Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Avstriya məktəbi (eyni zamanda psixoloji məktəb, Vyana məktəbi) — bazar qiymət mexanizminin özünü təşkil edən gücünün rolunu vurğulayaraq, marjinalizm çərçivəsində iqtisadi nəzəriyyənin bir istiqamətidir.
Bu yanaşma, insan davranışının mürəkkəbliyi və bazarların davamlı dəyişən təbiəti iqtisadiyyatda riyazi modelləşdirməni son dərəcə çətinləşdirir (mümkün deyilsə). Bu vəziyyətdə, iqtisadi siyasət sahəsində sərbəst iqtisadiyyat (laissez-faire), iqtisadi liberalizm və libertarizm prinsipləri əsasdır. Avstriya məktəbinin ardıcılları bazar iştirakçıları (iqtisadi subyektlər) tərəfindən bağlanmış müqavilələrin azadlığının qorunması və əməliyyatlara müdaxilə edilməməsini (xüsusilə dövlət tərəfindən) müdafiə edirlər.
Doktrina
Avstriya məktəbinin xüsusiyyətləri :
- riyazi tədqiqat metodlarının istifadəsindən imtina;
- subyektivlik məktəbin demək olar ki, bütün nümayəndələrinin xarakterik bir xüsusiyyəti kimi;
- istehlakçı davranışının psixoloji xüsusiyyətlərinin öyrənilməsinə vurğu;
- makroiqtisadi problemlər öyrənilərkən kapitalın quruluşuna və sonuncusunun müvəqqəti dəyişkənliyinə vurğu.
Avstriyalı iqtisadçılar, insan fəaliyyətinin fərdlər nöqteyi-nəzərindən təhlili kimi xarakterizə etdikləri metodoloji fərdiliyə sadiq qalırlar. Avstriya məktəbinin iqtisadçıları, mənalı bir iqtisadi nəzəriyyə qurmağın yeganə yolunu insan fəaliyyətinin əsas prinsiplərindən məntiqi olaraq çıxarmaq olduğunu iddia edərək belə bir metodu praksiologiya adlandırdılar. Bundan əlavə, təbii təcrübələrdən tez-tez iqtisadi axının davamçıları tərəfindən istifadə olunsa da, "avstriyalılar" iqtisadi modellərin eksperimental sınağının demək olar ki, mümkün olmadığını göstərirlər, çünki insanların normal iqtisadi fəaliyyəti — iqtisadi tədqiqat mövzusu süni şəraitdə təkrarlana bilməz.
Əsas nümayəndələr
- birinci nəsil — Karl Menger (1840−1921) (banis), (1845—1924), və digərləri.
- ikinci nəsil — Oygen fon Bem-Baverk (1851−1914), Fridrix fon Vizer (1851−1926), [de] (1858−1917), (1845−1927);
- üçüncü nəsil — Lüdviq fon Mizes (1881−1973), (1889−1938), X. Mayer (1879−1955), (1891−1942), Leo İlli (d. Zenfeld) (1888−1952), (1886−1949), (1863−1949);
- dördüncü nəsil — Fridrix fon Hayek (1899−1992), Oskar Morqenştern (1902−1977), (1902−1983), (1902−1985), (1900−1995), (1894−1993), (1901−1975), (1895−1949);
- beşinci nəsil — Mürrey Rotbard (1926−1995), (d. 1930), (1906−1990), (1903−1992);
- altıncı nəsil — (d. 1949), (d. 1966), (d. 1956), Kris Koyne (Chris Coyne), Stiven Horvitz (Steven Horwitz, d. 1964), , Frederik Sote (Frederic Sautet), (d. 1944) və digərləri.
Görüşləri ilə müəyyən dərəcədə əlaqəli, ancaq Avstriya məktəbinin alimləri ilə tamamilə əlaqəli olmayan məşhur iqtisadçılar Yozef Şumpeter (1883−1950), Con Beyts Klark (1847−1938) və (d. 1964).
İnkişaf tarixi
Avstriya məktəbi, adını Karl Menger, Oygen fon Bem-Baverk və Lüdviq fon Mizes daxil olmaqla qurucuları və erkən tərəfdarlarının köklərindən götürür. XX əsrin görkəmli Avstriya iqtisadçıları arasında Henri Hazlitt, Mürrey Rotbard və Nobel mükafatı laureatı Fridrix fon Hayek də var.
Klassik iqtisadi nəzəriyyə, əməyin dəyəri onun istehsalına sərf olunan əmək miqdarı ilə təyin olunduğu əsaslanırdı (ing. Labor theory of value). Ancaq XIX əsrin sonunda iqtisadçıların diqqəti marjinal fayda nəzəriyyəsinə yönəldi. Avstriya məktəbi 1870-ci illərdəki marginal inqilabın üç mənbəyindən biri idi və əsas töhfə iqtisadiyyata subyektivist yanaşma idi. 1871-ci ildə nəşr olunan Karl Mengerin İqtisadiyyatın əsasları (ing. Principles of Economics) kitabı bu istiqamətin inkişafı üçün katalizator olmuşdur. Menger ətrafında geniş marjinalizm meyli çərçivəsində "Psixoloji Məktəbi", "Vyana Məktəbi" və ya "Avstriya Məktəbi" adlanan daha dar bir məktəb formalaşdı. Bundan sonra Torştayn Veblen, İqtisadi Elmin Öncül Konsepsiyaları (1900) adlı əsərində Alfred Marşallın ardıcıllarının obyektivist ənənəsindəki marjinalizmi dəyər üçün subyektivist yanaşma olduğunu iddia edən Avstriya məktəbinin marjinalizmindən ayırmaq üçün "neoklasik iqtisadiyyat" terminini xüsusi olaraq təqdim etdi.
Avstriya məktəbi, XX əsrin birinci yarısında iqtisadi düşüncənin təsirli bir qolu olaraq qaldı və bir müddət iqtisadi məkanın ayrılmaz hissəsi kimi qəbul edildi. İqtisadi düşüncənin inkişafına verdiyi töhfə neoklassik dəyər nəzəriyyəsini (ing. subjective theory of value, subyektiv dəyər nəzəriyyəsi daxil olmaqla), həmçinin iqtisadi hesablama problemini və iqtisadiyyatda mərkəzi planlaşdırmanın mümkünsüzlüyünü dərk edir.
İstinadlar
- Автономов В. С. Австрийская школа и её представители. 2008-01-24 at the Wayback Machine − В кн.: Австрийская школа в политической экономии: К. Менгер, Е. Бём-Баверк, Ф. Визер: Пер. с нем. / Предисл., коммент., сост. В. С. Автономова. − М.: , 1992. − (Экон. наследие.)
- Хайек, Фридрих Судьбы либерализма. Глава 1. Австрийская школа теоретической экономики // Московский Либертариум. Библиотечка Либертариума 2009-03-22 at the Wayback Machine.
- Клейн П. Введение // Хайек Ф. Судьбы либерализма в XX веке. — М.: , ; Челябинск: , 2009. — С. 11. Этот сборник является переводом IV тома из Собрания сочинений Хайека «The Fortunes of Liberalism: Essays on Austrian Economics and the Ideal of Freedom» (edited by Peter G. Klein. — Chicago: The University of Chicago Press, 1992. — 287 p.).
- Хайек Ф. Йозеф Шумпетер (1883−1950) // Хайек Ф. Указ.соч., с. 195. Чуть ниже Ф. Хайек указывает, что первая [немецкоязычная] книга была написана в менгеровской традиции, однако взгляды Й. Шумпетера в дальнейшем кардинально изменились («были отброшены») и книга так и не была переведена на английский язык.
- Хайек Ф. Джон Бейтс Кларк (1847−1938) // Хайек Ф. Указ.соч., с. 51.
Ədəbiyyat
Məktəb nümayəndələrinin əsas işləri
- К. Менгер. Основания политической экономии. В кн.: Австрийская школа в политической экономии: К. Менгер, Е. Бём-Баверк, Ф. Визер: Пер. с нем. / Предисл., коммент., сост. В. С. Автономова. − М.: , 1992. − (Экон. наследие.) − .
- Визер Ф. Теория общественного хозяйства (избр. гл.) − В кн.: Австрийская школа в политической экономии: К. Менгер, Е. Бём-Баверк, Ф. Визер: Пер. с нем. / Предисл., коммент., сост. В. С. Автономова. − М.: Экономика, 1992. − (Экон. наследие.) − .
- Мизес Л. Либерализм в классической традиции. − М.: ; Экономика, 2001. − 239 с.
- Мизес Л. Социализм. − М.: «Catallaxy», 1994.
- Мизес Л. Теория и история: Интерпретация социально-экономической эволюции. − М.: Юнити-Дана, 2001. − 295 с.
- Мизес Л. Человеческая деятельность: Трактат по экономической теории / 2-е испр. изд. — Челябинск: , 2005. − 878 с − .
- Хайек Ф. Индивидуализм и экономический порядок. − М.: Изограф, 2000. − 256 с.
Avstriya məktəbi haqqında əsərlər
- // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
- Автономов, Владимир Сергеевич Австрийская школа и её представители. − В кн.: Австрийская школа в политической экономии: К. Менгер, Е. Бём-Баверк, Ф. Визер: Пер. с нем. / Предисл., коммент., сост. В. С. Автономова. − М.: Экономика, 1992. − (Экон. наследие.) − .
- Антонович Ю. Н. Австрийская теория капитала и капитальных благ // Посткризисный мир: глобализация, многополярность, модернизация, институты: материалы Международной научно-практической конференции (Ростов-на-Дону, 20-22 мая 2010 г.): в 3 т. Т. 1 / Под ред. А. Ю. Архипова, Ю. М. Осипова, В. А. Алешина, В. Н. Овчинникова.- М.: Вузовская книга, 2010. — С. 87-98. — ISBN 978-5-9502-0573-6.
- Блауг М. Австрийская теория капитала и процента // Экономическая мысль в ретроспективе. М.: Дело (издательство). 1994 [Economic Theory in Retrospect]. 461–526. ISBN .
- Блюмин, Израиль Григорьевич. Австрийская школа // Критика буржуазной политической экономии: В 3 томах. I. Субъективная школа в буржуазной политической экономии (3 200 nüs.). М.: Наука (издательство). 1962. 70–151.
- Бухарин, Николай Иванович Политическая экономия рантье: теория ценности и прибыли австрийской школы
- Кэллахан Дж. Экономика для обычных людей: Основы австрийской экономической школы. — Челябинск: Социум, 2006.
- Туган-Барановский, Михаил Иванович. Австрийская школа // Очерки из новейшей истории политической экономии: (Смит, Мальтус, Рикардо, Сисмонди, историческая школа, катедер-социалисты, австрийская школа, Оуэн, Сен-Симон, Фурье, Прудон, Родбертус, Маркс). СПб.: Изд. журнала «Мир божий». 1903. 206–224.
- Уэрта де Сото Х. Австрийская экономическая школа: Рынок и предпринимательское творчество. — Челябинск: Социум , 2007. — 202 с. — (Серия «Австрийская школа». Вып. 1). − .
Xarici keçidlər
- // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
- Avstriya məktəbi HAQQINDA (ing.)
- Хэзлитт, Генри "İqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsinin tipik səhvləri"
- İqtisadiyyat Məktəbinin İnkişafı Cəmiyyəti
- LibertyNews.ru
- Либертариум.ру
- InLiberty.ru layihənin "Azadlıq Kitabxanası" ndakı Avstriya İqtisadiyyat Məktəbinin əsas nümayəndələrinin əsərləri
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Avstriya mektebi eyni zamanda psixoloji mekteb Vyana mektebi bazar qiymet mexanizminin ozunu teskil eden gucunun rolunu vurgulayaraq marjinalizm cercivesinde iqtisadi nezeriyyenin bir istiqametidir Bu yanasma insan davranisinin murekkebliyi ve bazarlarin davamli deyisen tebieti iqtisadiyyatda riyazi modellesdirmeni son derece cetinlesdirir mumkun deyilse Bu veziyyetde iqtisadi siyaset sahesinde serbest iqtisadiyyat laissez faire iqtisadi liberalizm ve libertarizm prinsipleri esasdir Avstriya mektebinin ardicillari bazar istirakcilari iqtisadi subyektler terefinden baglanmis muqavilelerin azadliginin qorunmasi ve emeliyyatlara mudaxile edilmemesini xususile dovlet terefinden mudafie edirler DoktrinaAvstriya mektebinin xususiyyetleri riyazi tedqiqat metodlarinin istifadesinden imtina subyektivlik mektebin demek olar ki butun numayendelerinin xarakterik bir xususiyyeti kimi istehlakci davranisinin psixoloji xususiyyetlerinin oyrenilmesine vurgu makroiqtisadi problemler oyrenilerken kapitalin qurulusuna ve sonuncusunun muveqqeti deyiskenliyine vurgu Avstriyali iqtisadcilar insan fealiyyetinin ferdler noqteyi nezerinden tehlili kimi xarakterize etdikleri metodoloji ferdiliye sadiq qalirlar Avstriya mektebinin iqtisadcilari menali bir iqtisadi nezeriyye qurmagin yegane yolunu insan fealiyyetinin esas prinsiplerinden mentiqi olaraq cixarmaq oldugunu iddia ederek bele bir metodu praksiologiya adlandirdilar Bundan elave tebii tecrubelerden tez tez iqtisadi axinin davamcilari terefinden istifade olunsa da avstriyalilar iqtisadi modellerin eksperimental sinaginin demek olar ki mumkun olmadigini gosterirler cunki insanlarin normal iqtisadi fealiyyeti iqtisadi tedqiqat movzusu suni seraitde tekrarlana bilmez Esas numayendelerbirinci nesil Karl Menger 1840 1921 banis 1845 1924 ve digerleri ikinci nesil Oygen fon Bem Baverk 1851 1914 Fridrix fon Vizer 1851 1926 de 1858 1917 1845 1927 ucuncu nesil Ludviq fon Mizes 1881 1973 1889 1938 X Mayer 1879 1955 1891 1942 Leo Illi d Zenfeld 1888 1952 1886 1949 1863 1949 dorduncu nesil Fridrix fon Hayek 1899 1992 Oskar Morqenstern 1902 1977 1902 1983 1902 1985 1900 1995 1894 1993 1901 1975 1895 1949 besinci nesil Murrey Rotbard 1926 1995 d 1930 1906 1990 1903 1992 altinci nesil d 1949 d 1966 d 1956 Kris Koyne Chris Coyne Stiven Horvitz Steven Horwitz d 1964 Frederik Sote Frederic Sautet d 1944 ve digerleri Gorusleri ile mueyyen derecede elaqeli ancaq Avstriya mektebinin alimleri ile tamamile elaqeli olmayan meshur iqtisadcilar Yozef Sumpeter 1883 1950 Con Beyts Klark 1847 1938 ve d 1964 Karl Menger Oygen fon Bem Baverk Fridrix fon Vizer Ludviq fon Mizes Fridrix fon Hayek Murrey RotbardInkisaf tarixiAvstriya mektebi adini Karl Menger Oygen fon Bem Baverk ve Ludviq fon Mizes daxil olmaqla quruculari ve erken terefdarlarinin koklerinden goturur XX esrin gorkemli Avstriya iqtisadcilari arasinda Henri Hazlitt Murrey Rotbard ve Nobel mukafati laureati Fridrix fon Hayek de var Klassik iqtisadi nezeriyye emeyin deyeri onun istehsalina serf olunan emek miqdari ile teyin olundugu esaslanirdi ing Labor theory of value Ancaq XIX esrin sonunda iqtisadcilarin diqqeti marjinal fayda nezeriyyesine yoneldi Avstriya mektebi 1870 ci illerdeki marginal inqilabin uc menbeyinden biri idi ve esas tohfe iqtisadiyyata subyektivist yanasma idi 1871 ci ilde nesr olunan Karl Mengerin Iqtisadiyyatin esaslari ing Principles of Economics kitabi bu istiqametin inkisafi ucun katalizator olmusdur Menger etrafinda genis marjinalizm meyli cercivesinde Psixoloji Mektebi Vyana Mektebi ve ya Avstriya Mektebi adlanan daha dar bir mekteb formalasdi Bundan sonra Torstayn Veblen Iqtisadi Elmin Oncul Konsepsiyalari 1900 adli eserinde Alfred Marsallin ardicillarinin obyektivist enenesindeki marjinalizmi deyer ucun subyektivist yanasma oldugunu iddia eden Avstriya mektebinin marjinalizminden ayirmaq ucun neoklasik iqtisadiyyat terminini xususi olaraq teqdim etdi Avstriya mektebi XX esrin birinci yarisinda iqtisadi dusuncenin tesirli bir qolu olaraq qaldi ve bir muddet iqtisadi mekanin ayrilmaz hissesi kimi qebul edildi Iqtisadi dusuncenin inkisafina verdiyi tohfe neoklassik deyer nezeriyyesini ing subjective theory of value subyektiv deyer nezeriyyesi daxil olmaqla hemcinin iqtisadi hesablama problemini ve iqtisadiyyatda merkezi planlasdirmanin mumkunsuzluyunu derk edir IstinadlarAvtonomov V S Avstrijskaya shkola i eyo predstaviteli 2008 01 24 at the Wayback Machine V kn Avstrijskaya shkola v politicheskoj ekonomii K Menger E Byom Baverk F Vizer Per s nem Predisl komment sost V S Avtonomova M 1992 Ekon nasledie Hajek Fridrih Sudby liberalizma Glava 1 Avstrijskaya shkola teoreticheskoj ekonomiki Moskovskij Libertarium Bibliotechka Libertariuma 2009 03 22 at the Wayback Machine Klejn P Vvedenie Hajek F Sudby liberalizma v XX veke M Chelyabinsk 2009 S 11 Etot sbornik yavlyaetsya perevodom IV toma iz Sobraniya sochinenij Hajeka The Fortunes of Liberalism Essays on Austrian Economics and the Ideal of Freedom edited by Peter G Klein Chicago The University of Chicago Press 1992 287 p Hajek F Jozef Shumpeter 1883 1950 Hajek F Ukaz soch s 195 Chut nizhe F Hajek ukazyvaet chto pervaya nemeckoyazychnaya kniga byla napisana v mengerovskoj tradicii odnako vzglyady J Shumpetera v dalnejshem kardinalno izmenilis byli otbrosheny i kniga tak i ne byla perevedena na anglijskij yazyk Hajek F Dzhon Bejts Klark 1847 1938 Hajek F Ukaz soch s 51 EdebiyyatMekteb numayendelerinin esas isleri K Menger Osnovaniya politicheskoj ekonomii V kn Avstrijskaya shkola v politicheskoj ekonomii K Menger E Byom Baverk F Vizer Per s nem Predisl komment sost V S Avtonomova M 1992 Ekon nasledie ISBN 5 282 01471 8 Vizer F Teoriya obshestvennogo hozyajstva izbr gl V kn Avstrijskaya shkola v politicheskoj ekonomii K Menger E Byom Baverk F Vizer Per s nem Predisl komment sost V S Avtonomova M Ekonomika 1992 Ekon nasledie ISBN 5 282 01471 8 Mizes L Liberalizm v klassicheskoj tradicii M Ekonomika 2001 239 s Mizes L Socializm M Catallaxy 1994 Mizes L Teoriya i istoriya Interpretaciya socialno ekonomicheskoj evolyucii M Yuniti Dana 2001 295 s Mizes L Chelovecheskaya deyatelnost Traktat po ekonomicheskoj teorii 2 e ispr izd Chelyabinsk 2005 878 s ISBN 5 901901 29 0 Hajek F Individualizm i ekonomicheskij poryadok M Izograf 2000 256 s Avstriya mektebi haqqinda eserler Avstriya mektebi Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Avtonomov Vladimir Sergeevich Avstrijskaya shkola i eyo predstaviteli V kn Avstrijskaya shkola v politicheskoj ekonomii K Menger E Byom Baverk F Vizer Per s nem Predisl komment sost V S Avtonomova M Ekonomika 1992 Ekon nasledie ISBN 5 282 01471 8 Antonovich Yu N Avstrijskaya teoriya kapitala i kapitalnyh blag Postkrizisnyj mir globalizaciya mnogopolyarnost modernizaciya instituty materialy Mezhdunarodnoj nauchno prakticheskoj konferencii Rostov na Donu 20 22 maya 2010 g v 3 t T 1 Pod red A Yu Arhipova Yu M Osipova V A Aleshina V N Ovchinnikova M Vuzovskaya kniga 2010 S 87 98 ISBN 978 5 9502 0573 6 Blaug M Avstrijskaya teoriya kapitala i procenta Ekonomicheskaya mysl v retrospektive M Delo izdatelstvo 1994 Economic Theory in Retrospect 461 526 ISBN 5 86461 151 4 Blyumin Izrail Grigorevich Avstrijskaya shkola Kritika burzhuaznoj politicheskoj ekonomii V 3 tomah I Subektivnaya shkola v burzhuaznoj politicheskoj ekonomii 3 200 nus M Nauka izdatelstvo 1962 70 151 Buharin Nikolaj Ivanovich Politicheskaya ekonomiya rante teoriya cennosti i pribyli avstrijskoj shkoly Kellahan Dzh Ekonomika dlya obychnyh lyudej Osnovy avstrijskoj ekonomicheskoj shkoly Chelyabinsk Socium 2006 Tugan Baranovskij Mihail Ivanovich Avstrijskaya shkola Ocherki iz novejshej istorii politicheskoj ekonomii Smit Maltus Rikardo Sismondi istoricheskaya shkola kateder socialisty avstrijskaya shkola Ouen Sen Simon Fure Prudon Rodbertus Marks SPb Izd zhurnala Mir bozhij 1903 206 224 Uerta de Soto H Avstrijskaya ekonomicheskaya shkola Rynok i predprinimatelskoe tvorchestvo Chelyabinsk Socium 2007 202 s Seriya Avstrijskaya shkola Vyp 1 ISBN 978 5 901901 69 4 Xarici kecidlerNeoavstrijskaya shkola Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Avstriya mektebi HAQQINDA ing Hezlitt Genri Iqtisadiyyatin dovlet tenzimlenmesinin tipik sehvleri Iqtisadiyyat Mektebinin Inkisafi Cemiyyeti LibertyNews ru Libertarium ru InLiberty ru layihenin Azadliq Kitabxanasi ndaki Avstriya Iqtisadiyyat Mektebinin esas numayendelerinin eserleri