Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Şirvan Dövlət Təbiət Qoruğu — Şirvan düzənliklərinin cənub-şərq hissəsində Salyan və Neftçala rayonlarının ərazisində yerləşən qoruq.
| Şirvan Dövlət Təbiət Qoruğu | |
|---|---|
 Şirvan Dövlət Təbiət Qoruğu | |
BTMB kateqoriyası — Ia (Ciddi Təbiət Qoruğu) | |
| Sahəsi | 17700 ha |
| Yaradılma tarixi | 1961 |
| İdarəetmə orqanı | AETSN |
| Göl | Çala gölü |
| Faunası | Ceyran, qaban, canavar, tülkü, porsuq, qamışlıq pişiyi |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Rayon | Salyan |
| Yerləşməsi | Kür-Araz ovalığı |
| Yaxın şəhər | Salyan və Neftçala |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Hələ 1961-ci ildə Kür-Araz ovalığının həmin hissəsində ceyranların sayının 77 baş olduğu bir vaxtda, Azərbaycan hökumətinin xüsusi qərarı ilə Bəndovan Dövlət Təbiət Yasaqlığı yaradılıb. 8 ildən sonra, burada ceyranların sayının 400 başa çatdığı vaxt hökumətinin 30 aprel 1969-cu il tarixli müvafiq qərarı ilə 17700 min hektar sahədə Şirvan dövlət təbiət qoruğu təşkil edilib. 1982-ci ildə qoruğun sahəsi genişləndirərək 25761 hektara çatdırılıb. 2003-cü ildə Şirvan Dövlət Təbiət Qoruğunun bazasında və ətraf ərazilərində Şirvan Milli Parkı yaradılıb. Hazırda Parkın sahəsi 6232 hektardır.
Milli parkın iqlimi mülayim – istidir. Relyefi müxtəlifdir, su bolluğudur (göl, kanal, dəniz), müxtəlif kolluqlar və bitkilər var. Torpağı bozqır, bozqır çəmən, çəmən – bataqlıq və qumluqdur. Bütün bunlar ceyranın və başqa heyvanların ömür sürməsi üçün çox əlverişlidir. 30 növə yaxın məməlilər, 22 növ sürünənlər, 4 növ suda – quruda yaşayanlar, 35 növ quş, 15 növ balıq var. Ceyranların sayı get – gedə artır. Belə ki, 1961-ci ildə 77 baş, 1969-da 400 baş, 1986-da 4800 baş olub. Hazırda isə milli parkın ərazisində 10 minə yaxın ceyran var. Qeyd edək ki, qoruq ərazisində mühafizə olunan ceyran, turac, dovdaq, bəzgək, səhra qartalı, Aralıq dənizi tısbağası və digər heyvanlar salınıb. Qoruqda həmçinin suda-quruda yaşayan növlərdən sarımsaq-qoxulu Suriya qurbağalarına, ağac, göl, yaşıl və s. qurbağalarına, sürünənlərdən bataqlıq, Xəzər və Aralıq dənizi tısbağalarına, zolaqlı kərtənkələyə, adi və su koramalına, gürzəyə, kərtənkələyə və s. rast gəlmək olar. Ornitoloji fauna növlərinə — şahin, baloban və s. daxildir. Məməlilərdən ceyranla bərabər qaban, canavar, tülkü, porsuq, qamışlıq pişiyi, dovşan və s. yaşayır.
Yer altında qalan şəhər
Geoloji dövr ərzində qoruğun ərazisi bir neçə dəfə Xəzərin suları altında olub. Xəzərin səviyyəsinin azalması ilə əlaqədar ərazi dəniz, qismən sel və allüvial çöküntülər nəticəsində quruya çevrilib. Ərazi dəniz səviyyəsindən aşağıda yerləşir. Burada mikrorelyef yaxşı nəzərə çarpır. Külək vasitəsilə yaranan duyun təpəciklərinin hündürlüyü 0,5–1,2 m-ə qədərdir və onlar ceyranların mühafizəsi və sığınacağı üçün çox sərfəlidir. Qoruq ərazisində əsasən boz, boz-çəmən və çəmən-bataqlıq torpaqları və qumluqlar yayılıb.
Bəndovan Dövlət Yasaqlığının və Şirvan Dövlət Təbiət Qoruğunun ərazilərində yerləşən Çala gölünün sahəsi 100 hektardan çoxdur və onun dərinliyi 0,3–1,0 m çatır. Göldə qamış və digər su bitkiləri yaxşı inkişaf edib. Həmin gölün köçəri su-bataqlıq quşları üçün çox böyük əhəmiyyəti var.
Bəndovan Atabəylər dövrünə qədər mövcud olmuş şəhərlərdən biri olub. Bu şəhər Xəzərin suyunun artması nəticəsində su altında qalıb. Bəndovanla bərabər ondan təxminən 10–12 kilometr aralıda yerləşən başqa bir şəhər də mövcud olub. Alimlərin apardığı araşdırmalar və arxeoloji qazıntılar nəticəsində hər iki şəhərdən xeyli qalıqlar tapılıb. Həmin qalıqlar suyun altından çıxarılıb və biz hissəsi milli parkın ərazisindəki muzeydə saxlanılır. Milli parka gəlmiş turistlərə həmin şəhərlərlə bağlı məlumatlar verilir.
Nə gözəl yaraşır Muğana ceyran…
Xüsusilə ceyranlar Azərbaycanın milli sərvəti hesab olunur. Ceyranların mühafizəsi dövlət səviyyəsində mühafizə olunur və bu iş müvəffəqiyyətlə davam etdirilir. Bunun nəticəsidir ki, hazırda milli parkın ərazisindəki ceyranların sayı 10 minə yaxındır. Qoruğun ərazisindəki nadir heyvanların mühafizəsi üçün milli parkın müxtəlif sərhədlərində 10 növbətçi post var, amma ceyranların tez-tez milli parkın ərazisindən kənara çıxması faktları da olur. Xüsusilə də isti aylarda heyvanlar ərazidən çıxır, başqa-başqa yerlərə gedirlər, amma burada qəribə bir hal yoxdur. Çünki ceyranlar miqrasiya etməlidir, ölkənin bütün ərazilərinə yayılmalıdır. Əslində bu qoruğun yaradılması və ceyranların mühafizə olunmasında da məqsəd onların sayının artırılıb bütün ölkəyə yayılmasıdır. Hazırda isə qoruq ərazisində ceyran çoxdur. Qoruğun şimal ərazisində keçid yerləri var. Onlar həmin yerlərdən kənara çıxa bilirlər. Hazırda qoruğun ərazisindən respublikanın bir çox yerlərinə ceyranlar təbii olaraq miqrasiya ediblər. Bir müddət əvvəl Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Şirvan Dövlət Təbiət Qoruğundan bir neçə ceyran Ağcabədi rayonunda yerləşən Ağgöl Dövlət Təbiət Qoruğuna aparılıb.
Milli park ekskursiyaçı qıtlığı çəkir
Ölkənin müxtəlif yerlərindən və həmçinin Azərbaycana gələn turistlər Şirvan milli parkına qonaq olurlar. Parka gələnlərin əraziyə ekskursiyası təşkil olunur. Ekskursiya isə ödənişlidir. Belə ki, yerlilər bunun üçün 2, xaricilər isə 4 manatlıq bilet almalıdırlar, amma müəyyən güzəştlər də nəzərdə tutulub. Belə ki, xarici ekskursiyaçıların sayı 7 nəfərdən çox olarsa biletin qiyməti 3 manat, yerlilərin sayı 7 nəfərdən çox olarsa, biletin qiyməti 1.5 manata qədər endirilir. Turistlərimizin sayı o qədər də çox olmur. Bir ay ərzində ümumilikdə 100 nəfərə yaxın ekskursiyaçı olur.
Ekskursiyaya gələnlərə parkın bələdçiləri xidmət göstərir. Onlar parkda mühafizə olunan nadir heyvanlar, köçəri quşlar və həmçinin su altında qalmış şəhərlərlə bağlı onlara ətraflı məlumat verirlər. Parkda bir neçə xarici dili bilən bələdçilər var.
Ümumilikdə, isə milli parkın 50-yə qədər əməkdaşı var.
Ekskursiyaçılar vəhşi heyvanlardan necə mühafizə olunur?
Milli parkın ərazisində canavar, çaqqal, qaban, zəhərli ilanlar var. Bəs parka gələn ekskursiyaçılar üçün bu təhlükəli heyvanlar onların sağlamlığı üçün hansısa təhlükə yaradırmı? Xarici ölkələrdə bu tipli parklara ekskursiya xüsusi avtomobillərdə və avtobuslarla olur ki, onların da pəncərələri barmaqlıqlarla örtülü olur. Onlar xüsusi təhlükəsizlik tədbirlərinə ehtiyac görmürlər. Onun sözlərinə görə, bu vaxta qədər qoruq ərazisində hər hansı bir təhlükəli vəziyyət yaranmayıb. Sadəcə, ekskursiyaya gələn şəxslər parkın əməkdaşları tərəfindən mühafizə edilir və vəhşi heyvanlar onlara hər hansı təhlükə yarada bilməzlər. Turistlər tam olaraq mühafizə edilir. Ekskursiyaya həm avtomobillə, həm də piyada çıxmaq mümkündür.
Ceyranı öldürən 1650 manat cərimə olunur
Ceyranların ovlanması, onlara zərər verilməsi qanunla qadağandır. Ceyranı ovlamaq isə cinayət əməli hesab olunur. Əvvəllər ceyran ovlamaq niyyətinə düşən, bunu həyata keçirməyə çalışan və bəzi hallarda buna nail olan şəxslər çox olurdu, amma son bir neçə ildə belə bir fakt olmayıb. Çünki geniş şəkildə maarifləndirmə işi aparılır və artıq insanlar ceyran ovlamaqdan çəkinirlər. Əgər belə faktlar olarsa qanunda nəzərdə tutulmuş cərimə tətbiq edilir. Yəni ceyranın ovlanması cinayət tərkibidir. Bir ceyranın qiyməti 550 manatdır. Əgər ceyran ovlanarsa, vurularsa onun cəriməsi qiymətinin üç qatında ödənilir. Bu hadisəni törətmiş şəxs 1650 manat pulu qoruğa ödəyir. Ümumilikdə isə qoruq ərazisində ovlanan istənilən heyvanın qiyməti üç qata vurulur. Əvvəllər isə belə hallar olub və hətta həbs cəzası alanlar da var.
Heyvanlara tibbi xidmət göstərilirmi?
Xarici ölkələrdə nadir heyvanların mühafizə olunduğu qoruqlarda tibb məntəqələri fəaliyyət göstərir. Bu məntəqələrin tibbi heyəti mütəmadi olaraq heyvanları müayinə edir, hər hansı xəstəlik aşkar olunan heyvanlar hətta tibb məntəqəsinə yerləşdirilir. Şirvan Milli Parkında isə hələlik belə xidmət yaradılmayıb. Qoruq ərazisində 10 minə yaxın ceyranla bərabər, minlərlə başqa heyvanlar da var. Onların hamısını müayinə və müalicə etmək mümkün deyil. Xüsusilə də ceyranları tutmaq o qədər də asan deyil. Ona görə də, heyvanların müalicəsi təbii olaraq aparılır. Yəni xəstələnən heyvanları ancaq canavarlar müalicə edir. Təbiət özü bunu təbii olaraq tənzimləyir.
İstinadlar
Mənbə
- Qoruqlar 2012-01-11 at the Wayback Machine
- Batmış şəhərin 550 manatlıq ceyranları 2010-01-23 at the Wayback Machine
- QORUQLAR (Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin Prezident kitabxanası)
Xarici keçidlər
- Mühafizə olunan ərazilərin statusu, yerləşməsi və əhatə edilməsi
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Sirvan Dovlet Tebiet Qorugu Sirvan duzenliklerinin cenub serq hissesinde Salyan ve Neftcala rayonlarinin erazisinde yerlesen qoruq Sirvan Dovlet Tebiet QoruguSirvan Dovlet Tebiet QoruguBTMB kateqoriyasi Ia Ciddi Tebiet Qorugu Sahesi 17700 haYaradilma tarixi 1961Idareetme orqani AETSNGol Cala goluFaunasi Ceyran qaban canavar tulku porsuq qamisliq pisiyiYerlesmesi39 36 02 sm e 49 07 38 s u Olke AzerbaycanRayon SalyanYerlesmesi Kur Araz ovaligiYaxin seher Salyan ve NeftcalaSirvan Dovlet Tebiet Qorugu Vikianbarda elaqeli mediafayllar Hele 1961 ci ilde Kur Araz ovaliginin hemin hissesinde ceyranlarin sayinin 77 bas oldugu bir vaxtda Azerbaycan hokumetinin xususi qerari ile Bendovan Dovlet Tebiet Yasaqligi yaradilib 8 ilden sonra burada ceyranlarin sayinin 400 basa catdigi vaxt hokumetinin 30 aprel 1969 cu il tarixli muvafiq qerari ile 17700 min hektar sahede Sirvan dovlet tebiet qorugu teskil edilib 1982 ci ilde qorugun sahesi genislendirerek 25761 hektara catdirilib 2003 cu ilde Sirvan Dovlet Tebiet Qorugunun bazasinda ve etraf erazilerinde Sirvan Milli Parki yaradilib Hazirda Parkin sahesi 6232 hektardir Milli parkin iqlimi mulayim istidir Relyefi muxtelifdir su bollugudur gol kanal deniz muxtelif kolluqlar ve bitkiler var Torpagi bozqir bozqir cemen cemen bataqliq ve qumluqdur Butun bunlar ceyranin ve basqa heyvanlarin omur surmesi ucun cox elverislidir 30 nove yaxin memeliler 22 nov surunenler 4 nov suda quruda yasayanlar 35 nov qus 15 nov baliq var Ceyranlarin sayi get gede artir Bele ki 1961 ci ilde 77 bas 1969 da 400 bas 1986 da 4800 bas olub Hazirda ise milli parkin erazisinde 10 mine yaxin ceyran var Qeyd edek ki qoruq erazisinde muhafize olunan ceyran turac dovdaq bezgek sehra qartali Araliq denizi tisbagasi ve diger heyvanlar salinib Qoruqda hemcinin suda quruda yasayan novlerden sarimsaq qoxulu Suriya qurbagalarina agac gol yasil ve s qurbagalarina surunenlerden bataqliq Xezer ve Araliq denizi tisbagalarina zolaqli kertenkeleye adi ve su koramalina gurzeye kertenkeleye ve s rast gelmek olar Ornitoloji fauna novlerine sahin baloban ve s daxildir Memelilerden ceyranla beraber qaban canavar tulku porsuq qamisliq pisiyi dovsan ve s yasayir Yer altinda qalan seherGeoloji dovr erzinde qorugun erazisi bir nece defe Xezerin sulari altinda olub Xezerin seviyyesinin azalmasi ile elaqedar erazi deniz qismen sel ve alluvial cokuntuler neticesinde quruya cevrilib Erazi deniz seviyyesinden asagida yerlesir Burada mikrorelyef yaxsi nezere carpir Kulek vasitesile yaranan duyun tepeciklerinin hundurluyu 0 5 1 2 m e qederdir ve onlar ceyranlarin muhafizesi ve siginacagi ucun cox serfelidir Qoruq erazisinde esasen boz boz cemen ve cemen bataqliq torpaqlari ve qumluqlar yayilib Bendovan Dovlet Yasaqliginin ve Sirvan Dovlet Tebiet Qorugunun erazilerinde yerlesen Cala golunun sahesi 100 hektardan coxdur ve onun derinliyi 0 3 1 0 m catir Golde qamis ve diger su bitkileri yaxsi inkisaf edib Hemin golun koceri su bataqliq quslari ucun cox boyuk ehemiyyeti var Bendovan Atabeyler dovrune qeder movcud olmus seherlerden biri olub Bu seher Xezerin suyunun artmasi neticesinde su altinda qalib Bendovanla beraber ondan texminen 10 12 kilometr aralida yerlesen basqa bir seher de movcud olub Alimlerin apardigi arasdirmalar ve arxeoloji qazintilar neticesinde her iki seherden xeyli qaliqlar tapilib Hemin qaliqlar suyun altindan cixarilib ve biz hissesi milli parkin erazisindeki muzeyde saxlanilir Milli parka gelmis turistlere hemin seherlerle bagli melumatlar verilir Ne gozel yarasir Mugana ceyran Xususile ceyranlar Azerbaycanin milli serveti hesab olunur Ceyranlarin muhafizesi dovlet seviyyesinde muhafize olunur ve bu is muveffeqiyyetle davam etdirilir Bunun neticesidir ki hazirda milli parkin erazisindeki ceyranlarin sayi 10 mine yaxindir Qorugun erazisindeki nadir heyvanlarin muhafizesi ucun milli parkin muxtelif serhedlerinde 10 novbetci post var amma ceyranlarin tez tez milli parkin erazisinden kenara cixmasi faktlari da olur Xususile de isti aylarda heyvanlar eraziden cixir basqa basqa yerlere gedirler amma burada qeribe bir hal yoxdur Cunki ceyranlar miqrasiya etmelidir olkenin butun erazilerine yayilmalidir Eslinde bu qorugun yaradilmasi ve ceyranlarin muhafize olunmasinda da meqsed onlarin sayinin artirilib butun olkeye yayilmasidir Hazirda ise qoruq erazisinde ceyran coxdur Qorugun simal erazisinde kecid yerleri var Onlar hemin yerlerden kenara cixa bilirler Hazirda qorugun erazisinden respublikanin bir cox yerlerine ceyranlar tebii olaraq miqrasiya edibler Bir muddet evvel Ekologiya ve Tebii Servetler Nazirliyinin teskilatciligi ile Sirvan Dovlet Tebiet Qorugundan bir nece ceyran Agcabedi rayonunda yerlesen Aggol Dovlet Tebiet Qoruguna aparilib Milli park ekskursiyaci qitligi cekirOlkenin muxtelif yerlerinden ve hemcinin Azerbaycana gelen turistler Sirvan milli parkina qonaq olurlar Parka gelenlerin eraziye ekskursiyasi teskil olunur Ekskursiya ise odenislidir Bele ki yerliler bunun ucun 2 xariciler ise 4 manatliq bilet almalidirlar amma mueyyen guzestler de nezerde tutulub Bele ki xarici ekskursiyacilarin sayi 7 neferden cox olarsa biletin qiymeti 3 manat yerlilerin sayi 7 neferden cox olarsa biletin qiymeti 1 5 manata qeder endirilir Turistlerimizin sayi o qeder de cox olmur Bir ay erzinde umumilikde 100 nefere yaxin ekskursiyaci olur Ekskursiyaya gelenlere parkin beledcileri xidmet gosterir Onlar parkda muhafize olunan nadir heyvanlar koceri quslar ve hemcinin su altinda qalmis seherlerle bagli onlara etrafli melumat verirler Parkda bir nece xarici dili bilen beledciler var Umumilikde ise milli parkin 50 ye qeder emekdasi var Ekskursiyacilar vehsi heyvanlardan nece muhafize olunur Milli parkin erazisinde canavar caqqal qaban zeherli ilanlar var Bes parka gelen ekskursiyacilar ucun bu tehlukeli heyvanlar onlarin saglamligi ucun hansisa tehluke yaradirmi Xarici olkelerde bu tipli parklara ekskursiya xususi avtomobillerde ve avtobuslarla olur ki onlarin da pencereleri barmaqliqlarla ortulu olur Onlar xususi tehlukesizlik tedbirlerine ehtiyac gormurler Onun sozlerine gore bu vaxta qeder qoruq erazisinde her hansi bir tehlukeli veziyyet yaranmayib Sadece ekskursiyaya gelen sexsler parkin emekdaslari terefinden muhafize edilir ve vehsi heyvanlar onlara her hansi tehluke yarada bilmezler Turistler tam olaraq muhafize edilir Ekskursiyaya hem avtomobille hem de piyada cixmaq mumkundur Ceyrani olduren 1650 manat cerime olunurCeyranlarin ovlanmasi onlara zerer verilmesi qanunla qadagandir Ceyrani ovlamaq ise cinayet emeli hesab olunur Evveller ceyran ovlamaq niyyetine dusen bunu heyata kecirmeye calisan ve bezi hallarda buna nail olan sexsler cox olurdu amma son bir nece ilde bele bir fakt olmayib Cunki genis sekilde maariflendirme isi aparilir ve artiq insanlar ceyran ovlamaqdan cekinirler Eger bele faktlar olarsa qanunda nezerde tutulmus cerime tetbiq edilir Yeni ceyranin ovlanmasi cinayet terkibidir Bir ceyranin qiymeti 550 manatdir Eger ceyran ovlanarsa vurularsa onun cerimesi qiymetinin uc qatinda odenilir Bu hadiseni toretmis sexs 1650 manat pulu qoruga odeyir Umumilikde ise qoruq erazisinde ovlanan istenilen heyvanin qiymeti uc qata vurulur Evveller ise bele hallar olub ve hetta hebs cezasi alanlar da var Heyvanlara tibbi xidmet gosterilirmi Xarici olkelerde nadir heyvanlarin muhafize olundugu qoruqlarda tibb menteqeleri fealiyyet gosterir Bu menteqelerin tibbi heyeti mutemadi olaraq heyvanlari muayine edir her hansi xestelik askar olunan heyvanlar hetta tibb menteqesine yerlesdirilir Sirvan Milli Parkinda ise helelik bele xidmet yaradilmayib Qoruq erazisinde 10 mine yaxin ceyranla beraber minlerle basqa heyvanlar da var Onlarin hamisini muayine ve mualice etmek mumkun deyil Xususile de ceyranlari tutmaq o qeder de asan deyil Ona gore de heyvanlarin mualicesi tebii olaraq aparilir Yeni xestelenen heyvanlari ancaq canavarlar mualice edir Tebiet ozu bunu tebii olaraq tenzimleyir IstinadlarMenbeQoruqlar 2012 01 11 at the Wayback Machine Batmis seherin 550 manatliq ceyranlari 2010 01 23 at the Wayback Machine QORUQLAR Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin Isler Idaresinin Prezident kitabxanasi Xarici kecidlerVikianbarda Sirvan Dovlet Tebiet Qorugu ile elaqeli mediafayllar var Muhafize olunan erazilerin statusu yerlesmesi ve ehate edilmesiHemcinin bax