Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
II Mirzə Məhəmməd xan (1770, Bakı – 1836, Quba) — Bakının beşinci xanı.
| II Mirzə Məhəmməd xan | |
|---|---|
| Mirzə Məhəmməd Sani | |
| 1783 – 1791 | |
| Əvvəlki | Məlik Məhəmməd xan |
| Sonrakı | Məhəmmədqulu xan |
| 1797 – 1801 | |
| Əvvəlki | Hüseynqulu xan |
| Sonrakı | Hüseynqulu xan |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Bakı, Bakı xanlığı |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Quba |
| Dəfn yeri | Quba |
| Atası | Məlik Məhəmməd xan |
| Anası | |
| Həyat yoldaşı | Xanbikə xanım |
| Uşaqları | 1.Abbasqulu ağa Bakıxanov 2.Cəfərqulu ağa Bakıxanov 3.Abdulla ağa Bakıxanov 4.Cavad Bakıxanov 5.Qadir Bakıxanov 6.Mustafaqulu Bakıxanov |
| Dini | İslam, şiə |
Erkən həyatı
II Mirzə Məhəmməd Xan 1770-ci ildə Məlik Məhəmməd xan və Quba xanı Fətəli xanın bacısı ailəsində anadan olmuşdur. Bakı xanlığının qurucusu olan babası Mirzə Məhəmməd xanın adıyla adlandırıldı. Atası həcc ziyarətinə getdiyi və taxt-taca anası tərəfindən naibə olduğu zaman taxta çıxdı. Fətəli xan rus qarnizonunu Mirzə Məhəmmədin yerinə 1785-ci ildə Bakıda yerləşməyə dəvət etdi,nəticədə onun hakimiyyəti xanlığın Qubaya tam qoşulmasının şahidi oldu. Lakin Fətəli xan sonrakı hərbi kampaniyalardan əvvəl 22 mart 1789-cu ildə Bakıda vəfat etdi.
İmtina
1791-ci ildən sonra Qubalı Əhməd xanlə Mirzə Məhəmməd arasında münasibətlər gərginləşdi. Fətəli xanın vəfatından sonra Mirzə Məhəmmədin əmisi olan Məhəmmədqulu ağa həm Əhməd xanın, həm də Mirzə Məhəmmədin təcrübəsizliyindən istifadə edərək Bakı xanlığını qəsb etməyə çalışdı. Əhməd xanı xanlığına layiq olacağı təqdirdə sədaqətinə əmin etdi. Əhməd xan Məhəmmədqulu ağanı taxta çıxartmaq üçün Bakıya bir ordu göndərdi. Bakı xanlığının ordusu cəmi 500 nəfərdən ibarət olduğundan əmisinin xeyrinə imtina etdi.
Sonrakı həyat
Mirzə Məhəmməd həyat yoldaşı və anası da daxil olmaqla ailəsi ilə birlikdə Qubaya qaçdı. Məhəmmədqulu müqavilələrə xəyanət etdi və müstəqilliyini elan etdi. Buna cavab olaraq Əhməd xan qoşunları səfərbər edərək Mirzə Məhəmmədin hakimiyyət bərpası üçün Bakıya getdi. Ancaq Məhəmmədqulu tərəfindən məğlub oldu. Əhməd xan 1791-ci ilin mart ayında vəfat etdi və onun yerinə 13 yaşlı qardaşı Şeyxəli xan gəldi. Mirzə Məhəmmədə yenidən Bakıya yürüş etmək üçün bir ordu verildi. Şeyxəli xan daha sonra qraf İvan Qudoviçdən Bakını mühasirəyə almasını istədi. Məhəmmədqulu tez kömək istəyərək məktubunu Rusiyaya göndərdi. Çaşqın olan Qudoviç, kontr-admiral Pyotr Şişkinə problemi Rusiyanın xeyrinə həll etməyi tapşırdı. Ancaq bilinməyən səbəblərə görə sifariş gecikdi və Bakı bombardman edildi. Məhəmmədqulu xan Şeyxəli xan ilə barışdı, tezliklə xəstələndi və vəfat etdi.
Taxt uğrunda mübarizə
1792-ci ildə Şeyxəli xan tərəfindən yenidən xan təyin edildi. Bununla birlikdə Qasım bəy Səlimxanov başda olmaqla şəhər zadəganları Mirzə Məhəmmədin əmisi oğlu Hüseynqulu xanı yeni xan elan etdilər. Məğlub olan Mirzə Məhəmməd yenidən Qubaya qaçdı. Sonra Bakını mühasirəyə aldı və Hüseynqulu xanı xanlığın gəlirlərini bölməyə məcbur etdi. Hüseynqulu xan 1795-ci ildə Şirvandan yeni dəstək qüvvələri ilə Balaxanıya gecə hücumu etdi və Mirzə Məhəmmədi yenidən Qubaya sığınmağa məcbur etdi.
Mirzə Məhəmməd Şeyxəli xandan yeni hərbi dəstələr aldı və ticarət və təchizat yollarına maneə törətməklə Abşeronda yerləşdi. Hüseynqulu xan Manaf Səlimxanovu Qudoviçdən kömək istəməsi üçün göndərdi. Mirzə Məhəmmədə pusqu qurub ailəsi ilə birlikdə əsir götürdü. Kiçik qardaşı Hüseyn ağa döyüşdən qaçaraq Qubaya gedib hadisəni danışacaq yeganə adam idi. Tezliklə Mustafa xanın köməyi ilə əmiuşağılar barışdılar və Mirzə Məhəmməd Bakı neft yataqlarından qazancını qoruyaraq Qubaya qayıtdı.
Hüseynqulu xan 1797-ci ildə Ağa Məhəmməd şah tərəfindən Qarabağda tutuldu. Hadisələrdən xəbər tutan Mirzə Məhəmməd Bakını ələ keçirməyə başladı. Lakin Ağa Məhəmmədin öldürülməsi və Hüseynqulu xanın tez gəlişi onun planlarını pozdu. Yeni müqavilədən sonra o, vitse-xan kimi fəaliyyət göstərərək Maştağada yerləşdi.
1803-cü ildə Mustafa xanın köməyi ilə yenidən Maştağada Hüseynqulu xan tərəfindən hücum edildi. Qubaya qaçdı və qoşun toplamaq üçün bir yol axtarmağa başladı.
1806-cı ilin iyulunda rus generalı Sergey Bulqakovun ordusuna qoşuldu. Birlikdə 6 oktyabr 1806-cı ildə Bakını tutdular.
Quba valisi
1809-cu ildə Qubanın müvəqqəti valisi oldu.
Ailəsi
Üç xanımı vardı: Fətəli xanın qızı - Xanbikə xanım (e. 1800, ö. 1806) ; Bəhram bəyin qızı hesab edilən gürcü xanımı - Sofiya xanım; Xınalıqlı Rza Əfəndinin qızı - Xeyirnisə xanım.
Nəsillər:
Sofiyadan olan (e. 1791, ö. 1836):
- Abbasqulu ağa Bakıxanov (1794–1847)
- Cəfərqulu ağa Bakıxanov (1796–1867)
Xeyirnisədən olan (e. 1807, ö.1861):
- Cavad Bakıxanov (1808–1866)
- Qadir Bakıxanov (d. 1817)
- Mustafaqulu Bakıxanov (d. 1822)
- Abdulla ağa Bakıxanov (1824–1879)
İstinadlar
- Iskenderova M.S. The Baku Khanate, Baku: Çaşıoğlu, 1999, p.80-91 (in Russian)
- Bakikhanov, 2010. səh. 200
- . Bakı şähärinin tarixi : orta äsrlar dövrü. Bakı. 279. ISBN . OCLC 900613609.
- Bakikhanov, 2010. səh. 201
- Bakikhanov, Abbasqulu. Gülüstani-İräm. Bähmänli, V. Bakı: Xatun Plyus. 2010. 211. ISBN . OCLC 837882352.
- Bakikhanov, 2010. səh. 216
- Acts collected by the Caucasian Archaeological Commission: [In 12 vols.] / Archive of Chief Executive viceroy of the Caucasus; Under the Society. Ed. A. D. Berger. – Tbilisi: Typ. Ch. Ex. Viceroy Cau., 1866–1904. T. 6: Part 2: [1816–1827] / Ed. A. D. Berger. – 1875. – 941 p. – pp. 907–908
- Shamistan Nazirli, Azerbaijani generals. Baku; Gənclik, 1991 pp.28
- A., BERZHE,. AKTY, SOBRANNYE KAVKAZSKOJ ARHEOGRAFICHESKOJ KOMISSIEJ TOM 5 CHAST 1. [S.l.]: BOOK ON DEMAND LTD. 2014. 1119. ISBN . OCLC 972599590. 2022-06-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-01.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
II Mirze Mehemmed xan 1770 Baki 1836 Quba Bakinin besinci xani II Mirze Mehemmed xanMirze Mehemmed SaniV Baki xani1783 1791EvvelkiMelik Mehemmed xanSonrakiMehemmedqulu xanV Baki xani1797 1801EvvelkiHuseynqulu xanSonrakiHuseynqulu xanSexsi melumatlarDogum tarixi 1770Dogum yeri Baki Baki xanligiVefat tarixi 1836Vefat yeri QubaDefn yeri QubaAtasi Melik Mehemmed xanAnasiHeyat yoldasi Xanbike xanimUsaqlari 1 Abbasqulu aga Bakixanov 2 Ceferqulu aga Bakixanov 3 Abdulla aga Bakixanov 4 Cavad Bakixanov 5 Qadir Bakixanov 6 Mustafaqulu BakixanovDini Islam sieErken heyatiII Mirze Mehemmed Xan 1770 ci ilde Melik Mehemmed xan ve Quba xani Feteli xanin bacisi ailesinde anadan olmusdur Baki xanliginin qurucusu olan babasi Mirze Mehemmed xanin adiyla adlandirildi Atasi hecc ziyaretine getdiyi ve taxt taca anasi terefinden naibe oldugu zaman taxta cixdi Feteli xan rus qarnizonunu Mirze Mehemmedin yerine 1785 ci ilde Bakida yerlesmeye devet etdi neticede onun hakimiyyeti xanligin Qubaya tam qosulmasinin sahidi oldu Lakin Feteli xan sonraki herbi kampaniyalardan evvel 22 mart 1789 cu ilde Bakida vefat etdi Imtina1791 ci ilden sonra Qubali Ehmed xanle Mirze Mehemmed arasinda munasibetler gerginlesdi Feteli xanin vefatindan sonra Mirze Mehemmedin emisi olan Mehemmedqulu aga hem Ehmed xanin hem de Mirze Mehemmedin tecrubesizliyinden istifade ederek Baki xanligini qesb etmeye calisdi Ehmed xani xanligina layiq olacagi teqdirde sedaqetine emin etdi Ehmed xan Mehemmedqulu agani taxta cixartmaq ucun Bakiya bir ordu gonderdi Baki xanliginin ordusu cemi 500 neferden ibaret oldugundan emisinin xeyrine imtina etdi Sonraki heyatMirze Mehemmed heyat yoldasi ve anasi da daxil olmaqla ailesi ile birlikde Qubaya qacdi Mehemmedqulu muqavilelere xeyanet etdi ve musteqilliyini elan etdi Buna cavab olaraq Ehmed xan qosunlari seferber ederek Mirze Mehemmedin hakimiyyet berpasi ucun Bakiya getdi Ancaq Mehemmedqulu terefinden meglub oldu Ehmed xan 1791 ci ilin mart ayinda vefat etdi ve onun yerine 13 yasli qardasi Seyxeli xan geldi Mirze Mehemmede yeniden Bakiya yurus etmek ucun bir ordu verildi Seyxeli xan daha sonra qraf Ivan Qudovicden Bakini muhasireye almasini istedi Mehemmedqulu tez komek isteyerek mektubunu Rusiyaya gonderdi Casqin olan Qudovic kontr admiral Pyotr Siskine problemi Rusiyanin xeyrine hell etmeyi tapsirdi Ancaq bilinmeyen sebeblere gore sifaris gecikdi ve Baki bombardman edildi Mehemmedqulu xan Seyxeli xan ile barisdi tezlikle xestelendi ve vefat etdi Taxt ugrunda mubarize1792 ci ilde Seyxeli xan terefinden yeniden xan teyin edildi Bununla birlikde Qasim bey Selimxanov basda olmaqla seher zadeganlari Mirze Mehemmedin emisi oglu Huseynqulu xani yeni xan elan etdiler Meglub olan Mirze Mehemmed yeniden Qubaya qacdi Sonra Bakini muhasireye aldi ve Huseynqulu xani xanligin gelirlerini bolmeye mecbur etdi Huseynqulu xan 1795 ci ilde Sirvandan yeni destek quvveleri ile Balaxaniya gece hucumu etdi ve Mirze Mehemmedi yeniden Qubaya siginmaga mecbur etdi Mirze Mehemmed Seyxeli xandan yeni herbi desteler aldi ve ticaret ve techizat yollarina manee toretmekle Abseronda yerlesdi Huseynqulu xan Manaf Selimxanovu Qudovicden komek istemesi ucun gonderdi Mirze Mehemmede pusqu qurub ailesi ile birlikde esir goturdu Kicik qardasi Huseyn aga doyusden qacaraq Qubaya gedib hadiseni danisacaq yegane adam idi Tezlikle Mustafa xanin komeyi ile emiusagilar barisdilar ve Mirze Mehemmed Baki neft yataqlarindan qazancini qoruyaraq Qubaya qayitdi Huseynqulu xan 1797 ci ilde Aga Mehemmed sah terefinden Qarabagda tutuldu Hadiselerden xeber tutan Mirze Mehemmed Bakini ele kecirmeye basladi Lakin Aga Mehemmedin oldurulmesi ve Huseynqulu xanin tez gelisi onun planlarini pozdu Yeni muqavileden sonra o vitse xan kimi fealiyyet gostererek Mastagada yerlesdi 1803 cu ilde Mustafa xanin komeyi ile yeniden Mastagada Huseynqulu xan terefinden hucum edildi Qubaya qacdi ve qosun toplamaq ucun bir yol axtarmaga basladi 1806 ci ilin iyulunda rus generali Sergey Bulqakovun ordusuna qosuldu Birlikde 6 oktyabr 1806 ci ilde Bakini tutdular Quba valisi1809 cu ilde Qubanin muveqqeti valisi oldu AilesiUc xanimi vardi Feteli xanin qizi Xanbike xanim e 1800 o 1806 Behram beyin qizi hesab edilen gurcu xanimi Sofiya xanim Xinaliqli Rza Efendinin qizi Xeyirnise xanim Nesiller Sofiyadan olan e 1791 o 1836 Abbasqulu aga Bakixanov 1794 1847 Ceferqulu aga Bakixanov 1796 1867 Xeyirniseden olan e 1807 o 1861 Cavad Bakixanov 1808 1866 Qadir Bakixanov d 1817 Mustafaqulu Bakixanov d 1822 Abdulla aga Bakixanov 1824 1879 II Mirze Mehemmed 1836 ci ilde Qubada vefat etdi IstinadlarIskenderova M S The Baku Khanate Baku Casioglu 1999 p 80 91 in Russian Bakikhanov 2010 seh 200 Baki saharinin tarixi orta asrlar dovru Baki 279 ISBN 9789952421675 OCLC 900613609 Bakikhanov 2010 seh 201 Bakikhanov Abbasqulu Gulustani Iram Bahmanli V Baki Xatun Plyus 2010 211 ISBN 978 9952210453 OCLC 837882352 Bakikhanov 2010 seh 216 Acts collected by the Caucasian Archaeological Commission In 12 vols Archive of Chief Executive viceroy of the Caucasus Under the Society Ed A D Berger Tbilisi Typ Ch Ex Viceroy Cau 1866 1904 T 6 Part 2 1816 1827 Ed A D Berger 1875 941 p pp 907 908 Shamistan Nazirli Azerbaijani generals Baku Genclik 1991 pp 28 A BERZHE AKTY SOBRANNYE KAVKAZSKOJ ARHEOGRAFICHESKOJ KOMISSIEJ TOM 5 CHAST 1 S l BOOK ON DEMAND LTD 2014 1119 ISBN 978 5458678100 OCLC 972599590 2022 06 26 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 01