Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əbuishaqzadə İshaq Əfəndi (1679, Konstantinopol – 31 oktyabr 1734, Konstantinopol) — Osmanlı alimi, şairi və şeyxülislamı. Atası Əbu İshaq Əfəndi də Sultan Əhməd səltənətində şeyxülislam olmuşdur.
| Əbuishaqzadə İshaq Əfəndi | |
|---|---|
| Əvvəlki | Kürəkənzadə Əhməd Əfəndi |
| Sonrakı | Dürri Mehmed Əfəndi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | İstanbul, Osmanlı imperiyası |
| Vəfat tarixi | (55 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Atası | Əbu İshaq İsmayıl Əfəndi |
| Uşaqları | Zeynəddin Əhməd Əfəndi Yəhya Şərif Əfəndi |
Həyatı
1679-cu ildə İstanbulda dünyaya gəldi. Atası Sultan Əhməd səltənətində şeyxülislam olan Əbu İshaq Əfəndi, babası isə Rumelinin müxtəlif əyalətlərində qazı olaraq xidmət göstərmiş Alanyalı Qara İbrahim Əfəndidir. İlk təhsilini atasından aldıqdan sonra Ankaralı Mehmed Əfəndidən məzun oldu və 1699-cu ildə şeyxülislam Seyid Feyzullah Əfəndinin də iştirak etdiyi imtahanın nəticəsi olaraq müdərrisliyə yüksəldi. İstanbulun müxtəlif mədrəsələrində xidmət göstərdikdən sonra öncə İzmir, ardından Ədirnə və Məkkə qazılığına gətirildi. 1723-cü ildə yaxın dostu Salim Əfəndinin yerinə İstanbul qazısı təyin olundu. Onun bu vəzifədə qaldığı müddət Sultan Əhməd səltənətinə və Nevşəhərli İbrahim Paşanın sədarət dönəminə təsadüf edir. Sədrəzəmin ətrafına topladığı alim, şair və ədiblərdən ibarət məclislərdə iştirak edən İshaq Əfəndi, şəxsən sədrəzəmin istəyilə bir çox önəmli kitabları Osmanlı türkcəsinə çevirməyə başladı. Bundan başqa Osmanlı mətbəəsinin qurulmasını dəstəkləyən İshaq Əfəndi, burada baş tutan ilk kitab nəşrində də vəzifələndirildi. 1729-cu ilin mayında Anadolu qazəsgərliyinə gətirildi.
Yaxın münasibət qurduğu, şərəfinə qəsidələr yazdığı və tərənnüm etdiyi Sultan Əhmədin taxtdan endirilməsi və sədrəzəm Nevşəhərli İbrahim Paşanın edamı ilə nəticələnən Patrona Xəlil üsyanından sonra İshaq Əfəndi bütün vəzifələrindən uzaqlaşdırıldı. Sultan Mahmud dönəmində şeyxülislam Kürəkənzadə Əhməd Əfəndi ilə anlaşmazlıq yaşayan İshaq Əfəndi, ənənəyə uyğun olaraq Rumeli qazəsgərliyinə təyin edilməli olduğunu bildirmiş, nəticədə sultanın da təsdiqiylə şeyxülislam tərəfindən Kütahyaya sürgün edilmişdi. Ancaq İshaq Əfəndinin günahsız olduğu anlaşıldı və xüsusi icazəylə əvvəlcə İzmitə gətirildi, ardından Rumeli qazəsgəri təyin olundu. Bir ay sonra isə Kürəkənzadə Əhməd Əfəndi yaşlılığı və xəstəliyi səbəbilə vəzifədən alındı və yerinə İshaq Əfəndi şeyxülislam oldu (22 oktyabr 1733). Bir ildən artıq davam edən şeyxülislamlığı ərzində Sultan Mahmud tərəfindən hörmətlə qarşılandı və ona İstanbul yaxınlığında bir saray hədiyyə edildi. Yenə Sultan Mahmudu tərənnüm edən qəsidələr yazmış, öz divanını yeniləyərək sultana hədiyyə etmişdir.
31 oktyabr 1734-cü ildə İstanbulda vəfat edən İshaq Əfəndi atası tərəfindən inşa edilən həyətindəki ailə məzarlığına dəfn edildi. Özü kimi şeyxülislam olan Başmaqçızadə Əli Əfəndinin qızı ilə evlənmiş, bu evlilikdən Zeynəddin Əhməd və Yəhya Şərif adlı 2 oğlu dünyaya gəlmişdir. Böyük oğlu Zeynəddin Əhməd Əfəndi Saloniki qazısı ikən 1776-cı ildə vəfat etmiş, kiçik oğlu Yəhya Şərif Əfəndi isə Anadolu qazəsgərliyinə qədər yüksəlmişdir.
Mənbə
- Şeyhî, Vekāyiu’l-fuzalâ, I, 257; II, 291;
- Râşid, Târih, V, 192;
- Sâlim, Tezkire, İstanbul 1315, s. 65;
- Çelebizâde Âsım, Târih, İstanbul 1282, s. 358–359, 555;
- Subhî, Târih, vr. 63;
- Müstakimzâde, Devhatü’l-meşâyih, Millet Ktp., Ali Emîrî, Tarih, nr. 721, s. 85;
- Fatîn, Tezkire, s. 8;
- Ahmed Refik [Altınay], Lâle Devri (1130–1143), İstanbul 1912, s. 24–28;
- a.mlf., Hicrî On İkinci Asırda İstanbul Hayatı (1100–1200), İstanbul 1930, s. 96–97;
- Adıvar, Osmanlı Türklerinde İlim, s. 140;
- Danişmend, Kronoloji, III, 452;
- Ahmet Hamdi Tanpınar, XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul 1956, s. 44;
- Sedit Yüksel, Şeyh Galip: Eserlerinin Dil ve Sanat Değeri, Ankara 1980, s. 64–65, 179;
İstinadlar
- Muhammet Nur Doğan, Şeyhülislâm İshak Efendi: Hayatı, Eserleri ve Divanının Edisyon Kritiği (doktora tezi, 1987), İÜ Ed.Fak. Genel Ktp., THT, nr. 48, s. XIV-XCIV;
- İshak Efendi, el-İstişfâ fî tercümeti’ş-Şifâ, Süleymaniye Ktp., Lâleli, nr. 397, vr. 2;
- a.mlf., "Şeyhü’l-İslâm İshak Efendi (Hayatı, Şahsiyeti ve Eserleri)", TDED, XXVI (1993), s. 235–262.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ebuishaqzade Ishaq Efendi 1679 Konstantinopol 31 oktyabr 1734 Konstantinopol Osmanli alimi sairi ve seyxulislami Atasi Ebu Ishaq Efendi de Sultan Ehmed seltenetinde seyxulislam olmusdur Ebuishaqzade Ishaq Efendi82 Osmanli seyxulislamiEvvelkiKurekenzade Ehmed EfendiSonrakiDurri Mehmed EfendiSexsi melumatlarDogum tarixi 1679Dogum yeri Istanbul Osmanli imperiyasiVefat tarixi 31 oktyabr 1734 55 yasinda Vefat yeri Konstantinopol Osmanli imperiyasiAtasi Ebu Ishaq Ismayil EfendiUsaqlari Zeyneddin Ehmed Efendi Yehya Serif EfendiHeyati1679 cu ilde Istanbulda dunyaya geldi Atasi Sultan Ehmed seltenetinde seyxulislam olan Ebu Ishaq Efendi babasi ise Rumelinin muxtelif eyaletlerinde qazi olaraq xidmet gostermis Alanyali Qara Ibrahim Efendidir Ilk tehsilini atasindan aldiqdan sonra Ankarali Mehmed Efendiden mezun oldu ve 1699 cu ilde seyxulislam Seyid Feyzullah Efendinin de istirak etdiyi imtahanin neticesi olaraq muderrisliye yukseldi Istanbulun muxtelif medreselerinde xidmet gosterdikden sonra once Izmir ardindan Edirne ve Mekke qaziligina getirildi 1723 cu ilde yaxin dostu Salim Efendinin yerine Istanbul qazisi teyin olundu Onun bu vezifede qaldigi muddet Sultan Ehmed seltenetine ve Nevseherli Ibrahim Pasanin sedaret donemine tesaduf edir Sedrezemin etrafina topladigi alim sair ve ediblerden ibaret meclislerde istirak eden Ishaq Efendi sexsen sedrezemin isteyile bir cox onemli kitablari Osmanli turkcesine cevirmeye basladi Bundan basqa Osmanli metbeesinin qurulmasini destekleyen Ishaq Efendi burada bas tutan ilk kitab nesrinde de vezifelendirildi 1729 cu ilin mayinda Anadolu qazesgerliyine getirildi Yaxin munasibet qurdugu serefine qesideler yazdigi ve terennum etdiyi Sultan Ehmedin taxtdan endirilmesi ve sedrezem Nevseherli Ibrahim Pasanin edami ile neticelenen Patrona Xelil usyanindan sonra Ishaq Efendi butun vezifelerinden uzaqlasdirildi Sultan Mahmud doneminde seyxulislam Kurekenzade Ehmed Efendi ile anlasmazliq yasayan Ishaq Efendi eneneye uygun olaraq Rumeli qazesgerliyine teyin edilmeli oldugunu bildirmis neticede sultanin da tesdiqiyle seyxulislam terefinden Kutahyaya surgun edilmisdi Ancaq Ishaq Efendinin gunahsiz oldugu anlasildi ve xususi icazeyle evvelce Izmite getirildi ardindan Rumeli qazesgeri teyin olundu Bir ay sonra ise Kurekenzade Ehmed Efendi yasliligi ve xesteliyi sebebile vezifeden alindi ve yerine Ishaq Efendi seyxulislam oldu 22 oktyabr 1733 Bir ilden artiq davam eden seyxulislamligi erzinde Sultan Mahmud terefinden hormetle qarsilandi ve ona Istanbul yaxinliginda bir saray hediyye edildi Yene Sultan Mahmudu terennum eden qesideler yazmis oz divanini yenileyerek sultana hediyye etmisdir 31 oktyabr 1734 cu ilde Istanbulda vefat eden Ishaq Efendi atasi terefinden insa edilen heyetindeki aile mezarligina defn edildi Ozu kimi seyxulislam olan Basmaqcizade Eli Efendinin qizi ile evlenmis bu evlilikden Zeyneddin Ehmed ve Yehya Serif adli 2 oglu dunyaya gelmisdir Boyuk oglu Zeyneddin Ehmed Efendi Saloniki qazisi iken 1776 ci ilde vefat etmis kicik oglu Yehya Serif Efendi ise Anadolu qazesgerliyine qeder yukselmisdir MenbeSeyhi Vekayiu l fuzala I 257 II 291 Rasid Tarih V 192 Salim Tezkire Istanbul 1315 s 65 Celebizade Asim Tarih Istanbul 1282 s 358 359 555 Subhi Tarih vr 63 Mustakimzade Devhatu l mesayih Millet Ktp Ali Emiri Tarih nr 721 s 85 Fatin Tezkire s 8 Ahmed Refik Altinay Lale Devri 1130 1143 Istanbul 1912 s 24 28 a mlf Hicri On Ikinci Asirda Istanbul Hayati 1100 1200 Istanbul 1930 s 96 97 Adivar Osmanli Turklerinde Ilim s 140 Danismend Kronoloji III 452 Ahmet Hamdi Tanpinar XIX Asir Turk Edebiyati Tarihi Istanbul 1956 s 44 Sedit Yuksel Seyh Galip Eserlerinin Dil ve Sanat Degeri Ankara 1980 s 64 65 179 IstinadlarMuhammet Nur Dogan Seyhulislam Ishak Efendi Hayati Eserleri ve Divaninin Edisyon Kritigi doktora tezi 1987 IU Ed Fak Genel Ktp THT nr 48 s XIV XCIV Ishak Efendi el Istisfa fi tercumeti s Sifa Suleymaniye Ktp Laleli nr 397 vr 2 a mlf Seyhu l Islam Ishak Efendi Hayati Sahsiyeti ve Eserleri TDED XXVI 1993 s 235 262