Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kuban çayı — Şimali Qafqazın Qaraçay-Çerkesiya və Adıqe respublikaları, Stavropol və Krasnodar diyarları ərazisindən axan çay.
| Kuban çayı | |
|---|---|
| qaraç.-balk. Къобан, q.yun. ‛Ύπανις, lat. Hypanis, Vardanes, kab.-çərk. Псыжъ | |
 Krasnodar ərazisində Kuban çayı | |
| Ölkə |  Rusiya |
| Mənbəyi | |
| • Yüksəkliyi | 1339 m |
| Mənsəbi | Temrük |
| • Yüksəkliyi | 0 m |
| Uzunluğu | 870 km |
| Su sərfi | 425 m³/san |
| Su sistemi | Kuban çayı/Azov dənizi |
| Su hövzəsi | Azov dənizi |
| Hövzəsinin sahəsi | 57 900 km² |
| | |
| [ru] | 06020000112108000001090 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Kuban Şimali Qafqazın iki böyük çayından biridir. O birisi Terekdir. Başlanğıcını, Elbrus dağının cənub-qərb ətəyindəki buzlaqlarda qaynaqlanan Üçkulan və Ullukam qollarının birləşməsindən götürür. Kuban çayının uzunluğu 870 km, Ullukamla birlikdə 900 km. Hövzəsinin sahəsi 57900 kv.km. Temrük şəhəri yanında, Petruşin adlanan əsas qolu ilə Azov dənizinə tökülür. Kazaçiy yerik və Perevoloka qolları ilə suyunun bir hissəsini Axtanizovski limanına və duzsuzlaşdırma kanalı vasitəsi ilə Qızıldaş limanına axıdır. Azov dənizinə 116 km qalmış, böyük qolu - Protoka - sağa ayrılır və Açuyevo qəsəbəsi yanında Azov dənizinə tökülür. Ümumi çoxillik axımının orta həcmi 13,5 kum/m. Çayın suyu çox bulanıqdır. Çay Azov dənizinə 8 mln. ton lil və 3 mln. ton əridilmiş duzlar gətirir. Suyun minerallaşması yuxarı axarında aşağıdır(50-200 mq/l), orta və aşağı axarında (200-350 mq/l). Sərt lil hesabına Kubanın 4300 kv.km sahəsi olan mənsəbi yaranıb. Bu ərazilərdə əsasən qamışlıqlar və limanlar çoxdur. Kubanın qidalanması qarışıqdır - qar-buzlaq, yağış və qruntdan. Axımı əsasən yayda olur, daşqın vaxtı. Suyun səviyəsi və məsrəfi il ərzində xeyli tərəddüd edir. Buzlaşması 1-3 aydır. Kuban - alp, dağ-meşə, meşə-çöl və çöl zonalardan axır. Yuxarı axarında, dar dağ dərələrindən sürətlə axan tipik dağ çayıdır. Orta və xüsusən aşağı axarında bir neçə terassalı geniş vadisi var. Burada çayın çoxsaylı əyri döngələri olduğuna görə çay öz sahilini sürətlə yuyub aparır. Kubanın hövzəsi simmetrik deyil, demək olar ki bütün qolları sol tayındadı. Əsas qolları(yuxarılardan başlayaraq) - Teberda, Malıy(Kiçik) Zelençuk, Bolşoy(Böyük) Zelençuk, Urub, Laba, Belaya(Ağ), Pşiş, Psekups, Afips.
Kuban çayının və onun qollarının axımının tənzimlənməsi üçün hövzəsində su anbarları var: Tşikskoye, Şapsuqskoye, Varnavinskoye, Krükovskoye, Oktyabrskoye, Şendjiyskoye. Kubanın özündə tutumu 3,1 mlrd. kub/m olan Fedorovskiy su qovşağı və Kranodar su anbarı tikilib. Kubanın suları Stavropol və Krasnodar diyarlarının suvarılması üçün (Kuban-Eqorlık, Kuban çəltik və Petrov-Anastasiyev suvarma sistemləri) istifadə olunur. Kuban 300 km məsafədə gəmiçilik üçün yararlıdır. Zəngin balıq ehtiyatı var(nərə, sterləd, ağ balıq, şemaya, yayın). Kubanın qollarında bir sıra su elektrik stansiyası tikilib. Çayın sahilində, Krasnodar diyarı daxilində bir sıra yaşayış məntəqəsi var: Armavir, Kropotkin, Üst-Labinsk, Krasnodar, Temrük və başqaları.
Mənbə
- Река Кубань (rus.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kuban cayi Simali Qafqazin Qaracay Cerkesiya ve Adiqe respublikalari Stavropol ve Krasnodar diyarlari erazisinden axan cay Kuban cayiqarac balk Koban q yun Ypanis lat Hypanis Vardanes kab cerk PsyzhKrasnodar erazisinde Kuban cayiOlke RusiyaMenbeyi Yuksekliyi 1339 mMensebi Temruk Yuksekliyi 0 mUzunlugu 870 kmSu serfi 425 m sanSu sistemi Kuban cayi Azov deniziSu hovzesi Azov deniziHovzesinin sahesi 57 900 km menbeyi mensebiKuban cayi Rusiya xeritesinde 43 27 sm e 42 05 s u 45 20 sm e 37 24 s u ru 06020000112108000001090 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Kuban Simali Qafqazin iki boyuk cayindan biridir O birisi Terekdir Baslangicini Elbrus daginin cenub qerb eteyindeki buzlaqlarda qaynaqlanan Uckulan ve Ullukam qollarinin birlesmesinden goturur Kuban cayinin uzunlugu 870 km Ullukamla birlikde 900 km Hovzesinin sahesi 57900 kv km Temruk seheri yaninda Petrusin adlanan esas qolu ile Azov denizine tokulur Kazaciy yerik ve Perevoloka qollari ile suyunun bir hissesini Axtanizovski limanina ve duzsuzlasdirma kanali vasitesi ile Qizildas limanina axidir Azov denizine 116 km qalmis boyuk qolu Protoka saga ayrilir ve Acuyevo qesebesi yaninda Azov denizine tokulur Umumi coxillik aximinin orta hecmi 13 5 kum m Cayin suyu cox bulaniqdir Cay Azov denizine 8 mln ton lil ve 3 mln ton eridilmis duzlar getirir Suyun minerallasmasi yuxari axarinda asagidir 50 200 mq l orta ve asagi axarinda 200 350 mq l Sert lil hesabina Kubanin 4300 kv km sahesi olan mensebi yaranib Bu erazilerde esasen qamisliqlar ve limanlar coxdur Kubanin qidalanmasi qarisiqdir qar buzlaq yagis ve qruntdan Aximi esasen yayda olur dasqin vaxti Suyun seviyesi ve mesrefi il erzinde xeyli tereddud edir Buzlasmasi 1 3 aydir Kuban alp dag mese mese col ve col zonalardan axir Yuxari axarinda dar dag derelerinden suretle axan tipik dag cayidir Orta ve xususen asagi axarinda bir nece terassali genis vadisi var Burada cayin coxsayli eyri dongeleri olduguna gore cay oz sahilini suretle yuyub aparir Kubanin hovzesi simmetrik deyil demek olar ki butun qollari sol tayindadi Esas qollari yuxarilardan baslayaraq Teberda Maliy Kicik Zelencuk Bolsoy Boyuk Zelencuk Urub Laba Belaya Ag Psis Psekups Afips Kuban cayinin ve onun qollarinin aximinin tenzimlenmesi ucun hovzesinde su anbarlari var Tsikskoye Sapsuqskoye Varnavinskoye Krukovskoye Oktyabrskoye Sendjiyskoye Kubanin ozunde tutumu 3 1 mlrd kub m olan Fedorovskiy su qovsagi ve Kranodar su anbari tikilib Kubanin sulari Stavropol ve Krasnodar diyarlarinin suvarilmasi ucun Kuban Eqorlik Kuban celtik ve Petrov Anastasiyev suvarma sistemleri istifade olunur Kuban 300 km mesafede gemicilik ucun yararlidir Zengin baliq ehtiyati var nere sterled ag baliq semaya yayin Kubanin qollarinda bir sira su elektrik stansiyasi tikilib Cayin sahilinde Krasnodar diyari daxilinde bir sira yasayis menteqesi var Armavir Kropotkin Ust Labinsk Krasnodar Temruk ve basqalari MenbeReka Kuban rus