Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Alacahöyük - Çorumun Alaca rayonundan 15 km şimal-qərbdə, Alacahüyük kəndində yerləşən abidədir. Bu abidədə dörd müxtəlif mədəni
| Alacahöyük | |
|---|---|
 Qədim Alacahöyükdə Het dövrünə aid Sfinksli qapılar | |
 | |
| Ölkə | Türkiyə |
| Şəhər | Çorum |
| Yerləşir | Çorum ili |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
mərhələyə aid 15 tikinti qatı müəyyən edilmişdir.
Məskunlaşma
Arxeoloji qazıntılar və araşdırmalar nəticəsində əldə edilən arxeoloji tapıntılara əsasən Alacahöyük sakinlərinin yanğından sonra yaşayış məntəqəsini tərk etmədiyi bəlli olmuşdur. Onların mərhumlarını eyni qəbiristanlıqdakı (nekropoldakı) D, H, B və R qəbirlərində hoker və ya cenin vəziyyətində dəfn etdiyi müəyyən edilib. Ən qədim və ən yeni yaşayış məskəninin qəbir formalarında heç bir dəyişiklik izlənilmir. Yanğından əvvəl və sonrakı qəbir tapıntıları da fərqli bir mədəni prosesi əks etdirmir.
Dövrləşmə
Erkən Tunc və Het dövrlərində çox əhəmiyyətli sənət mərkəzi olan Alacahöyükdə dörd sivilizasiya dövrü aşkar edilmişdir. Alacahöyük arxeoloji tədqiqatlarında ilk tapıntılar e.ə. 3500-cü ilə aid olsa da, bəzi tapıntılar tarixi daha 1500 il əvvələ aparır və abidənin eramızdan əvvəl 5000-ci ilə aid olduğunu göstərir. Orta Anadoluda təxminən eramızdan əvvəl 1750-ci ilə qədər davam edən Hatti Dövrü Hetlərin Anadoluya gələrək krallıq qurması ilə sona çatmışdır. Ancaq Hatti mədəniyyətinin izləri Het Sivilizasiyasında da nəzərə çarpmaqdadır. Alaca Höyük Het İmperatorluğu dövründə məbəd-saray, təmiz və tullantı su kanalları, biri relyef bəzəkli olmaqla iki monumental qapısı və girişindəki şəhər qala divarları ilə əhəmiyyətli bir dini mərkəz kimi rol oynamışdır.
Arxeoloji qazıntılar
İlk kəşf
Alacahöyük ilk dəfə 1835-ci ildə W.G.Hemilton tərəfindən kəşf edilmişdir. 1907-ci ildə T.Makridi burada ilk arxeoloji qazıntı işlərinə başlamışdır.
Alacahöyükün əsl adı İmat Höyükdür. Abidənin ətrafında ən yaxın yaşayış məntəqəsi Alaca rayonu olduğundan Alaca adlanır. Atatürk öz cibindən verdiyi 500 lirə ilə burada ilk qazıntılar başlamış və onun təşəbbüsünün nəticələri bütün dünyada rezonans doğurmuşdur. Alacahöyükdə ilk qazıntılar 1907-ci ildə Osmanlı arxeoloqu Teodor Makridi tərəfindən aparılmışdır. Buradakı qazıntılar 1935-ci ildən sonra Dr. Hamit Zübeyir Koşay və Rəmzi Oğuz Arıkın rəhbərliyi ilə həyata keçirilmişdir. Bu qazıntılar zamanı Eneolit dövründən Osmanlı dövrünə qədər davam edən dövrlərə aid tapıntılar üzə çıxarılıb. Alaca Höyükdə 1935-ci ildə Sfinksli qapının şimalında başlayan qazıntılar zamanı yazımızın mövzusunu təşkil edən B, R, T işarəsi olan qəbirlər 6-8 metr dərinlikdə tapılmışdır. Elə bu qazıntı zamanı 10.20 m. dərinliyində Son Eneolit dövrünə qədər dərinliyə çatmışdır. 1936-cı ildə aparılan qazıntılar zamanı A, A', C qəbirləri üzə çıxarılmış və 13,81 metr dərinlikdə materikə qədər qazılmışdır. 1937-1939-cu illərdə isə H, D, E, F, K, L və S qəbirləri aşkarlanmışdır. Bu günə qədər qəbirlərin stratiqrafiyası ilə bağlı müxtəlif tədqiqatlar aparılmış və fərqli nəticələr əldə edilmişdir.
Təbəqələşmə
Rəmzi Oğuz Arık, Hamit Zübeyir Koşay və M.Akokun rəhbərliyi altında uzun illər aparılan qazıntılar nəticəsində kurqanda 4 əsas tarixi mərhələdə toplanmış məlumatlar aydınlaşmışdır. Eneolit dövründən Dəmir dövrünə qədər təxminən 15 tikinti mərhələsi aşkar edilib. Arxeoloji tədqiqatlar 3-cü mərhələdə aşkar edilən tapıntıların erkən tunc dövrünə aid olduğunu göstərir. Kurqanın ən məşhur təbəqəsi qeyri-adi dəfn hədiyyələri olan kral məzarlarının yerləşdiyi 3-cü təbəqə olsa da, təbəqəyə aid 4 tikinti mərhələsi də aşkar edilmişdir. Alacahöyük hesabatlarında bu təbəqə tez-tez Eneolit dövrü kimi təsvir edilir.
Birinci Mərhələ
Qazıntı zamanı əldə edilən məlumatlar birinci mərhələni E.ə. 5000-3500-cü illərə aid ola biləcəyini göstərsə də, ilk mədəni mərhələ adlandırılan Alacahöyükün yuxarı qatlarında Frigiyalılardan başlayaraq Roma, Bizans və Anadolu saxsı qabları, xüsusilə boyalı saxsı qablar və ayaqlı meyvə qablarına da rast gəlinir. Bu qatlardan əldə edilən silah və əşyaların çoxu daşdandır.
İkinci Mərhələ
Bu mərhələyə aid qatlardan E.ə. 2500 - 2100-cü illərə aid kral və şahzadə məzarları tapılmışdır. Qəbirlərdə diqqəti cəlb edən tapıntılar içərisində gümüşdən hazırlanmış ölü hədiyyələri, qızıl və gümüşdən hazırlanmış qiymətli əşyalar vardır. Xüsusilə məzarın ətrafında tapılan vəhşi heyvanların kəllə və buynuzları diqqəti cəlb edir. Kişi qəbirlərində daha çox zinət əşyaları tapıldığı halda, qadın məzarlarında o dövrə aid silahlar aşkar edilmişdir.
Üçüncü Mərhələ
Üçüncü Mərhələ E.ə. 2000-1200-cü illəri əhatə edir. Bu dövrdə Alacahöyük torpaqları Hetlərə məxsus idi. Buradan Hetlərə aid çox mühüm arxeoloji artefaktlar tapılmışdır. Sənədli film rejissoru Tekin Gün araşdırma məqaləsində şəhəri əhatə edən qala divarlarının Hetlərə aid olduğunu bildirir. Bundan əlavə, Sfinksli qapı da Het dövründə tikilmişdir. O dövrün ən orijinal və incə sənət əsərlərindən biri də bu sfinksli qapılardır. Sfinkslərin ətraf mühiti pislikdən qoruduğuna inanılırdı. Daşların üzərində çox maraqlı motivlər vardır. Bəzi motivlərdə musiqiçilərə də rast gəlinir. Bu motivlər bizə həmin dövrlərlə bağlı mühüm tarixi dəyişiklikləri təqdim edir. Bundan başqa, bu dövrə aid mixi yazı lövhələri də aşkar edilmişdir.
Dördüncü Mərhələ
Bu mərhələyə aid heç bir əhəmiyyətli tapıntı aşkar edilməmişdir. Bu mədəni mərhələdə bu şəhər artıq əhəmiyyət kəsb etmirdi. Ankara muzeyində həmin dövrə aid tapıntılar sərgilənir. Bunlar əsasən saxsı qab, pul kimi əşyalardan ibarətdir.
Alacahöyükdə aşkar edilən tapıntılar Ankaradakı Anadolu Mədəniyyətləri Muzeyində və 1941-ci ildə açılan Alacahöyük Muzeyində sərgilənir. Alacahöyük və Boğazköyü əhatə edən ərazi 1988-ci ildə Boğazköy-Alacahöyük Milli Parkı adı ilə milli park elan edilmişdir.
Memarlıq xüsusiyyəti
Alacahöyük yaşayış məskəninin Eneolit dövrünə aid tikinti qatları digər təbəqələrlə müqayisədə yalnız çox kiçik sahədə tədqiq edilmişdir. Bu baxımdan bu dövrə aid məskunlaşma planı çəkmək mümkün deyildir. Ancaq üzə çıxarılan bəzi tikinti strukturları əsasında bu dövrün tikinti texnologiyasını anlaya bilərik. Akokun planlarından və üçölçülü təsvirlərindən belə aydın olur ki, daş bünövrəyə əsaslanan nazik çiy kərpicdən hörülmüş suvaqlı divarlar olmuşdur. Dam quruluşu haqqında heç bir məlumat verilməsə də, tikililərin bugünkü Anadolu kərpic memarlığı kimi düz damlara sahib olduqları düşünülür. Damın üzərinə tökülmüş nazik torpaq örtüyünün altında tir və qamışların olması da bugünkü memarlığa uyğundur. Binaların döşəmələri gil suvaqlıdır. Planlarda bir-birinə bitişik düzbucaqlı otaqlarla qarşılaşırıq. Evlərin içində ocaq yerləri tapılmışdır. Alacahöyüğün 1963-67-ci illərdəki qazıntı hesabatında palçıqla suvanmış qamış divarların mövcudluğu bildirilir. Sonrakı nəşrlərdə isə bu məsələyə toxunulmamışdır.
Həmçinin bax
İstinadlar
- GEOnet Names Server. 2018.
- Baltacıoğlu, Hatçe. Alaca Höyük Erken Tunç Çağı Yönetici Mezarları ve Hitit Kültür Katı İle İlişkisi (türk). Ege Üniversitesi Rektörlüğü Basımevi Müdürlüğü. 2017. 11, 21.
- Alacahöyük. Çorum İl Kültür Turizm Müdürlüğü. 1, 2.
- Türk Tarih Kurumu tarafından yapılan Alacahöyük hafriyatı : 1935 (türk). Ankara: Türk Tarih Kurumu. 1937.
- Akok, Mahmut. Turkısh Review Of Archaeology. Kültür Bakanlığı Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü. 1977. 5, 6, 7.
- "Alacahöyük. TAY Projesi. Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri". TAY project. 28 Ağustos 2021. 2021-08-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-12-03.
Xarici keçidlər
- Alacahöyük Müze Ve Ören Yeri - Çorum
- Alacahöyük
- Anadolu Uygarlıkları - Alacahöyük
- Alacahöyük Hitit diyarı
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Alacahoyuk Corumun Alaca rayonundan 15 km simal qerbde Alacahuyuk kendinde yerlesen abidedir Bu abidede dord muxtelif medeni AlacahoyukQedim Alacahoyukde Het dovrune aid Sfinksli qapilar40 14 02 sm e 34 41 44 s u Olke TurkiyeSeher CorumYerlesir Corum ili Vikianbarda elaqeli mediafayllar merheleye aid 15 tikinti qati mueyyen edilmisdir MeskunlasmaArxeoloji qazintilar ve arasdirmalar neticesinde elde edilen arxeoloji tapintilara esasen Alacahoyuk sakinlerinin yangindan sonra yasayis menteqesini terk etmediyi belli olmusdur Onlarin merhumlarini eyni qebiristanliqdaki nekropoldaki D H B ve R qebirlerinde hoker ve ya cenin veziyyetinde defn etdiyi mueyyen edilib En qedim ve en yeni yasayis meskeninin qebir formalarinda hec bir deyisiklik izlenilmir Yangindan evvel ve sonraki qebir tapintilari da ferqli bir medeni prosesi eks etdirmir DovrlesmeErken Tunc ve Het dovrlerinde cox ehemiyyetli senet merkezi olan Alacahoyukde dord sivilizasiya dovru askar edilmisdir Alacahoyuk arxeoloji tedqiqatlarinda ilk tapintilar e e 3500 cu ile aid olsa da bezi tapintilar tarixi daha 1500 il evvele aparir ve abidenin eramizdan evvel 5000 ci ile aid oldugunu gosterir Orta Anadoluda texminen eramizdan evvel 1750 ci ile qeder davam eden Hatti Dovru Hetlerin Anadoluya gelerek kralliq qurmasi ile sona catmisdir Ancaq Hatti medeniyyetinin izleri Het Sivilizasiyasinda da nezere carpmaqdadir Alaca Hoyuk Het Imperatorlugu dovrunde mebed saray temiz ve tullanti su kanallari biri relyef bezekli olmaqla iki monumental qapisi ve girisindeki seher qala divarlari ile ehemiyyetli bir dini merkez kimi rol oynamisdir Arxeoloji qazintilarIlk kesf Alacahoyuk ilk defe 1835 ci ilde W G Hemilton terefinden kesf edilmisdir 1907 ci ilde T Makridi burada ilk arxeoloji qazinti islerine baslamisdir Alacahoyukun esl adi Imat Hoyukdur Abidenin etrafinda en yaxin yasayis menteqesi Alaca rayonu oldugundan Alaca adlanir Ataturk oz cibinden verdiyi 500 lire ile burada ilk qazintilar baslamis ve onun tesebbusunun neticeleri butun dunyada rezonans dogurmusdur Alacahoyukde ilk qazintilar 1907 ci ilde Osmanli arxeoloqu Teodor Makridi terefinden aparilmisdir Buradaki qazintilar 1935 ci ilden sonra Dr Hamit Zubeyir Kosay ve Remzi Oguz Arikin rehberliyi ile heyata kecirilmisdir Bu qazintilar zamani Eneolit dovrunden Osmanli dovrune qeder davam eden dovrlere aid tapintilar uze cixarilib Alaca Hoyukde 1935 ci ilde Sfinksli qapinin simalinda baslayan qazintilar zamani yazimizin movzusunu teskil eden B R T isaresi olan qebirler 6 8 metr derinlikde tapilmisdir Ele bu qazinti zamani 10 20 m derinliyinde Son Eneolit dovrune qeder derinliye catmisdir 1936 ci ilde aparilan qazintilar zamani A A C qebirleri uze cixarilmis ve 13 81 metr derinlikde materike qeder qazilmisdir 1937 1939 cu illerde ise H D E F K L ve S qebirleri askarlanmisdir Bu gune qeder qebirlerin stratiqrafiyasi ile bagli muxtelif tedqiqatlar aparilmis ve ferqli neticeler elde edilmisdir TebeqelesmeRemzi Oguz Arik Hamit Zubeyir Kosay ve M Akokun rehberliyi altinda uzun iller aparilan qazintilar neticesinde kurqanda 4 esas tarixi merhelede toplanmis melumatlar aydinlasmisdir Eneolit dovrunden Demir dovrune qeder texminen 15 tikinti merhelesi askar edilib Arxeoloji tedqiqatlar 3 cu merhelede askar edilen tapintilarin erken tunc dovrune aid oldugunu gosterir Kurqanin en meshur tebeqesi qeyri adi defn hediyyeleri olan kral mezarlarinin yerlesdiyi 3 cu tebeqe olsa da tebeqeye aid 4 tikinti merhelesi de askar edilmisdir Alacahoyuk hesabatlarinda bu tebeqe tez tez Eneolit dovru kimi tesvir edilir Birinci Merhele Qazinti zamani elde edilen melumatlar birinci merheleni E e 5000 3500 cu illere aid ola bileceyini gosterse de ilk medeni merhele adlandirilan Alacahoyukun yuxari qatlarinda Frigiyalilardan baslayaraq Roma Bizans ve Anadolu saxsi qablari xususile boyali saxsi qablar ve ayaqli meyve qablarina da rast gelinir Bu qatlardan elde edilen silah ve esyalarin coxu dasdandir Ikinci Merhele Bu merheleye aid qatlardan E e 2500 2100 cu illere aid kral ve sahzade mezarlari tapilmisdir Qebirlerde diqqeti celb eden tapintilar icerisinde gumusden hazirlanmis olu hediyyeleri qizil ve gumusden hazirlanmis qiymetli esyalar vardir Xususile mezarin etrafinda tapilan vehsi heyvanlarin kelle ve buynuzlari diqqeti celb edir Kisi qebirlerinde daha cox zinet esyalari tapildigi halda qadin mezarlarinda o dovre aid silahlar askar edilmisdir Ucuncu Merhele Ucuncu Merhele E e 2000 1200 cu illeri ehate edir Bu dovrde Alacahoyuk torpaqlari Hetlere mexsus idi Buradan Hetlere aid cox muhum arxeoloji artefaktlar tapilmisdir Senedli film rejissoru Tekin Gun arasdirma meqalesinde seheri ehate eden qala divarlarinin Hetlere aid oldugunu bildirir Bundan elave Sfinksli qapi da Het dovrunde tikilmisdir O dovrun en orijinal ve ince senet eserlerinden biri de bu sfinksli qapilardir Sfinkslerin etraf muhiti pislikden qoruduguna inanilirdi Daslarin uzerinde cox maraqli motivler vardir Bezi motivlerde musiqicilere de rast gelinir Bu motivler bize hemin dovrlerle bagli muhum tarixi deyisiklikleri teqdim edir Bundan basqa bu dovre aid mixi yazi lovheleri de askar edilmisdir Dorduncu Merhele Bu merheleye aid hec bir ehemiyyetli tapinti askar edilmemisdir Bu medeni merhelede bu seher artiq ehemiyyet kesb etmirdi Ankara muzeyinde hemin dovre aid tapintilar sergilenir Bunlar esasen saxsi qab pul kimi esyalardan ibaretdir Alacahoyukde askar edilen tapintilar Ankaradaki Anadolu Medeniyyetleri Muzeyinde ve 1941 ci ilde acilan Alacahoyuk Muzeyinde sergilenir Alacahoyuk ve Bogazkoyu ehate eden erazi 1988 ci ilde Bogazkoy Alacahoyuk Milli Parki adi ile milli park elan edilmisdir Memarliq xususiyyetiAlacahoyuk yasayis meskeninin Eneolit dovrune aid tikinti qatlari diger tebeqelerle muqayisede yalniz cox kicik sahede tedqiq edilmisdir Bu baximdan bu dovre aid meskunlasma plani cekmek mumkun deyildir Ancaq uze cixarilan bezi tikinti strukturlari esasinda bu dovrun tikinti texnologiyasini anlaya bilerik Akokun planlarindan ve ucolculu tesvirlerinden bele aydin olur ki das bunovreye esaslanan nazik ciy kerpicden horulmus suvaqli divarlar olmusdur Dam qurulusu haqqinda hec bir melumat verilmese de tikililerin bugunku Anadolu kerpic memarligi kimi duz damlara sahib olduqlari dusunulur Damin uzerine tokulmus nazik torpaq ortuyunun altinda tir ve qamislarin olmasi da bugunku memarliga uygundur Binalarin dosemeleri gil suvaqlidir Planlarda bir birine bitisik duzbucaqli otaqlarla qarsilasiriq Evlerin icinde ocaq yerleri tapilmisdir Alacahoyugun 1963 67 ci illerdeki qazinti hesabatinda palciqla suvanmis qamis divarlarin movcudlugu bildirilir Sonraki nesrlerde ise bu meseleye toxunulmamisdir Hemcinin baxEneolit dovru Het medeniyyeti Hattlar Anadolu Medeniyyetleri MuzeyiIstinadlarGEOnet Names Server 2018 Baltacioglu Hatce Alaca Hoyuk Erken Tunc Cagi Yonetici Mezarlari ve Hitit Kultur Kati Ile Iliskisi turk Ege Universitesi Rektorlugu Basimevi Mudurlugu 2017 11 21 Alacahoyuk Corum Il Kultur Turizm Mudurlugu 1 2 Turk Tarih Kurumu tarafindan yapilan Alacahoyuk hafriyati 1935 turk Ankara Turk Tarih Kurumu 1937 Akok Mahmut Turkish Review Of Archaeology Kultur Bakanligi Eski Eserler ve Muzeler Genel Mudurlugu 1977 5 6 7 Alacahoyuk TAY Projesi Turkiye Arkeolojik Yerlesmeleri TAY project 28 Agustos 2021 2021 08 28 tarixinde Istifade tarixi 2023 12 03 Xarici kecidlerAlacahoyuk Muze Ve Oren Yeri Corum Alacahoyuk Anadolu Uygarliklari Alacahoyuk Alacahoyuk Hitit diyari