Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Abazin, Abazalar və ya Abaziniyalı(Abazin and Abxaz: Абаза; Çərkəz: Абазэхэр; rus. Абазины; türk. Abazalar; ərəb. أباظة) — Abxaz və çərkəz xalqları ilə sıx əlaqəli olan Şimal-Qərbi Qafqazda yaşayan etnik qrup. Əsasən Türkiyə, Misir və Rusiyanın Şimali Qafqaz bölgəsindəki Qaraçay-Çərkəz Respublikasında və Stavropol diyarında yaşayırlar. Abazinlərin bir qolu olan Tapantalar Kubanın yuxarı hissəsindəki Besleney və Kabardin knyazlıqları arasında yaşayırdı..
 | ||||||||||||
| Abazin bayrağı | ||||||||||||
| Özünüadlandırma | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Абаза | ||||||||||||
| Ümumi sayı | ||||||||||||
| ~150,000 (təxmini) | ||||||||||||
| Yaşadığı ərazilər | ||||||||||||
| ||||||||||||
| Dili | ||||||||||||
| Dini | ||||||||||||
| Qohum xalqlar | ||||||||||||
Abazinlər əvvəlcə Abxaziyanın qərb hissəsindəki Sadzen bölgəsində məskunlaşmış və 14–15-ci əsrlərdə Abxaziyadan Abaziniyaya köç etmişlər. Daha sonra 18–19-cu əsrlərdə keçmiş Osmanlı İmperiyasının müxtəlif bölgələrinə köç etdilər. 18-ci əsrin sonlarından etibarən onların hakim dini sünni İslamdır (Hənəfi).
Abazin xalqı abxaz və çərkəz dillərinə çox yaxın, Şimal-qərb Qafqaz dillərindən olan abaza dilində danışır. Əsasən Qaraçay-Çərkəzdə yayılmışdır. Bu dildə 30 mindən çox adam danışır. İki əsas dialektə bölünür: tapanta və aşxaraua (şkaraua). 1932–33-cü illərdə latın qrafikası əsasında yazısı hazırlanmışdır. 1938-ci ildən isə kiril əlifbasına keçmişdir.
Abazinlərin mədəniyyəti və adət-ənənələri çərkəzlərin mədəniyyətinə bənzəyir. Bir çox köhnə xəritədə Abaziniya ərazisi Çərkəzyanın (Adıgey) bir hissəsi olaraq göstərilmişdir.
2010-cu il Rusiya siyahıyaalınmasına əsasən, Rusiyada 43.341 abazin yaşayır.
Diasporu
Türkiyədə, Misirdə, və İordaniya və Suriya kimi Orta Şərq ölkələrində yerləşən bir çox abazin diasporu Rusiya İmperiyasına qarşı olan Qafqaz müharibəsinin mühacirləridir. Türkiyədə əhəmiyyətli sayılabiləcək qədər abazin yaşayır. Təxminən 150.000 abaza Əskişəhər, Samsun, Yozqat, Adana və Kayseri əyalətlərində yaşayır. Onların əksəriyyəti çar ordusuna qarşı vuruşan və Kbaada (bugünkü Soçidəki Krasnaya Polyana) döyüşünü itirdikdən sonra Türkiyəyə mühacirət etmiş Aşxaraua tayfasının üzvləridir, halbuki Tapanta tayfası rus qüvvələri ilə birlikdə döyüşmüşdür.
Misirdə görkəmli bir nümunə olan əslində böyük bir abazin qəbiləsidir. Abaza ailəsi bu günə qədər Misir cəmiyyətində yüksək mövqeyə sahibdir və cəmiyyətin bütün sahələrində aktiv olaraq 15.000 üzvü ilə birlikdə Misirin ən böyük ailəsi statusundadır.
Həmçinin bax
İstinadalar
- "Ethnologue.com". 2012-11-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-18.
- "Websters-online-dictionary". 2013-01-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-18.
- . 2021-12-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-18.
- . Ukraine Census 2001. State Statistics Committee of Ukraine. 17 December 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 January 2012.
- Абазалар // Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası: [10 ҹилддә]. I ҹилд: А—Балзак. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1976. С. 9.
- Тхайцухов Михаил Сем, Абазины на Северном Кавказе и в Турции (XVIII–XX вв.) Moskva, 2005. (rus)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Abazin Abazalar ve ya Abaziniyali Abazin and Abxaz Abaza Cerkez Abazeher rus Abaziny turk Abazalar ereb أباظة Abxaz ve cerkez xalqlari ile six elaqeli olan Simal Qerbi Qafqazda yasayan etnik qrup Esasen Turkiye Misir ve Rusiyanin Simali Qafqaz bolgesindeki Qaracay Cerkez Respublikasinda ve Stavropol diyarinda yasayirlar Abazinlerin bir qolu olan Tapantalar Kubanin yuxari hissesindeki Besleney ve Kabardin knyazliqlari arasinda yasayirdi Abaza Abazin Abazin bayragiOzunuadlandirmaAbazaUmumi sayi 150 000 texmini Yasadigi erazilerTurkiye 15 000 50 000Misir 50 000Rusiya Qaracay Cerkez RespublikasiStavropol diyari Kabarda Balkar Respublikasi 43 341 36 919 3 646 418Ukrayna 128Diliabaza dili rus dili turk dili ereb diliDinisunni IslamQohum xalqlarabxazlar cerkezler Abazinler evvelce Abxaziyanin qerb hissesindeki Sadzen bolgesinde meskunlasmis ve 14 15 ci esrlerde Abxaziyadan Abaziniyaya koc etmisler Daha sonra 18 19 cu esrlerde kecmis Osmanli Imperiyasinin muxtelif bolgelerine koc etdiler 18 ci esrin sonlarindan etibaren onlarin hakim dini sunni Islamdir Henefi Abazin xalqi abxaz ve cerkez dillerine cox yaxin Simal qerb Qafqaz dillerinden olan abaza dilinde danisir Esasen Qaracay Cerkezde yayilmisdir Bu dilde 30 minden cox adam danisir Iki esas dialekte bolunur tapanta ve asxaraua skaraua 1932 33 cu illerde latin qrafikasi esasinda yazisi hazirlanmisdir 1938 ci ilden ise kiril elifbasina kecmisdir Abazinlerin medeniyyeti ve adet eneneleri cerkezlerin medeniyyetine benzeyir Bir cox kohne xeritede Abaziniya erazisi Cerkezyanin Adigey bir hissesi olaraq gosterilmisdir 2010 cu il Rusiya siyahiyaalinmasina esasen Rusiyada 43 341 abazin yasayir DiasporuTurkiyede Misirde ve Iordaniya ve Suriya kimi Orta Serq olkelerinde yerlesen bir cox abazin diasporu Rusiya Imperiyasina qarsi olan Qafqaz muharibesinin muhacirleridir Turkiyede ehemiyyetli sayilabilecek qeder abazin yasayir Texminen 150 000 abaza Eskiseher Samsun Yozqat Adana ve Kayseri eyaletlerinde yasayir Onlarin ekseriyyeti car ordusuna qarsi vurusan ve Kbaada bugunku Socideki Krasnaya Polyana doyusunu itirdikden sonra Turkiyeye muhaciret etmis Asxaraua tayfasinin uzvleridir halbuki Tapanta tayfasi rus quvveleri ile birlikde doyusmusdur Misirde gorkemli bir numune olan eslinde boyuk bir abazin qebilesidir Abaza ailesi bu gune qeder Misir cemiyyetinde yuksek movqeye sahibdir ve cemiyyetin butun sahelerinde aktiv olaraq 15 000 uzvu ile birlikde Misirin en boyuk ailesi statusundadir Hemcinin baxAbaziniya Simali OsetiyaIstinadalar Ethnologue com 2012 11 12 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 18 Websters online dictionary 2013 01 13 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 10 18 2021 12 09 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 10 18 Ukraine Census 2001 State Statistics Committee of Ukraine 17 December 2011 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 17 January 2012 Abazalar Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi 10 ҹilddә I ҹild A Balzak Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksiјasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1976 S 9 Thajcuhov Mihail Sem Abaziny na Severnom Kavkaze i v Turcii XVIII XX vv Moskva 2005 rus