Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Abdulla ağa Bakıxanov (1824, Tiflis, Gürcüstan quberniyası – 20 iyul 1879, Tiflis) — Rusiya imperiyasının azərbaycanlı hərbi xadimi, general-mayor, məşhur azərbaycanlı ictimai xadim Abbasqulu ağa Bakıxanovun qardaşı (ata xətti ilə), yazıçı və maarifçi.
| Abdulla ağa Bakıxanov | |
|---|---|
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1824 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Tiflis, Rusiya imperiyası |
| Fəaliyyəti | hərbi qulluqçu |
| Atası | II Mirzə Məhəmməd xan |
| Anası | Xeyirnisə xanım |
| Dini | İslam |
| Hərbi xidmət | |
| Mənsubiyyəti | Rusiya imperiyası |
| Qoşun növü | Süvari |
| Rütbəsi |  General-mayor |
| | |
| Təltifləri |   |
Həyatı
Abdulla ağa Bakıxanov 1824-cü ildə Bakı xanlığının üçüncü xanı II Mirzə Məhəmməd xanın ailəsində anadan olmuşdur. Hərbi xidmətə başladıqdan sonra Qafqaz ordusunun süvari bölməsində yer almışdır. 1843-cü ilin martında zabit, 1859-cu ildə polkovnik, 1871-ci ildə general-mayor rütbəsinə yüksəlməyi bacarmışdır. Abdulla ağa 1877-1878-ci illərdə Rusiya-Osmanlı müharibəsi zamanı Qafqaz ordusunun süvari alayında xidmət etmiş, Qafqaz müharibəsində yer almışdır.
Cəfərqulu ağanın vəfatından sonra Bakıxanovlar nəslinin qanuni varisi Abdulla ağa olmuşdur. Onun general olmasını təsdiq edən iki arxiv sənədi var.
- Birincisi Azərbaycan Dövlət Tarix Muzeyindədir. Həmin sənəd 29 aprel 1894-cü ilə aiddir. Sənədə əsasən 1859-cu ildə qubalı zadəgan, polkovnik Ağabəy Sadıqov Quba qəzasındakı Xudat adlı kəndini hazırda general-mayor rütbəsində olan Abdulla ağa Bakıxanova dövlət qanunu ilə satmışdır.
- İkinci sənəd isə Respublika Əlyazmaları İnstitutunda saxlanan general-mayor Abdulla ağa Bakıxanovun görkəmli maarifçi Həsən bəy Zərdabiyə yazdığı məktublarıdır. Birinci məktubda – 4 may 1873-cü ildə general Abdulla ağa yazır ki, qəzet nəşr etmək xəbərini eşidəndə sevindim. Sizə mətbəə açmaqdan ötrü min manat vəsait göndərirəm.
XIX əsrin 50-70-ci illərdin Quba şəhərində yerləşən irsi mülkündə yaşamışdır. O, Qubanın ən böyük mülkə sahib mülkədarlarından biri olmuşdur. Burada yaşadığı dövrdə öz kəndliləri arasında maarifçi fəaliyyət göstərmişdir. İlk Azərbaycan türkcəsində nəşr edilən qəzet olan Əkinçi qəzetinin nəşrə hazırlanmasına yardım etmişdir.
"Əkinçi" qəzetinə dəstəyi
24 oktyabr 1873-cü il tarixli ikinci məktubunda general-mayor Abdulla ağa Bakıxanov Zərdabiyə bildirir ki, Əkinçi"ni çıxartmaq üçün heç şeydən, xüsusilə maddi çətinlikdən çəkinməsin, lazım gələrsə əlavə yenə pul verməyə hazırdır. Qəzetin kütlələrə, xüsusilə Azərbaycan xalqına böyük kömək edəcəyini yaxşı başa düşən general Abdulla ağa Bakıxanov müxtəlif idarələrə müraciət edib "Əkinçi"nin çıxması üçün var qüvvəsi ilə çalışmışdır. Zərdabiyə isə abunəçi toplamaqda çar çinovniklərini "narahat" etməməyi məsləhət görmüşdür. Məktubların məzmunundan məlum olur ki, maarifpərvər Zərdabi ilə general A.Bakıxanov yaxın dost olmuşlar. 19 iyul 1875-ci il tarixli məktubunda o yazırdı:
"Əziz və istəkli Həsən bəy!
Sizin məktubunuzu Tiflisdə aldım. Qəzetin nəşri haqqında elan isə Qubada mənə məlum oldu. Ona görə də mən Tiflisdən məktub yazmaq imkanından məhrum oldum. Qubaya gəldikdə öyrəndim ki, Əhməd ağa onları paylamış, bir neçə nüsxəni isə özündə saxlamışdır. Elə burada da öyrəndim ki, elanların paylanması üçün, siz hökumətə müraciət etmisiniz və onların vasitəsi ilə abunəçi toplamısınız. Onu da deməliyəm ki, yuxarı dairələri narahat etməkdənsə qəzetin labüdlüyünü dərk etdirmək yolu ilə abunəçilər axtarmaq daha yaxşı olardı. Onda xeyrini dərk edən xalq könüllü olaraq sizin qəzeti qəbul edərdilər. Qəzet möhkəm zəmin üzrə yayılardı. Nə isə, bu mənim şəxsi mülahizəmdir. Ona görə də sizi vadar etmirəm. Hər halda mən sizin tədbirə kömək etməyə çalışacağam. Allah eləsin ki, müsəlman əhalisi arasında savadlanma geniş yayılsın. Sonra sizin qəzetin sadiq abunəçiləri olacaqdır. O zaman sizin qəzetin xalq kütlələrinə mənfəət gətirəcəyini inamla söyləmək olar.Başladığınız işdə sizə səmimi qəlbdən muvəffəqiyyət arzulayıram. Baxmayaraq ki, ilk vaxtlar bəzi uğursuzluqlar da ola bilər. Yaxşı, olar ki, ruhdan düşməyərək həmişə olduğu kimi xeyirxah işi inamla davam etdirəsiniz.
Sizin sadiq nökəriniz A.Bakıxanov.
İki nüsxə göndərin: birini mənim, o birini isə Əhməd ağanın adına". 19 iyul 1875-ci il. Quba."
1877-ci il iyunun 23-də "Əkinçi" qəzeti birinci səhifəsində belə bir elan dərc etmişdi:
"Cənab şahzadə sərəskər, Qafqazın ixtiyarında hesab olunan general Abdulla ağa Bakıxanov Bakı quberniyasına gəlib. Quba şəhərində olan zaman Qafqazda zəxmdar (yaralılar – Ş.N.) olan əsgərlər üçün oranın müsəlmanlarından 233 manat siyahı ilə cəm edib, iyun ayının üçündə qubernatora göndərib. Cənab qubernator isə o məbləği və siyahını cənab sərdarın övrətinin qofmeysteri Tolstoya göndərib ki, zəxmdar olanlara məsrəf olunsun".
Ölümü
Abdulla ağa Bakıxanov 1876-cı ilin mayına qədər Qafqaz ordusunun baş komandanının sərəncamında idi. 1879-cu il iyulun 20-də general-mayor Abdulla ağa Bakıxanov Tiflisdə vəfat etdi. İyulun 24-də mərhumun dostları onun meyitinin müsəlman şiə məscidindən müsəlman qəbiristanlığına aparılmasına icazə verilməsini xahiş ediblər.
İstinadlar
- Акты, собранные Кавказской археографической комиссией.Под ред.Берже.Тифлис.1873.том.V,страницы,1119
- Современники о Г. Зардаби / Под редакцией З. Б. Геюшева. — Б.: Элм, 1985. — С. 225. — 235 с.
- С.В.Волков.Генералитет Российской империи.Энциклопедический словарь генералов и адмиралов от Петра I до Николая II, Том 1.Центрполиграф,2009
- Современники о Г. Зардаби. Современники о Г. Зардаби. Bakı: Elm. З. Б. Геюшева. 1985. səh. 225.
- С. В. Волков. Генералитет Российской империи. Энциклопедический словарь генералов и адмиралов от Петра I до Николая II. 1. Центрполиграф. 2009. səh. 98.
- Мамука Гогитидзе. Военная элита Кавказа. Генералы и адмириалы из Грузии / Под ред. Николая Джавахишвили. — Тбилиси: Научно-исследовательский центр истории грузинско-кавказских отношении, 2007, s.71.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Abdulla aga Bakixanov 1824 Tiflis Gurcustan quberniyasi 20 iyul 1879 Tiflis Rusiya imperiyasinin azerbaycanli herbi xadimi general mayor meshur azerbaycanli ictimai xadim Abbasqulu aga Bakixanovun qardasi ata xetti ile yazici ve maarifci Abdulla aga BakixanovSexsi melumatlarDogum tarixi 1824Dogum yeri Tiflis Tiflis qezasi Gurcustan quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 1878Vefat yeri Tiflis Rusiya imperiyasiFealiyyeti herbi qulluqcuAtasi II Mirze Mehemmed xanAnasi Xeyirnise xanimDini IslamHerbi xidmetMensubiyyeti Rusiya imperiyasiQosun novu SuvariRutbesi General mayorTeltifleriHeyatiAbdulla aga Bakixanov 1824 cu ilde Baki xanliginin ucuncu xani II Mirze Mehemmed xanin ailesinde anadan olmusdur Herbi xidmete basladiqdan sonra Qafqaz ordusunun suvari bolmesinde yer almisdir 1843 cu ilin martinda zabit 1859 cu ilde polkovnik 1871 ci ilde general mayor rutbesine yukselmeyi bacarmisdir Abdulla aga 1877 1878 ci illerde Rusiya Osmanli muharibesi zamani Qafqaz ordusunun suvari alayinda xidmet etmis Qafqaz muharibesinde yer almisdir Ceferqulu aganin vefatindan sonra Bakixanovlar neslinin qanuni varisi Abdulla aga olmusdur Onun general olmasini tesdiq eden iki arxiv senedi var Birincisi Azerbaycan Dovlet Tarix Muzeyindedir Hemin sened 29 aprel 1894 cu ile aiddir Senede esasen 1859 cu ilde qubali zadegan polkovnik Agabey Sadiqov Quba qezasindaki Xudat adli kendini hazirda general mayor rutbesinde olan Abdulla aga Bakixanova dovlet qanunu ile satmisdir Ikinci sened ise Respublika Elyazmalari Institutunda saxlanan general mayor Abdulla aga Bakixanovun gorkemli maarifci Hesen bey Zerdabiye yazdigi mektublaridir Birinci mektubda 4 may 1873 cu ilde general Abdulla aga yazir ki qezet nesr etmek xeberini esidende sevindim Size metbee acmaqdan otru min manat vesait gonderirem XIX esrin 50 70 ci illerdin Quba seherinde yerlesen irsi mulkunde yasamisdir O Qubanin en boyuk mulke sahib mulkedarlarindan biri olmusdur Burada yasadigi dovrde oz kendlileri arasinda maarifci fealiyyet gostermisdir Ilk Azerbaycan turkcesinde nesr edilen qezet olan Ekinci qezetinin nesre hazirlanmasina yardim etmisdir Ekinci qezetine desteyi24 oktyabr 1873 cu il tarixli ikinci mektubunda general mayor Abdulla aga Bakixanov Zerdabiye bildirir ki Ekinci ni cixartmaq ucun hec seyden xususile maddi cetinlikden cekinmesin lazim gelerse elave yene pul vermeye hazirdir Qezetin kutlelere xususile Azerbaycan xalqina boyuk komek edeceyini yaxsi basa dusen general Abdulla aga Bakixanov muxtelif idarelere muraciet edib Ekinci nin cixmasi ucun var quvvesi ile calismisdir Zerdabiye ise abuneci toplamaqda car cinovniklerini narahat etmemeyi meslehet gormusdur Mektublarin mezmunundan melum olur ki maarifperver Zerdabi ile general A Bakixanov yaxin dost olmuslar 19 iyul 1875 ci il tarixli mektubunda o yazirdi Eziz ve istekli Hesen bey Sizin mektubunuzu Tiflisde aldim Qezetin nesri haqqinda elan ise Qubada mene melum oldu Ona gore de men Tiflisden mektub yazmaq imkanindan mehrum oldum Qubaya geldikde oyrendim ki Ehmed aga onlari paylamis bir nece nusxeni ise ozunde saxlamisdir Ele burada da oyrendim ki elanlarin paylanmasi ucun siz hokumete muraciet etmisiniz ve onlarin vasitesi ile abuneci toplamisiniz Onu da demeliyem ki yuxari daireleri narahat etmekdense qezetin labudluyunu derk etdirmek yolu ile abuneciler axtarmaq daha yaxsi olardi Onda xeyrini derk eden xalq konullu olaraq sizin qezeti qebul ederdiler Qezet mohkem zemin uzre yayilardi Ne ise bu menim sexsi mulahizemdir Ona gore de sizi vadar etmirem Her halda men sizin tedbire komek etmeye calisacagam Allah elesin ki muselman ehalisi arasinda savadlanma genis yayilsin Sonra sizin qezetin sadiq abunecileri olacaqdir O zaman sizin qezetin xalq kutlelerine menfeet getireceyini inamla soylemek olar Basladiginiz isde size semimi qelbden muveffeqiyyet arzulayiram Baxmayaraq ki ilk vaxtlar bezi ugursuzluqlar da ola biler Yaxsi olar ki ruhdan dusmeyerek hemise oldugu kimi xeyirxah isi inamla davam etdiresiniz Sizin sadiq nokeriniz A Bakixanov Iki nusxe gonderin birini menim o birini ise Ehmed aganin adina 19 iyul 1875 ci il Quba 1877 ci il iyunun 23 de Ekinci qezeti birinci sehifesinde bele bir elan derc etmisdi Cenab sahzade seresker Qafqazin ixtiyarinda hesab olunan general Abdulla aga Bakixanov Baki quberniyasina gelib Quba seherinde olan zaman Qafqazda zexmdar yaralilar S N olan esgerler ucun oranin muselmanlarindan 233 manat siyahi ile cem edib iyun ayinin ucunde qubernatora gonderib Cenab qubernator ise o meblegi ve siyahini cenab serdarin ovretinin qofmeysteri Tolstoya gonderib ki zexmdar olanlara mesref olunsun OlumuAbdulla aga Bakixanov 1876 ci ilin mayina qeder Qafqaz ordusunun bas komandaninin serencaminda idi 1879 cu il iyulun 20 de general mayor Abdulla aga Bakixanov Tiflisde vefat etdi Iyulun 24 de merhumun dostlari onun meyitinin muselman sie mescidinden muselman qebiristanligina aparilmasina icaze verilmesini xahis edibler IstinadlarAkty sobrannye Kavkazskoj arheograficheskoj komissiej Pod red Berzhe Tiflis 1873 tom V stranicy 1119 Sovremenniki o G Zardabi Pod redakciej Z B Geyusheva B Elm 1985 S 225 235 s S V Volkov Generalitet Rossijskoj imperii Enciklopedicheskij slovar generalov i admiralov ot Petra I do Nikolaya II Tom 1 Centrpoligraf 2009 Sovremenniki o G Zardabi Sovremenniki o G Zardabi Baki Elm Z B Geyusheva 1985 seh 225 S V Volkov Generalitet Rossijskoj imperii Enciklopedicheskij slovar generalov i admiralov ot Petra I do Nikolaya II 1 Centrpoligraf 2009 seh 98 Mamuka Gogitidze Voennaya elita Kavkaza Generaly i admirialy iz Gruzii Pod red Nikolaya Dzhavahishvili Tbilisi Nauchno issledovatelskij centr istorii gruzinsko kavkazskih otnoshenii 2007 s 71