Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azərbaycanda idman — Azərbaycan mədəniyyətində mühüm rol oynayır.
2022-ci ildə dünya ölkələrinin qlobal idman reytinqində Azərbaycan dərhal 43 pillə yüksələrək 162 xalla 46-cı yeri tutdu. Eyni zamanda, Avropada Respublika 26-cı yerdədir.
İdman növünə görə
Komanda idman növləri
Futbol
Azərbaycanda ilk futbol klubları 1905-ci ildə yaranıb. Bu komandalar əsasən Bakının iri neft sənayesi şirkətlərini təmsil edirdilər. İlk rəsmi çempionat Bakıda 1911-ci ildə keçirilib, qalib isə İngiltərə Neft Şirkətinin "Britaniya Klubu" komandası olub. 1912-ci ildə "Bakı" komandası Tbilisidə "Sokol" komandasına qarşı ilk beynəlxalq oyununu keçirib və 4:2 hesabı ilə qalib gəlib. 1914-cü ildə Azərbaycanda Futbol İttifaqı yaradılmışdır. İttifaq rəsmi şəhər birinciliklərini və digər yarışların təşkili, keçirilməsini öz üzərinə götürmüşdür.
1927-ci ildə Zaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet Respublikasında Azərbaycan ilk yoldaşlıq oyununu Gürcüstan və Ermənistana qarşı keçirmişdir. Azərbaycanın futbol yığması özünün ilk yoldaşlıq oyunlarını 1929-cu ildə Tehranda İran yığmasına qarşı keçirib və həmin oyunlarda 4:0, 4:1 və 11:0 hesabı ilə üç böyük qələbə qazanıb.
Azərbaycan futbolunun "qızıl dövrü" 1960-cı illər sayılır. Məhz bu dövrdə Azərbaycandan Anatoli Banişevski və Ələkbər Məmmədov kimi futbolçular çıxmış, futbol hakimi Tofiq Bəhramov isə 1966-cı ildə İngiltərədə keçirilən dünya çempionatının finalında İngiltərə komandasının lehinə verdiyi obyektiv qərar Uembli stadionuna toplaşmış 98000 tamaşaçının yaddaşına həkk olmuş və dünya futbol tarixinə qızıl hərflərlə yazılmışdı.SSRİ milli futbol komandasının tərkibində çıxış edən digər futbolçulardan Kazbek Tuayev, Nikolay Smolnikov, Vitali Şevçenko və İqor Ponomaryovu qeyd etmək olar.
Azərbaycan SSRİ-nin tərkibindən çıxmasından sonra, 1992-ci ildə ölkədə Azərbaycan Futbol Federasiyaları Assosiasiyası (AFFA) yaranmışdır. AFFA 1994-cü ildə UEFA və FİFA-ya qəbul edildi. Həmin andan futbol üzrə Azərbaycan milli futbol komandası 1996-cı il Avropa çempionatının seçmə oyunlarında iştirak etməyə başlayıb.
Ölkənin uğurlu futbolçularından Asim Xudiyev, Aslan Kərimov, Bədavi Hüseynov, Branimir Subaşiç, Dimitri Nəzərov, Elbrus Abbasov, Elvin Məmmədov, Elvin Yunuszadə, Emin Ağayev, Əfran İsmayılov, İsgəndər Cavadov, Fərrux İsmayılov, Kamran Ağayev, Qara Qarayev, Qurban Qurbanov, Mahir Emreli, Mahir Şükürov, Mahmud Qurbanov, Maksim Medvedev, Maşalla Əhmədov, Nazim Süleymanov, Rahid Əmirquliyev, Ramil Şeydayev, Rauf Əliyev, Rəşad Sadıqov, Rəşid Özbəyov, Riçard Almeyda, Rüfət Dadaşov, Sergey Kramarenko, Səməd Qurbanov, Səmədağa Şıxlarov, Tərlan Əhmədov, Vaqif Cavadov, Vəli Qasımov, Vidadi Rzayev, Vüqar Nadirov və Zaur Tağızadəni qeyd etmək olar.
Voleybol
Azərbaycanda voleybolun yaranması 1926-cı ilə təsadüf edir. Moskvanın İnqilab və Kamera teatrlarının artistləri 1926-cı ildə Bakıda ilk voleybol oyununu keçiriblər. Həmin il də Azərbaycan voleybolunun yaranma tarixi kimi qəbul edilir. İlk voleybol bölməsini isə bədən tərbiyəsi təlimatçısı Nikolay Arunovun rəhbərliyi altında dəmiryol işçiləri yaradıb. Sonradan neftçilər və tələbələr də onlara qoşulublar. Bu yolla da "Qornyak", "Dinamo", "Kommunalnik" kimi komandalar formalaşmağa başlayıb. 1932-ci ildə isə ilk Bakı çempionatı təşkil olunub və həmin yarışın ən güclüsü adını dəmiryolçular qazanıblar. 1935-ci il martın 12-dən 17-dək keçirilən 3-cü SSRİ çempionatı Azərbaycanda təşkil olunub. Paytaxt Bakının "Dinamo" İdman Zalında 12 kişi və 12 qadın komandası gücünü yoxlayıb.
Azərbaycan Respublikası 1992-ci ildə müstəqillik əldə etdikdən sonra beynəlxalq miqyaslı yarışlarda öz milli komandası ilə çıxış etməyə başladı. 1992-ci ildə yaranan Azərbaycan Voleybol Federasiyası elə həmin ildən etibarən Beynəlxalq Voleybol Federasiyası və Avropa Voleybol Konfederasiyası, 2005-ci ildə isə Şərqi Avropa Voleybol Zonal Assosiasiyasına (EEVZA) daxil olmuşdur.
Ölkənin uğurlu voleybolçularından Alla Həsənova, Ayşən Əbdüləzimova, Faiq Qarayev, Feliks Məmmədov, Gülşən Kərimova, İnessa Qorxmaz, İnna Rıskal, Kseniya Poznyak, Nataliya Məmmədova, Natəvan Qasımova, Oksana Kiselyova, Oksana Kurt, Polina Rəhimova, Yana Matiasovska-Ağayeva, Yelena Arifova, Yelena Parxomenko, Yelena Şabovta, Yelizaveta Səmədova və Valeriya Məmmədovanı qeyd etmək olar.
Həndbol
Azərbaycanda həndbolun inkişafına ilk dəfə 1926–1928-ci illərdə cəhd edilsə də, ölkədə həndbolun yaranması və inkişafı haqqında ilk məlumat 1955-ci ilə təsadüf edir. Azərbaycanın ilk hərbi həndbol komandasının banisi V. Çernoqortsev həmin il Leninqradda təhsil aldıqdan sonra Bakıya qayıdaraq seminar təşkil edir və yeni oyun haqqında məlumat verir.
Fərdi idman növləri
Şahmat
Azərbaycanda geniş yayılmış idman növlərindən biri olan şahmat zəngin tarixi ənənələri ilə xalqımızın mədəniyyətində özünəməxsus yer tutur. 1970-ci illərindən etibarən Azərbaycanda şahmata böyük diqqət göstərilmiş, şəhər və rayonlarda şahmat məktəbləri və klubları açılmışdır. Şahmat sahəsində əldə edilən nailiyyətlər, dünya və Avropa çempionatlarında, beynəlxalq turnirlərdə qazanılan qələbələr respublikada şahmata göstərilən marağı daha da artırmışdır.
Şahmat üzrə Milli Komandaların Avropa çempionatında kişilərdən ibarət Azərbaycan milli komandası 3 qat Avropa çempionu, qadınlardan ibarət Azərbaycan milli komandası iki dəfə bürünc medal qazanıb.
Ölkənin uğurlu şahmatçılarından Abdulla Qədimbəyli, Ayan Allahverdiyeva, Aydan Höccətova, Aydın Hüseynov, Aydın Süleymanlı, Aynur Sofiyeva, Azər Mirzəyev, Elmar Məhərrəmov, Eltac Səfərli, Faiq Həsənov, Fərid Abbasov, Firuzə Vəlixanlı, Gülnar Məmmədova, Günay Məmmədzadə, Gövhər Beydullayeva, Xanım Balacayeva, Xəyalə Abdulla, İlahə Qədimova, Qədir Hüseynov, Namiq Quliyev, Nərgiz Umudova, Nərmin Kazımova, Nicat Abasov, Nicat Məmmədov, Rauf Məmmədov, Rəşad Babayev, Sərxan Quliyev, Şəhriyar Məmmədyarov, Teymur Rəcəbov, Türkan Məmmədyarova, Ülvi Bacarani, Ülviyyə Fətəliyeva, Vasif Durarbəyli, Vüqar Əsədli, Vüqar Həşimov və Zeynəb Məmmədyarovanı qeyd etmək olar.
Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında
Azərbaycan Olimpiya Hərəkatı tarixini ümumiyyətlə, şərti olaraq üç dövrə bölmək olar: Azərbaycan idmançılarının SSRİ yığma komandası tərkibində Olimpiya Oyunlarında iştirak etdiyi 1952–1988-ci illəri əhatə edən dövr, 1988–1992-ci illərdə oyunlara hazırlıq mərhələsini başa vuraraq, orada Müstəqil Dövlətlər Birliyinin yığma komandası tərkibində iştirak etdiyi dövr və Azərbaycanın müstəqil dövlət kimi Beynəlxalq Olimpiya Hərəkatına qoşulduğu 1992-ci ildən sonrakı dövr.
Azərbaycan idmançıları SSRİ yığma komandasının tərkibində Olimpiya oyunlarının doqquzunda 46 idmançı ilə çıxış edərək 10 qızıl, 11 gümüş və 7 bürünc medal qazanmışlar. Sərbəst üsulla güləşçi Rəşid Məmmədbəyovun 1952 Yay Olimpiya Oyunlarıında qazandığı gümüş medal Azərbaycan idmançılarının Olimpiya oyunlarında ilk uğuru kimi qiymətləndirilir. Sonrakı olimpiyadalarda sprinter məsafələrinə qaçan Yuri Konovalovun, müasir beşnövçü , voleybolçu İnna Rıskalın, hənbolçular Rəfiqə Şabanovanın və , qılıncoynadan İlqar Məmmədovun, futbolçu İqor Ponomaryovun və başqalarının uğurlu çıxışları Azərbaycan idmanının nüfuzunu artırdı.
1992 Yay Olimpiya Oyunlarında Azərbaycan idmanı Müstəqil Dövlətlər Birliyinin yığma komandasında cəmi 5 nəfərlə təmsil olunsa da, Azərbaycan idmançılarından ikisi — cüdoçu Nazim Hüseynov və gimnast qızıl medal alaraq, Olimpiya çempionu adına layiq görüldülər.
1992-ci ildə Milli Olimpiya Komitəsinin yaradılması ilə ölkənin Olimpiya Hərəkatında yeni bir dövr başlayır. Artıq Azərbaycan müstəqil bir dövlət kimi Beynəlxalq Olimpiya Hərəkatına qoşularaq, öz idman potensialını tam nümayiş etdirmək imkanı əldə etdi. Azərbaycan ilk dəfə olaraq 1996 Yay Olimpiya Oyunlarında 23 nəfərdən ibarət öz milli Olimpiya komandası ilə müstəqil Azərbaycan Respublikasının üçrəngli bayrağı altında çıxış etdi. 197 ölkənin iştirak etdiyi bu oyunlarda Azərbaycan 61-ci yer tutdu. Sərbəst üsulla güləşçi Namiq Abdullayevin həmin yarışlarda qazandığı gümüş medal isə müstəqil Azərbaycan Respublikası idmanının ilk yüksək nəticəsi kimi qiymətlidir.
Qış idman növləri Azərbaycanın idman həyatında yalnız kiçik bir rol oynayır, çünki Azərbaycanda qış iqlimi qış idman növləri çox tətbiq edilməsi üçün kifayət qədər soyuq deyildir. Azərbaycan Qış Olimpiya Oyunlarında 1998-ci ildən daim iştirak etsə də, heç bir medal qazanmayıb.
Əlillik idmanı
İlk dəfə olaraq Azərbaycan Milli Paralimpiya Komitəsi 1996-cı ildə Atlantada keçirilən 5-ci Yay Paralimpiya Oyunlarında cəmi iki idman növü üzrə iki idmançı ilə iştirak etmişlər. Ölkənin uğurlu paraolimpiyalı idmançılarından cüdoçular İlham Zəkiyev, Afaq Sultanova, Bayram Mustafayev, Ramil Qasımov, Kərim Sərdarov, Rövşən Səfərov, Ramin İbrahimov və Tofiq Məmmədov, atletlər Zeynəddin Bilalov, Vüqar Mehdiyev, Vladimir Zayets, Oloxan Musayev, Oleq Panyutin, Kamil Əliyev, İradə Əliyeva, Hüseyn Həsənov, atıcı Yelena Taranova və üzgüçü Natali Proninanı qeyd etmək olar.
Mühüm idman məkanları
Milli stadionlar
Ölkənin əsas milli stadionları aşağıda qeyd olunub:
- Bakı Olimpiya Stadionu (Azərbaycan milli futbol komandası, Azərbaycan Kuboku finalları, 2015 Avropa Oyunları, 2019 UEFA Avropa Liqası finalı, UEFA Avro 2020 oyunları)
- Tofiq Bəhramov adına Respublika Stadionu (FİFA U-17 Qadınlararası Dünya Çempionatı 2012, Avropa Gənclər Olimpiya Festivalı, 2015 Avropa Oyunları)
Qapalı arenalar
Azərbaycanda mühüm qapalı arenalardan Bakı Atıcılıq Mərkəzi, Bakı İdman Sarayı, Bakı Su İdmanı Sarayı, Heydər Əliyev adına İdman Arenası və Milli Gimnastika Arenasını qeyd etmək olar.Bakı Tennis Akademiyası 2009-cu il mayın 5-də istifadəyə verilib və Azərbaycanda bu tipdə inşa edilmiş ilk idman qurğusudur. 8-ci mikrorayonda yerləşən akademiyanın ümumi ərazisi 2,7 hektardır.
Velodromlar
Azərbaycanda ilk velodrom olan Bakı şəhərində velosiped treki 1980-ci ildə istifadəyə verilib. Bakı metrosunun 20 Yanvar metrostansiyası yaxınlığında yerləşən velotrek 2010-cu illərdə yenidən qurulub. Trekin beton örtüyünün perimetri 333 metr 33 santimetr olmaqla, ümumi ərazisi 13 hektardır.
Bakı Veloparkı 2015-ci il mayın 13-də istifadəyə verilib. Ümumi sahəsi 30 hektardan çox olan Veloparkın ərazisində yerləşən BMX veloparkında 2015 Avropa Oyunlarının müvafiq yarışı keçirilib. Sahəsi 28 min kvadratmetr olan BMX veloparkında yarışların keçirilməsi üçün maneəli meydança qurulub ki, onunda sahəsi 6700 kvadratmetrdir. Həm yarış iştirakçıları həm də azarkeşlər üçün hər cür şəraitin yaradıldığı veloparkda 1197 nəfərlik tamaşaçı yeri yaradılıb. Veloparkın ərazisində tikilən ikimərtəbəli ofis binasında qeydiyyat mərkəzi, iş, dopinq nəzarət, dopinq analizgötürmə otaqları, 25 yerlik iclas zalı və digər yardımçı otaqlar yaradılıb.
Motor yarışması dairələri
2016-cı ildə tikilən Bakı Şəhər Halqasında Formula 1 avtomobil yarışına aid olan Azərbaycan Qran-prisi keçirilir. Trekin ən geniş yeri 13 metrdir, ən dar hissəsi trekin İçəri Şəhər ətrafında olan bölmələrində, o cümlədən 7-ci və 8-ci döngələrdə 7.6 metr təşkil edir.
İstinadlar
- "Резкий скачок Азербайджана в глобальном спортивном рейтинге" (rus). news.day.az. 2022-11-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-11-10.
- "100 il! Azərbaycan futbolu tarixindən maraqlı faktlar". trend.az. trend.az. 2022-03-25 tarixində . İstifadə tarixi: 17 dekabr 2019.
- "World Football Elo Ratings: Azerbaijan". www.eloratings.net. www.eloratings.net. 2017-07-19 tarixində . İstifadə tarixi: 13 iyul 2016.
- Cruz, Sarah. "Football in Azerbaijan: Pride and Heritage". cushtravel.com. cushtravel.com. 2019-12-17 tarixində . İstifadə tarixi: 13 iyul 2016.
- Wright, Joe. "Tofiq Bahramov - the story of football's most famous linesman". www.goal.com. www.goal.com. 2021-10-21 tarixində . İstifadə tarixi: 13 iyul 2016.
- "Baku memorial for 1966 linesman". news.bbc.co.uk. BBC. 2022-03-25 tarixində . İstifadə tarixi: 13 iyul 2016.
- "AFFA-nın 20 İLLİK FƏALİYYƏTİNƏ "2" VERİLDİ". www.musavat.com (Azerbaijani). 19 August 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 26 June 2014.
- . lent.az. lent.az. 2019-12-17 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 dekabr 2019.
- "VOLEYBOLUN YARANMASINDAN 122 İL ÖTÜR". supersport.az. supersport.az. 2021-10-18 tarixində . İstifadə tarixi: 17 dekabr 2019.
- "Azərbaycan həndbolunun inkişaf tarixi". handball.az. handball.az. 2021-10-26 tarixində . İstifadə tarixi: 17 dekabr 2019.
- "Azerbaijan wins European Team Chess Championship 2017". jam-news.net. jam-news.net. 2019-12-16 tarixində . İstifadə tarixi: 16 dekabr 2019.
- (PDF). Bakı. 2002. 2019-12-15 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 dekabr 2019.
- "Yaqudin Azərbaycanda qış idman növlərinin inkişafı haqqında". oxu.az. oxu.az. 2022-03-25 tarixində . İstifadə tarixi: 15 dekabr 2019.
- "Komitə Haqqında". www.paralympic.az. www.paralympic.az. 2022-02-02 tarixində . İstifadə tarixi: 16 dekabr 2019.
- "Bakı Atıcılıq Mərkəzi". www.mys.gov.az. www.mys.gov.az. 2022-08-07 tarixində . İstifadə tarixi: 15 dekabr 2019.
- "Bakı Tennis Akademiyası". www.mys.gov.az. www.mys.gov.az. 2022-08-07 tarixində . İstifadə tarixi: 15 dekabr 2019.
- "Respublika Velotreki". www.mys.gov.az. www.mys.gov.az. 2022-08-07 tarixində . İstifadə tarixi: 15 dekabr 2019.
- "Velopark". www.mys.gov.az. www.mys.gov.az. 2022-08-07 tarixində . İstifadə tarixi: 15 dekabr 2019.
- "Halqa üzrə bələdçi". formulaone-west.azurewebsites.net. formulaone-west.azurewebsites.net. 2021-09-27 tarixində . İstifadə tarixi: 15 dekabr 2019.
Xarici keçidlər
- Azərbaycan Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyi
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Azerbaycanda idman Azerbaycan medeniyyetinde muhum rol oynayir 2022 ci ilde dunya olkelerinin qlobal idman reytinqinde Azerbaycan derhal 43 pille yukselerek 162 xalla 46 ci yeri tutdu Eyni zamanda Avropada Respublika 26 ci yerdedir Idman novune goreKomanda idman novleri Futbol Esas meqale Azerbaycanda futbol Azerbaycanda ilk futbol klublari 1905 ci ilde yaranib Bu komandalar esasen Bakinin iri neft senayesi sirketlerini temsil edirdiler Ilk resmi cempionat Bakida 1911 ci ilde kecirilib qalib ise Ingiltere Neft Sirketinin Britaniya Klubu komandasi olub 1912 ci ilde Baki komandasi Tbiliside Sokol komandasina qarsi ilk beynelxalq oyununu kecirib ve 4 2 hesabi ile qalib gelib 1914 cu ilde Azerbaycanda Futbol Ittifaqi yaradilmisdir Ittifaq resmi seher birinciliklerini ve diger yarislarin teskili kecirilmesini oz uzerine goturmusdur 1927 ci ilde Zaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet Respublikasinda Azerbaycan ilk yoldasliq oyununu Gurcustan ve Ermenistana qarsi kecirmisdir Azerbaycanin futbol yigmasi ozunun ilk yoldasliq oyunlarini 1929 cu ilde Tehranda Iran yigmasina qarsi kecirib ve hemin oyunlarda 4 0 4 1 ve 11 0 hesabi ile uc boyuk qelebe qazanib Azerbaycan futbolunun qizil dovru 1960 ci iller sayilir Mehz bu dovrde Azerbaycandan Anatoli Banisevski ve Elekber Memmedov kimi futbolcular cixmis futbol hakimi Tofiq Behramov ise 1966 ci ilde Ingilterede kecirilen dunya cempionatinin finalinda Ingiltere komandasinin lehine verdiyi obyektiv qerar Uembli stadionuna toplasmis 98000 tamasacinin yaddasina hekk olmus ve dunya futbol tarixine qizil herflerle yazilmisdi SSRI milli futbol komandasinin terkibinde cixis eden diger futbolculardan Kazbek Tuayev Nikolay Smolnikov Vitali Sevcenko ve Iqor Ponomaryovu qeyd etmek olar Azerbaycan SSRI nin terkibinden cixmasindan sonra 1992 ci ilde olkede Azerbaycan Futbol Federasiyalari Assosiasiyasi AFFA yaranmisdir AFFA 1994 cu ilde UEFA ve FIFA ya qebul edildi Hemin andan futbol uzre Azerbaycan milli futbol komandasi 1996 ci il Avropa cempionatinin secme oyunlarinda istirak etmeye baslayib Olkenin ugurlu futbolcularindan Asim Xudiyev Aslan Kerimov Bedavi Huseynov Branimir Subasic Dimitri Nezerov Elbrus Abbasov Elvin Memmedov Elvin Yunuszade Emin Agayev Efran Ismayilov Isgender Cavadov Ferrux Ismayilov Kamran Agayev Qara Qarayev Qurban Qurbanov Mahir Emreli Mahir Sukurov Mahmud Qurbanov Maksim Medvedev Masalla Ehmedov Nazim Suleymanov Rahid Emirquliyev Ramil Seydayev Rauf Eliyev Resad Sadiqov Resid Ozbeyov Ricard Almeyda Rufet Dadasov Sergey Kramarenko Semed Qurbanov Semedaga Sixlarov Terlan Ehmedov Vaqif Cavadov Veli Qasimov Vidadi Rzayev Vuqar Nadirov ve Zaur Tagizadeni qeyd etmek olar Voleybol Esas meqale Azerbaycanda voleybol Azerbaycanda voleybolun yaranmasi 1926 ci ile tesaduf edir Moskvanin Inqilab ve Kamera teatrlarinin artistleri 1926 ci ilde Bakida ilk voleybol oyununu keciribler Hemin il de Azerbaycan voleybolunun yaranma tarixi kimi qebul edilir Ilk voleybol bolmesini ise beden terbiyesi telimatcisi Nikolay Arunovun rehberliyi altinda demiryol iscileri yaradib Sonradan neftciler ve telebeler de onlara qosulublar Bu yolla da Qornyak Dinamo Kommunalnik kimi komandalar formalasmaga baslayib 1932 ci ilde ise ilk Baki cempionati teskil olunub ve hemin yarisin en guclusu adini demiryolcular qazaniblar 1935 ci il martin 12 den 17 dek kecirilen 3 cu SSRI cempionati Azerbaycanda teskil olunub Paytaxt Bakinin Dinamo Idman Zalinda 12 kisi ve 12 qadin komandasi gucunu yoxlayib Azerbaycan Respublikasi 1992 ci ilde musteqillik elde etdikden sonra beynelxalq miqyasli yarislarda oz milli komandasi ile cixis etmeye basladi 1992 ci ilde yaranan Azerbaycan Voleybol Federasiyasi ele hemin ilden etibaren Beynelxalq Voleybol Federasiyasi ve Avropa Voleybol Konfederasiyasi 2005 ci ilde ise Serqi Avropa Voleybol Zonal Assosiasiyasina EEVZA daxil olmusdur Olkenin ugurlu voleybolcularindan Alla Hesenova Aysen Ebdulezimova Faiq Qarayev Feliks Memmedov Gulsen Kerimova Inessa Qorxmaz Inna Riskal Kseniya Poznyak Nataliya Memmedova Natevan Qasimova Oksana Kiselyova Oksana Kurt Polina Rehimova Yana Matiasovska Agayeva Yelena Arifova Yelena Parxomenko Yelena Sabovta Yelizaveta Semedova ve Valeriya Memmedovani qeyd etmek olar Hendbol Esas meqale Azerbaycanda hendbol Azerbaycanda hendbolun inkisafina ilk defe 1926 1928 ci illerde cehd edilse de olkede hendbolun yaranmasi ve inkisafi haqqinda ilk melumat 1955 ci ile tesaduf edir Azerbaycanin ilk herbi hendbol komandasinin banisi V Cernoqortsev hemin il Leninqradda tehsil aldiqdan sonra Bakiya qayidaraq seminar teskil edir ve yeni oyun haqqinda melumat verir Ferdi idman novleri Sahmat Esas meqale Azerbaycanda sahmat Azerbaycanda genis yayilmis idman novlerinden biri olan sahmat zengin tarixi eneneleri ile xalqimizin medeniyyetinde ozunemexsus yer tutur 1970 ci illerinden etibaren Azerbaycanda sahmata boyuk diqqet gosterilmis seher ve rayonlarda sahmat mektebleri ve klublari acilmisdir Sahmat sahesinde elde edilen nailiyyetler dunya ve Avropa cempionatlarinda beynelxalq turnirlerde qazanilan qelebeler respublikada sahmata gosterilen maragi daha da artirmisdir Sahmat uzre Milli Komandalarin Avropa cempionatinda kisilerden ibaret Azerbaycan milli komandasi 3 qat Avropa cempionu qadinlardan ibaret Azerbaycan milli komandasi iki defe burunc medal qazanib Olkenin ugurlu sahmatcilarindan Abdulla Qedimbeyli Ayan Allahverdiyeva Aydan Hoccetova Aydin Huseynov Aydin Suleymanli Aynur Sofiyeva Azer Mirzeyev Elmar Meherremov Eltac Seferli Faiq Hesenov Ferid Abbasov Firuze Velixanli Gulnar Memmedova Gunay Memmedzade Govher Beydullayeva Xanim Balacayeva Xeyale Abdulla Ilahe Qedimova Qedir Huseynov Namiq Quliyev Nergiz Umudova Nermin Kazimova Nicat Abasov Nicat Memmedov Rauf Memmedov Resad Babayev Serxan Quliyev Sehriyar Memmedyarov Teymur Recebov Turkan Memmedyarova Ulvi Bacarani Ulviyye Feteliyeva Vasif Durarbeyli Vuqar Esedli Vuqar Hesimov ve Zeyneb Memmedyarovani qeyd etmek olar Azerbaycan Olimpiya Oyunlarinda Esas meqale Azerbaycan Olimpiya Oyunlarinda Azerbaycan Olimpiya Herekati tarixini umumiyyetle serti olaraq uc dovre bolmek olar Azerbaycan idmancilarinin SSRI yigma komandasi terkibinde Olimpiya Oyunlarinda istirak etdiyi 1952 1988 ci illeri ehate eden dovr 1988 1992 ci illerde oyunlara hazirliq merhelesini basa vuraraq orada Musteqil Dovletler Birliyinin yigma komandasi terkibinde istirak etdiyi dovr ve Azerbaycanin musteqil dovlet kimi Beynelxalq Olimpiya Herekatina qosuldugu 1992 ci ilden sonraki dovr Azerbaycan idmancilari SSRI yigma komandasinin terkibinde Olimpiya oyunlarinin doqquzunda 46 idmanci ile cixis ederek 10 qizil 11 gumus ve 7 burunc medal qazanmislar Serbest usulla gulesci Resid Memmedbeyovun 1952 Yay Olimpiya Oyunlariinda qazandigi gumus medal Azerbaycan idmancilarinin Olimpiya oyunlarinda ilk uguru kimi qiymetlendirilir Sonraki olimpiyadalarda sprinter mesafelerine qacan Yuri Konovalovun muasir besnovcu voleybolcu Inna Riskalin henbolcular Refiqe Sabanovanin ve qilincoynadan Ilqar Memmedovun futbolcu Iqor Ponomaryovun ve basqalarinin ugurlu cixislari Azerbaycan idmaninin nufuzunu artirdi 1992 Yay Olimpiya Oyunlarinda Azerbaycan idmani Musteqil Dovletler Birliyinin yigma komandasinda cemi 5 neferle temsil olunsa da Azerbaycan idmancilarindan ikisi cudocu Nazim Huseynov ve gimnast qizil medal alaraq Olimpiya cempionu adina layiq gorulduler 1992 ci ilde Milli Olimpiya Komitesinin yaradilmasi ile olkenin Olimpiya Herekatinda yeni bir dovr baslayir Artiq Azerbaycan musteqil bir dovlet kimi Beynelxalq Olimpiya Herekatina qosularaq oz idman potensialini tam numayis etdirmek imkani elde etdi Azerbaycan ilk defe olaraq 1996 Yay Olimpiya Oyunlarinda 23 neferden ibaret oz milli Olimpiya komandasi ile musteqil Azerbaycan Respublikasinin ucrengli bayragi altinda cixis etdi 197 olkenin istirak etdiyi bu oyunlarda Azerbaycan 61 ci yer tutdu Serbest usulla gulesci Namiq Abdullayevin hemin yarislarda qazandigi gumus medal ise musteqil Azerbaycan Respublikasi idmaninin ilk yuksek neticesi kimi qiymetlidir Qis idman novleri Azerbaycanin idman heyatinda yalniz kicik bir rol oynayir cunki Azerbaycanda qis iqlimi qis idman novleri cox tetbiq edilmesi ucun kifayet qeder soyuq deyildir Azerbaycan Qis Olimpiya Oyunlarinda 1998 ci ilden daim istirak etse de hec bir medal qazanmayib Elillik idmaniEsas meqale Azerbaycan Paralimpiya OyunlarindaOloxan Musayev qizil medal qazanib Ilk defe olaraq Azerbaycan Milli Paralimpiya Komitesi 1996 ci ilde Atlantada kecirilen 5 ci Yay Paralimpiya Oyunlarinda cemi iki idman novu uzre iki idmanci ile istirak etmisler Olkenin ugurlu paraolimpiyali idmancilarindan cudocular Ilham Zekiyev Afaq Sultanova Bayram Mustafayev Ramil Qasimov Kerim Serdarov Rovsen Seferov Ramin Ibrahimov ve Tofiq Memmedov atletler Zeyneddin Bilalov Vuqar Mehdiyev Vladimir Zayets Oloxan Musayev Oleq Panyutin Kamil Eliyev Irade Eliyeva Huseyn Hesenov atici Yelena Taranova ve uzgucu Natali Proninani qeyd etmek olar Muhum idman mekanlariMilli stadionlar Olkenin esas milli stadionlari asagida qeyd olunub Baki Olimpiya Stadionu Azerbaycan milli futbol komandasi Azerbaycan Kuboku finallari 2015 Avropa Oyunlari 2019 UEFA Avropa Liqasi finali UEFA Avro 2020 oyunlari Tofiq Behramov adina Respublika Stadionu FIFA U 17 Qadinlararasi Dunya Cempionati 2012 Avropa Gencler Olimpiya Festivali 2015 Avropa Oyunlari Qapali arenalar Azerbaycanda muhum qapali arenalardan Baki Aticiliq Merkezi Baki Idman Sarayi Baki Su Idmani Sarayi Heyder Eliyev adina Idman Arenasi ve Milli Gimnastika Arenasini qeyd etmek olar Baki Tennis Akademiyasi 2009 cu il mayin 5 de istifadeye verilib ve Azerbaycanda bu tipde insa edilmis ilk idman qurgusudur 8 ci mikrorayonda yerlesen akademiyanin umumi erazisi 2 7 hektardir Velodromlar Azerbaycanda ilk velodrom olan Baki seherinde velosiped treki 1980 ci ilde istifadeye verilib Baki metrosunun 20 Yanvar metrostansiyasi yaxinliginda yerlesen velotrek 2010 cu illerde yeniden qurulub Trekin beton ortuyunun perimetri 333 metr 33 santimetr olmaqla umumi erazisi 13 hektardir Baki Veloparki 2015 ci il mayin 13 de istifadeye verilib Umumi sahesi 30 hektardan cox olan Veloparkin erazisinde yerlesen BMX veloparkinda 2015 Avropa Oyunlarinin muvafiq yarisi kecirilib Sahesi 28 min kvadratmetr olan BMX veloparkinda yarislarin kecirilmesi ucun maneeli meydanca qurulub ki onunda sahesi 6700 kvadratmetrdir Hem yaris istirakcilari hem de azarkesler ucun her cur seraitin yaradildigi veloparkda 1197 neferlik tamasaci yeri yaradilib Veloparkin erazisinde tikilen ikimertebeli ofis binasinda qeydiyyat merkezi is dopinq nezaret dopinq analizgoturme otaqlari 25 yerlik iclas zali ve diger yardimci otaqlar yaradilib Motor yarismasi daireleri 2016 ci ilde tikilen Baki Seher Halqasinda Formula 1 avtomobil yarisina aid olan Azerbaycan Qran prisi kecirilir Trekin en genis yeri 13 metrdir en dar hissesi trekin Iceri Seher etrafinda olan bolmelerinde o cumleden 7 ci ve 8 ci dongelerde 7 6 metr teskil edir Istinadlar Rezkij skachok Azerbajdzhana v globalnom sportivnom rejtinge rus news day az 2022 11 10 tarixinde Istifade tarixi 2022 11 10 100 il Azerbaycan futbolu tarixinden maraqli faktlar trend az trend az 2022 03 25 tarixinde Istifade tarixi 17 dekabr 2019 World Football Elo Ratings Azerbaijan www eloratings net www eloratings net 2017 07 19 tarixinde Istifade tarixi 13 iyul 2016 Cruz Sarah Football in Azerbaijan Pride and Heritage cushtravel com cushtravel com 2019 12 17 tarixinde Istifade tarixi 13 iyul 2016 Wright Joe Tofiq Bahramov the story of football s most famous linesman www goal com www goal com 2021 10 21 tarixinde Istifade tarixi 13 iyul 2016 Baku memorial for 1966 linesman news bbc co uk BBC 2022 03 25 tarixinde Istifade tarixi 13 iyul 2016 AFFA nin 20 ILLIK FEALIYYETINE 2 VERILDI www musavat com Azerbaijani 19 August 2014 tarixinde Istifade tarixi 26 June 2014 lent az lent az 2019 12 17 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 17 dekabr 2019 VOLEYBOLUN YARANMASINDAN 122 IL OTUR supersport az supersport az 2021 10 18 tarixinde Istifade tarixi 17 dekabr 2019 Azerbaycan hendbolunun inkisaf tarixi handball az handball az 2021 10 26 tarixinde Istifade tarixi 17 dekabr 2019 Azerbaijan wins European Team Chess Championship 2017 jam news net jam news net 2019 12 16 tarixinde Istifade tarixi 16 dekabr 2019 PDF Baki 2002 2019 12 15 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 dekabr 2019 Yaqudin Azerbaycanda qis idman novlerinin inkisafi haqqinda oxu az oxu az 2022 03 25 tarixinde Istifade tarixi 15 dekabr 2019 Komite Haqqinda www paralympic az www paralympic az 2022 02 02 tarixinde Istifade tarixi 16 dekabr 2019 Baki Aticiliq Merkezi www mys gov az www mys gov az 2022 08 07 tarixinde Istifade tarixi 15 dekabr 2019 Baki Tennis Akademiyasi www mys gov az www mys gov az 2022 08 07 tarixinde Istifade tarixi 15 dekabr 2019 Respublika Velotreki www mys gov az www mys gov az 2022 08 07 tarixinde Istifade tarixi 15 dekabr 2019 Velopark www mys gov az www mys gov az 2022 08 07 tarixinde Istifade tarixi 15 dekabr 2019 Halqa uzre beledci formulaone west azurewebsites net formulaone west azurewebsites net 2021 09 27 tarixinde Istifade tarixi 15 dekabr 2019 Xarici kecidlerAzerbaycan Respublikasi Gencler ve Idman Nazirliyi