Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Mirzə Məhəmməd xan Dərgahqulu xan oğlu — 1792-1806 - cı illərdə Bakı xanı.
| Hüseynqulu xan | |
|---|---|
| 1792 – 1797 | |
| Əvvəlki | Məhəmmədqulu xan |
| Sonrakı | II Mirzə Məhəmməd xan |
| 1801 – 1806 | |
| Əvvəlki | II Mirzə Məhəmməd xan |
| Sonrakı | Bakı xanlığının Rusiya İmperiyasına birləşdirilməsi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1774 |
| Doğum yeri | Bakı, Bakı xanlığı |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Ərdəbil, İran |
| Dəfn yeri | |
| Həyat yoldaşları | Zeynət Bikə, Fatmasultan Bikə, Fatma xanım, Hacət xanım, Bəyistan xanım, Xoşəndam xanım, Zeynişərəf xanım və Gülistan xanım |
| Uşaqları | Oğulları: Lütfəli xan, Bədr Cahan xanım, Sahib Sultan Bikə, Xurşid xanım, Ümmisələmə xanım, Səadətbəyim xanım, Zeyneibəyim xanım, Şərif xanım, Haşiəbəyim xanım, Çimnaz xanım, Tiləbəyim xanım, Ruhsarəbəyim xanım |
| Dini | İslam, şiə |
Həyatı
Huseynqulu xan I Mirzə Məhəmməd xanın nəvəsidir. Hüseynqulu xan 1792-ci ildə əmisi Məhəmmədqulu xanın vəfatından sonra taxta çıxmışdır. O, yeznəsi Qasım bəy Mansurxan bəy oğlunun və digər yaxın bəylərin köməyi ilə hakimiyyətə gəlib, 14 il, 1806-cı ildə ruslar Bakını alanadək burada hakimlik edib
1792-1806-cı illərdə hakimiyyətdə olmuş Hüseynqulu xan olduqca mürəkkəb beynəlxalq şəraitdə Rusiya və Qacarların idarə etdiyi İran arasında manevr etməli olur. Rusiya imperatriçəsi II Yekaterinanın fərmanı ilə Rusiyanın himayəsinə keçən Hüseynqulu xan rus ordusunun Azərbaycanı tərk etməsindən sonra Ağa Məhəmməd şah Qacara meyil edir. Qacarın qətlindən sonra Bakı xanlığı yenidən müstəqilliyini bərpa edir. XIX əsrin əvvəlində Bakı xanlığı uğrunda dövlətlərarası mübarizə yenidən kəskinləşir. 1803-cü ildə yenidən Rusiyadan asılılığı qəbul edən Hüseynqulu xan az sonra bu asılılıqdan imtina edir.
Bakı xanı Hüseynqulu xan qaçandan 20 il sonra yenidən qoşun yığıb Abşeronu ruslardan azad edir. Amma İçərişəhəri ala bilmir və rus qarnizonunu mühasirədə saxlamağı bacarır. İçərişəhər yaxınlığında rus qarnizonu ilə Hüseynqulu xanın qoşunu arasındakı döyüşdə hər iki tərəfin silah sursatı qurtarır və ruslar Dağıstana xəbər göndərərək Hacı Tərxandan əlavə kömək alırlar.
Sisyanovun öldürülməsi
1805-cı ildə general Pavel Sisianov Bakı xanlığına hücum edir. İlk hücum uğurlu alınmasada ikinci hücum zamanı Sisianov Bakını mühasirəyə alır. Bakı xanı Hüseynqulu xan onunla danışıqlar aparmaq üçün onu Qala qapısının yanına çağırır. 8 fevral 1806-cı ildə general Pavel Sisianov Bakının Qala qapısın yanına gəlir. Burada o Hüseynqulu xan ilə danışanda Hüseynqulu xanın əmisi oğlu İbrahim bəy tərəfindən öldürülür. Sisianovun ölümündən sonra rus qoşunlarının hücumları xüsusilə amansızlaşdı. 1806-cı ilin oktyabrında Bakı işğal edildi, 1813-cü ildə isə Gülüstan müqaviləsi Bakı xanlığının Rusiyaya birləşdirilməsi rəsmiləşdi. 1811-ci ildə Sisiyanovun cəsədi Tbilisiyə aparılaraq orada kilsə qəbiristanlığında basdırılır.
Ailəsi
Əmin Abid Gültəkinin böyük qardaşı və yolgöstərəni Əliabbas Müznib haqqında dəyərli araşdırmaların müəllifi professor İslam Ağayevə bu ailənin soykökü haqqında olduqça maraqlı bilgilər vermişdir. O, AMEA Əlyazmalar İnstititu arxivinin 23-cü fondunda olan 9/146-cı qovluqdakı Əliabbaas Müznibin özkeçmişindən bir parçanı kitabına daxil etmişdir.(Ağayev İslam, 2000:5) Əliabbas Müznib Gəncənin müsəlman əhalisinə qəddarlıqla divan tutmuş rus generalı Sisyanovun baş Bakının Qoşa qala qapısı yaxınlığında qılıncla vurulandan sonra baş verən hadisələrdən söz açarkən yazır:“...Hüseyinqulu xan Bakıdan çəkildikdə xanın əqvam və əqrabasına rus qoşunları tərəfindən şiddətli cəzalar verilmişdir. Həbs, sürgün, edam edilməkdən müzayiqə olunmamışdır... Qətli-am şəhərdə həftələrlə davam etmişdir. Colum-cocuqlar qılıncdan keçirilmişdir. “Yeddi ev bir küvəcə möhtac oldu”- zərbül-məsəli bu tarıcı hadisənin şahidi idi”. (Ağayev İslam, 2000:5)
Əliabbas Müznibin arxivi ilə yaxından tanış olan professor İslam Ağayev yazır: “Bu faciəli hadisələr dövründə Ə.Müznibin bütü nəsli çar qoşunları tərəfinfən şiddətli cəzalara düçar olur. Bütün nəsil qırılır. Təkcə altı aylıq Novruz babası sağ qalır”. (Ağayev İslam, 2000:5)
Mənbə
- Акты, собранные Кавказской археографической комиссией / Под ред. Ад. Берже. — Тифлис: Типография Главного Управления Наместника Кавказского, 1873. — Т. V. — С. 1119.
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- "Arxivlənmiş surət". 2022-08-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-28.
- . 2018-02-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-28.
- "Arxivlənmiş surət". 2021-08-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-28.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-03-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-28.
- "Arxivlənmiş surət". 2021-08-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-28.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu adin diger istifade formalari ucun bax Huseynqulu xan Mirze Mehemmed xan Dergahqulu xan oglu 1792 1806 ci illerde Baki xani Huseynqulu xanVII Baki xani1792 1797EvvelkiMehemmedqulu xanSonrakiII Mirze Mehemmed xanVII Baki xani1801 1806EvvelkiII Mirze Mehemmed xanSonrakiBaki xanliginin Rusiya Imperiyasina birlesdirilmesiSexsi melumatlarDogum tarixi 1774Dogum yeri Baki Baki xanligiVefat tarixi 1845Vefat yeri Erdebil IranDefn yeri KerbelaHeyat yoldaslari Zeynet Bike Fatmasultan Bike Fatma xanim Hacet xanim Beyistan xanim Xosendam xanim Zeyniseref xanim ve Gulistan xanimUsaqlari Ogullari Lutfeli xan Isgender xan Nuh xan Salman xan ve Musa xan Gulustan xanimdan Qizlari Fatma Sultanet Bike Bedr Cahan xanim Sahib Sultan Bike Xursid xanim Ummiseleme xanim Seadetbeyim xanim Zeyneibeyim xanim Serif xanim Hasiebeyim xanim Cimnaz xanim Tilebeyim xanim Ruhsarebeyim xanimDini Islam sieHeyatiHuseynqulu xan I Mirze Mehemmed xanin nevesidir Huseynqulu xan 1792 ci ilde emisi Mehemmedqulu xanin vefatindan sonra taxta cixmisdir O yeznesi Qasim bey Mansurxan bey oglunun ve diger yaxin beylerin komeyi ile hakimiyyete gelib 14 il 1806 ci ilde ruslar Bakini alanadek burada hakimlik edib 1792 1806 ci illerde hakimiyyetde olmus Huseynqulu xan olduqca murekkeb beynelxalq seraitde Rusiya ve Qacarlarin idare etdiyi Iran arasinda manevr etmeli olur Rusiya imperatricesi II Yekaterinanin fermani ile Rusiyanin himayesine kecen Huseynqulu xan rus ordusunun Azerbaycani terk etmesinden sonra Aga Mehemmed sah Qacara meyil edir Qacarin qetlinden sonra Baki xanligi yeniden musteqilliyini berpa edir XIX esrin evvelinde Baki xanligi ugrunda dovletlerarasi mubarize yeniden keskinlesir 1803 cu ilde yeniden Rusiyadan asililigi qebul eden Huseynqulu xan az sonra bu asililiqdan imtina edir Baki xani Huseynqulu xan qacandan 20 il sonra yeniden qosun yigib Abseronu ruslardan azad edir Amma Iceriseheri ala bilmir ve rus qarnizonunu muhasirede saxlamagi bacarir Iceriseher yaxinliginda rus qarnizonu ile Huseynqulu xanin qosunu arasindaki doyusde her iki terefin silah sursati qurtarir ve ruslar Dagistana xeber gondererek Haci Terxandan elave komek alirlar Sisyanovun oldurulmesi1805 ci ilde general Pavel Sisianov Baki xanligina hucum edir Ilk hucum ugurlu alinmasada ikinci hucum zamani Sisianov Bakini muhasireye alir Baki xani Huseynqulu xan onunla danisiqlar aparmaq ucun onu Qala qapisinin yanina cagirir 8 fevral 1806 ci ilde general Pavel Sisianov Bakinin Qala qapisin yanina gelir Burada o Huseynqulu xan ile danisanda Huseynqulu xanin emisi oglu Ibrahim bey terefinden oldurulur Sisianovun olumunden sonra rus qosunlarinin hucumlari xususile amansizlasdi 1806 ci ilin oktyabrinda Baki isgal edildi 1813 cu ilde ise Gulustan muqavilesi Baki xanliginin Rusiyaya birlesdirilmesi resmilesdi 1811 ci ilde Sisiyanovun cesedi Tbilisiye aparilaraq orada kilse qebiristanliginda basdirilir AilesiEmin Abid Gultekinin boyuk qardasi ve yolgostereni Eliabbas Muznib haqqinda deyerli arasdirmalarin muellifi professor Islam Aga yeve bu ailenin soykoku haqqinda olduqca maraqli bilgiler ver misdir O AMEA Elyazmalar Instititu arxivinin 23 cu fondunda olan 9 146 ci qovluqdaki Eliabbaas Muznibin ozkecmisinden bir parcani kitabina daxil etmisdir Agayev Islam 2000 5 Eliabbas Muznib Gencenin muselman ehalisine qeddarliqla divan tutmus rus generali Sisyanovun bas Bakinin Qosa qala qapisi yaxin li gin da qilincla vurulandan sonra bas veren hadiselerden soz acarken yazir Huseyinqulu xan Bakidan cekildikde xanin eqvam ve eqrabasina rus qosunlari terefinden siddetli cezalar verilmisdir Hebs surgun edam edilmekden muzayiqe olunmamisdir Qetli am seherde heftelerle davam etmisdir Colum cocuqlar qilincdan kecirilmisdir Yeddi ev bir kuvece mohtac oldu zerbul meseli bu tarici hadisenin sahidi idi Agayev Islam 2000 5 Eliabbas Muznibin arxivi ile yaxindan tanis olan professor Islam Agayev yazir Bu facieli hadiseler dovrunde E Muznibin butu nesli car qosunlari terefinfen siddetli cezalara ducar olur Butun nesil qirilir Tekce alti ayliq Novruz babasi sag qalir Aga yev Islam 2000 5 MenbeAkty sobrannye Kavkazskoj arheograficheskoj komissiej Pod red Ad Berzhe Tiflis Tipografiya Glavnogo Upravleniya Namestnika Kavkazskogo 1873 T V S 1119 IstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Arxivlenmis suret 2022 08 30 tarixinde Istifade tarixi 2018 05 28 2018 02 23 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 05 28 Arxivlenmis suret 2021 08 03 tarixinde Istifade tarixi 2018 05 28 Arxivlenmis suret 2022 03 27 tarixinde Istifade tarixi 2018 05 28 Arxivlenmis suret 2021 08 02 tarixinde Istifade tarixi 2018 05 28 Hemcinin baxAzerbaycan xanlarinin siyahisiXarici kecidler