Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ağgöl Milli Parkı — Ağcabədi və Beyləqan rayonlarının ərazisində yaradılmış milli park. Yaradıldığı il – 2003, Sahəsi – 17,924 hektar
| Ağgöl Milli Parkı | |
|---|---|
 Ağgöl Milli Parkı | |
BTMB kateqoriyası — II (Milli park) | |
| Sahəsi | 17,924 ha |
| Yaradılma tarixi | 5 iyul 2003 |
| İdarəetmə orqanı | AETSN |
| Göl | Ağ göl |
| Faunası | Harayçı qu quşu, ərsindimdik, qaranaz, , cüllüt, misir vağı, boz qaz, kiçik ağ vağ,böyük ağ vağ, kürən vağ, , qızılqaz, sultan toyuğu, qıvrımlələk qutan, mərmər cürə, bəzgək, turac |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Rayon | Ağcabədi |
| Yerləşməsi | Kür-Araz Ovalığının Mil Düzənliyi |
| Yaxın şəhər | Ağcabədi və Beyləqan |
| Ağgöl Milli Parkı | |
| | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ümumi məlumat
Kür-Araz Ovalığının Mil Düzənliyi, Kür çayının sağ sahili boyu ərazidə yerləşən gölə Ağ göl adı çox güman ki, yüksək şoranlığa malik olan dayaz su-bataqlıq ərazisinin yay mövsümündə quruması, duz qatının üzə çıxması və uzaqdan ağararaq ağ səth effekti yaratması nəticəsində verilmişdir. Həqiqətən qızmar yay aylarında ərazinin müəyyən hissəsi uzaqdan ağ örpəyi xatırladır. Ərazinin qocaman sakinlərinin sözlərinə görə əvvəllər yerli sakinlər yay vaxtı buradan xörək duz hasil edirlərmiş.
Ağcabədi və Beyləqan inzibati rayonları ərazisində yerləşən Ağgöl Milli Parkını mütəxəssislər haqlı olaraq "ornitoloji oazis" hesab edir. Bu ərazi bir sıra nadir və nəsli kəsilməkdə olan su-bataqlıq quşlarının həm qışlama, həm də yuvalama yerləridir. Təbiət Qoruğunun yaradılmasında əsas məqsəd Ağgöl və onun ətraf ərazilərində məskunlaşan yerli və köçəri su-bataqlıq quşlarının, xüsusilə, məməli heyvanların və onların yaşayış yerlərinin (biotoplarını) davamlı inkişafını təmin etməkdən ibarətdir. Ümumilikdə 500 mindən çox quşun qışladığı bu ərazidə 140 növdən çox quş məskunlaşır, 87 növ quş yumurta qoyaraq bala verir. Burada rast gəlinən quşların 30 növünün adı "Azərbaycanın Qırmızı Kitabı"na salınmışdır.
Tarixi
İlk öncə 1964-cü ildə 9173 ha sahədə yaradılmış yasaqlıq quşların və onların yaşayış yerlərinin təhlükəsizliyinin təmin etmədiyindən 1978-ci ildə yasaqlığın 4400 ha sahəyə malik olan göl akvatoriyası qoruq elan edilmiş, 1987-ci ildə qoruq sahəsi daha 782 ha artırılmışdır. 2003-cü il 5 iyul tarixində Azərbaycan Prezidentinin sərəncamı ilə sahəsi 17924 hektara qədər genişləndirilib və ona Milli Park statusu verilib. Eyni zamanda Ağ göl, böyük və kiçik Qızılağac körfəzləri mühüm su-bataqlıq ərazisi kimi 2001-ci il 25 may tarixindən "Əsasən su quşlarının yaşama yerləri kimi beynəlxalq əhəmiyyətli olan sulu-bataqlıq yerlər haqqında" "Ramsar siyahısı"na daxil edilib.
Həmçinin, Ağ Göl Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqının "Qırmızı Siyahısı"na və quşların məskunlaşması ilə bağlı Azərbaycan Respublikasının "Qırmızı Kitabı"na daxil edilib
Ağgöl Milli Parkının yaradılmasının əsas məqsədi mühüm su-bataqlıq ərazilərini, həmin əraziyə xas olan yarımsəhra landşaftını, göldə və onun ətrafında məskunlaşmış nəsli kəsilmək təhlükəsi altında olan fauna növlərini qorumaq, ərazi üçün xarakterik olan bəzi fauna növlərini keçmiş ərazilərinə reintroduksiya etmək, eləcə də ətraf mühitin monitorinqini, əhalinin ekoloji cəhətdən maarifləndirilməsini və ekoturizmin inkişafını təmin etməkdir. Göl əsasən qamışlıqlarla əhatə olunmuşdur. Milli Parkın ərazisində yayı quraq keçən yarımsəhra və quru bozqırların mülayim-isti iqlim tipi hakimdir. Belə iqlim şəraiti (gölün suyunun bəzən qışda donması müstəsna olmaqla) burada quşlar və məməlilərin məskunlaşması üçün əlverişli şərait yaradır. Ağgöl Milli Parkında quşlardan mərmər cürə, turac, bəzgək, qara leylək, böyük və kiçik qarabattaqlar, harayçı və fısıldayan qu quşları, Misir vağı, çobanaldadan, böyük su fərəsi, sultan toyuğu, ərsindimdik, qıvrımlələk qutan, ağquyruq dəniz qartalı, ağgöz dalğıc, adi qızılqaz, yaşılbaş ördək, qazlar (boz, qaşqa və qırmızıdöş) və s. məskunlaşmışdır. Milli Parkın ərazisində məməli heyvan növlərindən canavar, çaqqal, çöl donuzu, tülkü, dovşan və müxtəlif yarasalara rast gəlinir. Qamışlıqlarda isə heyrətamiz qamış pişiyinin güclü populyasiyasına təsadüf olunur.
Fiziki-coğrafi şəraiti
Ağgöl dəniz səviyyəsindən aşağıda yerləşir. O, əsasən, Kür və Araz çaylarının mütəmadi daşqınları nəticəsində yaranmışdır. Belə ki zaman-zaman bu çayların mütəmadi və güclü mövsümi daşqınları ətrafdakı böyük çalaları dolduraraq orta dərinlikli, sahəsi o qədər də böyük olmayan göllər yaratmışdır. Mingəçevir hidrosisteminin (1953) və Araz su anbarının (1979) inşaları bu göllərin böyük əksəriyyətinin qurumasına səbəb olmuşdur. Nəticədə Mahmudçala, Ağçala, Şilyan gölləri bataqlıqlaşmış, Sarısu, Ağgöl, Mehman göllərinin hidroloji rejimi köklü dəyişmişdir. Hal-hazırda bu göllərin su balansı duzlu kollektor suları hesabına tənzimlənir.
Göllərin duzluluğu 5-10 q/l, orta dərinliyi 0.8 m, maksimal dərinliyi 2.5 m-dir. Ağgöl vahid açıq su hövzəsi deyil. O, bir neçə adaları birləşdirən böyük (50 ha) su hövzəsidir. Bu hövzələr bir-birləri ilə sıx qamışlıqlarla əhatə olunmuş axarlarla birləşir. Hər bir hövzədə sahəsi 2-10 ha olan çoxlu sayda adalar mövcuddur. Bu adalar qamış, şoranotu, taxıl bitkiləri və müxtəlif otların sıx formasiyaları ilə örtülmüşdür. Şərqdən qərbə doğru uzanan, kələ-kötür sahil xətlərinə və xırda "körfəzciklər"ə malik olan bu göllər sisteminin uzunluğu 25 km, eni isə 1.4 – 5 km-dir. Photo by Elman Yusifov
Lal axan göllərə aid olan Ağgöl suyunun axın sürəti 0.5 – 0.7 m/san-dir. Gölün dibi hamar səthli, boz lildən yaranmış yapışqanlı qruntdan ibarətdir.
İqlimi
Ərazi yayı isti və quraq, qışı sərin və quru keçən yarımsəhra və quru bozqırların mülayim isti iqlim tipinə malikdir. Havanın orta illik temperaturu 1.8 0C, mütləq maksimum 410C; mütləq minimum -240C-dir. Göl adətən donmur. Yağıntıların illik miqdarı 332 mm-dir. Minimal yağıntı avqust ayına (13 mm), maksimal yağıntı isə mart ayına (37 mm) düşür. Qar nadir hallarda yağır. Havanın orta nisbi rütubəti 73%-dir. İllik buxarlanma (980 mm) yağıntıların miqdarından 3 dəfə çoxdur.
Torpaq örtüyü
Milli Parkın quru ərazilərində çimli-bataqlı, boz-çəmən, şoran və şorakətləşmiş çəmən-bataqlı, şorlaşmış və şorakətləşmiş boz-çəmən torpaqlar geniş yayılmışdır.
Bitki örtüyü
Ağgöl Milli Parki ərazisində 40 növ bitki təyin edilmişdir. Ağgöldə su-bataqlıq bitkiləri, əsasən, adi qamış (92%) geniş yayılmışdır. Qamış cəngəllikləri 2000 ha-dan çox ərazini tutur. Bunlardan 18-i həqiqi su-bataqlıq, 22-i isə bozqır və yarımsəhra bitkiləri birliyinə (fitosenozuna) aiddir. Gölün sahil ərazilərində duzlaq çoğanı, çərən, qışotu, sirkan, qamış bitkiləri üstünlük təşkil edir. Şoranlı təpəcik ərazilərdə şahsevdi, sarıbaş, qaraşoran bitkiləri geniş yayılmışdır. Digər ərazilərdə isə, əsasən, yovşan, xostək, şorangə və qırtıca rast gəlinir.
Ərazidə rast gəlinən digər bitkilər qumlaq sugülü, daraqvari sugülü, dəniz nayadası, yonca, ətli şoranotu, yağlıtikan, yovşan, cil, bağayarpağı, çobanyastığı, şirin biyan, qaymaqçiçəyi, südləyən, yulğun və s. növlərdən ibarətdir.
Heyvanlar aləmi
Milli Park ərazisində 20-dən çox balıq növünə (çəki, külmə, durna balığı, xəşəm, lil balığı, naxa, qambuziya və s.) rast gəlinir. Ərazidə rast gəlinən məməlilərin müxtəlifliyi 15 növ olub bataqlıq qunduzu, çöl donuzu, qamış pişiyi, dovşan, çaqqal, tülkü, porsuq, canavar, su samuru, gəlincik, kirpi, çöl siçanı, ərəbdovşanı və s. canlılardan ibarətdir. Suda-quruda yaşayanlar ərazidə, əsasən, göl qurbağası, quru qurbağası, suriya sarımsaqiyli qurbağası və triton ilə təmsil olunur. Sürünənlərdən isə ərazidə gürzə, suilanı, koramal, müxtəlif kərtənkələlər, bataqlıq və aralıqdənizi tısbağalarına rast gəlinir.
Ərazinin zəngin bioloji müxtəlifliyi, əsasən, ornitofaunanın payına düşür. Qışın nisbətən mülayim keçməsi, zəngin qida ehtiyatı quşların qışlaması üçün çox əlverişli şərait yaradır. Bura Zaqafqaziyada boz qaz, ağquyruq şökükburun, cüllüt, fısıldayan qu quşunun iri koloniyalarının yuvaladığı yeganə yer hesab edilir. Hər il burada çoxlu miqdarda harayçı qu, ərsindimdik, qaranaz, ağquyruq çökükburun, cüllüt, misir vağı, boz qaz, kiçik və böyük ağ vağ, kürən vağ, qırıldaq, qızıl qaz, qu, sultan toyuğu, qıvrımlələk qutan, mərmər cürə, bəzgək, turac kimi qiymətli və nadir növ quşlar yuvalayır və qışlayır.
Film
2015-ci il aprelin 24-də Bakıda, "Nizami" Kino Mərkəzində IDEA İctimai Birliyinin xüsusi layihəsi olan "Azərbaycanın 9 möcüzəsi" silsiləsindən "Quşlar cənnəti - Ağgöl Milli Parkı" sənədli filminin təqdimat mərasimi keçirilmişdir.
İstinadlar
- Ağgöl Milli Parkı[ölü keçid]
- . 2010-02-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-07-28.
- “Nizami” Kino Mərkəzində “Quşlar cənnəti - Ağgöl Milli Parkı” sənədli filmi təqdim olunub 2016-03-04 at the Wayback Machine. azertag.az, 24.04.2015 (az.)
Mənbə
- Ağgöl Milli Parkı[ölü keçid]
- Ordubad Milli Parkı 2013-08-17 at the Wayback Machine
- Milli parklar
- Ağ göl Milli Parkı[ölü keçid]
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Aggol Milli Parki Agcabedi ve Beyleqan rayonlarinin erazisinde yaradilmis milli park Yaradildigi il 2003 Sahesi 17 924 hektarAggol Milli ParkiAggol Milli ParkiBTMB kateqoriyasi II Milli park Sahesi 17 924 haYaradilma tarixi 5 iyul 2003Idareetme orqani AETSNGol Ag golFaunasi Harayci qu qusu ersindimdik qaranaz cullut misir vagi boz qaz kicik ag vag boyuk ag vag kuren vag qizilqaz sultan toyugu qivrimlelek qutan mermer cure bezgek turacYerlesmesi40 00 sm e 47 39 s u Olke AzerbaycanRayon AgcabediYerlesmesi Kur Araz Ovaliginin Mil DuzenliyiYaxin seher Agcabedi ve BeyleqanAggol Milli ParkiAggol Milli ParkiAggol Milli Parki Vikianbarda elaqeli mediafayllarUmumi melumatParkin girisi Kur Araz Ovaliginin Mil Duzenliyi Kur cayinin sag sahili boyu erazide yerlesen gole Ag gol adi cox guman ki yuksek soranliga malik olan dayaz su bataqliq erazisinin yay movsumunde qurumasi duz qatinin uze cixmasi ve uzaqdan agararaq ag seth effekti yaratmasi neticesinde verilmisdir Heqiqeten qizmar yay aylarinda erazinin mueyyen hissesi uzaqdan ag orpeyi xatirladir Erazinin qocaman sakinlerinin sozlerine gore evveller yerli sakinler yay vaxti buradan xorek duz hasil edirlermis Agcabedi ve Beyleqan inzibati rayonlari erazisinde yerlesen Aggol Milli Parkini mutexessisler haqli olaraq ornitoloji oazis hesab edir Bu erazi bir sira nadir ve nesli kesilmekde olan su bataqliq quslarinin hem qislama hem de yuvalama yerleridir Tebiet Qorugunun yaradilmasinda esas meqsed Aggol ve onun etraf erazilerinde meskunlasan yerli ve koceri su bataqliq quslarinin xususile memeli heyvanlarin ve onlarin yasayis yerlerinin biotoplarini davamli inkisafini temin etmekden ibaretdir Umumilikde 500 minden cox qusun qisladigi bu erazide 140 novden cox qus meskunlasir 87 nov qus yumurta qoyaraq bala verir Burada rast gelinen quslarin 30 novunun adi Azerbaycanin Qirmizi Kitabi na salinmisdir TarixiIlk once 1964 cu ilde 9173 ha sahede yaradilmis yasaqliq quslarin ve onlarin yasayis yerlerinin tehlukesizliyinin temin etmediyinden 1978 ci ilde yasaqligin 4400 ha saheye malik olan gol akvatoriyasi qoruq elan edilmis 1987 ci ilde qoruq sahesi daha 782 ha artirilmisdir 2003 cu il 5 iyul tarixinde Azerbaycan Prezidentinin serencami ile sahesi 17924 hektara qeder genislendirilib ve ona Milli Park statusu verilib Eyni zamanda Ag gol boyuk ve kicik Qizilagac korfezleri muhum su bataqliq erazisi kimi 2001 ci il 25 may tarixinden Esasen su quslarinin yasama yerleri kimi beynelxalq ehemiyyetli olan sulu bataqliq yerler haqqinda Ramsar siyahisi na daxil edilib Hemcinin Ag Gol Beynelxalq Tebieti Muhafize Ittifaqinin Qirmizi Siyahisi na ve quslarin meskunlasmasi ile bagli Azerbaycan Respublikasinin Qirmizi Kitabi na daxil edilib Aggol Milli Parkinin yaradilmasinin esas meqsedi muhum su bataqliq erazilerini hemin eraziye xas olan yarimsehra landsaftini golde ve onun etrafinda meskunlasmis nesli kesilmek tehlukesi altinda olan fauna novlerini qorumaq erazi ucun xarakterik olan bezi fauna novlerini kecmis erazilerine reintroduksiya etmek elece de etraf muhitin monitorinqini ehalinin ekoloji cehetden maariflendirilmesini ve ekoturizmin inkisafini temin etmekdir Gol esasen qamisliqlarla ehate olunmusdur Milli Parkin erazisinde yayi quraq kecen yarimsehra ve quru bozqirlarin mulayim isti iqlim tipi hakimdir Bele iqlim seraiti golun suyunun bezen qisda donmasi mustesna olmaqla burada quslar ve memelilerin meskunlasmasi ucun elverisli serait yaradir Aggol Milli Parkinda quslardan mermer cure turac bezgek qara leylek boyuk ve kicik qarabattaqlar harayci ve fisildayan qu quslari Misir vagi cobanaldadan boyuk su feresi sultan toyugu ersindimdik qivrimlelek qutan agquyruq deniz qartali aggoz dalgic adi qizilqaz yasilbas ordek qazlar boz qasqa ve qirmizidos ve s meskunlasmisdir Milli Parkin erazisinde memeli heyvan novlerinden canavar caqqal col donuzu tulku dovsan ve muxtelif yarasalara rast gelinir Qamisliqlarda ise heyretamiz qamis pisiyinin guclu populyasiyasina tesaduf olunur Fiziki cografi seraitiAggol deniz seviyyesinden asagida yerlesir O esasen Kur ve Araz caylarinin mutemadi dasqinlari neticesinde yaranmisdir Bele ki zaman zaman bu caylarin mutemadi ve guclu movsumi dasqinlari etrafdaki boyuk calalari dolduraraq orta derinlikli sahesi o qeder de boyuk olmayan goller yaratmisdir Mingecevir hidrosisteminin 1953 ve Araz su anbarinin 1979 insalari bu gollerin boyuk ekseriyyetinin qurumasina sebeb olmusdur Neticede Mahmudcala Agcala Silyan golleri bataqliqlasmis Sarisu Aggol Mehman gollerinin hidroloji rejimi koklu deyismisdir Hal hazirda bu gollerin su balansi duzlu kollektor sulari hesabina tenzimlenir Gollerin duzlulugu 5 10 q l orta derinliyi 0 8 m maksimal derinliyi 2 5 m dir Aggol vahid aciq su hovzesi deyil O bir nece adalari birlesdiren boyuk 50 ha su hovzesidir Bu hovzeler bir birleri ile six qamisliqlarla ehate olunmus axarlarla birlesir Her bir hovzede sahesi 2 10 ha olan coxlu sayda adalar movcuddur Bu adalar qamis soranotu taxil bitkileri ve muxtelif otlarin six formasiyalari ile ortulmusdur Serqden qerbe dogru uzanan kele kotur sahil xetlerine ve xirda korfezcikler e malik olan bu goller sisteminin uzunlugu 25 km eni ise 1 4 5 km dir Photo by Elman Yusifov Lal axan gollere aid olan Aggol suyunun axin sureti 0 5 0 7 m san dir Golun dibi hamar sethli boz lilden yaranmis yapisqanli qruntdan ibaretdir IqlimiErazi yayi isti ve quraq qisi serin ve quru kecen yarimsehra ve quru bozqirlarin mulayim isti iqlim tipine malikdir Havanin orta illik temperaturu 1 8 0C mutleq maksimum 410C mutleq minimum 240C dir Gol adeten donmur Yagintilarin illik miqdari 332 mm dir Minimal yaginti avqust ayina 13 mm maksimal yaginti ise mart ayina 37 mm dusur Qar nadir hallarda yagir Havanin orta nisbi rutubeti 73 dir Illik buxarlanma 980 mm yagintilarin miqdarindan 3 defe coxdur Torpaq ortuyuMilli Parkin quru erazilerinde cimli bataqli boz cemen soran ve soraketlesmis cemen bataqli sorlasmis ve soraketlesmis boz cemen torpaqlar genis yayilmisdir Bitki ortuyuAggol Milli Parki erazisinde 40 nov bitki teyin edilmisdir Aggolde su bataqliq bitkileri esasen adi qamis 92 genis yayilmisdir Qamis cengellikleri 2000 ha dan cox erazini tutur Bunlardan 18 i heqiqi su bataqliq 22 i ise bozqir ve yarimsehra bitkileri birliyine fitosenozuna aiddir Golun sahil erazilerinde duzlaq cogani ceren qisotu sirkan qamis bitkileri ustunluk teskil edir Soranli tepecik erazilerde sahsevdi saribas qarasoran bitkileri genis yayilmisdir Diger erazilerde ise esasen yovsan xostek sorange ve qirtica rast gelinir Erazide rast gelinen diger bitkiler qumlaq sugulu daraqvari sugulu deniz nayadasi yonca etli soranotu yaglitikan yovsan cil bagayarpagi cobanyastigi sirin biyan qaymaqciceyi sudleyen yulgun ve s novlerden ibaretdir Heyvanlar alemiMilli Park erazisinde 20 den cox baliq novune ceki kulme durna baligi xesem lil baligi naxa qambuziya ve s rast gelinir Erazide rast gelinen memelilerin muxtelifliyi 15 nov olub bataqliq qunduzu col donuzu qamis pisiyi dovsan caqqal tulku porsuq canavar su samuru gelincik kirpi col sicani erebdovsani ve s canlilardan ibaretdir Suda quruda yasayanlar erazide esasen gol qurbagasi quru qurbagasi suriya sarimsaqiyli qurbagasi ve triton ile temsil olunur Surunenlerden ise erazide gurze suilani koramal muxtelif kertenkeleler bataqliq ve araliqdenizi tisbagalarina rast gelinir Erazinin zengin bioloji muxtelifliyi esasen ornitofaunanin payina dusur Qisin nisbeten mulayim kecmesi zengin qida ehtiyati quslarin qislamasi ucun cox elverisli serait yaradir Bura Zaqafqaziyada boz qaz agquyruq sokukburun cullut fisildayan qu qusunun iri koloniyalarinin yuvaladigi yegane yer hesab edilir Her il burada coxlu miqdarda harayci qu ersindimdik qaranaz agquyruq cokukburun cullut misir vagi boz qaz kicik ve boyuk ag vag kuren vag qirildaq qizil qaz qu sultan toyugu qivrimlelek qutan mermer cure bezgek turac kimi qiymetli ve nadir nov quslar yuvalayir ve qislayir Film2015 ci il aprelin 24 de Bakida Nizami Kino Merkezinde IDEA Ictimai Birliyinin xususi layihesi olan Azerbaycanin 9 mocuzesi silsilesinden Quslar cenneti Aggol Milli Parki senedli filminin teqdimat merasimi kecirilmisdir IstinadlarAggol Milli Parki olu kecid 2010 02 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 07 28 Nizami Kino Merkezinde Quslar cenneti Aggol Milli Parki senedli filmi teqdim olunub 2016 03 04 at the Wayback Machine azertag az 24 04 2015 az MenbeAggol Milli Parki olu kecid Ordubad Milli Parki 2013 08 17 at the Wayback Machine Milli parklar Ag gol Milli Parki olu kecid Hemcinin baxAzerbaycan Milli Parklari Ekologiya ve Tebii Servetler Nazirliyi Ag gol