Əhməd ibn II Məhəmməd – Şirvanşahlar dövlətinin səkkizinci hökmdarı.
Əhməd ibn II Məhəmməd | |
---|---|
Şirvanşahlar Dövlətinin VIII hökmdarı | |
iyun, 956 – iyun, 981 | |
Əvvəlki | II Məhəmməd ibn Yezid |
Sonrakı | Məhəmməd ibn Əhməd |
Layzan əmirliyinin V əmiri | |
sentyabr, 948 – iyun, 956 | |
Əvvəlki | II Məhəmməd ibn Yezid |
Dərbənd əmirliyinin IX əmiri | |
may, 942 – sentyabr, 943 | |
Əvvəlki | |
Sonrakı | Əhməd ibn Əbdülmalik |
Şəxsi məlumatlar | |
Vəfat tarixi | |
Atası | II Məhəmməd ibn Yezid |
Uşağı | Məhəmməd ibn Əhməd |
Ailəsi | Məzyədilər |
Fəaliyyəti
Şirvanşah II Məhəmmədin ölümündən sonra Əhməd və Heysəm adlı iki oğlu, boğulub öldürülmüş qardaşı Əhmədin isə Əbu-l-Heysəm ibn Əhməd adlı oğlu qalmışdır. Ölüm yatağında olan atasını yoxlamağa gələn Layzan əmiri Əhməd ibn Məhəmməd atasının ölümündən sonra onun varisi oldu. Dövlətin əyanları ona sədaqət andı içdilər. Lakin o, tezliklə xəstələndi.
"Tarix-i əl-Bab"da vəzirin Əhməd ibn Məhəmmədi baş tutmayan zəhərləmək cəhdi ortaya gətirilir. "Əhməd xəstəlikdən durandan sonra öz qulamlarını göndərdi, onlar qəfildən İbn əl- Mərağinin evinə girib onu dəyənəklə ölüncə döydülər. Təbərsəran əmiri olan Heysam Şirvanda öz hakimiyyətini möhkəmləndirən və məkrli vəzirindən xilas olan qardaşından qorxuya düşərək ləzgilər (ləkz) ölkəsinə qaçdı. Vaxtı ilə o da atasına baş çəkməyə gəlirdi. Onun əmisi oğlu, Əhmədin oğlu Əbü-l-Heysəm də Şirvanşahın təqiibndən ehtiyat edərək Bərdəyə qaçdı, burada az bir müddət yaşadı və tezliklə öldü. Onun cənazəsi Kürdiyana (Lahıc yaxınlığında kəndi) gətirilərək orada dəfn olundu. Şirvanda hakimiyyətin son mümkün iddiaçısı Əhməd ibn Məhəmməd ibn Yəzidin əmisi Əbü-l-Bədr ibn Yəzid də həmin ildə öldü və Əhməd Şirvanın şəksiz hakimi oldu."
Kiyev knyazının yürüşü
Kiyev knyazı 965-ci ildə Volqaya və Şimali Qafqaza səfəri barədə İbn Havqəlin h.358 (969)-ci ildə verdiyi məlumat da Əhməd ibn Məhəmmədin hakimiyyət vaxtına təsadüf edir. İbn Havqəlin sözlərindən görünür ki, ruslar, Səməndər də daxil olmaqla, bütün Xəzər torpaqlarını tutmuş və vaxtı ilə qüdrətli olan Xəzər dövləti ehtimal ki, bu sarsıntıdan sonra bir daha özünə gələ bilməmişdi. Xəzər xaqanlığından qaçanlar Abşeron və Manqışlaq yarımadalarında sığınacaq tapdılar. İbn Havqəlin dediyinə görə bəzi qaçqınlar Şirvanşah Məhəmməd ibn Əhməd əl-Əzdinin köməyilə Xəzər paytaxtlarına (İtil, Xəzəran) qayıtmağa başlamışdılar. Şirvanşah onlara öz qoşunu və adamları ilə yardım göstərmişdir.
Təbərsaran hakimi ilə münasibətlər
Əhməd ibn Məhəmmədin Təbərsəran hakimi olan qardaşı Heysəm Şirvana hökmranlıq iddiasından əl çəkməmişdi. H.357(968) ci ildə o, ləkzlər ölkəsini tərk edərək Deyləminin yanında sığınacaq tapdı, onunla birlikdə yürüş edib Şirvan torpağına girdi. Salar ölkəni və Dərbəndin ətrafını qarət etdi. Şirvan hakimi Əhməd onunla sülh sazişi bağladı və ona xərac verdi. Salar Şirvanı tərk etdi və Heysəmi də özü ilə aparmaq istədi. Lakin Heysəm əl-Məsqətə qaçdı və ona siyasi sığınacaq verən, ehtiram və rəğbət göstərən əl-Bab əmiri Əhməd ibn Əbd-ül-Məlik Heysəmin adından Şirvan hakimi ilə danışığa girərək, Şirvanın bir hissəsinin ona güzəştə gedilməsini tələb etdi. Lakin Şirvanşah bu tələbi rədd etdi və hədə – qorxu gəldi. Dərbənd əmiri Əhməd ibn Əbd-ül-Məlik əsasən Sərir vilayətindən qoşun toplayaraq Şirvana soxuldu. Şəbəran şəhərini hücumla alıb, yandırdı, talan edib böyük qənimət götürdü. Geri qayıdarkən sərirli döyüşçülər əl-Baba əmirdən bir gün əvvəl daxil oldular. Lakin şəhərdə iğtişaş və qarışıqlıq başlandı. Yerli əhali yüz sərirli hərbi rəisi öldürüb onların Şirvanda ələ keçirdikləri qəniməti çapıb taladılar.
Şirvanşah Əhməd iyirmi beş ilə yaxın hökmranlıqdan sonra h.370-ci ilin zilhiccə ayında (iyun 981-ci il) vəfat etdi.
Ailəsi
- Atası II Məhəmməd ibn Yəzid. Şirvanşah.
- Əmisi . II Məhəmməd tərəfindən öldürülüb.
- Əmioğlusu Əbu-l-Heysəm ibn Əhməd. Bərdədə öldü.
- Əmisi Əbü-l-Bədr ibn Yəzid.
- Qardaşı Heysəm ibn Məhəmməd. Tabasaran əmiri (948-1025).
- Oğlu III Məhəmməd. I varisi.
- Oğlu II Yezid. II varisi.
SƏLƏF II Məhəmməd ibn Yezid | Əhməd ibn II Məhəmməd Məzyədilər | XƏLƏF Məhəmməd ibn Əhməd |
Döyüş və hakimiyyət mübarizəsi xronologiyası
Tarix | Hadisə | Müttəfiqlər | Qarşı tərəf | Yer | Vəzifəsi | Nəticə |
---|---|---|---|---|---|---|
956-cı il | İbn əl-Mərağinin qətlə yetirilməsi | — | İbn əl-Məraği | Yezidiyyə | Şirvanşah | hakimiyyətin güclənməsi |
968-ci il | Salar İbrahim ibn Mərzubanın hücumu | — | Salarilər, Heysam ibn Məhəmməd (Tabasaran əmiri) | Şirvan və Dərbənd | Şirvanşah | məğlubiyyət, sülh |
968-ci il | Əhməd ibn Əbd-ül-Məlik Heysəmin hücumu | — | Dərbənd əmirliyi, sərirli döyüşçülər, Heysam ibn Məhəmməd (Tabasaran əmiri) | Şabran | Şirvanşah | məğlubiyyət |
İstinadlar
- Mинopcкий. Иcтopия Шиpвaнa, c.49-50
- Mинopcкий. Иcтopия Шиpвaнa, c. 50
- İbn Havqəl, s.15, 218-282 Пoвecть вpeмeнныx лeт. M., 1950, ч.1, c.47
- B .B.Бapтoльд. Apaбcкиe извecтия o pycax. Coч., т.II, ч.l, М. 1963, c.847-854
- Mинopcкий. Иcтopия Шиpвaнa, c.152
- Sara Aşurbəyli – Şirvanşahlar dövləti, Bakı, 2007
- Mинopcкий, c.50-51
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ehmed ibn II Mehemmed Sirvansahlar dovletinin sekkizinci hokmdari Ehmed ibn II MehemmedSirvansahlar Dovletinin VIII hokmdariiyun 956 iyun 981EvvelkiII Mehemmed ibn YezidSonrakiMehemmed ibn EhmedLayzan emirliyinin V emirisentyabr 948 iyun 956EvvelkiII Mehemmed ibn YezidDerbend emirliyinin IX emirimay 942 sentyabr 943EvvelkiSonrakiEhmed ibn EbdulmalikSexsi melumatlarVefat tarixi iyun 981Atasi II Mehemmed ibn YezidUsagi Mehemmed ibn EhmedAilesi MezyedilerFealiyyetiSirvansah II Mehemmedin olumunden sonra Ehmed ve Heysem adli iki oglu bogulub oldurulmus qardasi Ehmedin ise Ebu l Heysem ibn Ehmed adli oglu qalmisdir Olum yataginda olan atasini yoxlamaga gelen Layzan emiri Ehmed ibn Mehemmed atasinin olumunden sonra onun varisi oldu Dovletin eyanlari ona sedaqet andi icdiler Lakin o tezlikle xestelendi Tarix i el Bab da vezirin Ehmed ibn Mehemmedi bas tutmayan zeherlemek cehdi ortaya getirilir Ehmed xestelikden durandan sonra oz qulamlarini gonderdi onlar qefilden Ibn el Meraginin evine girib onu deyenekle olunce doyduler Teberseran emiri olan Heysam Sirvanda oz hakimiyyetini mohkemlendiren ve mekrli vezirinden xilas olan qardasindan qorxuya duserek lezgiler lekz olkesine qacdi Vaxti ile o da atasina bas cekmeye gelirdi Onun emisi oglu Ehmedin oglu Ebu l Heysem de Sirvansahin teqiibnden ehtiyat ederek Berdeye qacdi burada az bir muddet yasadi ve tezlikle oldu Onun cenazesi Kurdiyana Lahic yaxinliginda kendi getirilerek orada defn olundu Sirvanda hakimiyyetin son mumkun iddiacisi Ehmed ibn Mehemmed ibn Yezidin emisi Ebu l Bedr ibn Yezid de hemin ilde oldu ve Ehmed Sirvanin seksiz hakimi oldu Kiyev knyazinin yurusu Esas meqale Ruslarin Qafqaz ekspedisiyalari Kiyev knyazi 965 ci ilde Volqaya ve Simali Qafqaza seferi barede Ibn Havqelin h 358 969 ci ilde verdiyi melumat da Ehmed ibn Mehemmedin hakimiyyet vaxtina tesaduf edir Ibn Havqelin sozlerinden gorunur ki ruslar Semender de daxil olmaqla butun Xezer torpaqlarini tutmus ve vaxti ile qudretli olan Xezer dovleti ehtimal ki bu sarsintidan sonra bir daha ozune gele bilmemisdi Xezer xaqanligindan qacanlar Abseron ve Manqislaq yarimadalarinda siginacaq tapdilar Ibn Havqelin dediyine gore bezi qacqinlar Sirvansah Mehemmed ibn Ehmed el Ezdinin komeyile Xezer paytaxtlarina Itil Xezeran qayitmaga baslamisdilar Sirvansah onlara oz qosunu ve adamlari ile yardim gostermisdir Tebersaran hakimi ile munasibetler Ehmed ibn Mehemmedin Teberseran hakimi olan qardasi Heysem Sirvana hokmranliq iddiasindan el cekmemisdi H 357 968 ci ilde o lekzler olkesini terk ederek Deyleminin yaninda siginacaq tapdi onunla birlikde yurus edib Sirvan torpagina girdi Salar olkeni ve Derbendin etrafini qaret etdi Sirvan hakimi Ehmed onunla sulh sazisi bagladi ve ona xerac verdi Salar Sirvani terk etdi ve Heysemi de ozu ile aparmaq istedi Lakin Heysem el Mesqete qacdi ve ona siyasi siginacaq veren ehtiram ve regbet gosteren el Bab emiri Ehmed ibn Ebd ul Melik Heysemin adindan Sirvan hakimi ile danisiga girerek Sirvanin bir hissesinin ona guzeste gedilmesini teleb etdi Lakin Sirvansah bu telebi redd etdi ve hede qorxu geldi Derbend emiri Ehmed ibn Ebd ul Melik esasen Serir vilayetinden qosun toplayaraq Sirvana soxuldu Seberan seherini hucumla alib yandirdi talan edib boyuk qenimet goturdu Geri qayidarken serirli doyusculer el Baba emirden bir gun evvel daxil oldular Lakin seherde igtisas ve qarisiqliq baslandi Yerli ehali yuz serirli herbi reisi oldurub onlarin Sirvanda ele kecirdikleri qenimeti capib taladilar Sirvansah Ehmed iyirmi bes ile yaxin hokmranliqdan sonra h 370 ci ilin zilhicce ayinda iyun 981 ci il vefat etdi AilesiAtasi II Mehemmed ibn Yezid Sirvansah Emisi II Mehemmed terefinden oldurulub Emioglusu Ebu l Heysem ibn Ehmed Berdede oldu Emisi Ebu l Bedr ibn Yezid Qardasi Heysem ibn Mehemmed Tabasaran emiri 948 1025 Oglu III Mehemmed I varisi Oglu II Yezid II varisi SELEF II Mehemmed ibn Yezid Ehmed ibn II Mehemmed Mezyediler XELEF Mehemmed ibn EhmedDoyus ve hakimiyyet mubarizesi xronologiyasi Tarix Hadise Muttefiqler Qarsi teref Yer Vezifesi Netice956 ci il Ibn el Meraginin qetle yetirilmesi Ibn el Meragi Yezidiyye Sirvansah hakimiyyetin guclenmesi968 ci il Salar Ibrahim ibn Merzubanin hucumu Salariler Heysam ibn Mehemmed Tabasaran emiri Sirvan ve Derbend Sirvansah meglubiyyet sulh968 ci il Ehmed ibn Ebd ul Melik Heysemin hucumu Derbend emirliyi serirli doyusculer Heysam ibn Mehemmed Tabasaran emiri Sabran Sirvansah meglubiyyetIstinadlar Minopckij Ictopiya Shipvana c 49 50 Minopckij Ictopiya Shipvana c 50 Ibn Havqel s 15 218 282 Povect vpemennyx let M 1950 ch 1 c 47 B B Baptold Apabckie izvectiya o pycax Coch t II ch l M 1963 c 847 854 Minopckij Ictopiya Shipvana c 152 Sara Asurbeyli Sirvansahlar dovleti Baki 2007 Minopckij c 50 51 Sirvansahlar dovleti portaliHemcinin bax Mezyediler Azerbaycan tarixi