İstanbul Ensiklopediyası — 1944-1973-cü illərdə Rəşad Əkrəm Qoçu tərəfindən nəşr edilən, tamamlanmamış mədəniyyət ensiklopediyası.
İstanbul Ensiklopediyası | |
---|---|
türk. İstanbul Ansiklopedisi | |
Janr | ensiklopediya |
Orijinalın dili | türk dili |
Orijinalın nəşr ili | 1944 |
İstanbulun “logosu”unu yaratmaq üçün yola çıxılan, lakin yarımçıq qalan İstanbul Ensiklopediyası dünyanın ikinci şəhər ensiklopediyasıdır (Bu üslubda ilk əsər Uilyam Kentin London üçün ilk dəfə 1937-ci ildə nəşr olunmuş bircildlik kitabıdır.) Bu, tarix, ədəbiyyat, incəsənət tarixi, memarlıq, folklor və mətbuat kimi mövzular üzrə resurs kitabıdır. Maddələr povest üslubunda yazılmışdır. Mikro və makro tarix birlikdə nəzərdən keçirilib. Kitab başdan sonacan rəsm nümunələri ilə zəngindir.
1944-cü ilin noyabrında nəşrinə başlanan ensiklopediya 1944-1951-ci illərdə (birinci dövr) nəşr edilmiş; 4-cü cildin (son məqaləsi “Bahadır küçəsi”) ortasında ensiklopediyanın nəşri dayandırıldı. Ensiklopediya 1958-1973-cü illərdə (ikinci dövr) fəsillərlə çıxmağa davam etdi və ikinci dəfə 173-cü nömrəsi çap olunduqdan sonra (son məqalə "Göyçinar") nəşri dayandırıldı.
Tarixi
Birinci dövrdə ensiklopediyanın ortağı və nəşri üçün maddi dəstəkçisi Camal Çaltı adlı tacir olmuşdur. Bu dövrdə 32 vərəqlik fəsillər kimi çap olunan əsər 25x34 sm ölçülü böyük kağızda çap olunub. Ensiklopediyada qəzet rəssamlarının sifarişi ilə “tirə” texnikası ilə çəkilmiş rəsmlər var idi və fotoşəkillərdən istifadə edilməmişdir. Rəsmlərin əksəriyyətini Nəzih İzmirlioğlu hazırlayıb, dizayneri isə Reşad Sevinçsoy və Sabiha Rüştü Bozcalı olub. İllüstrator və rəsm heyətində qeyd olunan adlar: Ferzan Baydar, Aydın Burteçənə, Behçet Cantok, H.Çizer, H.Hüsnü, A.Bülənd Koçu, Abdullah Tomruk, Salih Sinan, O.Zeki Çakaloz, Haşim, Kamal Zerən, Turan Açıksöz, Münif Fehim, M. Kayalar, Kamal Kulmat, Bülənd Şeren, Zeki Manage, Özay Aslan, Nuriyə Nirvən, Ömər Tel, Sabih Böyükərbil, Salim Ərdem, Turan Açıksöz, Yaşar Əkinçi, Təkin Gökçən, H.Kutay, Sərpil Böyükərbil, Xalid Əraktan var idi. Camal Dam-Koçu ortaqlığı 16-cı fəsildə sona çatdı. Maddi çətinliklərlə üzləşən Koçu 4-cü fəsildə olarkən İstanbul Ensiklopediyasının “Bahadır küçəsi” adlı məqaləsində nəşrini dayandırıb.
İstanbul Ensiklopediyası yeddi illik fasilədən sonra Mehməd Əli Akbay adlı iş adamının dəstəyi ilə 1958-ci il iyulun 15-də yenidən nəşrə başladı. İstanbul Ensiklopediyasında dövrün bir çox yazıçı və illüstratoru Koçuya yardımçı olub. Fəsillər artıq 16 səhifə idi və kağızın ölçüsü 21x30 sm-ə endirildi. Birinci dövrdə ensiklopediyasının baş ofisi Ankara küçəsində olduğu halda, ikinci dövrdə Bahçeqapıdakı Mühürdarzadə ofisində yerləşirdi.
7-ci cildin 106-cı fəslindən sonra Mehməd Əli Akbay ilə Koçu arasında münasibətlər pozuldu və 107-ci sayından etibarən nəşrin məsuliyyətini Koçu öz üzərinə götürdü. Qoçu nəşriyyatını quran Rəşad Əkrem Qoçu Göztəpədəki evindən işə başladı. 1973-cü ildən ölümünə qədər daha 67 fəsil buraxıldı. 173-cü fəsil İstanbul Ensiklopediyasının son fəsli olan “Gökçınar” Qoçunun yazdığı son əsər idi.
Arxiv tədqiqatları
İstanbul Ensiklopediyasının 20 min nüsxədən ibarət arxivi 2017-ci ildə Qadir Has Universitetinə keçib.SALT ilə əməkdaşlıq çərçivəsində Koçunun tərtib mərhələsində qalan maddələrlə bağlı tərtib edib yazdığı material və şəxsi kitabxanasından 1460 nəşrin yer aldığı arxivlə bağlı iki qurum tərəfindən araşdırmalar aparılıb. 2021-ci ildə başa çatdırılması nəzərdə tutulan layihə ensiklopediyadakı natamam maddələrin sənədləşdirilməsini, arxiv materiallarının qiymətləndirilməsini, ictimai proqramlarla seminarların keçirilməsini, arxivin rəqəmsallaşdırılmasını və əlçatan olmasını nəzərdə tutur.
Müəllifləri
Birinci cildin üz qabığında “Bu ensiklopediyada Rəşad Əkrəm Qoçuya yardım edən səlahiyyətli qələmlər” başlığı altında qeyd olunan adlar: Haluk Akbay, Mehməd Əli Akbay, Şinasi Akbatu, Saim Turqut Aktansəl, Sərmət Muhtar Alus, Əkrəm Haqqı Ayverdi, Naşid Baylav, Pertev Naili Boratav, Münir Süleyman Çapanoğlu, Osman Nuri Ərgin, Müzəffər Esen, Ənvər Əsənkova, İsmail Ersevuzked, Semaki Göktürk, Reks Esenkova Mioğlu, Vasif Evər, Mehmed Baha Kahyaoğlu, İbrahim Haqqı Konyalı, Eftim Lambooğlu, Rəşad Memaroğlu, Əziz Oğan, M.Kemal Özərəngin, Yılmaz Öztuna, Şövkət Rado, Əli Rıza Sağman, Sühəyl Ünvər yer alır. Bəziləri şifahi, bəziləri isə əllərində olan yazılı məlumatları Rəşad Əkrem Qoçuya çatdırıblar.
İstinadlar
- "İstanbul Ansiklopedisi anıları" (PDF). Albüm, Mart 1998,. 17 Mayıs 2018 tarixində (PDF). (#first_missing_last)
- Açelya Betül GÖNÜLLÜ, "Reşat Ekrem Koçu’nun İstanbul Ansiklopedisi’nde Sabiha Rüştü Bozcalı’nın İllüstrasyonları Üzerine" 2020-06-04 at the Wayback Machine www.josrss.com. Erişim Tarihi: 04.06.2020
- Ulucutsoy, Hasan. "Reşat Ekrem Koçu'nun "İstanbul Ansiklopedisi"". Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi • Cilt 1I, Sayı 1, Bahar 2015,. 2017-11-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-07-19.
- "Bir zamanlar 'Vikipedi': İstanbul Ansiklopedisi". T24. 12 Mayıs 2019 tarixində .
- "İSTANBUL ANSİKLOPEDİSİ ARŞİVİ ÇALIŞMALARI BAŞLATILDI". SALT. 5 Kasım 2018. 9 Kasım 2018 tarixində .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Istanbul Ensiklopediyasi 1944 1973 cu illerde Resad Ekrem Qocu terefinden nesr edilen tamamlanmamis medeniyyet ensiklopediyasi Istanbul Ensiklopediyasiturk Istanbul AnsiklopedisiJanr ensiklopediyaOrijinalin dili turk diliOrijinalin nesr ili 1944 Istanbulun logosu unu yaratmaq ucun yola cixilan lakin yarimciq qalan Istanbul Ensiklopediyasi dunyanin ikinci seher ensiklopediyasidir Bu uslubda ilk eser Uilyam Kentin London ucun ilk defe 1937 ci ilde nesr olunmus bircildlik kitabidir Bu tarix edebiyyat incesenet tarixi memarliq folklor ve metbuat kimi movzular uzre resurs kitabidir Maddeler povest uslubunda yazilmisdir Mikro ve makro tarix birlikde nezerden kecirilib Kitab basdan sonacan resm numuneleri ile zengindir 1944 cu ilin noyabrinda nesrine baslanan ensiklopediya 1944 1951 ci illerde birinci dovr nesr edilmis 4 cu cildin son meqalesi Bahadir kucesi ortasinda ensiklopediyanin nesri dayandirildi Ensiklopediya 1958 1973 cu illerde ikinci dovr fesillerle cixmaga davam etdi ve ikinci defe 173 cu nomresi cap olunduqdan sonra son meqale Goycinar nesri dayandirildi TarixiBirinci dovrde ensiklopediyanin ortagi ve nesri ucun maddi destekcisi Camal Calti adli tacir olmusdur Bu dovrde 32 vereqlik fesiller kimi cap olunan eser 25x34 sm olculu boyuk kagizda cap olunub Ensiklopediyada qezet ressamlarinin sifarisi ile tire texnikasi ile cekilmis resmler var idi ve fotosekillerden istifade edilmemisdir Resmlerin ekseriyyetini Nezih Izmirlioglu hazirlayib dizayneri ise Resad Sevincsoy ve Sabiha Rustu Bozcali olub Illustrator ve resm heyetinde qeyd olunan adlar Ferzan Baydar Aydin Burtecene Behcet Cantok H Cizer H Husnu A Bulend Kocu Abdullah Tomruk Salih Sinan O Zeki Cakaloz Hasim Kamal Zeren Turan Aciksoz Munif Fehim M Kayalar Kamal Kulmat Bulend Seren Zeki Manage Ozay Aslan Nuriye Nirven Omer Tel Sabih Boyukerbil Salim Erdem Turan Aciksoz Yasar Ekinci Tekin Gokcen H Kutay Serpil Boyukerbil Xalid Eraktan var idi Camal Dam Kocu ortaqligi 16 ci fesilde sona catdi Maddi cetinliklerle uzlesen Kocu 4 cu fesilde olarken Istanbul Ensiklopediyasinin Bahadir kucesi adli meqalesinde nesrini dayandirib Istanbul Ensiklopediyasi yeddi illik fasileden sonra Mehmed Eli Akbay adli is adaminin desteyi ile 1958 ci il iyulun 15 de yeniden nesre basladi Istanbul Ensiklopediyasinda dovrun bir cox yazici ve illustratoru Kocuya yardimci olub Fesiller artiq 16 sehife idi ve kagizin olcusu 21x30 sm e endirildi Birinci dovrde ensiklopediyasinin bas ofisi Ankara kucesinde oldugu halda ikinci dovrde Bahceqapidaki Muhurdarzade ofisinde yerlesirdi 7 ci cildin 106 ci feslinden sonra Mehmed Eli Akbay ile Kocu arasinda munasibetler pozuldu ve 107 ci sayindan etibaren nesrin mesuliyyetini Kocu oz uzerine goturdu Qocu nesriyyatini quran Resad Ekrem Qocu Goztepedeki evinden ise basladi 1973 cu ilden olumune qeder daha 67 fesil buraxildi 173 cu fesil Istanbul Ensiklopediyasinin son fesli olan Gokcinar Qocunun yazdigi son eser idi Arxiv tedqiqatlariIstanbul Ensiklopediyasinin 20 min nusxeden ibaret arxivi 2017 ci ilde Qadir Has Universitetine kecib SALT ile emekdasliq cercivesinde Kocunun tertib merhelesinde qalan maddelerle bagli tertib edib yazdigi material ve sexsi kitabxanasindan 1460 nesrin yer aldigi arxivle bagli iki qurum terefinden arasdirmalar aparilib 2021 ci ilde basa catdirilmasi nezerde tutulan layihe ensiklopediyadaki natamam maddelerin senedlesdirilmesini arxiv materiallarinin qiymetlendirilmesini ictimai proqramlarla seminarlarin kecirilmesini arxivin reqemsallasdirilmasini ve elcatan olmasini nezerde tutur MuellifleriBirinci cildin uz qabiginda Bu ensiklopediyada Resad Ekrem Qocuya yardim eden selahiyyetli qelemler basligi altinda qeyd olunan adlar Haluk Akbay Mehmed Eli Akbay Sinasi Akbatu Saim Turqut Aktansel Sermet Muhtar Alus Ekrem Haqqi Ayverdi Nasid Baylav Pertev Naili Boratav Munir Suleyman Capanoglu Osman Nuri Ergin Muzeffer Esen Enver Esenkova Ismail Ersevuzked Semaki Gokturk Reks Esenkova Mioglu Vasif Ever Mehmed Baha Kahyaoglu Ibrahim Haqqi Konyali Eftim Lambooglu Resad Memaroglu Eziz Ogan M Kemal Ozerengin Yilmaz Oztuna Sovket Rado Eli Riza Sagman Suheyl Unver yer alir Bezileri sifahi bezileri ise ellerinde olan yazili melumatlari Resad Ekrem Qocuya catdiriblar Istinadlar Istanbul Ansiklopedisi anilari PDF Album Mart 1998 17 Mayis 2018 tarixinde PDF first missing last Acelya Betul GONULLU Resat Ekrem Kocu nun Istanbul Ansiklopedisi nde Sabiha Rustu Bozcali nin Illustrasyonlari Uzerine 2020 06 04 at the Wayback Machine www josrss com Erisim Tarihi 04 06 2020 Ulucutsoy Hasan Resat Ekrem Kocu nun Istanbul Ansiklopedisi Marmara Turkiyat Arastirmalari Dergisi Cilt 1I Sayi 1 Bahar 2015 2017 11 06 tarixinde Istifade tarixi 2023 07 19 Bir zamanlar Vikipedi Istanbul Ansiklopedisi T24 12 Mayis 2019 tarixinde ISTANBUL ANSIKLOPEDISI ARSIVI CALISMALARI BASLATILDI SALT 5 Kasim 2018 9 Kasim 2018 tarixinde