% | ||
ქვემო ბოლნისი (kvemo bolnisi) | Kəpənəkçi | 6 766 | 3 387 | 3 379 | 100% | ||
ნახიდური (naxiduri) | Arıxlı | 4 876 | 2 407 | 2 469 | 100% | ||
დარბაზი (darbazi) | Darboğaz | 3 743 | 1 893 | 1 850 | 98% | ||
მამხუტი (mamxuti) | Saraçlı | 2 841 | 1 391 | 1 450 | 100% | ||
ბოლნისი (bolnisi) | Xaçın | 2 333 | 1 103 | 1 230 | 90% | ||
ცურტავი (tsurtavi) | Kolagir | 2 319 | 1 180 | 1 139 | 98% | ||
ძველი ქვეში (dzveli kveşi) | Zol-Göyəç | 2 183 | 1 118 | 1 065 | 98% | ||
სავანეთი (savaneti) | İmirhəsən | 1 717 | 835 | 882 | 98% | ||
ჭაპალა (çapala) | Qoçulu | 1 623 | 788 | 835 | 100% | ||
რატევანი (Ratevani) | ... | 1 582 | 782 | 800 | 96% | ||
ფარიზი (parizi) | Bala Muğanlı | 1 205 | 600 | 605 | 98% | ||
მუშევანი (muşevani) | Dəllər | 1 194 | 607 | 587 | 100% | ||
აკაურთა (akaurta) | Ayorta | 1 174 | 585 | 589 | 85% | ||
ქვემო არქევანი (kvemo arkevani) | Aşağı Qoşakilsə | 1 053 | 514 | 539 | 99% | ||
ბალიჭი (baliçi) | Balıc | 1 023 | 492 | 531 | 96% | ||
მუხრანა (muxrana) | Daşdıqullar | 893 | 445 | 448 | 100% | ||
ხიდისყური (xidisquri) | Hasanxocalı | 846 | 437 | 409 | 99% | ||
ჯავშანიანი (cavşaniani) | Abdallı | 829 | 430 | 399 | 99% | ||
რაჭისუბანი (Raçisubani) | ... | 795 | 367 | 428 | 98% | ||
ძეძვნარიანი (dzedzvnariani) | Aragöl | 779 | 379 | 400 | 98% | ||
ფოცხვერიანი (potsxveriani) | Babakişilər | 724 | 347 | 377 | 98% | ||
გეტა (geta) | Aşağı Güləver | 698 | 339 | 359 | 99% | ||
შუა ბოლნისი (şua bolnisi) | İncəoğlu | 618 | 331 | 287 | 100% | ||
ტანძია (tanzia) | Tağılı | 613 | 290 | 323 | 99% | ||
ზემო არქევანი (zemo arkevani) | Yuxarı Qoşakilsə | 604 | 273 | 331 | 96% | ||
სამტრედო (samtredo) | Cəfərli | 541 | 262 | 279 | 97% | ||
ვანათი (vanati) | Mığırlı | 530 | 278 | 252 | 96% | ||
წიფორი (tsipori) | Yuxarı Güləver | 522 | 259 | 263 | 97% | ||
ბალახაური (balaxauri) | Sisqala | 502 | 261 | 241 | 100% | ||
ზვარეთი (zvareti) | Sarallar | 501 | 248 | 253 | 99% | ||
ფოლადაური (poladauri) | Çatax | 495 | 352 | 143 | 63% | 18% | 16% |
კიანეთი () | 492 | 249 | 243 | 96% | |||
ხატისსოფელი () | 480 | 239 | 241 | 98% | |||
ქვეში () | 440 | 231 | 209 | 92% | |||
სამწევრისი (samtsevrisi) | Şəmşiöyü | 361 | 184 | 177 | 90% | ||
ხახალაჯვარი (xaxalacvari) | Dəmirli | 359 | 172 | 187 | 98% | ||
ბერთაკარი (bertakari) | Beytəkər | 289 | 147 | 142 | 100% | ||
მწყნეთი (mtsqneti) | Əsmələr | 286 | 144 | 142 | 100% | ||
იწრია (itsria) | Qaradaşlı | 249 | 131 | 118 | 100% | ||
ხატავეთი (xataveti) | Molla Əhmədli | 192 | 87 | 105 | 100% | ||
ჭრეში (çreşi) | Kipircik | 181 | 87 | 94 | 97% | ||
სენები (senebi) | Sənəb | 157 | 81 | 76 | 96% | ||
საბერეთი (sabereti) | Qaratikan | 112 | 56 | 56 | 100% | ||
პატარა დარბაზი (patara darbazi) | Bala Darbaz | 40 | 22 | 18 | 100% |
Dil
Din
Nəqliyyat
Mədəniyyət
Hazırda rayonda 57 dövlət ümumtəhsil məktəbi, 1 orta ixtisas məktəbi, 33 kitabxana, 1 teatr, 1 muzey, 3 qəzet, 1 jurnal və 2 teleşirkət fəaliyyət göstərir.
Sosial sfera
KİV
İstinadlar
- ბოლნისის მუნიციპალიტეტი: ბოლნისის შესახებ 2014-05-16 at the Wayback Machine
- საქართველოს მოსახლეობის 2002 წლის პირველი ეროვნული საყოველთაო აღწერის შედეგები: . მთავარი რედაქტორი: თეიმურაზ ბერიძე. თბილისი: საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური, 2003, გვერდი 53.
- National Statistics Office of Georgia. "2014 General Population Census. Main Results. General Information" (PDF) (ingilis). geostat.ge. 2016-04-28. 2016-04-28 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-04-28.
- Population. — Number of population by municipalities, page 18. // Author: National Statistics Office of Georgia. Editor: Tsekvava Tengiz; Responsible for the edition: Shavishvili Paata. Tbilisi — 2015, 100 pages. (gürc.) (ing.)
- http://www.gpost.ge.
- Borçalı toponimləri. Müəlliflər: Mədəd Çobanov və Müşfiq Çobanlı; Elmi redaktorlar: f. e. d. Tofiq Əhmədov, f. e. d. Buludxan Xəlilov, f. e. d. Şurəddin Məmmədli. Əlavələr olunmuş və yenidən işlənmiş dördüncü nəşr. Bakı: "Borçalı" nəşriyyatı, 2012, səh. 158.
- Müşfiq Borçalı. "Bolus (Bolnisi) rayonu" (az.). zim.az. 2016-05-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-05-11.
- . 2019-08-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-08-10.
- Региональный Информационный портал Квемо-Картли: Справочник по региону: общие данные о муниципалитетах[ölü keçid]
- Отдел по вопросам работы советов президиума верховного совета Грузинской ССР. Грузинская ССР, Административно-территориальное деление на 1 мая 1960 года, Издание второе. Тбилиси. 1960. стр. 30
- "ბოლნისის ისტორია" (gürcü). ბოლნისის მუნიციპალიტეტი. 2015-10-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-24..
- National Statistics Office of Georgia: Population by Municipalities for the Beginning of the Year (Thousands) 2014-07-22 at the Wayback Machine. (official estimates)
- საქართველოსა და სომხეთის საზღვრისპირა რეგიონებში[ölü keçid] მოსახლეობის და არასამთავრობო\სამოქალაქო ორგანიზაციების კვლევა რაოდენობრივი და თვისებრივი კვლევის ანგარიში მომზადებულია ქეა ინთერნეშენალისთვის კავკასიაში პროექტის საქართველოს მხარის პარტნიორი სამოქალაქო განვითარების სააგენტო(CiDA) აგვისტო-ოქტომბერი, 2009 თბილისი, საქართველო
- The European Centre for Minority Issues Caucasus: Ethnic Groups of Georgia: Census 2002 (Total/Percentage) 2013-11-01 at the Wayback Machine
- Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: Люксембургский район (1939 г.) 2022-08-12 at the Wayback Machine
- Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: Болнисский район (1959 г.) 2021-11-07 at the Wayback Machine
- The European Centre for Minority Issues Caucasus: Ethnic Groups of Georgia: Census 1979 (Total/Percentage) 2021-10-27 at the Wayback Machine
- The European Centre for Minority Issues Caucasus: Ethnic Groups of Georgia: Census 1989 (Total/Percentage) 2013-04-23 at the Wayback Machine
- National İntegration and Tolerance in Georgia: Map: 2002 Census Courtesy of Department of Statistics 2012-08-01 at the Wayback Machine
- Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: : Распределение русских и украинцев по административно-территориальным единицам Грузинской ССР (1939 г.) 2021-11-05 at the Wayback Machine (без Абхазской АССР и Юго-Осетинской АО)
- National Statistics Office of Georgia: 2002 წლის სოფლის მოსახლეობის აღწერის მონაცემები 2018-09-28 at the Wayback Machine, გვერდი 198
- National Statistics Office of Georgia: 2002 წლის სოფლის მოსახლეობის აღწერის მონაცემები 2018-09-28 at the Wayback Machine, გვერდი 198-200
- Региональный Информационный портал Квемо-Картли: Справочник по региону: СМИ и информация: Журналы и газеты[ölü keçid]
- Региональный Информационный портал Квемо-Картли: Справочник по региону: СМИ и информация: ТВ компании[ölü keçid]
Xarici keçidlər
- (gürcü). ბოლნისის მუნიციპალიტეტი. 2016-03-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-24..
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bolnisi belediyyesi menbe gosterin Bolus belediyyesi Gurcustan Respublikasinin Asagi Kartli diyarinda inzibati erazi vahidi Inzibati merkezi Bolnisi seheridir Bolnisi belediyyesigurc ბოლნისის მუნიციპალიტეტიBayraq Gerb41 27 00 sm e 44 31 59 s u Olke GurcustanDaxildir Asagi Kartli diyariInzibati merkez Bolnisi Coruk QemerliTarixi ve cografiyasiYaradilib 1930Sahesi 804 km Saat qursagi UTC 4EhalisiEhalisi 54 590 nefer 2015 Etnik terkib Azerbaycanlilar Gurculer ve s Reqemsal identifikatorlarTelefon kodu 995 51Poct indeksi 1100Internet domeni geResmi sayt Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarix1929 cu ilde Gurcustan SSR nin Borcali qezasi legv edildikden sonra 1930 cu ilde onun erazisninin bir qisminde Bolnisi rayonu teskil edilmisdir 1930 1943 cu illerde Luksemburq rayonu adlandirilmis 1943 cu ilden 2006 ci iledek ise Bolnisi rayonu 2006 ci ilden etibaren ise Bolnisi belediyyesi adlanmaqdadir 1963 cu ilde Dmanisi ve Marneuli rayonlari legv edilerek erazileri Bolnisi rayonunun terkibine verilse de 1966 ci ilde tekraren Dmanisi ve Marneuli rayonlari teskil edildi ve Bolnisi rayonunun 2006 ci ilden belediyye serhedleri indiki seklini aldi Gurcustan 1991 ci ilde musteqilliyini elde eder etmez esasini hele XX esrin 40 50 ci illerinde qoyduqlari turk menseli qedim toponimlerin deyisdirilerek gurculesdirilmesine baslanildi Addeyisme prosesi Bolnisi Coruk Qemerli rayonundan basladi Qoculu Capala Ceferli Samtredio Migirli Vanati Imirhesen Savaneti Asagi Qosakilse Kvemo Arkvani Muganli Farizi Kolagir Surtava Dasliqullar Muxrani Hesenxocali Xidisquri Esmeler Mskneti Karatikan kendi ise Sabereti Arixli Naxiduri ve s adlandirildi Bir nece ay erzinde ehalisi tamamile Azerbaycan turklerinden ibaret 35 kendin adi deyisdirildi Bolnisi seherinin 90 ehalisinin teskil eden azerbaycanlilar zorla dogma yurdlarindan cixarildi CografiyaRayon Gurcustanin cenub serqinde Masavera ve onun qollari olan ve Delever caylarinin hovzesinde yerlesir Asagi Kartli mxaresinin merkezi olan Rustavi seherinden 65 km qerbde paytaxt Tiflisden ise 63 km cenub qerbde yerlesir Erazisi esasen dageteyi ve alcaq dagliq zonada yerlesmekle ehemiyyetli bir hissesi meselerle ortuludur En uca noqtesi 2141 metre catan Lok dagidir Rayonda havanin orta illik temperaturu 12 C o cumleden yanvarda 0 0 0 3 C iyulda 23 6 C mutleq maksimum temperatur 40 C mutleq minimum temperatur 25 C illik yaginti 400 500 mm teskil edir Rayonun umumi sahesi teskil edildiyi tarixden gunumuzdek cuzi deyisikliye meruz qalmisdir Beleki 1 may 1960 ci ile olan melumata esasen rayon 804 7km saheye sahib olmusdur Hazirda ise rayonun umumi erazisi 804 km dir IqtisadiyyatBolnisi Gurcustanin aqrar rayonu hesab edilir Rayonun iqtisadiyyati esasen Kazreti qesebesi yaxinliginda yerlesen filiz ve qizil yatagina esaslanir Gurcustan Statistika Departamentinin melumatlarina esasen 2006 ci ilde olkede yigilmis yasil noxudun 48 i yerkokunun 15 8 i lobya ve kartofun 7 9 i terevezin 3 i oduncaq tedarukunun 2 6 i yumurta ve yun istehsalinin muvafiq olaraq 6 2 i ve 2 9 i diri mal qaranin ise 1 3 i Bolnisi rayonunu payina dusmusdur Yerli ozunuidareInzibati erazi bolgusu Hal hazirda belediyyede 2006 ci iledek rayon 1 seher 2 qesebe ve 45 kend vardir Butun kendler toplam 11 icma sakrebulosuna daxildir Kendlerin 37 sinde etnik azerbaycanlilar 6 sinda gurculer 2 sinde ise ermeniler ustunluk teskil edir Rayonun inzibati erazisine daxil olan kendlerden 2 si Faxrali ve Bolus Kepenekcisi ehalisinin sayina gore respublikanin ilk onluguna aid olan en iri kendler sirasina daxildir Ehali1 yanvar 2014 cu il tarixine olan resmi texmine esasen rayon ehalisi 78 9 min neferdir Ehalinin sixligi 1 km e ucun 98 1 neferdir Sosial veziyyetin cetinliyi sebebinden yuksek emiqrasiya neticesinde rayonun ehalisi 1989 cu ilden 2014 cu ile oten 25 il erzinde 2 6 min nefer 3 19 azalmisdir Bolnisi belediyyesinin 2006 ci iledek rayon unun ehalisi 1 1 2003 r t 1 1 2004 r t 1 1 2005 r t 1 1 2006 r t 1 1 2007 r t 1 1 2008 r t 1 1 2009 r t 1 1 2010 r t 1 1 2011 r t 1 1 2012 r t 1 1 2013 r t 1 1 2014 r t 73 700 73 300 74 000 75 100 75 600 76 977 76 700 77 800 78 300 78 700 78 600 78 900Etnik terkib 15 30 oktyabr 1941 ci ilde almanlarin Qazaxistana surgun edilmesi ve onlarin yerine etnik gurculerin yerlesdirilmesi elece de ehalisinin sixliginin orta Gurcustan seviyyesinden 1 km de 63 nefer 1 5 defe cox olmasina baxmayaraq 1990 ci illerde Gurcustanin Svanetiya Imeretiya ve Acaristan kimi bolgelerinden milliyetce svanlar gurculer kartveller ve acarlarin buraya kocurulmesi prosesinin davam etdirilmesi belediyyenin etnik menzeresini xeyli deyismisdir 17 24 yanvar 2002 ci ilde aparilmis resmi siyahiyaalmanin neticelerine esasen belediyye 2006 ci iledek rayon ehalisinin 65 98 ini azerbaycanlilar qalan 26 82 ini gurculer 5 81 ini ermeniler 0 59 ini urumlar 0 56 ini ruslar 0 24 ini ise diger xaqlarin numayendeleri teskil edir Bolnisi belediyyesi rayonu ehalisinin milli terkibi Etnik qrup 1939 sa 1959 sa 1979 sa 1989 sa 2002 sa Cemi 34 181 100 00 45 019 100 00 68 694 100 00 81 547 100 00 74 301 100 00azerbaycanli 20 703 60 57 28 545 63 41 45 914 66 84 53 808 65 98 49 026 65 98gurcu 2 574 7 53 7 803 17 33 12 032 17 52 17 688 21 69 19 926 26 82ermeni 4 740 13 87 6 302 14 00 6 396 9 31 5 545 6 80 4 316 5 81urum 130 0 38 957 2 13 2 031 2 96 2 345 2 88 438 0 59rus 832 2 43 837 1 86 1 377 2 00 1 210 1 48 414 0 56osetin 19 0 06 147 0 33 499 0 73 516 0 63 80 0 11abxaz 4 0 01 35 0 05ukraynali 129 0 38 143 0 32 142 0 21 160 0 2 14 0 02alman 4 874 14 26 kurd ve yezidi 4 0 01 8 0 02 3 0 00 yehudi 17 0 05 7 0 02 24 0 03 diger 159 0 46 270 0 58 275 0 4 272 0 33 52 0 06 2002 ci il siyahiyaalinmasina esasen 45 kendde meskun ehalinin 85 00 ini azerbaycanlilar 9 60 ini gurculer 5 00 ini ermeniler 0 20 ini ruslar 0 10 ini urumlar 0 10 ini ise digerleri teskil edirdi 90 ci illerin evvellerinde Bolnisi ve Kazreti seherlerinde aparilmis etnik temizleme emeliyyatlari ile elaqedar olaraq 2002 ci ilde rayonun kend ehalisinin 85 i azerbaycanlilardan ibaret oldugu halda seher ehalisi uzre bu gosterici cemisi 4 20 e dusmusdur 17 24 yanvar 2002 ci il siyahiyaalinmasina esasen Bolnisi rayonu belediyyesi kendlerinin ehalisi ve etnik terkibi Gurcuce resmi adi Azerbaycanca esil adi Toplam ehali her iki cins Toplam ehali kisiler Toplam ehali qadinlar Azerbaycanlilar Gurculer Ermenilercemi cemi 56 651 28 065 28 586 85 00 9 60 5 00 ტალავერი talaveri Faxrali 6 891 3 255 3 636 99 ქვემო ბოლნისი kvemo bolnisi Kepenekci 6 766 3 387 3 379 100 ნახიდური naxiduri Arixli 4 876 2 407 2 469 100 დარბაზი darbazi Darbogaz 3 743 1 893 1 850 98 მამხუტი mamxuti Saracli 2 841 1 391 1 450 100 ბოლნისი bolnisi Xacin 2 333 1 103 1 230 90 ცურტავი tsurtavi Kolagir 2 319 1 180 1 139 98 ძველი ქვეში dzveli kvesi Zol Goyec 2 183 1 118 1 065 98 სავანეთი savaneti Imirhesen 1 717 835 882 98 ჭაპალა capala Qoculu 1 623 788 835 100 რატევანი Ratevani 1 582 782 800 96 ფარიზი parizi Bala Muganli 1 205 600 605 98 მუშევანი musevani Deller 1 194 607 587 100 აკაურთა akaurta Ayorta 1 174 585 589 85 ქვემო არქევანი kvemo arkevani Asagi Qosakilse 1 053 514 539 99 ბალიჭი balici Balic 1 023 492 531 96 მუხრანა muxrana Dasdiqullar 893 445 448 100 ხიდისყური xidisquri Hasanxocali 846 437 409 99 ჯავშანიანი cavsaniani Abdalli 829 430 399 99 რაჭისუბანი Racisubani 795 367 428 98 ძეძვნარიანი dzedzvnariani Aragol 779 379 400 98 ფოცხვერიანი potsxveriani Babakisiler 724 347 377 98 გეტა geta Asagi Gulever 698 339 359 99 შუა ბოლნისი sua bolnisi Inceoglu 618 331 287 100 ტანძია tanzia Tagili 613 290 323 99 ზემო არქევანი zemo arkevani Yuxari Qosakilse 604 273 331 96 სამტრედო samtredo Ceferli 541 262 279 97 ვანათი vanati Migirli 530 278 252 96 წიფორი tsipori Yuxari Gulever 522 259 263 97 ბალახაური balaxauri Sisqala 502 261 241 100 ზვარეთი zvareti Sarallar 501 248 253 99 ფოლადაური poladauri Catax 495 352 143 63 18 16 კიანეთი 492 249 243 96 ხატისსოფელი 480 239 241 98 ქვეში 440 231 209 92 სამწევრისი samtsevrisi Semsioyu 361 184 177 90 ხახალაჯვარი xaxalacvari Demirli 359 172 187 98 ბერთაკარი bertakari Beyteker 289 147 142 100 მწყნეთი mtsqneti Esmeler 286 144 142 100 იწრია itsria Qaradasli 249 131 118 100 ხატავეთი xataveti Molla Ehmedli 192 87 105 100 ჭრეში cresi Kipircik 181 87 94 97 სენები senebi Seneb 157 81 76 96 საბერეთი sabereti Qaratikan 112 56 56 100 პატარა დარბაზი patara darbazi Bala Darbaz 40 22 18 100 Dil DinNeqliyyatMedeniyyetHazirda rayonda 57 dovlet umumtehsil mektebi 1 orta ixtisas mektebi 33 kitabxana 1 teatr 1 muzey 3 qezet 1 jurnal ve 2 telesirket fealiyyet gosterir Sosial sferaKIVIstinadlarბოლნისის მუნიციპალიტეტი ბოლნისის შესახებ 2014 05 16 at the Wayback Machine საქართველოს მოსახლეობის 2002 წლის პირველი ეროვნული საყოველთაო აღწერის შედეგები მთავარი რედაქტორი თეიმურაზ ბერიძე თბილისი საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური 2003 გვერდი 53 ISBN 99928 0 768 7 National Statistics Office of Georgia 2014 General Population Census Main Results General Information PDF ingilis geostat ge 2016 04 28 2016 04 28 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 04 28 Population Number of population by municipalities page 18 Author National Statistics Office of Georgia Editor Tsekvava Tengiz Responsible for the edition Shavishvili Paata Tbilisi 2015 100 pages gurc ing http www gpost ge Borcali toponimleri Muellifler Meded Cobanov ve Musfiq Cobanli Elmi redaktorlar f e d Tofiq Ehmedov f e d Buludxan Xelilov f e d Sureddin Memmedli Elaveler olunmus ve yeniden islenmis dorduncu nesr Baki Borcali nesriyyati 2012 seh 158 Musfiq Borcali Bolus Bolnisi rayonu az zim az 2016 05 11 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 05 11 2019 08 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 08 10 Regionalnyj Informacionnyj portal Kvemo Kartli Spravochnik po regionu obshie dannye o municipalitetah olu kecid Otdel po voprosam raboty sovetov prezidiuma verhovnogo soveta Gruzinskoj SSR Gruzinskaya SSR Administrativno territorialnoe delenie na 1 maya 1960 goda Izdanie vtoroe Tbilisi 1960 str 30 ბოლნისის ისტორია gurcu ბოლნისის მუნიციპალიტეტი 2015 10 24 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 10 24 National Statistics Office of Georgia Population by Municipalities for the Beginning of the Year Thousands 2014 07 22 at the Wayback Machine official estimates საქართველოსა და სომხეთის საზღვრისპირა რეგიონებში olu kecid მოსახლეობის და არასამთავრობო სამოქალაქო ორგანიზაციების კვლევა რაოდენობრივი და თვისებრივი კვლევის ანგარიში მომზადებულია ქეა ინთერნეშენალისთვის კავკასიაში პროექტის საქართველოს მხარის პარტნიორი სამოქალაქო განვითარების სააგენტო CiDA აგვისტო ოქტომბერი 2009 თბილისი საქართველო The European Centre for Minority Issues Caucasus Ethnic Groups of Georgia Census 2002 Total Percentage 2013 11 01 at the Wayback Machine Ethno Caucasus Etnodemografiya Kavkaza Lyuksemburgskij rajon 1939 g 2022 08 12 at the Wayback Machine Ethno Caucasus Etnodemografiya Kavkaza Bolnisskij rajon 1959 g 2021 11 07 at the Wayback Machine The European Centre for Minority Issues Caucasus Ethnic Groups of Georgia Census 1979 Total Percentage 2021 10 27 at the Wayback Machine The European Centre for Minority Issues Caucasus Ethnic Groups of Georgia Census 1989 Total Percentage 2013 04 23 at the Wayback Machine National Integration and Tolerance in Georgia Map 2002 Census Courtesy of Department of Statistics 2012 08 01 at the Wayback Machine Ethno Caucasus Etnodemografiya Kavkaza Raspredelenie russkih i ukraincev po administrativno territorialnym edinicam Gruzinskoj SSR 1939 g 2021 11 05 at the Wayback Machine bez Abhazskoj ASSR i Yugo Osetinskoj AO National Statistics Office of Georgia 2002 წლის სოფლის მოსახლეობის აღწერის მონაცემები 2018 09 28 at the Wayback Machine გვერდი 198 National Statistics Office of Georgia 2002 წლის სოფლის მოსახლეობის აღწერის მონაცემები 2018 09 28 at the Wayback Machine გვერდი 198 200 Regionalnyj Informacionnyj portal Kvemo Kartli Spravochnik po regionu SMI i informaciya Zhurnaly i gazety olu kecid Regionalnyj Informacionnyj portal Kvemo Kartli Spravochnik po regionu SMI i informaciya TV kompanii olu kecid Xarici kecidler gurcu ბოლნისის მუნიციპალიტეტი 2016 03 29 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 10 24