Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Birinci Çeçen-Rus Müharibəsi — Rus-çeçen münaqişəsinin bir hissəsi olaraq Rusiya Federasiyası ilə Çeçen İçkeriya Respublikası arasında 1994-cü ilin dekabrından 1996-cı ilin avqust ayına qədər davam etmiş hərbi münaqişə. Bu müharibənin nəticəsi olaraq 7 avqust 1999-cu il — 16 aprel 2009-cu illərdə İkinci çeçen müharibəsi baş verdi.
| Birinci Çeçen-Rus Müharibəsi | |||
|---|---|---|---|
 Qroznı şəhəri yaxınlığında çeçen döyüşçülər tərəfindən ələ keçirilmiş Rusiya HHQ-nə məxsus Mi-8 hərbi-nəqliyyat helikopteri. 1994-cü il. | |||
| Tarix | 11 dekabr 1994 – 31 avqust 1996 | ||
| Yeri | Çeçenistan və İnquşetiya, Stavropol diyarı və Dağıstanın bir hissəsi. Rusiya | ||
| Nəticəsi | Çeçenistanın qələbəsi
| ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
| İtkilər | |||
| |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Tarixi
1991-ci ildə SSRİ dağılandan sonra Çeçenistan öz müstəqilliyini elan etdi, amma bu müstəqillik heç bir ölkə tərəfindən tanınmadı. Bununla belə çeçenlər bu yoldan çəkinmədilər və 1991-ci ildə keçirilən seçkilərdə general Cövhər Dudayevi özlərinə prezident seçdilər. Rusiya mərkəzi hakimiyyəti bu seçkiləri qeyri-qanuni elan edib onun nəticələrini tanımadı. Ruslar Cövhər Dudayevə müxalif rəqib kimi ortaya çıxardı və silahla da təchiz edirdi. Rusiya tərəfli müxalifət tərəfdarlarının məğlubiyyətindən sonra Rusiya prezidenti Boris Yeltsin 48 saat içində çeçenlərə silahlarını yerə qoymalarını əmr etdi. Cöhvər Dudayev isə onun bu işə qarışa bilməyəcəyini dedi. Daha sonra rus qoşunları Qroznıya endirməyə başlayır və beləliklə müharibə başlanır. 4000 rus əsgəri Çeçenistana aid Nattereçni şəhərini tuturlar. Bundan bir qədər əvvəl Cövhər Dudayevə məxsus qüvvələr bir neçə nəfər rus əsgərini əsir götürür. Rusiya bu əsirlərin azad edilməsi üçün ultimatum verir. Əsirlər məsələsi ultimatumla həll edilə bilmədiyindən Cövhər Dudayevlə Rusiya Müdafiə Naziri Pavel Qraçov arasında danışıqlar olur. Razılaşmalara baxmayaraq ruslar 6 dekabr 1994-cü ildə Qroznını yenidən bombalayır. 11 dekabrda ruslar çeçen torpaqlarına girir. İki ilə yaxın gedən döyüşlərin ardından tərəflər arasında imzalanır. Müqaviləyə görə, Çeçenistanın müstəqilliyi Rusiya tərəfindən rəsmən tanındı və siyasi statusu 5 il ərzində qərarlaşdırılmalı idi. Müharibə ərəfəsində rus hərbi qüvvələri 6,000 nəfərdən çox, çeçen hərbi qüvvələri 18,000 nəfərdən çox və 50,000 (qeyri-rəsmi mənbələrə əsasən 100,000-ə yaxın) mülki vətəndaş həyatını itirdi.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Energy and Security in the Caucasus, səh. 66, Google Books-da
- "TURKISH VOLUNTEERS IN CHECHNYA". The Jamestown Foundation. 2016-03-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-10-07.
- Doroshenko, Sergei (5 oktyabr 2004). Украинские наемники в Чечне | Ukrainian mercenaries in Chechnya 2014-03-16 at the Wayback Machine. Segodnya.ru
- "Arxivlənmiş surət". 2023-03-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-03-11.
Xarici keçidlər
- First Chechnya War – 1994–1996
- Wounded Bear
 | Rusiya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Birinci Cecen Rus Muharibesi Rus cecen munaqisesinin bir hissesi olaraq Rusiya Federasiyasi ile Cecen Ickeriya Respublikasi arasinda 1994 cu ilin dekabrindan 1996 ci ilin avqust ayina qeder davam etmis herbi munaqise Bu muharibenin neticesi olaraq 7 avqust 1999 cu il 16 aprel 2009 cu illerde Ikinci cecen muharibesi bas verdi Birinci Cecen Rus MuharibesiQrozni seheri yaxinliginda cecen doyusculer terefinden ele kecirilmis Rusiya HHQ ne mexsus Mi 8 herbi neqliyyat helikopteri 1994 cu il Tarix 11 dekabr 1994 31 avqust 1996Yeri Cecenistan ve Inqusetiya Stavropol diyari ve Dagistanin bir hissesi RusiyaNeticesi Cecenistanin qelebesi Xasavyurtdan Rusiya qosunlarinin cixarilir Rus Cecen sulh muqavilesi imzalanir 1996 ci ilin sonuna qeder butun Rusiya qosunlari Cecenistan erazisini terk etmeli idi Cecenistan de fakto musteqilliyi davam edirMunaqise terefleriRusiya Cecen Ickeriya Respublikasi Muselman muzdlular Turkiyeli konulluler Ukraynali konullulerKomandan lar Boris Yeltsin Pavel Qracov Anatoli Klukov Covher Dudayev Aslan Mashadov Samil Basayev Emir XettabTereflerin quvvesiRusiya 38 000 1994 cu il dekabr 70 500 1995 ci il fevral Cecen Ickeriya Respublikasi Bilinmeyen saydaItkilerHerbi 5 732 nefer helak olub ve ya itkin dusub Rusiya resmi qiymetlendirmesi Mulki En azi 161 nefer Cecenistandan kenarda helak olub Herbi 17 391 nefer helak olub ve ya itkin dusub Rusiya resmi qiymetlendirmesi Mulki 50 000 100 000 nefer 80 000 nefer Insan huquqlari qruplari qiymetlendirmesi Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixi1991 ci ilde SSRI dagilandan sonra Cecenistan oz musteqilliyini elan etdi amma bu musteqillik hec bir olke terefinden taninmadi Bununla bele cecenler bu yoldan cekinmediler ve 1991 ci ilde kecirilen seckilerde general Covher Dudayevi ozlerine prezident secdiler Rusiya merkezi hakimiyyeti bu seckileri qeyri qanuni elan edib onun neticelerini tanimadi Ruslar Covher Dudayeve muxalif reqib kimi ortaya cixardi ve silahla da techiz edirdi Rusiya terefli muxalifet terefdarlarinin meglubiyyetinden sonra Rusiya prezidenti Boris Yeltsin 48 saat icinde cecenlere silahlarini yere qoymalarini emr etdi Cohver Dudayev ise onun bu ise qarisa bilmeyeceyini dedi Daha sonra rus qosunlari Qrozniya endirmeye baslayir ve belelikle muharibe baslanir 4000 rus esgeri Cecenistana aid Natterecni seherini tuturlar Bundan bir qeder evvel Covher Dudayeve mexsus quvveler bir nece nefer rus esgerini esir goturur Rusiya bu esirlerin azad edilmesi ucun ultimatum verir Esirler meselesi ultimatumla hell edile bilmediyinden Covher Dudayevle Rusiya Mudafie Naziri Pavel Qracov arasinda danisiqlar olur Razilasmalara baxmayaraq ruslar 6 dekabr 1994 cu ilde Qroznini yeniden bombalayir 11 dekabrda ruslar cecen torpaqlarina girir Iki ile yaxin geden doyuslerin ardindan terefler arasinda imzalanir Muqavileye gore Cecenistanin musteqilliyi Rusiya terefinden resmen tanindi ve siyasi statusu 5 il erzinde qerarlasdirilmali idi Muharibe erefesinde rus herbi quvveleri 6 000 neferden cox cecen herbi quvveleri 18 000 neferden cox ve 50 000 qeyri resmi menbelere esasen 100 000 e yaxin mulki vetendas heyatini itirdi Hemcinin baxBoris Yeltsin Covher Dudayev Samil BasayevIstinadlarEnergy and Security in the Caucasus seh 66 Google Books da TURKISH VOLUNTEERS IN CHECHNYA The Jamestown Foundation 2016 03 03 tarixinde Istifade tarixi 2017 10 07 Doroshenko Sergei 5 oktyabr 2004 Ukrainskie naemniki v Chechne Ukrainian mercenaries in Chechnya 2014 03 16 at the Wayback Machine Segodnya ru Arxivlenmis suret 2023 03 04 tarixinde Istifade tarixi 2023 03 11 Xarici kecidlerFirst Chechnya War 1994 1996 Wounded Bear Rusiya ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin