Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, lakin mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir. |
Ağ Orda (Qazax türkcәsindә: Aq Orda), Çingiz xanın 1227-ci ildə ölümündən sonra Böyük Monqol imperiyası sərhədləri daxilində, müasir Qazaxıstan, Qırğızıstan, Şimali Özbәkistan vә Şimali Türkmәnistan ərazisində qurulan xanlıq.Qızıl Ordanın şərqdəki torpaqlarında qurulmuşdu. Әn mәşhur xanları — vaxtı ilә Ulu Ulus xaqanları olmuş Uruz xan vә . Dövlәtin başında Çingizlilәr sülalәsinin qolunun sülalәsi dururdu. 1428-ci ildә Özbәk xanlığı olaraq bildiyimiz hökmdarı Әbülxeyir xan Şeybani tәrәfindәn әlә keçirilmişdir. 1465-ci ildә Uruz xanın nәticәlәri Kerey vә Ağ Ordanı Qazax xanlığı adı ilә yenidәn qurmuşlar.
| Ağ Orda | |
|---|---|
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Yaradılıb | 1227 |
| Ləğv edilib | 15. əsr |
Tarixi
Cuçi xan tərəfindən nəzarət edilən torpaqların şərq hissəsində Orta Asiyadan Sibirə qədər olan bölgədə hakim oldular. Onun tərkibinə Aral gölündən şimal-şərqə Sırdərya çayının hövzələri, İşim və Sarı Su çaylarına qədər olan ərazilər daxil idi. Bu ərazidə monqol işğallarından əvvəl Sabran ( və ya Şabran), Sığnaq, Yengikənd və başqa şəhərlər yerləşirdi. Monqol işğalları nəyicəsində bu şəhərlər suqut etmiş, sonra tədricən dirçəlməyə başlamışdır. Dəşti-Qıpçağın bütün şərq hissəsi Ağ Ordanın tərkibinə daxil olmuşdur. Məhz Qızıl Orda vaxtında bu dövlətin tərkibindəki tayfa birləşmələri "qazax" və "özbək" adlarını almışdır.
Ağ Orda dövlətinin ilk hökmdarı Cucinin oğlu Orda xandır. Balxaş gölü sahillərindəki paytaxtları sonradan sahilindəki Sıgnaq şəhərinə daşınır. XIV əsrin II yarısınadək müstəqil qala bilmiş olan xanlıq, 1378-ci ildə Ağ Orda hökmdarı Toxtamış tərəfindən Qızıl Orda dövlətinə yenidən qatılmışdır.
Marko Polo Ağ Orda haqqında
xanın dövründə Ağ Orda dövləti ərazisinə səyahət edən Venesiyalı səyyah Marko Polo gördüklərini belə təsvir edirdi.:
Bu kral (Köchü) kimsəyə boyun əyməz, Çingiz xanın imperatorluq soyundandır. Bu kralın nə bir qalası, nə də bir şəhəri vardır. O və xalqı geniş ovalarda və ya keçilməz dağlarda, yaylalarda yaşar. İribuynuzlu heyvanların ətləri və südləri ilə bəslənirlər. Külli miqdarda inək, dəvə, at, öküz, qoyun kimi iri və xırdabuynuzlu heyvana sahibdirlər.| Marko Polo}}
Ağ Orda xanları
Qeydlər
- Tarixçilər arasında Ağ Orda ilə arasındaki əlaqələrə dair qəbul edilmiş əsas bir ortaq anlayış yoxdur
- Bugünki Qazaxıstanın sərhədləri daxilindədir.
- Marco Polo'nun səyahatleri 2013-07-08 at the Wayback Machine (ing.), 7 Haziran 2010 tarixində erişilmiştir
- Bu təsvir Ağ Orda dövlətinin ənənəvi Monqol həyat tərzinə və mədəniyyətinə sahib çıxdığını göstərməkdə və ’nin ölümündən sonra Çin mədəniyyətinə meyl edən Qubilay qaana qarşı ’nin nədən Ağ Orda hakimləri tarafından mühakimə olunduğu daha yaxşı anlaşılmaqdadır
Mənbə
- Большая советская энциклопедия. Т. 3. — М.: Изд-во "Совет. энц.", 1970.
- Татарская энциклопедия. Т. 1. — Казань: Ин-т тат. энц., 2002.
- Кузембайулы А., Адиль Е. История Республики Казахстан, — Астана, 2002 г.
- Ə. Muxtarova. Türk xalqlarının tarixi. Bakı,1999
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalenin sonunda menbe siyahisi var lakin metndaxili menbeler hec ve ya kifayet qeder istifade edilmediyi ucun bezi melumatlarin menbesi bilinmir Lutfen menbeleri uygun sekilde metnin daxilinde yerlesdirerek meqalenin tekmillesdirilmesine komek edin Ag Orda Qazax turkcәsindә Aq Orda Cingiz xanin 1227 ci ilde olumunden sonra Boyuk Monqol imperiyasi serhedleri daxilinde muasir Qazaxistan Qirgizistan Simali Ozbәkistan vә Simali Turkmәnistan erazisinde qurulan xanliq Qizil Ordanin serqdeki torpaqlarinda qurulmusdu Әn mәshur xanlari vaxti ilә Ulu Ulus xaqanlari olmus Uruz xan vә Dovlәtin basinda Cingizlilәr sulalәsinin qolunun sulalәsi dururdu 1428 ci ildә Ozbәk xanligi olaraq bildiyimiz hokmdari Әbulxeyir xan Seybani tәrәfindәn әlә kecirilmisdir 1465 ci ildә Uruz xanin nәticәlәri Kerey vә Ag Ordani Qazax xanligi adi ilә yenidәn qurmuslar Ag OrdaTarixi ve cografiyasiYaradilib 1227Legv edilib 15 esrTarixiCuci xan terefinden nezaret edilen torpaqlarin serq hissesinde Orta Asiyadan Sibire qeder olan bolgede hakim oldular Onun terkibine Aral golunden simal serqe Sirderya cayinin hovzeleri Isim ve Sari Su caylarina qeder olan eraziler daxil idi Bu erazide monqol isgallarindan evvel Sabran ve ya Sabran Signaq Yengikend ve basqa seherler yerlesirdi Monqol isgallari neyicesinde bu seherler suqut etmis sonra tedricen dircelmeye baslamisdir Desti Qipcagin butun serq hissesi Ag Ordanin terkibine daxil olmusdur Mehz Qizil Orda vaxtinda bu dovletin terkibindeki tayfa birlesmeleri qazax ve ozbek adlarini almisdir Ag Orda dovletinin ilk hokmdari Cucinin oglu Orda xandir Balxas golu sahillerindeki paytaxtlari sonradan sahilindeki Signaq seherine dasinir XIV esrin II yarisinadek musteqil qala bilmis olan xanliq 1378 ci ilde Ag Orda hokmdari Toxtamis terefinden Qizil Orda dovletine yeniden qatilmisdir Marko Polo Ag Orda haqqindaEsas meqale Marko Polo xanin dovrunde Ag Orda dovleti erazisine seyahet eden Venesiyali seyyah Marko Polo gorduklerini bele tesvir edirdi Bu kral Kochu kimseye boyun eymez Cingiz xanin imperatorluq soyundandir Bu kralin ne bir qalasi ne de bir seheri vardir O ve xalqi genis ovalarda ve ya kecilmez daglarda yaylalarda yasar Iribuynuzlu heyvanlarin etleri ve sudleri ile beslenirler Kulli miqdarda inek deve at okuz qoyun kimi iri ve xirdabuynuzlu heyvana sahibdirler Marko Polo Ag Orda xanlariOrda xan 1226 1280 1280 1302 Buyan 1302 1309 Sasibuqa 1309 1315 Ilbasan c 1315 1320 Mubarak Khwaja 1320 1344 Chimtay 1344 1374 Urus 1374 1376 Toqtaqiya 1376 1377 Temur Malik 1377 Toxtamis 1377 1378 QeydlerTarixciler arasinda Ag Orda ile arasindaki elaqelere dair qebul edilmis esas bir ortaq anlayis yoxdur Bugunki Qazaxistanin serhedleri daxilindedir Marco Polo nun seyahatleri 2013 07 08 at the Wayback Machine ing 7 Haziran 2010 tarixinde erisilmistir Bu tesvir Ag Orda dovletinin enenevi Monqol heyat terzine ve medeniyyetine sahib cixdigini gostermekde ve nin olumunden sonra Cin medeniyyetine meyl eden Qubilay qaana qarsi nin neden Ag Orda hakimleri tarafindan muhakime olundugu daha yaxsi anlasilmaqdadirMenbeBolshaya sovetskaya enciklopediya T 3 M Izd vo Sovet enc 1970 Tatarskaya enciklopediya T 1 Kazan In t tat enc 2002 Kuzembajuly A Adil E Istoriya Respubliki Kazahstan Astana 2002 g E Muxtarova Turk xalqlarinin tarixi Baki 1999Hemcinin baxXarici kecidler