Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aleksandr Vasilyeviç Suvorov (rus. Александр Васильевич Суворов; 13 (24) noyabr 1730, Moskva – 6 (18) may 1800, Sankt-Peterburq) — Rusiya İmperiyasının ordu komandanı hərb tarixində ilk dəfə "Generalssimus" hərbi rütbəsini alan insan qüdrətli sərkədə.Təkcə rus deyil dünya hərb sənətinin ən qüdrətli nümayəndələrindən biri.Tarixi mənbələrdə "Hərb Sənətinin Atası" adlandırılır.
| Aleksandr Vasilyeviç Suvorov | |
|---|---|
| rus. Александр Васильевич Суворов | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Moskva, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | (70 yaşında) |
| Vəfat yeri | Sankt-Peterburq, Rusiya imperiyası |
| Dəfn yeri |
|
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | hərbi qulluqçu, zabit |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Rus tarixində ilk dəfə olaraq onun başçılığı altında rus ordusu Avropanın içərilərinə doğru irəliləmiş hətta İtaliya və Alp dağlarına qədər gedib çatmışdır.
O, 1799-cu ildə İtaliyanın Milan şəhərinə qədər gedib çıxmış amma İmperator sarayından gələn əmrə görə ordusunu geri çəkmiş və İsveçrəyə doğru irəliləmişdi və adını Dünya hərb tarixinə qızıl hərflərlə yazdırmışdı. Rusiya İmperatriçəsi 2 Yekatirina şəxsən ona hörmət bəsləmiş və onu daima diqqət mərkəzində saxlamışdı və orduda etdiyi bütün dəyişikliklər zamanı onunla məsləhətləşmişdir.
Hətta indiki ordularda istifadə olunan taktikaların çoxu ona aiddir.Rusların dilində:( Sanki Bu İnsanı Anası Hərb üçün Doğub)
Həyatı
Aleksandr Vasilyeviç Suvorov 13(24) noyabr 1729-cu ildə Moskva şəhərində, senator, general-anşef Vasili İvanoviç Suvorovun ailəsində anadan olmuşdur. Atası Vasili Suvorov hərbi təhsil almış, birinci rus hərbi lüğətini tərtib etmişdir. Aleksandr atasının rəhbərliyi altında hərbi artilleriya elminə yiyələnmiş, hərbi tarixi öyrənmişdir. 1742-ci ildə Semyonov polkunda, leyb-qvardiyada muşketyor kimi qeydiyyata alınmışdır. Həqiqi hərbi xidmətə 1748-ci ildə başlamışdır. İlk hərbi poruçik rütbəsini və ilk təyinatını alaraq İngermanland polkunda xidmətə başlamışdır. 1756–1758-ci illərdə Hərbi kollegiyada mayor rütbəsində xidmət göstərmişdir. Suvorov hərbi döyüş təltiflərini Yeddiillik müharibə zamanı 1756–1763-cü illərdə almışdır. Müharibənin ilk illərində arxa cəbhədə müxtəlif vəzifələrdə xidmət etmişdir. O, Kazan piyada polkuna göndərilmiş və orada ona podpolkovnik rütbəsi verilmişdir. 1759-cu ildə Suvorov rus çar ordusunun Baş qərargah rəisi vəzifəsini icra etmişdir. 1760-cı ildə o, Prussiya ordusu ilə Kunersdorf ətrafında gedən döyüşlərdə iştirak etmiş, rus korpusu ilə bərabər Berlinin alınmasında fəal iştirak eləmişdir.
Hərbi fəaliyyəti
Suvorov gənc yaşında komandirlik bacarığına yiyələnmişdir O, ordunu arxasınca aparmaq qabiliyyətinə malik bir sərkərdə olmuşdur. 1770-ci ildə Polşada Bar konfederasiyasına qarşı apardığı uğurlu döyüşlərə görə general-mayor rütbəsi almışdır. Bu hərbi kampaniya Suvorova uğur gətirmiş, Rusiyanın hərb sahəsində tanınmış sərkərdəsinə çevirmişdi. Onun bu müvəffəqiyəti II Yekaterina tərəfindən yüksək qiymətləndirilmiş, 3-cü dərəcəli Müqəddəs Georgi ordeni ilə mükafatlandırılmışdır.
1769-1772-ci illəri əhatə edən Bar konfederasiyası ilə müharibədə Konfederasiya ordularına rəhbərlik edən fransız generalı Dyumurye və getman Mixail Oginski üzərində parlaq qələbələr qazanmışdı. Fransız podpolkovniki Şuazi tərəfindən müdafiə olunan və konfederasiyanın qərargahının yerləşdiyi Krakov qalası Suvorovun rəhbərliyi altındakı rus qoşunları tərəfindən tutulmuşdu. Bu xidmətlərinə görə Suvorov Müqəddəs Aleksandr Nevski ordeni ilə mükafatlandırılmışdır.
1773-cü ildə Suvorov 1768-ci ildən davam edən rus-türk müharibəsində iştirak etməyə can atırdı və təyinat alaraq öz tabeliyində olan əsgərlərlə, general-feldmarşal Pyotr Rumyantsevin komandanı olduğu 1-ci ordu ilə birlikdə iki müəffəqiyətli döyüşə rəhbərlik etmiş və türkləri çoxsaylı itkilərə məruz qoymuşdur. Bu qələbəyə görə 2-ci dərəcəli Müqəddəs Georgi ordeni ilə mkafatlandırılmışdı. 1774-cü il 9 iyulda (Bolqarıstan) 40 minlik Osmanlı ordusuna qalib gələrək türkləri ruslarla sülh müqaviləsi bağlamağa məcbur etmişdi.
1776-1779-cu illərdə Krım və Kubandakı qoşunların komandanı, 1785-1787-ci illərdə diviziya komandiri olmuşdur.
1787-1791-ci illərin rus-türk müharibəsində rus qoşunları Suvorovun komandanlığı altında və yaxınlığında qələbə qazanmış, 1789-cu ildə hücumla almışdılar. 1791-ci idə Finlandiyada, 1792-1795-ci illərdə Polşada, 1795-1796-cı illərdə Ukraynada rus qoşunlarına komandanlıq etmişdir. İmperator I Pavelin tətbiq etdiyi Prussiya kötək qaydalarının əleyhinə çıxdığına görə 1797-ci il fevralın 17-də istefaya buraxılmış və Novqorod quberniyasının kəndindəki malikanəsinə sürgün edilmişdir.
1798-ci ildə Rusiya 2-ci antifransız koalisiyasına , Avstriya, Osmanlı, Neapol krallığı) qoşuldu. I Pavel müttəfiqlərin təkidi ilə Suvorovu Şimali İtaliyada rus qoşunlarının baş komandanı təyin etməyə məcbur oldu. Suvorovun "Qalib gəlmək elmi" əsəri nəzəriyyə və təcrübənin vəhdətinə əsaslanırdı. Suvorov belə hesab edirdi ki, "düşmənə insanpərvərliklə də qalib gəlmək olar". "Təlimdə asan olan döyüşdə çətindir, təlimdə çətin olan döyüşdə asandır" fikri Suvorovun əsas prinsiplərindən idi. Suvorovun strategiyası qeyri-adi fəallığı və qətiyyəti ilə fərqlənmişdir. Suvorov hücumu strateji əməliyyatın əsas üsulu hesab edirdi. Suvorov təkcə böyük strateq yox, həm də misilsiz taktik idi. Kolonna və dağınıq sıranın birgə taktikasının birləşdirilməsi Suvorovun xüsusi xidməti idi. Suvorovun taktikasında atəş ilə süngü zərbəsi düzgün əlaqələndirilirdi. Suvorov vaxtı düzgün qiymətləndirməyi müharibə aparmağın əsas prinsipi sayırdı. Bir sıra elmlərə dərindən bələd olan Suvorov alman, fransız, italyan, polyak, türk dillərində danışır, ərəb, fars və fin dillərini qismən bilirdi.
Suvorovun İsveçrə yürüşü
1799-cu ildə Suvorovun komandanlığı ilə rus qoşunlarının Şimali İtaliyadan Alp dağlarını aşaraq İsveçrəyə keçməsi (21 sentyabr-8 oktyabr).
Suvorovun uğurlu İtaliya yürüşündən sonra Böyük Britaniya və Avstriya rus ordusunun İsveçrədən Reynə keçirilməsi kimi əsassız strateji plan hazırlamış və Rusiyaya qəbul etdirmişdilər. Rus qoşunları korpusunu xilas etmək üçün Suvorovun qoşunları sentyabrda 5 gün ərzində 150 km yol keçərək Alp dağlarının ətəklərinə çatdılar. General ön dəstəsi fransız briqadasını geri oturdaraq rus qoşunları üçün yol açdı. Rus ordusu çətin dağ aşırımlarını keçərək Kur rayonuna çıxdı və oradan Avstriyaya qayıtdı. Suvorovun İsveçrəyə yürüşü zamanı rus qoşunu ölən və yaralılarla birgə 4 mindən çox adam itirdi, lakin düşmən bundan dörd dəfə artıq təlafata uğradı. Suvorovun İsveçrəyə yürüşü nəticə verməsə də əsl igidlik nümunəsi oldu. Suvorovun dediyi kimi, "rus süngüsü Alpı deşib keçdi". Suvorovun İsveçrə yürüşünə görə Suvorova rütbəsi verildi.
Suvorovun İtaliya yürüşü
1799-cu ildə A.V. Suvorovun komandanlığı ilə müttəfiq rus və Avstriya qoşunlarının Şimali İtaliyada fransız qoşunlarına qarşı əməliyyatları. Aprelin 27-28-də müttəfiq qoşunları Adda çayı yaxınlığında fransız ordusunu (komandanı general Moro) darmadağın etdilər və Milana daxil oldular. İyunun17-19-da Trabbiya çayı yaxınlığında general Makdonaldın qoşunu, avqustun 15-də Novi yaxınlığında general Juberin ordusu məğğlub edildi. Suvorovun İtaliyaya yürüşü nəticəsində bütün Şimali İtaliya, Fransa hökmüranlıöından azad olundu. Rusiyanın Aralıq dənizi rayonunda nüfuzunun artacağından qorxan müttəfiqlər (Böyük Britaniya) rus ordusunu İtaliyadan uzaqlaşdırıb İsveçrəyə göndərməyi (guya orada general Rimski-Korsakovun komandanlığı altında rus korpusu ilə birləşmək üçün) qərara aldılar.
Suvorovun adını əbədiləşdirmək üçün görülən tədbirlər
1942-ci il 29 iyul tarixli Fərmanı ilə üç dərəcəli Suvorov ordeni təsis olunmuşdur. ÜİK(b)P MK və SSRİ XKS-nin 1943-cü il 21 avqust tarixli qərarı ilə yeniyetmələrə orta təhsil verən hərbi təmayüllü Suvorov hərbi məktəbləri yaradılmışdır. SSRİ-də Suvorov muzeyləri, ona həsr olunmuş abidələr, adına yaşayış məntəqələri, kəndlər və s. olmuşdur, haqqında film çəkilmişdir. Suvorovun anadan olmasının 250 illiyi SSRİ-də geniş qeyd olunmuşdur. RSFSR Tula vilayətində Suvorov rayonu var.
-
![image]()
I dərəcəli Suvorov ordeni -
![image]()
II dərəcəli Suvorov ordeni -
![image]()
III dərəcəli Suvorov ordeni
İstinadlar
Mənbə
- ASE, IX cild
Xarici keçidlər
- Suvorov | böyük hərbi xadim
- [1]
- html
- Suvorovun evi və ailəsi 2005-03-15 at the Wayback Machine
- Alexander V. Suvorov: Russian Field Marshal, 1729-1800 Arxivləşdirilib 2012-08-01 at Archive.today (ing.)
- Suvorov military museum in Sankt Peterburq (ing.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Aleksandr Vasilyevic Suvorov rus Aleksandr Vasilevich Suvorov 13 24 noyabr 1730 Moskva 6 18 may 1800 Sankt Peterburq Rusiya Imperiyasinin ordu komandani herb tarixinde ilk defe Generalssimus herbi rutbesini alan insan qudretli serkede Tekce rus deyil dunya herb senetinin en qudretli numayendelerinden biri Tarixi menbelerde Herb Senetinin Atasi adlandirilir Aleksandr Vasilyevic Suvorovrus Aleksandr Vasilevich SuvorovDogum tarixi 24 noyabr 1729Dogum yeri Moskva Rusiya imperiyasiVefat tarixi 18 may 1800 70 yasinda Vefat yeri Sankt Peterburq Rusiya imperiyasiDefn yeri Aleksandr Nevski Lavra kilsesi d Tehsili Birinci Peterburq kadet korpusu d Fealiyyeti herbi qulluqcu zabit Vikianbarda elaqeli mediafayllar Rus tarixinde ilk defe olaraq onun basciligi altinda rus ordusu Avropanin icerilerine dogru irelilemis hetta Italiya ve Alp daglarina qeder gedib catmisdir O 1799 cu ilde Italiyanin Milan seherine qeder gedib cixmis amma Imperator sarayindan gelen emre gore ordusunu geri cekmis ve Isvecreye dogru irelilemisdi ve adini Dunya herb tarixine qizil herflerle yazdirmisdi Rusiya Imperatricesi 2 Yekatirina sexsen ona hormet beslemis ve onu daima diqqet merkezinde saxlamisdi ve orduda etdiyi butun deyisiklikler zamani onunla meslehetlesmisdir Hetta indiki ordularda istifade olunan taktikalarin coxu ona aiddir Ruslarin dilinde Sanki Bu Insani Anasi Herb ucun Dogub HeyatiAleksandr Vasilyevic Suvorov 13 24 noyabr 1729 cu ilde Moskva seherinde senator general ansef Vasili Ivanovic Suvorovun ailesinde anadan olmusdur Atasi Vasili Suvorov herbi tehsil almis birinci rus herbi lugetini tertib etmisdir Aleksandr atasinin rehberliyi altinda herbi artilleriya elmine yiyelenmis herbi tarixi oyrenmisdir 1742 ci ilde Semyonov polkunda leyb qvardiyada musketyor kimi qeydiyyata alinmisdir Heqiqi herbi xidmete 1748 ci ilde baslamisdir Ilk herbi porucik rutbesini ve ilk teyinatini alaraq Ingermanland polkunda xidmete baslamisdir 1756 1758 ci illerde Herbi kollegiyada mayor rutbesinde xidmet gostermisdir Suvorov herbi doyus teltiflerini Yeddiillik muharibe zamani 1756 1763 cu illerde almisdir Muharibenin ilk illerinde arxa cebhede muxtelif vezifelerde xidmet etmisdir O Kazan piyada polkuna gonderilmis ve orada ona podpolkovnik rutbesi verilmisdir 1759 cu ilde Suvorov rus car ordusunun Bas qerargah reisi vezifesini icra etmisdir 1760 ci ilde o Prussiya ordusu ile Kunersdorf etrafinda geden doyuslerde istirak etmis rus korpusu ile beraber Berlinin alinmasinda feal istirak elemisdir Herbi fealiyyetiSuvorov genc yasinda komandirlik bacarigina yiyelenmisdir O ordunu arxasinca aparmaq qabiliyyetine malik bir serkerde olmusdur 1770 ci ilde Polsada Bar konfederasiyasina qarsi apardigi ugurlu doyuslere gore general mayor rutbesi almisdir Bu herbi kampaniya Suvorova ugur getirmis Rusiyanin herb sahesinde taninmis serkerdesine cevirmisdi Onun bu muveffeqiyeti II Yekaterina terefinden yuksek qiymetlendirilmis 3 cu dereceli Muqeddes Georgi ordeni ile mukafatlandirilmisdir 1769 1772 ci illeri ehate eden Bar konfederasiyasi ile muharibede Konfederasiya ordularina rehberlik eden fransiz generali Dyumurye ve getman Mixail Oginski uzerinde parlaq qelebeler qazanmisdi Fransiz podpolkovniki Suazi terefinden mudafie olunan ve konfederasiyanin qerargahinin yerlesdiyi Krakov qalasi Suvorovun rehberliyi altindaki rus qosunlari terefinden tutulmusdu Bu xidmetlerine gore Suvorov Muqeddes Aleksandr Nevski ordeni ile mukafatlandirilmisdir 1773 cu ilde Suvorov 1768 ci ilden davam eden rus turk muharibesinde istirak etmeye can atirdi ve teyinat alaraq oz tabeliyinde olan esgerlerle general feldmarsal Pyotr Rumyantsevin komandani oldugu 1 ci ordu ile birlikde iki mueffeqiyetli doyuse rehberlik etmis ve turkleri coxsayli itkilere meruz qoymusdur Bu qelebeye gore 2 ci dereceli Muqeddes Georgi ordeni ile mkafatlandirilmisdi 1774 cu il 9 iyulda Bolqaristan 40 minlik Osmanli ordusuna qalib gelerek turkleri ruslarla sulh muqavilesi baglamaga mecbur etmisdi 1776 1779 cu illerde Krim ve Kubandaki qosunlarin komandani 1785 1787 ci illerde diviziya komandiri olmusdur 1787 1791 ci illerin rus turk muharibesinde rus qosunlari Suvorovun komandanligi altinda ve yaxinliginda qelebe qazanmis 1789 cu ilde hucumla almisdilar 1791 ci ide Finlandiyada 1792 1795 ci illerde Polsada 1795 1796 ci illerde Ukraynada rus qosunlarina komandanliq etmisdir Imperator I Pavelin tetbiq etdiyi Prussiya kotek qaydalarinin eleyhine cixdigina gore 1797 ci il fevralin 17 de istefaya buraxilmis ve Novqorod quberniyasinin kendindeki malikanesine surgun edilmisdir Aleksandr Suvorov 1798 ci ilde Rusiya 2 ci antifransiz koalisiyasina Avstriya Osmanli Neapol kralligi qosuldu I Pavel muttefiqlerin tekidi ile Suvorovu Simali Italiyada rus qosunlarinin bas komandani teyin etmeye mecbur oldu Suvorovun Qalib gelmek elmi eseri nezeriyye ve tecrubenin vehdetine esaslanirdi Suvorov bele hesab edirdi ki dusmene insanperverlikle de qalib gelmek olar Telimde asan olan doyusde cetindir telimde cetin olan doyusde asandir fikri Suvorovun esas prinsiplerinden idi Suvorovun strategiyasi qeyri adi fealligi ve qetiyyeti ile ferqlenmisdir Suvorov hucumu strateji emeliyyatin esas usulu hesab edirdi Suvorov tekce boyuk strateq yox hem de misilsiz taktik idi Kolonna ve daginiq siranin birge taktikasinin birlesdirilmesi Suvorovun xususi xidmeti idi Suvorovun taktikasinda ates ile sungu zerbesi duzgun elaqelendirilirdi Suvorov vaxti duzgun qiymetlendirmeyi muharibe aparmagin esas prinsipi sayirdi Bir sira elmlere derinden beled olan Suvorov alman fransiz italyan polyak turk dillerinde danisir ereb fars ve fin dillerini qismen bilirdi Suvorovun Isvecre yurusuAlp daglari 1799 cu ilde Suvorovun komandanligi ile rus qosunlarinin Simali Italiyadan Alp daglarini asaraq Isvecreye kecmesi 21 sentyabr 8 oktyabr Suvorovun ugurlu Italiya yurusunden sonra Boyuk Britaniya ve Avstriya rus ordusunun Isvecreden Reyne kecirilmesi kimi esassiz strateji plan hazirlamis ve Rusiyaya qebul etdirmisdiler Rus qosunlari korpusunu xilas etmek ucun Suvorovun qosunlari sentyabrda 5 gun erzinde 150 km yol kecerek Alp daglarinin eteklerine catdilar General on destesi fransiz briqadasini geri oturdaraq rus qosunlari ucun yol acdi Rus ordusu cetin dag asirimlarini kecerek Kur rayonuna cixdi ve oradan Avstriyaya qayitdi Suvorovun Isvecreye yurusu zamani rus qosunu olen ve yaralilarla birge 4 minden cox adam itirdi lakin dusmen bundan dord defe artiq telafata ugradi Suvorovun Isvecreye yurusu netice vermese de esl igidlik numunesi oldu Suvorovun dediyi kimi rus sungusu Alpi desib kecdi Suvorovun Isvecre yurusune gore Suvorova rutbesi verildi Suvorovun Italiya yurusu1799 cu ilde A V Suvorovun komandanligi ile muttefiq rus ve Avstriya qosunlarinin Simali Italiyada fransiz qosunlarina qarsi emeliyyatlari Aprelin 27 28 de muttefiq qosunlari Adda cayi yaxinliginda fransiz ordusunu komandani general Moro darmadagin etdiler ve Milana daxil oldular Iyunun17 19 da Trabbiya cayi yaxinliginda general Makdonaldin qosunu avqustun 15 de Novi yaxinliginda general Juberin ordusu megglub edildi Suvorovun Italiyaya yurusu neticesinde butun Simali Italiya Fransa hokmuranlioindan azad olundu Rusiyanin Araliq denizi rayonunda nufuzunun artacagindan qorxan muttefiqler Boyuk Britaniya rus ordusunu Italiyadan uzaqlasdirib Isvecreye gondermeyi guya orada general Rimski Korsakovun komandanligi altinda rus korpusu ile birlesmek ucun qerara aldilar Suvorovun adini ebedilesdirmek ucun gorulen tedbirler1942 ci il 29 iyul tarixli Fermani ile uc dereceli Suvorov ordeni tesis olunmusdur UIK b P MK ve SSRI XKS nin 1943 cu il 21 avqust tarixli qerari ile yeniyetmelere orta tehsil veren herbi temayullu Suvorov herbi mektebleri yaradilmisdir SSRI de Suvorov muzeyleri ona hesr olunmus abideler adina yasayis menteqeleri kendler ve s olmusdur haqqinda film cekilmisdir Suvorovun anadan olmasinin 250 illiyi SSRI de genis qeyd olunmusdur RSFSR Tula vilayetinde Suvorov rayonu var I dereceli Suvorov ordeni II dereceli Suvorov ordeni III dereceli Suvorov ordeniIstinadlarSuvorov Aleksandr Vasilevich rus Russkij biograficheskij slovarSPb 1912 T 20 S 7 89 Suvorov Aleksandr Vasilevich rus Enciklopedicheskij slovarSPb Brokgauz Efron 1901 T XXXIa S 896 898 MenbeASE IX cildXarici kecidlerVikianbarda Aleksandr Suvorov ile elaqeli mediafayllar var Suvorov boyuk herbi xadim 1 html Suvorovun evi ve ailesi 2005 03 15 at the Wayback Machine Alexander V Suvorov Russian Field Marshal 1729 1800 Arxivlesdirilib 2012 08 01 at Archive today ing Suvorov military museum in Sankt Peterburq ing