Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ələkbərbəy Nəzərli (azərb. Ələkbərbəy Cavad oğlu Nəzərli; 30 aprel 1882, Sayadlı, Xızı rayonu – 13 noyabr 1951, Bakı) — xeyriyyəçi, Azərbaycanın Kor Əhəddən sonra ilk qarmon ifaçısı.
| Ələkbərbəy Nəzərli | |
|---|---|
| Ələkbərbəy Cavad oğlu Nəzərli | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Xızı, Sayadlı kəndi |
| Vəfat tarixi | (69 yaşında) |
| Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan SSR |
| Dəfn yeri | Bakı, Yasamal rayonu |
| Vətəndaşlığı |  Azərbaycan SSR |
| Musiqiçi məlumatları | |
| Fəaliyyəti | Musiqiçi |
| Musiqi aləti | Qarmon |
Həyatı
XIX-XX əsrin tanınmış simalarından olan Bakının kiçik milyonçusu-xeyriyyəçi, musiqişünas, öz dövrünün pedaqoqu Ələkbərbəy Cavad oğlu Nəzərli Xızı qəsəbəsinin Sayadlı kəndində anadan olmuşdur. İstedadlı qarmon ifaçısı olaraq Üzeyir Hacıbəylinin şəxsi dəvəti ilə Azərbaycan Dövlət Opera və Balet Teatrına dəvət olunaraq "Koroğlu" operasının premyerasının ilk müşayətçisi olmuşdur. Azərbaycan Dövlət Opera və Balet Teatrının Üzeyirbəy orkestrinin aparıcı solisti olan Ələkbərbəy Nəzərli "Koroğlu", "Əsli və Kərəm", "Aşıq Qərib", "Ər və arvad" və digər bu kimi tamaşaların müşayətçisi olaraq Azərbaycan milli opera musiqi sənəti sahəsinin inkişafında öz xidmətləri ilə müəyyən töhfələrini vermişdir. Ələkbərbəy Nəzərli Azərbaycanın ilk qarmon ifaçısı kimi, dünyanın ən nadir qarmon alətlərini toplayan kolleksiyasının XIX-XX əsrdə Azərbaycanda ilk və yeganə sahibi olmuşdur. Milli qarmonlarla bərabər "fizi qarmon" (ayaq hərəkəti ilə işləyən), piano "Şreyder" (alman istehsalı), "Ağ və qırmızı" royallar, "Karpuşkin", "Aziatskiy", "Nəfəs ilə idarə olunan qarmon" və s.
Ailəsi
Ələkbərbəy Nəzərlinin 17 övladının dünyaya gəlməsinə baxmayaraq 2 qız övladı və 1 qız övladından dünyaya gələn 9 nəvəsi Ələkbərbəyin varisləri olmuşlar. Hazırda, varisi olan yeganə oğul nəvəsi Ələkbər, babası Ələkbərbəy Nəzərlinin adını daşıyır. Ələkbərbəy Nəzərlinin nəvəsi və yeganə davamçısı Respublikanın Əməkdar artisti - xanəndə Ədilə Əflaki Nəzərli babasının davamçısı olaraq, milli musiqi mədəniyyətinə xidmət edir.
Sənət və fəaliyyəti
Ələkbərbəy Nəzərlinin Bakının mərkəzində yerləşən və qeyri-adi yaşıllığı ilə hər kəsi heyran edən, mülkünə valeh olan Üzeyir Hacıbəyli və Cabbar Qaryağdıoğlunun "İsa bulağı" adı verdikləri mülkə, Ələkbərbəy Nəzərli 1925-1930-cu illərdə Qarabağın və Zaqafqaziyanın sayılıb-seçilən musiqişünas və muğam ustadlarını öz şəxsi mülkünə dəvət edərək, Ələkbərbəy Nəzərli Bakıda ilk dəfə "Məclisi-üns" Muğam-musiqi, xeyriyyə məclisinin ilk yaradıcısı olmuşdur. Ələkbərbəy Nəzərli Bakı, Qarabağ və Zaqafqaziyadan dəvət etdiyi xanəndələri və musiqişünasları öz şəxsi mülkündə qəbul edirdi.
Ələkbərbəy Nəzərli su olmayan rayonda yaşadığı 1686 kv.m. ərazi sahəsi olan şəxsi mülkünə ilk olaraq su və qaz təchizatı çəkdirərək "İsa bulağı" adlı mülkündə ehtiyat "Su anbarı" inşa etdirərək, Dağlı məhəlləsi və ətraf rayonların sakinlərini su ilə təmin edən xeyriyyəçi şəxsiyyət idi. Bakının kiçik milyonçusunun Azərbaycan xalqına göstərdiyi bu və digər xeyriyyə işləri barədə o vaxtın Bakı şəhər İcra Komitəsinin məsul işçisi olan Aleksandr Novikov adlı deputat tərəfindən yazdığı 4 avqust 1926-cı ildə "Bakinskiy raboçiy" qəzetindəki "Muzıkant-Blaqatvaritel" başlıqlı məqaləsi, 1924-cü ildə "Yeni yol" qəzetindəki "Xeyriyyə üçün doğulan insan", 1941-1945-ci il müharibəsi zamanı "Kaspi" qəzetində dövlətə yardımlar etməsi barədə dərc olunan "Xeyriyyəçi" başlıqlı və bu kimi məqalələri, Ələkbərbəy Nəzərlinin şəxsi qazancını xalqı ilə bölüşdüyünü və Azərbaycan xalqına – millətinə hədsiz sevgisini və milli-mənəvi dəyərlərinin qorunmasında əvəzsiz xidmətləri olduğunu kifayət qədər göstərərək bir daha təsdiq etmişdir.
Nazirlər Soveti sədri tərəfindən dövlət sərəncamı ilə Ələkbərbəy Cavad oğlu Nəzərlinin şəxsi mülkünün qapısında "barelyef-lövhəsi" vurulan bir musiqişünas – xeyriyyəçi idi.
1926-cı ildə Bakı şəhər İcra Komitəsinin məsul işçisi Aleksandr Novikov adlı deputatın Bakinskiy raboçiy qəzetində "Qarmonist sadovod" adlı məqaləsində Ələkbərbəy Nəzərlinin musiqişünas, təbiətsevər və xeyriyyəçiliyi barədə məqaləsi getmişdir.
1960-1970-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Televiziyasında Xalq artisti Əfrasiyab Bədəlbəyli, sonralar Firudun Şuşinskinin apardıqları müəllifləri olduqları "Azərbayacanın Opera Musiqi tarixi" adlı proqramlarında korifey musiqişünas Ələkbərbəy Nəzərli haqqında verilişlərində məlumatlar verərək işıqlandırmışlar.
Azərbaycanın incəsənət xadimi Firudin Şuşinskinin "Opera Musiqi sənəti" adlı yazdığı kitabında, Xalq artisti bəstəkar Eldar Mansurov, Xalq artisti Bəhram Mansurov haqqında yazdığı kitabında, pedaqoq Fərəh Əliyevanın XX əsr musiqişünasları adlı və pedaqoq Əhsən Rəhmanlının "Qarmon ifaçılığı sənəti və onun Azərbaycanda tədrisi" adlı, müəllifləri olduqları kitablarında musiqişünaslar Ələkbərbəy və Mehdibəy Nəzərli qardaşlarının Dövlət Opera Musiqi sənəti sahəsinə verdikləri töhfələri- xidmətləri barədə geniş məlumatlar vermişlər.
Azərbaycan öz müstəqilliyini əldə etdikdən sonra isə;
- "Xalq qəzeti"ndə "Ötən illərin sehirli melodiyası" başlıqlı (Ələkbərbəy Nəzərli - 125 il, Koroğlu operası - 70 il) Ələkbərbəy Nəzərli haqqında böyük həcmli məqaləsi getmişdir;
- Azərbaycan Respublikasının Birinci Vitse-Prezidenti, Heydər Əliyev Fondunun Prezidenti Mehriban Əliyevanın təşəbbüsü və rəhbərliyi ilə nəşr olunan Dövlət "Muğam" Ensiklopediyasının səh.17; və 154-155 səhifələrində Ələkbərbəy Nəzərlinin həyat və yaradıcılığı işıqlandırılmış və yenilənən Dövlət Milli Ensiklopediyasında Ələkbərbəy Nəzərli və onun davamçılarına səhifələr ayrılmışdır;
- "Space" telekanalında 14 mart 2012-ci ildə "Mədəniyyət saatı" Xəbərləri proqramı Ələkbərbəy Nəzərlinin anadan olmasının "130" ilini;
- "Lider" telekanalında 2 aprel 2012-ci ildə "Səda" İnformasiya xəbərlər proqramı BMM (Beynəlxalq Muğam Mərkəzindən çəkiliş) Ələkbərbəy Nəzərlinin anadan olmasının "130" ili və Koroğlu operası "85 il";
- "ATV" telekanalında (30 aprel 2017-ci il) Ələkbərbəy Nəzərlinin anadan olmasının "135" ili və həyat yaradıcılığı "ATV informasiya xəbərləri" proqramında sujet və verilişlərində işıqlandırılmışdır;
- "Sirdaş" qəzetində Ələkbərbəy Nəzərli haqqında gedən "Barmaqların sehri" adlı məqaləsi; (20 aprel 2004-cü il);
- "Yurddaş" qəzetində (dekabr 2007-ci il) "Azərbaycan Dövlət M.F.Axundov adına Akademik Opera və Balet Teatrının solisti, musiqişünas, xeyriyyəçi, korifey sənətkar Ələkbərbəy Cavad oğlu Nəzərli haqqında" başlıqlı məqalələri dövri mətbuatda gedən digər çoxsaylı dövlət qəzetlərində də Ələkbərbəy Nəzərlinin Opera musiqi sənəti sahəsinə verdiyi töhfələri, xeyriyyəçiliyi və həyat, yaradıcılığı geniş işıqlandırılmışdır.
Hazırda Ələkbərbəy Nəzərlinin həyat – yaradıcılığı və "Qarmon sənəti" adlı kitabda olan metodikasından 5 musiqi təhsil ocaqlarında istifadə olunaraq musiqi təhsilində tədris olunur:
- Üzeyir Hacıbəyov adına Musiqi Akademiyası
- Azərbaycan Milli Konservatoriyası
- Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti
- Azərbaycan Milli Konservatoriyası nəzdində Musiqi Kolleci
- Bakı Humanitar Kollecində (əvvəlki Mədəni Maarif texnikumu) və s.
Korifey musiqişünas Ələkbərbəy Cavad oğlu Nəzərlinin arxiv materiallarının qorunub saxlanıldığı dövlət arxivləri:
- Üzeyir Hacıbəyovun ev muzeyi - arxivin daimi mühafizəsi üçün qəbuletmə aktı № 18, 6 noyabr 2006-cı il.
- Cəfər Cabbarlı adına teatr muzeyi - arxivin daimi mühafizəsi üçün qəbuletmə aktı № 1, 3 noyabr 2006-cı il.
- Azərbaycan musiqi mədəniyyəti dövlət muzeyi - arxivin daimi mühafizəsi üçün qəbuletmə akt № 7, 6 noyabr 2006-cı il.
- Ələkbər bəy Cavad oğlu Nəzərlinin şəxsi arxivinin əsli: Ələkbər bəyin nəvəsi - davamçısı, Respublikanın əməkdar artisti, Ədilə Əflakinin (Nəzərli) şəxsi ev arxivində qorunub saxlanılır.
Vəfatı
Ələkbərbəy Nəzərli 13 noyabr 1951-ci ildə 69 yaşında öz şəxsi mülkündə dünyasını dəyişmiş və Yasamal qəbirstanlığında dəfn olunmuşdur.
İstinadlar
- Muğam ensiklopediyası. Bakı. 2008. səh. 154.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Elekberbey Nezerli azerb Elekberbey Cavad oglu Nezerli 30 aprel 1882 Sayadli Xizi rayonu 13 noyabr 1951 Baki xeyriyyeci Azerbaycanin Kor Ehedden sonra ilk qarmon ifacisi Elekberbey NezerliElekberbey Cavad oglu NezerliUmumi melumatlarDogum tarixi 30 aprel 1882Dogum yeri Xizi Sayadli kendiVefat tarixi 13 noyabr 1951 69 yasinda Vefat yeri Baki Azerbaycan SSRDefn yeri Baki Yasamal rayonuVetendasligi Azerbaycan SSRMusiqici melumatlariFealiyyeti MusiqiciMusiqi aleti QarmonHeyatiXIX XX esrin taninmis simalarindan olan Bakinin kicik milyoncusu xeyriyyeci musiqisunas oz dovrunun pedaqoqu Elekberbey Cavad oglu Nezerli Xizi qesebesinin Sayadli kendinde anadan olmusdur Istedadli qarmon ifacisi olaraq Uzeyir Hacibeylinin sexsi deveti ile Azerbaycan Dovlet Opera ve Balet Teatrina devet olunaraq Koroglu operasinin premyerasinin ilk musayetcisi olmusdur Azerbaycan Dovlet Opera ve Balet Teatrinin Uzeyirbey orkestrinin aparici solisti olan Elekberbey Nezerli Koroglu Esli ve Kerem Asiq Qerib Er ve arvad ve diger bu kimi tamasalarin musayetcisi olaraq Azerbaycan milli opera musiqi seneti sahesinin inkisafinda oz xidmetleri ile mueyyen tohfelerini vermisdir Elekberbey Nezerli Azerbaycanin ilk qarmon ifacisi kimi dunyanin en nadir qarmon aletlerini toplayan kolleksiyasinin XIX XX esrde Azerbaycanda ilk ve yegane sahibi olmusdur Milli qarmonlarla beraber fizi qarmon ayaq hereketi ile isleyen piano Sreyder alman istehsali Ag ve qirmizi royallar Karpuskin Aziatskiy Nefes ile idare olunan qarmon ve s Ailesi Elekberbey Nezerlinin 17 ovladinin dunyaya gelmesine baxmayaraq 2 qiz ovladi ve 1 qiz ovladindan dunyaya gelen 9 nevesi Elekberbeyin varisleri olmuslar Hazirda varisi olan yegane ogul nevesi Elekber babasi Elekberbey Nezerlinin adini dasiyir Elekberbey Nezerlinin nevesi ve yegane davamcisi Respublikanin Emekdar artisti xanende Edile Eflaki Nezerli babasinin davamcisi olaraq milli musiqi medeniyyetine xidmet edir Senet ve fealiyyetiElekberbey Nezerlinin Bakinin merkezinde yerlesen ve qeyri adi yasilligi ile her kesi heyran eden mulkune valeh olan Uzeyir Hacibeyli ve Cabbar Qaryagdioglunun Isa bulagi adi verdikleri mulke Elekberbey Nezerli 1925 1930 cu illerde Qarabagin ve Zaqafqaziyanin sayilib secilen musiqisunas ve mugam ustadlarini oz sexsi mulkune devet ederek Elekberbey Nezerli Bakida ilk defe Meclisi uns Mugam musiqi xeyriyye meclisinin ilk yaradicisi olmusdur Elekberbey Nezerli Baki Qarabag ve Zaqafqaziyadan devet etdiyi xanendeleri ve musiqisunaslari oz sexsi mulkunde qebul edirdi Elekberbey Nezerli su olmayan rayonda yasadigi 1686 kv m erazi sahesi olan sexsi mulkune ilk olaraq su ve qaz techizati cekdirerek Isa bulagi adli mulkunde ehtiyat Su anbari insa etdirerek Dagli mehellesi ve etraf rayonlarin sakinlerini su ile temin eden xeyriyyeci sexsiyyet idi Bakinin kicik milyoncusunun Azerbaycan xalqina gosterdiyi bu ve diger xeyriyye isleri barede o vaxtin Baki seher Icra Komitesinin mesul iscisi olan Aleksandr Novikov adli deputat terefinden yazdigi 4 avqust 1926 ci ilde Bakinskiy rabociy qezetindeki Muzikant Blaqatvaritel basliqli meqalesi 1924 cu ilde Yeni yol qezetindeki Xeyriyye ucun dogulan insan 1941 1945 ci il muharibesi zamani Kaspi qezetinde dovlete yardimlar etmesi barede derc olunan Xeyriyyeci basliqli ve bu kimi meqaleleri Elekberbey Nezerlinin sexsi qazancini xalqi ile bolusduyunu ve Azerbaycan xalqina milletine hedsiz sevgisini ve milli menevi deyerlerinin qorunmasinda evezsiz xidmetleri oldugunu kifayet qeder gostererek bir daha tesdiq etmisdir Nazirler Soveti sedri terefinden dovlet serencami ile Elekberbey Cavad oglu Nezerlinin sexsi mulkunun qapisinda barelyef lovhesi vurulan bir musiqisunas xeyriyyeci idi 1926 ci ilde Baki seher Icra Komitesinin mesul iscisi Aleksandr Novikov adli deputatin Bakinskiy rabociy qezetinde Qarmonist sadovod adli meqalesinde Elekberbey Nezerlinin musiqisunas tebietsever ve xeyriyyeciliyi barede meqalesi getmisdir 1960 1970 ci illerde Azerbaycan Dovlet Televiziyasinda Xalq artisti Efrasiyab Bedelbeyli sonralar Firudun Susinskinin apardiqlari muellifleri olduqlari Azerbayacanin Opera Musiqi tarixi adli proqramlarinda korifey musiqisunas Elekberbey Nezerli haqqinda verilislerinde melumatlar vererek isiqlandirmislar Azerbaycanin incesenet xadimi Firudin Susinskinin Opera Musiqi seneti adli yazdigi kitabinda Xalq artisti bestekar Eldar Mansurov Xalq artisti Behram Mansurov haqqinda yazdigi kitabinda pedaqoq Fereh Eliyevanin XX esr musiqisunaslari adli ve pedaqoq Ehsen Rehmanlinin Qarmon ifaciligi seneti ve onun Azerbaycanda tedrisi adli muellifleri olduqlari kitablarinda musiqisunaslar Elekberbey ve Mehdibey Nezerli qardaslarinin Dovlet Opera Musiqi seneti sahesine verdikleri tohfeleri xidmetleri barede genis melumatlar vermisler Azerbaycan oz musteqilliyini elde etdikden sonra ise Xalq qezeti nde Oten illerin sehirli melodiyasi basliqli Elekberbey Nezerli 125 il Koroglu operasi 70 il Elekberbey Nezerli haqqinda boyuk hecmli meqalesi getmisdir Azerbaycan Respublikasinin Birinci Vitse Prezidenti Heyder Eliyev Fondunun Prezidenti Mehriban Eliyevanin tesebbusu ve rehberliyi ile nesr olunan Dovlet Mugam Ensiklopediyasinin seh 17 ve 154 155 sehifelerinde Elekberbey Nezerlinin heyat ve yaradiciligi isiqlandirilmis ve yenilenen Dovlet Milli Ensiklopediyasinda Elekberbey Nezerli ve onun davamcilarina sehifeler ayrilmisdir Space telekanalinda 14 mart 2012 ci ilde Medeniyyet saati Xeberleri proqrami Elekberbey Nezerlinin anadan olmasinin 130 ilini Lider telekanalinda 2 aprel 2012 ci ilde Seda Informasiya xeberler proqrami BMM Beynelxalq Mugam Merkezinden cekilis Elekberbey Nezerlinin anadan olmasinin 130 ili ve Koroglu operasi 85 il ATV telekanalinda 30 aprel 2017 ci il Elekberbey Nezerlinin anadan olmasinin 135 ili ve heyat yaradiciligi ATV informasiya xeberleri proqraminda sujet ve verilislerinde isiqlandirilmisdir Sirdas qezetinde Elekberbey Nezerli haqqinda geden Barmaqlarin sehri adli meqalesi 20 aprel 2004 cu il Yurddas qezetinde dekabr 2007 ci il Azerbaycan Dovlet M F Axundov adina Akademik Opera ve Balet Teatrinin solisti musiqisunas xeyriyyeci korifey senetkar Elekberbey Cavad oglu Nezerli haqqinda basliqli meqaleleri dovri metbuatda geden diger coxsayli dovlet qezetlerinde de Elekberbey Nezerlinin Opera musiqi seneti sahesine verdiyi tohfeleri xeyriyyeciliyi ve heyat yaradiciligi genis isiqlandirilmisdir Hazirda Elekberbey Nezerlinin heyat yaradiciligi ve Qarmon seneti adli kitabda olan metodikasindan 5 musiqi tehsil ocaqlarinda istifade olunaraq musiqi tehsilinde tedris olunur Uzeyir Hacibeyov adina Musiqi Akademiyasi Azerbaycan Milli Konservatoriyasi Azerbaycan Dovlet Medeniyyet ve Incesenet Universiteti Azerbaycan Milli Konservatoriyasi nezdinde Musiqi Kolleci Baki Humanitar Kollecinde evvelki Medeni Maarif texnikumu ve s Korifey musiqisunas Elekberbey Cavad oglu Nezerlinin arxiv materiallarinin qorunub saxlanildigi dovlet arxivleri Uzeyir Hacibeyovun ev muzeyi arxivin daimi muhafizesi ucun qebuletme akti 18 6 noyabr 2006 ci il Cefer Cabbarli adina teatr muzeyi arxivin daimi muhafizesi ucun qebuletme akti 1 3 noyabr 2006 ci il Azerbaycan musiqi medeniyyeti dovlet muzeyi arxivin daimi muhafizesi ucun qebuletme akt 7 6 noyabr 2006 ci il Elekber bey Cavad oglu Nezerlinin sexsi arxivinin esli Elekber beyin nevesi davamcisi Respublikanin emekdar artisti Edile Eflakinin Nezerli sexsi ev arxivinde qorunub saxlanilir VefatiElekberbey Nezerli 13 noyabr 1951 ci ilde 69 yasinda oz sexsi mulkunde dunyasini deyismis ve Yasamal qebirstanliginda defn olunmusdur IstinadlarMugam ensiklopediyasi Baki 2008 seh 154 Hemcinin baxCabbar Qaryagdioglu Xan Susinski