Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İohann Vilhelm (aşağı alm. Jan Wellem, alm. John William; 19 aprel 1658, Düsseldorf – 8 iyun 1716, Düsseldorf) — Vittelsbax sülaləsindən Pfals kürfürstü və Noyburq hersoqu (1690–1716), Yulix və Berq hersoqu (1679-1716) və Yuxarı Pfalz hakimi və Kam qrafı (1707-1714). 1697-ci ildən İohanh Vilhelm həm də Megen qrafı idi.
| İohann Vilhelm | |
|---|---|
| alm. Johann Wilhelm von der Pfalz | |
 | |
 | |
| 2 sentyabr 1690 – 8 iyun 1716 | |
| Əvvəlki | Filipp Vilhelm |
| Sonrakı | III Karl Filipp |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 19 aprel 1658 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 8 iyun 1716(58 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | dövlət xadimi, rəsm kolleksioneri[d] |
| Atası | Filipp Vilhelm |
| Həyat yoldaşları |
|
| Ailəsi | Vittelsbax sülaləsi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İlk illəri
1658-ci ildə Noyburqlu Filipp Vilhelm və ailəsində doğulmuşdu. Doqquzillik müharibə zamanı fransız qoşunları tərəfindən böyük ölçüdə məhv edilmiş Heydelberqdə deyil, yaşadığı Düsseldorfda anadan olub. O, yezuitlər tərəfindən yetişdirilmişdi. 1680-ci ildə atası onu Yulix və Berqə canişin kimi göndərmişdi. 1686-cı ildə Qızıl Yun ordeni cəngavəri olmuşdu. 1687-ci ilin oktyabrında Heydelberqə ezam olundu.
Kürfürstlüyü
1690-cı il sentyabrın 2-də o, kürfürst kimi atasının yerinə keçdi. Müharibə səbəbindən İohann Vilhelm dağıdılmış Heydelberqdə deyil, Düsseldorf qalasında yaşayırdı. Böyük maliyyə ehtiyaclarını ödəyə bilmək üçün o, Boxberqi Vürzburq yepiskopluğuna 300.000 qulden qarşılığında girov qoymuşdu. Doqquzillik müharibəni sona çatdıran Risvik Sülhində, o, Pfalsda yenidən katolikləşmə işləri aparan Fransanın etdiklərini geri qaytarmamağa razı olaraq, fransızlar tərəfindən işğal edilmiş Pfals ərazilərinin almağa nail oldu, bu da onsuz da dərin katolik İohann üçün çətin deyildi. Möhtəşəm binaları, Düsseldorf sarayının genişləndirilməsi və dəbdəbəli saray həyatı ilə bir çox rəssam və sənətkarlar üçün pullar ayırdığı Yulix-Berq hersoqluğuna nisbətən Pfalsda və protestantlar arasında daha az populyar olmasının əsas səbəbi bu idi.
Onun dövründə yay iqamətgahına çevrildi. Onun nailiyyətlərinə hər şeydən əvvəl incəsənətin və mədəniyyətin təbliği daxildir. O həmçinin əsasən Rubensin əsərlərindən ibarət Düsseldorf Şəkil Qalereyasını qurmuşdu və bu, şəhərin bir sənət metropoluna çevrilməsinin əsasını qoydu. Onun kolleksiyası, Bensberq Sarayının sənət xəzinələri ilə birlikdə (o cümlədən, Antonio Belluççi, Ciovanni Antonio Pelleqrini, Yan Veeniks və Domeniko Zanetti) bu gün Münhendəki Alte Pinakothek qalereyasının əsas fondlarından birini təşkil edir. İohann Vilhelmin saray rəssamı Yan Frans van Douven idi. 1696-cı ildə onun sayəsində barokko opera binası açılmışdı. Georq Fridrix Hendel tez-tez kürfürst sarayında qonaq kimi çıxış edirdi. 29 sentyabr 1708-ci ildə ni yenilədi və onun baş komandiri oldu.
1701-ci ildə başlayan İspan Vərəsəliyi Müharibəsi zamanı İohann Vilhelm İmperatorun müttəfiqi olaraq müvəqqəti olaraq daha nüfuzlu Yuxarı Pfalsı Bavariyadan aldı. Fransızların irəliləməsi əvvəlcə Aşağı Reyn çayını da təhdid etsə də, İohann Vilhelm XIV Lüdovikə qarşı imperiya və dəniz qüvvələrinin yeni Haaqa ittifaqına qoşulan ilk knyaz idi. O, həmçinin İngiltərə ilə xüsusilə yaxın münasibət qurdu və Prussiya kralı ilə protestantların hüquqlarının ləğvi ilə bağlı Risvik müddəasını tətbiq etməmək üçün razılığa gəldi.
İmperator 1711-ci il aprelin 17-də vəfat etdikdən sonra Saksoniya kürfürstü Güclü Avqustdan başqa İohann Vilhelm də VI Karlın tacqoyma mərasimində iştirak etdi. 22 dekabr 1711-ci ildə Frankfurt-am-Maynda imperator vikarı vəzifəsini aldı. 1713-cü ildə Utrext Müqaviləsi ilə Oberqelder torpağı bölünəndə Erkelenz ərazisi Yulix hersoqluğuna keçdi. 1714-cü il Raştadt sülhündə isə imperiya və imperator üçün hərbi və siyasi xidmətlərinə və vasitəçilik işinə görə aldığı maaşdan məhrum edildiyini gördü, çünki onun üçün, Bavariyalı qohumu və rəqibi II Maksimilian Emanuel öz köhnə nüfuzunu bərpa etmişdi.
Ölümü
1716-cı il iyunun 8-də vəfat edən İohann Vilhelmin məzarı Düsseldorfda, indiki Müqəddəs Andreas Dominikan kilsəsi olan keçmiş saray və yezuit kilsəsinin məqbərəsindədir. Kürfürstün cəsədi onun saray memarı Qabriel Qrupello tərəfindən hazırlanmış və tökdüyü möhtəşəm sarkofaqda qoyulmuşdur. Son araşdırmalara görə, məqbərə 1716/17-ci illərdə, yəni İohann Vilhelmin ölümündən sonra Simon Sarto tərəfindən tikilib. Tikinti başa çatdıqdan sonra digər ailə üzvlərinin tabutları, məs. İohan Vilhelmin bir neçə bacısı kilsədəki məbəddən buraya köçürülüb.
Ailəsi
25 oktyabr 1678-ci ildə Viener Noyşdatda Avstriyalı Mariya Anna Yozefa ilə evləndi. O, Müqəddəs Roma İmperatoru III Ferdinandın və onun üçüncü həyat yoldaşı Mantualı Eleonoranın qızı idi. Toy mərasimini arxiyepiskop Leopold Karl fon Kollonitş həyata keçirib. Cütlük Düsseldorfda məskunlaşmışdı. Evlilikləri zamanı Mariya Anna iki uşaq dünyaya gətirdi, lakin heç biri sağ qalmadı:
- Oğul (d. və d. Düsseldorf, 6 fevral 1683)
- Oğul (d. və ö. Vyana, 5 fevral 1686)
Mariya Anna 1689-cu ildə vərəmdən öldü. Bir neçə il sonra, 29 aprel 1691-ci ildə İohann Vilhelm Toskana böyük hersoqu III Kozimo de Mediçinin qızı Anna Mariya Luiza de Mediçi ilə evləndi. Anna Mariya Luiza 1692-ci ildə hamilə qaldı; lakin vaxtından tez bitdi. Tarixçilər səhvən hesab edirdilər ki, onun gəlişindən qısa müddət sonra o, zinakar ərindən sifilisə yoluxmuşdur, bu da Anna Mariya Luiza və İohan Vilhelmin uşaq doğurmamasının səbəbini izah edə bilərdi. 2012-ci ildə, 1966-cı ildə Arno çayının daşqınından sonra çıxan Anna Mariya Luizanın sümükləri ekshumasiya edildi. Elmi ekspertiza sifilis izi aşkar etmədi.
İstinadlar
- RKDartists (nid.).
- RKDartists (nid.).
- Jürgen Rainer Wolf: Das Mausoleum Kurfürst Johann Wilhelms von der Pfalz an St. Andreas zu Düsseldorf – ein unbekanntes Werk von Simon von Sarto 1716–1717, in: Elias H. Füllenbach / Antonin Walter (Red.), St. Andreas in Düsseldorf – Die Hofkirche und ihre Schätze. Zum 350. Geburtstag des Kurfürsten Johann Wilhelm von der Pfalz, hrsg. vom Dominikanerkloster Düsseldorf, Düsseldorf 2008, S. 65–83.
- K. Strauven: About Artistic life and work in Dusseldorf to under Director , H. Voss, 1862, p. 12.
- Gustav Prümm: A win for life, Books on Demand, 2009, p. 54.
- "Complete Genealogy of the House of Wittelsbach". genealogy.euweb.cz. 8 July 2012 tarixində . İstifadə tarixi: 6 June 2014.
- Hale, J.R. (John Rigby), 1923-1999. Florence and the Medici (Pbk.). London: Phoenix. 2001. 189. ISBN . OCLC 47036968.
- Hale, p. 188–189
- . The rise and fall of the House of Medici. Harmondsworth: Penguin Books. 1979. 304. ISBN . OCLC 6389386. 2020-07-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-10-10.
- Abbott, Alison. "The last Medici may not have died of syphilis after all". Nature. 2013. doi:10.1038/nature.2013.12435. 2020-11-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-10-10.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Iohann Vilhelm asagi alm Jan Wellem alm John William 19 aprel 1658 Dusseldorf 8 iyun 1716 Dusseldorf Vittelsbax sulalesinden Pfals kurfurstu ve Noyburq hersoqu 1690 1716 Yulix ve Berq hersoqu 1679 1716 ve Yuxari Pfalz hakimi ve Kam qrafi 1707 1714 1697 ci ilden Iohanh Vilhelm hem de Megen qrafi idi Iohann Vilhelmalm Johann Wilhelm von der Pfalz Pfals kurfurstu ve Pfals Noyburq hersoqu2 sentyabr 1690 8 iyun 1716EvvelkiFilipp VilhelmSonrakiIII Karl FilippSexsi melumatlarDogum tarixi 19 aprel 1658 1658 04 19 Dogum yeri Dusseldorf Almaniya Federativ RespublikasiVefat tarixi 8 iyun 1716 1716 06 08 58 yasinda Vefat yeri Dusseldorf Almaniya Federativ RespublikasiDefn yeri DusseldorfFealiyyeti dovlet xadimi resm kolleksioneri d Atasi Filipp VilhelmHeyat yoldaslari Avstriyali Mariya Anna Yozefa 1678 1678 Ailesi Vittelsbax sulalesi Vikianbarda elaqeli mediafayllarIlk illeri1658 ci ilde Noyburqlu Filipp Vilhelm ve ailesinde dogulmusdu Doqquzillik muharibe zamani fransiz qosunlari terefinden boyuk olcude mehv edilmis Heydelberqde deyil yasadigi Dusseldorfda anadan olub O yezuitler terefinden yetisdirilmisdi 1680 ci ilde atasi onu Yulix ve Berqe canisin kimi gondermisdi 1686 ci ilde Qizil Yun ordeni cengaveri olmusdu 1687 ci ilin oktyabrinda Heydelberqe ezam olundu Kurfurstluyu1690 ci il sentyabrin 2 de o kurfurst kimi atasinin yerine kecdi Muharibe sebebinden Iohann Vilhelm dagidilmis Heydelberqde deyil Dusseldorf qalasinda yasayirdi Boyuk maliyye ehtiyaclarini odeye bilmek ucun o Boxberqi Vurzburq yepiskopluguna 300 000 qulden qarsiliginda girov qoymusdu Doqquzillik muharibeni sona catdiran Risvik Sulhinde o Pfalsda yeniden katoliklesme isleri aparan Fransanin etdiklerini geri qaytarmamaga razi olaraq fransizlar terefinden isgal edilmis Pfals erazilerinin almaga nail oldu bu da onsuz da derin katolik Iohann ucun cetin deyildi Mohtesem binalari Dusseldorf sarayinin genislendirilmesi ve debdebeli saray heyati ile bir cox ressam ve senetkarlar ucun pullar ayirdigi Yulix Berq hersoqluguna nisbeten Pfalsda ve protestantlar arasinda daha az populyar olmasinin esas sebebi bu idi Onun dovrunde yay iqametgahina cevrildi Onun nailiyyetlerine her seyden evvel incesenetin ve medeniyyetin tebligi daxildir O hemcinin esasen Rubensin eserlerinden ibaret Dusseldorf Sekil Qalereyasini qurmusdu ve bu seherin bir senet metropoluna cevrilmesinin esasini qoydu Onun kolleksiyasi Bensberq Sarayinin senet xezineleri ile birlikde o cumleden Antonio Bellucci Ciovanni Antonio Pelleqrini Yan Veeniks ve Domeniko Zanetti bu gun Munhendeki Alte Pinakothek qalereyasinin esas fondlarindan birini teskil edir Iohann Vilhelmin saray ressami Yan Frans van Douven idi 1696 ci ilde onun sayesinde barokko opera binasi acilmisdi Georq Fridrix Hendel tez tez kurfurst sarayinda qonaq kimi cixis edirdi 29 sentyabr 1708 ci ilde ni yeniledi ve onun bas komandiri oldu 1701 ci ilde baslayan Ispan Vereseliyi Muharibesi zamani Iohann Vilhelm Imperatorun muttefiqi olaraq muveqqeti olaraq daha nufuzlu Yuxari Pfalsi Bavariyadan aldi Fransizlarin irelilemesi evvelce Asagi Reyn cayini da tehdid etse de Iohann Vilhelm XIV Ludovike qarsi imperiya ve deniz quvvelerinin yeni Haaqa ittifaqina qosulan ilk knyaz idi O hemcinin Ingiltere ile xususile yaxin munasibet qurdu ve Prussiya krali ile protestantlarin huquqlarinin legvi ile bagli Risvik muddeasini tetbiq etmemek ucun raziliga geldi Imperator 1711 ci il aprelin 17 de vefat etdikden sonra Saksoniya kurfurstu Guclu Avqustdan basqa Iohann Vilhelm de VI Karlin tacqoyma merasiminde istirak etdi 22 dekabr 1711 ci ilde Frankfurt am Maynda imperator vikari vezifesini aldi 1713 cu ilde Utrext Muqavilesi ile Oberqelder torpagi bolunende Erkelenz erazisi Yulix hersoqluguna kecdi 1714 cu il Rastadt sulhunde ise imperiya ve imperator ucun herbi ve siyasi xidmetlerine ve vasitecilik isine gore aldigi maasdan mehrum edildiyini gordu cunki onun ucun Bavariyali qohumu ve reqibi II Maksimilian Emanuel oz kohne nufuzunu berpa etmisdi Olumu1716 ci il iyunun 8 de vefat eden Iohann Vilhelmin mezari Dusseldorfda indiki Muqeddes Andreas Dominikan kilsesi olan kecmis saray ve yezuit kilsesinin meqberesindedir Kurfurstun cesedi onun saray memari Qabriel Qrupello terefinden hazirlanmis ve tokduyu mohtesem sarkofaqda qoyulmusdur Son arasdirmalara gore meqbere 1716 17 ci illerde yeni Iohann Vilhelmin olumunden sonra Simon Sarto terefinden tikilib Tikinti basa catdiqdan sonra diger aile uzvlerinin tabutlari mes Iohan Vilhelmin bir nece bacisi kilsedeki mebedden buraya kocurulub Ailesi25 oktyabr 1678 ci ilde Viener Noysdatda Avstriyali Mariya Anna Yozefa ile evlendi O Muqeddes Roma Imperatoru III Ferdinandin ve onun ucuncu heyat yoldasi Mantuali Eleonoranin qizi idi Toy merasimini arxiyepiskop Leopold Karl fon Kollonits heyata kecirib Cutluk Dusseldorfda meskunlasmisdi Evlilikleri zamani Mariya Anna iki usaq dunyaya getirdi lakin hec biri sag qalmadi Ogul d ve d Dusseldorf 6 fevral 1683 Ogul d ve o Vyana 5 fevral 1686 Mariya Anna 1689 cu ilde veremden oldu Bir nece il sonra 29 aprel 1691 ci ilde Iohann Vilhelm Toskana boyuk hersoqu III Kozimo de Medicinin qizi Anna Mariya Luiza de Medici ile evlendi Anna Mariya Luiza 1692 ci ilde hamile qaldi lakin vaxtindan tez bitdi Tarixciler sehven hesab edirdiler ki onun gelisinden qisa muddet sonra o zinakar erinden sifilise yoluxmusdur bu da Anna Mariya Luiza ve Iohan Vilhelmin usaq dogurmamasinin sebebini izah ede bilerdi 2012 ci ilde 1966 ci ilde Arno cayinin dasqinindan sonra cixan Anna Mariya Luizanin sumukleri ekshumasiya edildi Elmi ekspertiza sifilis izi askar etmedi IstinadlarRKDartists nid RKDartists nid Jurgen Rainer Wolf Das Mausoleum Kurfurst Johann Wilhelms von der Pfalz an St Andreas zu Dusseldorf ein unbekanntes Werk von Simon von Sarto 1716 1717 in Elias H Fullenbach Antonin Walter Red St Andreas in Dusseldorf Die Hofkirche und ihre Schatze Zum 350 Geburtstag des Kurfursten Johann Wilhelm von der Pfalz hrsg vom Dominikanerkloster Dusseldorf Dusseldorf 2008 S 65 83 K Strauven About Artistic life and work in Dusseldorf to under Director H Voss 1862 p 12 Gustav Prumm A win for life Books on Demand 2009 p 54 Complete Genealogy of the House of Wittelsbach genealogy euweb cz 8 July 2012 tarixinde Istifade tarixi 6 June 2014 Hale J R John Rigby 1923 1999 Florence and the Medici Pbk London Phoenix 2001 189 ISBN 1 84212 456 0 OCLC 47036968 Hale p 188 189 The rise and fall of the House of Medici Harmondsworth Penguin Books 1979 304 ISBN 0 14 005090 6 OCLC 6389386 2020 07 18 tarixinde Istifade tarixi 2022 10 10 Abbott Alison The last Medici may not have died of syphilis after all Nature 2013 doi 10 1038 nature 2013 12435 2020 11 12 tarixinde Istifade tarixi 2022 10 10