Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Abazin rayonu (abq. Абаза район, kab.-çərk. Абазэ район / Абазэ куей, qaraç.-balk. Абаза район, noq. Абаза район) — Rusiya Federasiyası, Qaraçay-Çerkesiya Respublikasının tərkibində inzibati ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi İnjiç-Çuqun auludur.
| Abazin rayonu | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| abq. Абаза район kab.-çərk. Абазэ район / Абазэ куей qaraç.-balk. Абаза район noq. Абаза район | |||||
 | |||||
| |||||
|
| |||||
| Ölkə | |||||
| İnzibati mərkəz | İnjiç-Çuqun | ||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Yaradılıb | 2006 | ||||
| Sahəsi |
| ||||
| Saat qurşağı | | ||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi |
| ||||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||||
| Telefon kodu | 87873 | ||||
| Rəsmi sayt | |||||
 | |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Coğrafiyası
Abazin rayonu Qaraçay-Çərkəz Respublikasının mərkəzi hissəsində yerləşir. Rayonun sahəsi 300,19 km²-dir.
Qərbdə Xabez rayonu, şimalda Adıge-Xabl rayonu, şərqdə Çerkessk şəhər rayonu və Ust-Cequtin rayonu ilə həmsərhəddir. Rayon şərqdə Kuban çayı, qərbdə onun sol qolu olan Kiçik Zelençuk çayı ilə sərhədlənir. Rayonun digər əhəmiyyətli çayları: Elburqan, Bolşoy Elbruqan, Hatapatikor, Kara-Paqo və Çibiş.
Tarixi
Çərkəz milli dairəsi mövcudluğu dövründə (1926-1928), abazinlərin cəmləşdiyi Abazin-Noqay və Elburqan rayonlarını əhatə etdirdi. Sonradan Abazinlərin sonradan öz «milli» rayonları olmamışdır. 1980-ci illərin sonu və 1990-cı illərin əvvəllərindən Abazin icması Abazin rayonunun təşkili barədə fikirlər səsləndirirdilər. Sovet İttifaqından sonrakı dövrdə V.İ.Xubiyev (1992-1999) və V.M.Semenov Qaraçay-Çerkesiyanın başında olanda bu fikirlər respublika rəhbərliyi səviyyəsində dəstəklənmişdir. Lakin icrata alınmamışdır.
25 dekabr 2005-ci ildə Prikubanski, Ust-Cequtinski və Xabez rayonlarının abazinlərin cəm halında yaşadığı 5 aulundan Abazin rayonunun təşkili ilə bağlı referendum keçirildi. 29 dekabr 2005-ci ildə referendumun nəticələri Qaraçay-Çərkəz Respublikası Xalq Məclisinin qərarı ilə təsdiq edildi. Rusiya Federasiyası Hökuməti 1 iyun 2006-cı il tarixində yeni rayonun adını təsdiqlədi. Rayonun rəsmi saytına görə, rayonun rəsmi tarixi 25 dekabr 2005-ci ildir.
Yeni rayona beş yaşayış məntəqəsi daxildir - Kubina aulu (Ust-Cegutinski rayonu), Psıj və Kara-Paqo aulları (Prikubanski rayonu), Elburqan və İnjiç-Çukun aulları (Xabez rayonu). 27 noyabr 2006-cı ildə Qaraçay-Çərkəz Respublikası Parlamentinin qərarı ilə «Yujnı» istixana kompleksi Abazin rayonuna verilir. 1 iyun 2006-cı ildən etibarən rayonun müvəqqəti rəhbərliyi fəaliyyətə başlayaır. Abazin rayonunun yeni hakimiyyəti və idarələri 1 yanvar 2009-cu ilədək tam şəkildə formalaşdırılır.
Əhali
- Milli tərkib
2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasının məlumatlarına görə rayonun milli tərkibi haqqında aşağıdakı məlumatlar verilmişdir:
| Xalq | Say, nəf. | Ümumi əhaliyə olan nisbəti, % |
|---|---|---|
| abazinlər | 14 808 | 86,75 % |
| çərkəzlər | 853 | 5,00 % |
| ruslar | 690 | 4,0 % |
| qaraçaylılar | 327 | 1,92 % |
| noqaylar | 59 | 0,35 % |
| tatarlar | 50 | 0,29 % |
| abxazlar | 41 | 0,24 % |
| digərləri | 169 | 0,99 % |
| milliyyətini bildirməyənlər | 72 | 0,42 % |
| ümumi | 17 069 | 100,0 % |
- Cins tərkibi
2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasına olan məlumat:
| Yaş | Kişilər, nəf. | Qadınlar, yaş. | Ümumi say. | ümumi əhaliyə olan nisbət, % |
|---|---|---|---|---|
| 0 — 14 yaş | 1 629 | 1 524 | 3 153 | 18,47 % |
| 15 — 59 yaş | 5 627 | 5 937 | 11 564 | 67,75 % |
| 60 yaşdan yuxarı | 908 | 1 444 | 2 352 | 13,78 % |
| ümumi | 8 164 | 8 905 | 17 069 | 100,0 % |
Kişilər — 8 164 nəf. (47,8 %). Qadınlar — 8 905 nəf. (52,2 %).
Əhalinin orta yaşı — 35,7 yaş. Kişilərin orta yaşı — 34,3 yaş. Qadınların orta yaşı — 37,0 yaş.
İstinadlar
- Абазинско-русский словарь. Около 14 000 слов / Под ред. Тугова В. Б. М.: «Советская Энциклопедия», 1967. 536 с. С. 24, 315.
- Апажев М. Л., Коков Дж. Н. Кабардино-черкесско-русский словарь. Около 27 000 слов / Под ред. доктора филологических наук Бижоева Б. Ч. Нальчик: «Эльбрус», 2008. С. 16, 191, 391.
- Суюнчев Х. И., Урусбиев И. Х. Русско-карачаево-балкарский словарь. Около 35 000 слов. М.: «Советская Энциклопедия», 1965. С. 21, 528.
- Калмыкова С. А. и др. Ногайско-русский словарь. Около 15 000 слов / Под ред. Баскакова Н. А. М.: Государственное издательство иностранных и национальных словарей, 1963. 562 с. С. 19, 275.
- "Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2023 года (с учётом итогов Всероссийской переписи населения 2020 г.)" (rus). 2023-08-18. İstifadə tarixi: 2023-08-23..
- Кавказский узел. В Карачаево-Черкесии образован новый Абазинский район
- Regions.ru. В Карачаево-Черкесии образован новый район[ölü keçid]
- "Абазинский муниципальный район. Общие данные". 2016-09-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-07-06.
- "Том4. Таблица 4. Национальный состав РСОА по муниципальным образованиям по переписи 2010 года". 2013-08-19 tarixində arxivləşdirilib.
- "Том 1. Таблица 2.2 Население КБР по возрастным группам и полу". 2018-10-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-05-09.
Mənbə
- Официальный сайт Карачаево-Черкесской Республики
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Abazin rayonu abq Abaza rajon kab cerk Abaze rajon Abaze kuej qarac balk Abaza rajon noq Abaza rajon Rusiya Federasiyasi Qaracay Cerkesiya Respublikasinin terkibinde inzibati erazi vahidi Inzibati merkezi Injic Cuqun auludur Abazin rayonuabq Abaza rajon kab cerk Abaze rajon Abaze kuej qarac balk Abaza rajon noq Abaza rajonBayraq d Gerb44 03 30 sm e 41 47 10 s u Olke RusiyaInzibati merkez Injic CuqunTarixi ve cografiyasiYaradilib 2006Sahesi 300 km Saat qursagi UTC 03 00EhalisiEhalisi 17 867 nef 2023 Reqemsal identifikatorlarTelefon kodu 87873Resmi sayt Vikianbarda elaqeli mediafayllarCografiyasiAbazin rayonu Qaracay Cerkez Respublikasinin merkezi hissesinde yerlesir Rayonun sahesi 300 19 km dir Qerbde Xabez rayonu simalda Adige Xabl rayonu serqde Cerkessk seher rayonu ve Ust Cequtin rayonu ile hemserheddir Rayon serqde Kuban cayi qerbde onun sol qolu olan Kicik Zelencuk cayi ile serhedlenir Rayonun diger ehemiyyetli caylari Elburqan Bolsoy Elbruqan Hatapatikor Kara Paqo ve Cibis TarixiCerkez milli dairesi movcudlugu dovrunde 1926 1928 abazinlerin cemlesdiyi Abazin Noqay ve Elburqan rayonlarini ehate etdirdi Sonradan Abazinlerin sonradan oz milli rayonlari olmamisdir 1980 ci illerin sonu ve 1990 ci illerin evvellerinden Abazin icmasi Abazin rayonunun teskili barede fikirler seslendirirdiler Sovet Ittifaqindan sonraki dovrde V I Xubiyev 1992 1999 ve V M Semenov Qaracay Cerkesiyanin basinda olanda bu fikirler respublika rehberliyi seviyyesinde desteklenmisdir Lakin icrata alinmamisdir 25 dekabr 2005 ci ilde Prikubanski Ust Cequtinski ve Xabez rayonlarinin abazinlerin cem halinda yasadigi 5 aulundan Abazin rayonunun teskili ile bagli referendum kecirildi 29 dekabr 2005 ci ilde referendumun neticeleri Qaracay Cerkez Respublikasi Xalq Meclisinin qerari ile tesdiq edildi Rusiya Federasiyasi Hokumeti 1 iyun 2006 ci il tarixinde yeni rayonun adini tesdiqledi Rayonun resmi saytina gore rayonun resmi tarixi 25 dekabr 2005 ci ildir Yeni rayona bes yasayis menteqesi daxildir Kubina aulu Ust Cegutinski rayonu Psij ve Kara Paqo aullari Prikubanski rayonu Elburqan ve Injic Cukun aullari Xabez rayonu 27 noyabr 2006 ci ilde Qaracay Cerkez Respublikasi Parlamentinin qerari ile Yujni istixana kompleksi Abazin rayonuna verilir 1 iyun 2006 ci ilden etibaren rayonun muveqqeti rehberliyi fealiyyete baslayair Abazin rayonunun yeni hakimiyyeti ve idareleri 1 yanvar 2009 cu iledek tam sekilde formalasdirilir EhaliMilli terkib 2010 cu il Umumrusiya siyahiya alinmasinin melumatlarina gore rayonun milli terkibi haqqinda asagidaki melumatlar verilmisdir Xalq Say nef Umumi ehaliye olan nisbeti abazinler 14 808 86 75 cerkezler 853 5 00 ruslar 690 4 0 qaracaylilar 327 1 92 noqaylar 59 0 35 tatarlar 50 0 29 abxazlar 41 0 24 digerleri 169 0 99 milliyyetini bildirmeyenler 72 0 42 umumi 17 069 100 0 Cins terkibi 2010 cu il Umumrusiya siyahiya alinmasina olan melumat Yas Kisiler nef Qadinlar yas Umumi say umumi ehaliye olan nisbet 0 14 yas 1 629 1 524 3 153 18 47 15 59 yas 5 627 5 937 11 564 67 75 60 yasdan yuxari 908 1 444 2 352 13 78 umumi 8 164 8 905 17 069 100 0 Kisiler 8 164 nef 47 8 Qadinlar 8 905 nef 52 2 Ehalinin orta yasi 35 7 yas Kisilerin orta yasi 34 3 yas Qadinlarin orta yasi 37 0 yas IstinadlarAbazinsko russkij slovar Okolo 14 000 slov Pod red Tugova V B M Sovetskaya Enciklopediya 1967 536 s S 24 315 Apazhev M L Kokov Dzh N Kabardino cherkessko russkij slovar Okolo 27 000 slov Pod red doktora filologicheskih nauk Bizhoeva B Ch Nalchik Elbrus 2008 S 16 191 391 Suyunchev H I Urusbiev I H Russko karachaevo balkarskij slovar Okolo 35 000 slov M Sovetskaya Enciklopediya 1965 S 21 528 Kalmykova S A i dr Nogajsko russkij slovar Okolo 15 000 slov Pod red Baskakova N A M Gosudarstvennoe izdatelstvo inostrannyh i nacionalnyh slovarej 1963 562 s S 19 275 Chislennost postoyannogo naseleniya Rossijskoj Federacii po municipalnym obrazovaniyam na 1 yanvarya 2023 goda s uchyotom itogov Vserossijskoj perepisi naseleniya 2020 g rus 2023 08 18 Istifade tarixi 2023 08 23 Kavkazskij uzel V Karachaevo Cherkesii obrazovan novyj Abazinskij rajon Regions ru V Karachaevo Cherkesii obrazovan novyj rajon olu kecid Abazinskij municipalnyj rajon Obshie dannye 2016 09 05 tarixinde Istifade tarixi 2016 07 06 Tom4 Tablica 4 Nacionalnyj sostav RSOA po municipalnym obrazovaniyam po perepisi 2010 goda 2013 08 19 tarixinde arxivlesdirilib Tom 1 Tablica 2 2 Naselenie KBR po vozrastnym gruppam i polu 2018 10 01 tarixinde Istifade tarixi 2019 05 09 MenbeOficialnyj sajt Karachaevo Cherkesskoj Respubliki