Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Toxtamış (1342 – 1406, Çimgi-Tura[d]; Tatarca:Тухтамыш/Tuqtamış; fars. توقتمش; qaz. Тоқтамыс;) 1380-96-cı illər arasında Qızıl Orda xanı. Ağ Orda və xanlıqlarını Qızıl Orda dövləti altında birləşdirmişdir. Çingiz xanın ən kiçik nəvəsi Orda xanın soyundan gəlir.
| Toxtamış xan | |
|---|---|
| Тохтамышхаан | |
 | |
 | |
| 1380 – 1395 | |
| Əvvəlki | Qiyasəddin Xaqanbəy xan/Urus xan |
| Sonrakı | Timur Qutluq xan |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1342 |
| Vəfat tarixi | 1406 |
| Vəfat yeri |
|
| Milliyyəti | Monqol |
| Fəaliyyəti | Muzdlu döyüşçü |
| Atası | Tui Xoca[d] |
| Həyat yoldaşı |
|
| Uşaqları |
|
| Ailəsi | Çingizlilər |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Hakimiyyəti
Cuçi xanin oğullarından Toğay Teymur xan soyundan gələn hakimi Tuy Xocanın oğludur. Ağ Orda hökmdarı Urus xan atasını öldürdüncə Səmərqəndə gedərək Əmir Teymura sığındı (1375). Teymurdan aldığı dəstəklə 1375-ci ildən başlayaraq öncə Ağ Orda hökmdarı Timur Məliki məğlub edərək hakim oldu. Mamay xanın Kulikovo döyüşündə məğlub olmasından istifadə Toxtamış özünü xan elan edərək Ağ Orda ilə Qızıl Ordanı birləşdirdi. 1382-ci ildə Moskvanı yandıran Toxtamış rusların bir daha güclənməsinin qarşısını aldı. Balxaş gölündən Litvayacan uzanan dövlətin hakimi oldu.
Toxtamış-Teymur savaşları
Bu uğurlardan sonra Qızıl Orda dövlətini əvvəlki sərhədlərinə qovuşdurmaq məqsədiylə Teymura bağlı olan Xarəzmi geri istədi. Bu istəyi onun Teymurla aralarının pisləşməsinə səbəb oldu. 1387-ci ildə 50000 əsgərlə Azərbaycana hücuma keçdi. 200.000 əsirlə geri qayıtdı. 1387-ci ildə, Teymurun çıxdığı qərb səfərindən yararlanaraq onun oğlu Ömər Şeyxi məğlub edib bütün Mavəraünnəhri yağmaladı. Ancaq ağır keçən qışa görə qayıtmağa məcbur oldu. Toxtamış, sultanı elçiler göndərərək Teymura qarşı onunla ittifaq bağladı. Əmir Teymur həmin il Qızıl Ordaya hücum edərək Timur Qutluq xanı taxta gətirdi.
Hakimiyyət uğrunda müharibə
Toxtamış xan hakimiyyətə qayıtmaq üçün kömək aldı. 1399-cu ildə məğlub olaraq qaçdı. Timur Qutluq xan və Edigey Qızıl Ordanın hakimiyyətini ələ aldılar. Toxtamış isə 1406-cı ildə öldürüldü. O Monqol yazısı ilə pul buraxan son hökmdardır.
Ailəsi
Toxtamış xan Edigeyin bacısı ilə evlənmişdi. Övladları:
- Cəlaləddin xan
- Kərimberdi xan
- Qədirberdi xan
- Cabbarberdi xan
- Seyid Əhməd xan
- Canikə xanım - Edigey ilə evlənmişdi.
- Canikə Sulxan xanım
- Sentyak xan
1380-ci ildə isə Mamay xanın dul arvadı Tulunbəy xanım ilə evlənmişdi.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Toxtamis 1342 1406 Cimgi Tura d Tatarca Tuhtamysh Tuqtamis fars توقتمش qaz Toktamys 1380 96 ci iller arasinda Qizil Orda xani Ag Orda ve xanliqlarini Qizil Orda dovleti altinda birlesdirmisdir Cingiz xanin en kicik nevesi Orda xanin soyundan gelir Toxtamis xanTohtamyshhaanQizil Ordanin XXXII xani1380 1395EvvelkiQiyaseddin Xaqanbey xan Urus xanSonrakiTimur Qutluq xanSexsi melumatlarDogum tarixi 1342Vefat tarixi 1406Vefat yeri Cimgi Tura d Milliyyeti MonqolFealiyyeti Muzdlu doyuscuAtasi Tui Xoca d Heyat yoldasi Toqaybek d Usaqlari Celaleddin xan Kerimberdi xan Kebek xan Canike d Ailesi Cingizliler Vikianbarda elaqeli mediafayllarHakimiyyetiCuci xanin ogullarindan Togay Teymur xan soyundan gelen hakimi Tuy Xocanin ogludur Ag Orda hokmdari Urus xan atasini oldurdunce Semerqende gederek Emir Teymura sigindi 1375 Teymurdan aldigi destekle 1375 ci ilden baslayaraq once Ag Orda hokmdari Timur Meliki meglub ederek hakim oldu Mamay xanin Kulikovo doyusunde meglub olmasindan istifade Toxtamis ozunu xan elan ederek Ag Orda ile Qizil Ordani birlesdirdi 1382 ci ilde Moskvani yandiran Toxtamis ruslarin bir daha guclenmesinin qarsisini aldi Balxas golunden Litvayacan uzanan dovletin hakimi oldu Toxtamis Teymur savaslariBu ugurlardan sonra Qizil Orda dovletini evvelki serhedlerine qovusdurmaq meqsediyle Teymura bagli olan Xarezmi geri istedi Bu isteyi onun Teymurla aralarinin pislesmesine sebeb oldu 1387 ci ilde 50000 esgerle Azerbaycana hucuma kecdi 200 000 esirle geri qayitdi 1387 ci ilde Teymurun cixdigi qerb seferinden yararlanaraq onun oglu Omer Seyxi meglub edib butun Maveraunnehri yagmaladi Ancaq agir kecen qisa gore qayitmaga mecbur oldu Toxtamis sultani elciler gondererek Teymura qarsi onunla ittifaq bagladi Emir Teymur hemin il Qizil Ordaya hucum ederek Timur Qutluq xani taxta getirdi Hakimiyyet ugrunda muharibeToxtamis xan hakimiyyete qayitmaq ucun komek aldi 1399 cu ilde meglub olaraq qacdi Timur Qutluq xan ve Edigey Qizil Ordanin hakimiyyetini ele aldilar Toxtamis ise 1406 ci ilde olduruldu O Monqol yazisi ile pul buraxan son hokmdardir AilesiToxtamis xan Edigeyin bacisi ile evlenmisdi Ovladlari Celaleddin xan Kerimberdi xan Qedirberdi xan Cabbarberdi xan Seyid Ehmed xan Canike xanim Edigey ile evlenmisdi Canike Sulxan xanim Sentyak xan 1380 ci ilde ise Mamay xanin dul arvadi Tulunbey xanim ile evlenmisdi