Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
26 Bakı komissarı abidəsi (rus. Мемориальный комплекс «26 бакинских комиссаров») — 26 Bakı komissarının şərəfinə Bakı şəhərində ucaldılmış abidə kompleksi. Hal-hazırda abidənin yerləşdiyi indiki yerdə Sahil bağı yerləşməkdədir. Abidənin 1968-ci ildə açılışının ardından komissarların cəsədləri abidənin alt hissəsinə köçürülmüşdür. Tikilinin mərkəzində əlində sonsuz alovu simvolizə edən heykəl yerləşməkdə idi. Öldürülən komissarların adları abidənin yanında yerləşən daş lövhənin üzərində qeyd olunmuşdur.
| 26 Bakı komissarı abidəsi | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan SSR Azərbaycan |
| Yerləşir | Bakı |
| Heykəltaraşlar | İbrahim Zeynalov N.Məmmədov |
| Memarlar | Hənifə Ələsgərov Ələsgər Hüseynov |
| Tikilib | 1968 |
| Vəziyyəti | Dağıdılıb |
| Material | qranit, mərmər və beton |
Tarixi
Bir neçə ay davam edəcək Bakı Xalq Komissarları Soveti 1918-ci ilin martında yaradıldı. Bakı kommunasının rəhbərləri Türkiyə-Azərbaycan qoşunlarının hücumu ilə əlaqədar şəhəri tərk etməli olur. Onlara qarşı satqınçılıq, hərbi mülkiyyətin qaçırılması, pulların hesabatlarının düzgün aparılmaması kimi iddialar irəli sürülərək menşevik hökuməti tərəfindən hərbi məhkəməyə verilirlər. Lakin 14 sentyabrda onlara azad olunaraq şəhəri tərk etməyə icazə verirlər. Komissarlar "Türkmən" buxar gəmisi ilə Bakını Həştərxan istiqamətində tərk etdilər. Lakin gəminin idarə heyətində olan menşeviklər onları Krosnovodska (indiki Türkmənbaşı) gətirdi və 19 sentyabr 1918-ci il gecəsi edam olundular. 1920-ci ildə Azərbaycanda Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra komissarların qalıqları Krasnovodskda tapıldı və həmin ilin sentyabrında Bakının meydanında dəfn edildi.
| Baqdasar Avakyan | Bakı şəhərinin komendantı |
| Məşədi Əzizbəyov | Bakı quberniyasının komissarı |
| Tatevos Əmirov | kovaler dəstəsinin komandiri |
| Arsen Əmiryan | "Bakı fəhləsi" qəzetinin redaktoru |
| Meer Basin | hərbi-inqilab komitəsinin üzvü |
| Eyjen Berq | matros |
| Anatoli Boqdanov | xidmətçi |
| Solomon Boqdanov | hərbi-inqilab komitəsinin üzvü |
| Armenak Boryan | jurnalist |
| Mir Həsən Vəzirov | torpaqbölmə üzrə xalq komissarı |
| İvan Qabışev | briqada komissarı |
| Prokofi Caparidze | Bakı fəhlə, kəndli, əsgər və matroslar şurasının sədri |
| Yakov Zevin | əmək üzrə xalq komissarı |
| Mark Korqanov | hərbi-inqilab komitəsinin üzvü |
| Qriqori Korqanov | Bakı xalq komitəsinin hərbi-dəniz işləri üzrə komissarı |
| Aram Kostandyan | ərzaq üzrə xalq komissarının müavini |
| İvan Malıqin | Qafqaz ordusunun hərbi-inqilab komitəsinin sədri |
| İrakli Metaksa | Şaumyanın şəxsi cangüdəni |
| İsay Mişne | hərbi-inqilab komitəsinin işçisi |
| İvan Nokolayşvili | Caparidzenin şəxsi cangüdəni |
| Suren Osepyan | "Bakı şurasının xəbərləri" qəzetinin redaktoru |
| Qriqori Petrov | Bakı şəhərinin mərkəzi hərbi hakimiyyətinin sədri, qırmızı dəstənin komandiri |
| Vladimir Poluxin | hərbi-dəniz işləri üzrə komissar |
| Fyodr Solntsev | hərbi işçi |
| İvan Fioletov | xalq təsərrüfatı şurasının sədri |
| Stepan Şaumyan | Qafqaz üzrə fövqəladə komissar, Bakı xalq komissarları şurasının sədri |
1925-ci ildə heykəltaraş E.Tripolskayanın və memar İ.Paleviçin əsəri olan "Bakıda 26 komissarın məzarı üzərində abidə"-si qoyulmuşdur. Dairəvi bir dəfn yeri düzəldən xəyali bir meydanın künclərində 4 ədəd büst var idi: Stepan Şaumyan, Məşədi Əzizbəyov, İvan Fioletov və Prokofi Caparidze. Bağın perimetri üzərində bir lövbər zənciri ilə bağlanmış daş kublar vardı. Meydanın girişi hasarın küplərinə doğru bir yamac ilə iki daş sütundan düzəldilmişdir.
1958-ci ildə ölümün 40-cı ildönümü münasibətilə Sergey Merkurov tərəfindən Bakının mərkəzində 26 Bakı komissarı adına parkda "26 Bakı komissarının güllələnməsi" yüksək relyef açılmışdır (1990-cı illərin əvvəllərində Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin kəskinləşməsi zamanı məhv edilmişdir). Daha sonra parkın mərkəzində Stepan Erzya tərəfindən hazırlanmış bir heykəl qoyulmuşdur — "Yer üzərində çalışan" — Dünyanı dolaşan zəncirləri parçalayan bir işçinin abidəsi (2009-cu ildə Qara şəhərin Nobel prospektinə köçürüldü, 2013-cü ilin may ayında Ağ Şəhər layihəsi çərçivəsində Dövlət Neft Şirkətinin ofisi inşa edilərkən söküldü və M.Əliyev və R.Rüstəmov küçələrinin kəsişməsinə köçürüldü)
-
![image]()
1920-ci illərdə 26-lar bağı və abidə -
![image]()
30-cu illərdə 26-lar bağı -
![image]()
Abidə 1987-ci il -
![image]()
"Bakı fəhləsi" heykəltaraş Stepan Erzya (bürünc) -
![image]()
26 Bakı komissarının cənazəsi -
![image]()
Marka. Yüksək relyef "26 Bakı komissarının güllələnməsi" (Sergey Merkurov). Seriya: 26 Bakı komissarının edamının 50 illiyi
Sökülməsi
2009-cu ilin yanvar ayında Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti Bakının mərkəzi Sahil bağında parkın yenidən qurulması və onun altında avtomobil dayanacağının tikilməsi ilə əlaqədar, bu ərazidə yerləşən 26 Bakı komissarı abidəsinin sökülməsi barədə qərar qəbul edib. Qazıntılar zamanı 26 yox, 21 nəfərin qalıqları aşkar olunmuşdur. Erməni komissar Stepan Şaumyanın və digər dörd erməni komissar, Tatevos Əmirov, Bağdasar Avakyan, Armenak Boriyan və Aram Kostandyanın cəsədi məzarda tapılmadı. Rusiyada nəşr olunan "Kommersant" qəzeti, 5 cəsədin İngilislər tərəfindən Hindistana qaçırıldığını iddia etdi. Bu isə öz növbəsində sovet dövründən sirli qalmış "26 Bakı komissarının güllələnməsi" hadisəsini daha da müəmmalı edir.
İstinadlar
- "Azərbaycan tarixçilərinin "26 Bakı komissarı" abidəsinin qalıqları ilə bağlı rəyləri müxtəlifdir". 2022-02-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-23.
- Mezardan çıkan tarihi şok gerçek 2009-04-03 at the Wayback Machine, Sabah, 27 Yanvar 2009
- "26 Bakı komissarlarının qalıqları haradadır". 2018-05-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-23.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax 26 Baki komissari deqiqlesdirme 26 Baki komissari abidesi rus Memorialnyj kompleks 26 bakinskih komissarov 26 Baki komissarinin serefine Baki seherinde ucaldilmis abide kompleksi Hal hazirda abidenin yerlesdiyi indiki yerde Sahil bagi yerlesmekdedir Abidenin 1968 ci ilde acilisinin ardindan komissarlarin cesedleri abidenin alt hissesine kocurulmusdur Tikilinin merkezinde elinde sonsuz alovu simvolize eden heykel yerlesmekde idi Oldurulen komissarlarin adlari abidenin yaninda yerlesen das lovhenin uzerinde qeyd olunmusdur 26 Baki komissari abidesiOlke Azerbaycan SSR AzerbaycanYerlesir BakiHeykeltaraslar Ibrahim Zeynalov N MemmedovMemarlar Henife Elesgerov Elesger HuseynovTikilib 1968Veziyyeti DagidilibMaterial qranit mermer ve betonTarixiBir nece ay davam edecek Baki Xalq Komissarlari Soveti 1918 ci ilin martinda yaradildi Baki kommunasinin rehberleri Turkiye Azerbaycan qosunlarinin hucumu ile elaqedar seheri terk etmeli olur Onlara qarsi satqinciliq herbi mulkiyyetin qacirilmasi pullarin hesabatlarinin duzgun aparilmamasi kimi iddialar ireli surulerek mensevik hokumeti terefinden herbi mehkemeye verilirler Lakin 14 sentyabrda onlara azad olunaraq seheri terk etmeye icaze verirler Komissarlar Turkmen buxar gemisi ile Bakini Hesterxan istiqametinde terk etdiler Lakin geminin idare heyetinde olan mensevikler onlari Krosnovodska indiki Turkmenbasi getirdi ve 19 sentyabr 1918 ci il gecesi edam olundular 1920 ci ilde Azerbaycanda Sovet hakimiyyeti qurulduqdan sonra komissarlarin qaliqlari Krasnovodskda tapildi ve hemin ilin sentyabrinda Bakinin meydaninda defn edildi 26 Baki komissari Baqdasar Avakyan Baki seherinin komendantiMesedi Ezizbeyov Baki quberniyasinin komissariTatevos Emirov kovaler destesinin komandiriArsen Emiryan Baki fehlesi qezetinin redaktoruMeer Basin herbi inqilab komitesinin uzvuEyjen Berq matrosAnatoli Boqdanov xidmetciSolomon Boqdanov herbi inqilab komitesinin uzvuArmenak Boryan jurnalistMir Hesen Vezirov torpaqbolme uzre xalq komissariIvan Qabisev briqada komissariProkofi Caparidze Baki fehle kendli esger ve matroslar surasinin sedriYakov Zevin emek uzre xalq komissariMark Korqanov herbi inqilab komitesinin uzvuQriqori Korqanov Baki xalq komitesinin herbi deniz isleri uzre komissariAram Kostandyan erzaq uzre xalq komissarinin muaviniIvan Maliqin Qafqaz ordusunun herbi inqilab komitesinin sedriIrakli Metaksa Saumyanin sexsi cangudeniIsay Misne herbi inqilab komitesinin iscisiIvan Nokolaysvili Caparidzenin sexsi cangudeniSuren Osepyan Baki surasinin xeberleri qezetinin redaktoruQriqori Petrov Baki seherinin merkezi herbi hakimiyyetinin sedri qirmizi destenin komandiriVladimir Poluxin herbi deniz isleri uzre komissarFyodr Solntsev herbi isciIvan Fioletov xalq teserrufati surasinin sedriStepan Saumyan Qafqaz uzre fovqelade komissar Baki xalq komissarlari surasinin sedri 1925 ci ilde heykeltaras E Tripolskayanin ve memar I Palevicin eseri olan Bakida 26 komissarin mezari uzerinde abide si qoyulmusdur Dairevi bir defn yeri duzelden xeyali bir meydanin kunclerinde 4 eded bust var idi Stepan Saumyan Mesedi Ezizbeyov Ivan Fioletov ve Prokofi Caparidze Bagin perimetri uzerinde bir lovber zenciri ile baglanmis das kublar vardi Meydanin girisi hasarin kuplerine dogru bir yamac ile iki das sutundan duzeldilmisdir 1958 ci ilde olumun 40 ci ildonumu munasibetile Sergey Merkurov terefinden Bakinin merkezinde 26 Baki komissari adina parkda 26 Baki komissarinin gullelenmesi yuksek relyef acilmisdir 1990 ci illerin evvellerinde Ermenistan Azerbaycan munaqisesinin keskinlesmesi zamani mehv edilmisdir Daha sonra parkin merkezinde Stepan Erzya terefinden hazirlanmis bir heykel qoyulmusdur Yer uzerinde calisan Dunyani dolasan zencirleri parcalayan bir iscinin abidesi 2009 cu ilde Qara seherin Nobel prospektine kocuruldu 2013 cu ilin may ayinda Ag Seher layihesi cercivesinde Dovlet Neft Sirketinin ofisi insa edilerken sokuldu ve M Eliyev ve R Rustemov kucelerinin kesismesine kocuruldu 1920 ci illerde 26 lar bagi ve abide 30 cu illerde 26 lar bagi Abide 1987 ci il Baki fehlesi heykeltaras Stepan Erzya burunc 26 Baki komissarinin cenazesi Marka Yuksek relyef 26 Baki komissarinin gullelenmesi Sergey Merkurov Seriya 26 Baki komissarinin edaminin 50 illiyiSokulmesi2009 cu ilin yanvar ayinda Baki Seher Icra Hakimiyyeti Bakinin merkezi Sahil baginda parkin yeniden qurulmasi ve onun altinda avtomobil dayanacaginin tikilmesi ile elaqedar bu erazide yerlesen 26 Baki komissari abidesinin sokulmesi barede qerar qebul edib Qazintilar zamani 26 yox 21 neferin qaliqlari askar olunmusdur Ermeni komissar Stepan Saumyanin ve diger dord ermeni komissar Tatevos Emirov Bagdasar Avakyan Armenak Boriyan ve Aram Kostandyanin cesedi mezarda tapilmadi Rusiyada nesr olunan Kommersant qezeti 5 cesedin Ingilisler terefinden Hindistana qacirildigini iddia etdi Bu ise oz novbesinde sovet dovrunden sirli qalmis 26 Baki komissarinin gullelenmesi hadisesini daha da muemmali edir Istinadlar Azerbaycan tarixcilerinin 26 Baki komissari abidesinin qaliqlari ile bagli reyleri muxtelifdir 2022 02 16 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 23 Mezardan cikan tarihi sok gercek 2009 04 03 at the Wayback Machine Sabah 27 Yanvar 2009 26 Baki komissarlarinin qaliqlari haradadir 2018 05 07 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 23