Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu səhifədə iş davam etməkdədir. |
Azərbaycan kamança ifaçılıq sənəti (rus. Азербайджанское искусство игры на кеманче) — Azərbaycanda simli musiqi aləti kamançada musiqi ifa etmə sənəti.
Azərbaycanda kamança aləti klassik və xalq musiqisinin əsas elementlərindən biri hesab olunur, bir çox ictimai və mədəni tədbirlərdə ifa olunur. Müasir musiqiçilər əsasən at tükündən hazırlanmış gövdə və yaydan ibarət dörd simli kamançadan istifadə edirlər. Musiqiçilər kamançanı həm fərdi, həm də orkestr tərkibində, ansambllarda: tar, dəf və qoşanağara ilə birlikdə ifa edirlər. Kamança Azərbaycanın musiqi mədəniyyətinin tərkib hissəsidir və onu ifa edən sənətkarlar öz sənətlərini yaşadıqları icmaların qeyri-maddi mədəni irsinin mühüm hissəsi kimi qəbul edirlər.
Üç musiqiçidən ibarət trio tərəfindən Azərbaycan muğamının ifasında kamança əvəzolunmazdır. Bu trio kamança ifaçısı, tarzən və dəf ifa edən xanəndədən ibarətdir. Kamança ifaçıları öz musiqilərində mifologiyadan tutmuş qnostik və komik mövzulara qədər müxtəlif mövzuları dinləyicilərə çatdırırlar. Bu gün kamança çalmaq və bu aləti hazırlamaq bilikləri həm ailələrdə, həm də dövlət musiqi müəssisələrində, məktəblərdə təbliğ edilir. Azərbaycan cəmiyyətinin bütün təbəqələrində musiqinin mədəni kimliyin təbliğindəki rolu haqqında biliklər nəsildən-nəslə ötürülür. Azərbaycanın bəzi bölgələrində kamança fərqli: Şuşa və Şərurda vızqan, Cəbrayıl və Şəkidə mizqan, Tovuzda mizqon, Qubada miskan adlanır.
2017-ci ilin dekabr ayının 7-də Koreya Respublikasının Jeju adasında keçirilən UNESCO-nun Qeyri-Maddi Mədəni İrsin Qorunması üzrə Hökumətlərarası Komitəsinin 12-ci sessiyasında Azərbaycan Respublikasının və İran İslam Respublikasının birgə təqdim etdiyi "Kamança simli musiqi alətinin hazırlanması və ifaçılıq sənəti" UNESCO-nun Qeyri-Maddi Mədəni İrs üzrə Reprezentativ Siyahısına daxil edilib.
Azərbaycan kamançasının quruluşu
Kürəşəkilli çanaqdan, dairəvi qol, "aşıq"lar adlanan kəllə hissədən və "şiş" adlanan dəmir mildən ibarətdir.Çanaq hissəsi sferik formaya malikdir, mərkəzə doğru bir az daralır. Alətin ümumi uzunluğu təxminən 700-800 mm-dir.
 |  | |
XIX əsrə aid beş simli kamança (solda) və Azərbaycan bəstəkarı Zülfüqar Hacıbəyova məxsus üç simli kamança (sağda). Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi | ||
Çanağın açıq hissəsinin diametri 100-110 mm, çevrəsinin diametri 660 mm, dərinliyi isə 165 mm-dir. Musiqişünas Səadət Abdullayevanın fikrinə görə, gövdəsi daha dərin, lakin diametri daha kiçik olan kamançada ifa olunan musiqi daha yaxşı səslənir..
Kamançanın boynu 450 mm uzunluğa qədər düz səthə malikdir və aşağıya doğru daralır.
Azərbaycan kamançasının hazırlanması
Materiallar
Alətin gövdə (çanaq) hissəsi üçün diametri 250 mm olan ərik, tut və ya qoz ağacından barel seçilir. Kopus hissəsi üçün balqabaq və ya kokos ağacından istifadə etmək nadirəndir.
Texnologiya
Azərbaycan sənətkarları 4 növdə: konsert (böyük), orkestr (orta), tələbə və suvenir kamançalar istehsal edirlər.
Kamançanın çanağının daxili və xarici tərəfləri ənənəvi olaraq bir barmaq qalınlığında kürə şəklində oyulur. Bundan sonra, üstü otla örtülərək, 10-15 il kölgədə qurudulur. Sonra çanağın divarı 5 mm qalınlığında planlanır və xarici tərəfi hamarlaşdırılır, daha sonra isə çanaq torna dəzgahında itilənir. Bəzi kamançaların çanaq hissəsi ayrı-ayrı taxta seqmentlərdən hazırlanır.
İnkişaf tarixi
Kəmança bütün Azərbaycanda geniş istifadə olunan çalğı alətidir. Ən qədim kamançalar tək simli olub. Orta əsrlərdə indiki Azərbaycan ərazisində məşhur kamança ifaçıları olub, hətta gözəl ifa etdikləri alətin adını da özlərinə təxəllüsü kimi seçiblər.
XVII əsrdə üç simli kamança geniş yayılmışdı. XIX əsrin əvvəllərində kamança Azərbaycan musiqiçisi Mirzə Sadığın Şuşada təşkil etdiyi genişləndirilmiş ansamblın tərkibinə daxil edilmişdi. Ansamblın tərkibində kamançadan başqa tar, zurna, balaban, ney və qoşanağara da var idi. Ansamblı iki rəqqas müşayiət edib.
İcra texnikası
Qalereya
- Poçt marka və əsginaslarında kamança
-
Azərbaycanın poçt markası, 2004 -
Azərbaycanın poçt markası, 2014 -
Azərbaycanın 1 manatlıq əsginasındakı kamança
İstinadlar
- "Art of crafting and playing with Kamantcheh/Kamancha, a bowed string musical instrument" (ingilis). Официальный сайт . 2017. 2019-11-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-25.
- Вызго-Иванова, 1974
- Абдуллаева, 2000
- "Kamança simli musiqi alətinin hazırlanması və ifaçılıq sənəti" (az.). https://unesco.preslib.az/. 2020-10-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-09-13.
- Рахматов, 1980
Ədəbiyyat
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu sehifede is davam etmekdedir Mudaxile etmeye telesmeyin Eger komek etmek isteyirsinizse ya da sehife yarimciq qalibsa sehifeni yaradan istifadeci ile elaqe qura bilersiniz Sehifenin tarixcesinde sehife uzerinde islemis istifadecilerin adlarini gore bilersiniz Redaktelerinizi menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin Bu meqale sonuncu defe 1 saniye evvel Xayala Mammadli muzakire tohfeler terefinden redakte olunub Yenile Azerbaycan kamanca ifaciliq seneti rus Azerbajdzhanskoe iskusstvo igry na kemanche Azerbaycanda simli musiqi aleti kamancada musiqi ifa etme seneti Azerbaycanli kamanca ifacisi Elsen Mansurov Azerbaycanda kamanca aleti klassik ve xalq musiqisinin esas elementlerinden biri hesab olunur bir cox ictimai ve medeni tedbirlerde ifa olunur Muasir musiqiciler esasen at tukunden hazirlanmis govde ve yaydan ibaret dord simli kamancadan istifade edirler Musiqiciler kamancani hem ferdi hem de orkestr terkibinde ansambllarda tar def ve qosanagara ile birlikde ifa edirler Kamanca Azerbaycanin musiqi medeniyyetinin terkib hissesidir ve onu ifa eden senetkarlar oz senetlerini yasadiqlari icmalarin qeyri maddi medeni irsinin muhum hissesi kimi qebul edirler Uc musiqiciden ibaret trio terefinden Azerbaycan mugaminin ifasinda kamanca evezolunmazdir Bu trio kamanca ifacisi tarzen ve def ifa eden xanendeden ibaretdir Kamanca ifacilari oz musiqilerinde mifologiyadan tutmus qnostik ve komik movzulara qeder muxtelif movzulari dinleyicilere catdirirlar Bu gun kamanca calmaq ve bu aleti hazirlamaq bilikleri hem ailelerde hem de dovlet musiqi muessiselerinde mekteblerde teblig edilir Azerbaycan cemiyyetinin butun tebeqelerinde musiqinin medeni kimliyin tebligindeki rolu haqqinda bilikler nesilden nesle oturulur Azerbaycanin bezi bolgelerinde kamanca ferqli Susa ve Serurda vizqan Cebrayil ve Sekide mizqan Tovuzda mizqon Qubada miskan adlanir 2017 ci ilin dekabr ayinin 7 de Koreya Respublikasinin Jeju adasinda kecirilen UNESCO nun Qeyri Maddi Medeni Irsin Qorunmasi uzre Hokumetlerarasi Komitesinin 12 ci sessiyasinda Azerbaycan Respublikasinin ve Iran Islam Respublikasinin birge teqdim etdiyi Kamanca simli musiqi aletinin hazirlanmasi ve ifaciliq seneti UNESCO nun Qeyri Maddi Medeni Irs uzre Reprezentativ Siyahisina daxil edilib Azerbaycan kamancasinin qurulusuKuresekilli canaqdan dairevi qol asiq lar adlanan kelle hisseden ve sis adlanan demir milden ibaretdir Canaq hissesi sferik formaya malikdir merkeze dogru bir az daralir Aletin umumi uzunlugu texminen 700 800 mm dir XIX esre aid bes simli kamanca solda ve Azerbaycan bestekari Zulfuqar Hacibeyova mexsus uc simli kamanca sagda Milli Azerbaycan Tarixi Muzeyi Canagin aciq hissesinin diametri 100 110 mm cevresinin diametri 660 mm derinliyi ise 165 mm dir Musiqisunas Seadet Abdullayevanin fikrine gore govdesi daha derin lakin diametri daha kicik olan kamancada ifa olunan musiqi daha yaxsi seslenir Kamancanin boynu 450 mm uzunluga qeder duz sethe malikdir ve asagiya dogru daralir Azerbaycan kamancasinin hazirlanmasiMateriallar Konyak seheri muzeyinde Azerbaycan incesenetine ve senetkarligina hesr olunmus sergiden Aletin govde canaq hissesi ucun diametri 250 mm olan erik tut ve ya qoz agacindan barel secilir Kopus hissesi ucun balqabaq ve ya kokos agacindan istifade etmek nadirendir Texnologiya Azerbaycan senetkarlari 4 novde konsert boyuk orkestr orta telebe ve suvenir kamancalar istehsal edirler Kamancanin canaginin daxili ve xarici terefleri enenevi olaraq bir barmaq qalinliginda kure seklinde oyulur Bundan sonra ustu otla ortulerek 10 15 il kolgede qurudulur Sonra canagin divari 5 mm qalinliginda planlanir ve xarici terefi hamarlasdirilir daha sonra ise canaq torna dezgahinda itilenir Bezi kamancalarin canaq hissesi ayri ayri taxta seqmentlerden hazirlanir Inkisaf tarixiTarzen Sadiqcanin ansambli sagdan sola kamancada Bagdagul Ata oglu Sadiqcan xanende Bulbulcan nagarada Huseynbala defde Vaso Kikialisvili Tiflis 1878 Kemanca butun Azerbaycanda genis istifade olunan calgi aletidir En qedim kamancalar tek simli olub Orta esrlerde indiki Azerbaycan erazisinde meshur kamanca ifacilari olub hetta gozel ifa etdikleri aletin adini da ozlerine texellusu kimi secibler XVII esrde uc simli kamanca genis yayilmisdi XIX esrin evvellerinde kamanca Azerbaycan musiqicisi Mirze Sadigin Susada teskil etdiyi genislendirilmis ansamblin terkibine daxil edilmisdi Ansamblin terkibinde kamancadan basqa tar zurna balaban ney ve qosanagara da var idi Ansambli iki reqqas musayiet edib Icra texnikasiQalereyaPoct marka ve esginaslarinda kamanca Azerbaycanin poct markasi 2004 Azerbaycanin poct markasi 2014 Azerbaycanin 1 manatliq esginasindaki kamancaIstinadlar Art of crafting and playing with Kamantcheh Kamancha a bowed string musical instrument ingilis Oficialnyj sajt 2017 2019 11 21 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2023 03 25 Vyzgo Ivanova 1974 Abdullaeva 2000 Kamanca simli musiqi aletinin hazirlanmasi ve ifaciliq seneti az https unesco preslib az 2020 10 09 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 09 13 Rahmatov 1980Edebiyyat