Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kürəkənzadə Əhməd Əfəndi (1665, Konstantinopol – 1741, Bəyoğlu) — Osmanlı alimi və şeyxülislamı. Övladlarından Feyzullah Əfəndi Sultan Osman və Sultan Mustafa səltənətlərində şeyxülislamlığa gətirilmişdir.
| Kürəkənzadə Əhməd Əfəndi | |
|---|---|
| Əvvəlki | Başmaqçızadə Abdullah Əfəndi |
| Sonrakı | Əbuishaqzadə İshaq Əfəndi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | İstanbul, Osmanlı imperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Uşağı | Feyzullah Əfəndi |
Həyatı
1665-ci ildə İstanbulda dünyaya gəlmişdir. Atası Anadolu başqazısı Çankırılı Mustafa Rasih Əfəndi, ana babası isə dövrün şeyxülislamı Minkarizadə Yəhya Əfəndidir. Bu səbəblə o da, atası kimi Kürəkənzadə təxəllüsü ilə anılmışdır. Uşaqlıq illərində başda atası olmaqla, dövrün tanınmış alimlərindən dərslər aldı. Dini təhsilini tamamladıqdan sonra müxtəlif mədrəsələrdə müdərris olaraq fəaliyyət göstərdi və ardından qazı olaraq Salonikiyə təyin edildi. Bir müddət burda xidmət etdikdən sonra vəzifədən alındı. Çox keçmədən 1700-cü ildə Bursa, 1706-cı ildə İstanbul qazısı, 1710-cu ildə isə Anadolu başqazısı təyin edildi. 15 ay davam edən bu vəzifəsinin ardından vəzifədən alındı. 1714-cü ildə Rumeli başqazısı seçildi. Ancaq həm onu, həm də Anadolu başqazısı Həmidzadə Abdullah Əfəndini özünə rəqib olaraq görən şeyxülislam Mirzə Mustafa Əfəndinin təşviqiylə hər ikisi vəzifədən alındı. Dövrün tarixi mənbələrinə görə, vəzifədən alınma səbəbi Sultan Əhmədə yazılan imzasız bir məktub oldu. Belə ki, məktubda həm Anadolu, həm də Rumeli başqazılarından şikayətlər qeyd edilirdi. Ancaq çox keçmədən bu məktubun yazılmasında şeyxülislamın əlinin olduğu anlaşıldı və hadisədən bir il belə keçmədən 1715-ci ildə Mirzə Mustafa Əfəndi də vəzifədən alındı. Əhməd Əfəndinin günahsızlığı sübut edilsə də, 1718-ci ilə qədər heç bir dövlət vəzifəsinə gətirilmədi. 1718 və 1724-cü illərdə qısa müddətli Rumeli başqazısı olaraq fəaliyyət göstərdi. 1725-ci ildə isə yaşlılığı səbəbilə vəzifədən alınaraq təqaüdə ayrıldı. Buna baxmayaraq yenə də dövrün siyasi hadisələrindən kənarda qalmadı. Nəhayət, Sultan Mahmudun hüzurunda keçirilən məşvərət məclisində sədrəzəm Osman Paşa ilə birlikdə padşahın İran səfərinə sərt bir dillə qarşı çıxan şeyxülislam Başmaqçızadə Abdullah Əfəndinin vəzifədən alınması nəticəsində şeyxülislam təyin edildi (24 fevral 1732). Şeyxülislamlığa gətirildikdən sonra Nadir şaha qarşı çıxılan səfərlə bağlı bir çox müşavirələrə qatıldı və gənc sultanın ən güclü dəstəkçisi oldu.
Ancaq Əhməd Əfəndi yaşlılığı və xəstəliyi səbəbilə vəzifəsini layiqincə yerinə yetirə bilmirdi. Hətta əlləri həddindən artıq titrədiyi üçün fətvaları imzalaya bilməmiş, bu səbəblə Sultan Mahmud tərəfindən yazdığı fətvaları möhürlə təsdiqləmə hüququ verilmişdir. Bütün bunlarla yanaşı üləma zümrəsi daxilindəki nüfuzu da azalmışdı. Belə ki, İstanbul qazısı İshaq Əfəndi apardığı islahatlarla əhali və üləma arasında nüfuz qazanmış, ən güclü şeyxülislam namizədi olmuşdu. Bundan narahat olan Əhməd Əfəndi Sultan Mahmuddan aldığı xüsusi fərmanla ən güclü rəqibini dərhal vəzifədən kənarlaşdırdı və Kütahyaya göndərdi. Ancaq İshaq Əfəndinin günahsız olduğu anlaşıldı və xüsusi icazəylə əvvəlcə İzmitə gətirildi, ardından Rumeli başqazısı təyin olundu. Çox keçmədən Kürəkənzadə Əhməd Əfəndi yaşlılığı və xəstəliyi səbəbilə vəzifədən alındı və yerinə İshaq Əfəndi şeyxülislam oldu (22 oktyabr 1733). Vəzifədən alındıqdan sonra bir müddət Sarıyerdəki köşkündə, ardından isə Bəyoğlundakı şəxsi mülkündə yaşadı və burada vəfat etdi. Vaxtilə atası tərəfindən inşa edilən mədrəsəni, hələ sağlığında ikən Nəqşibəndilərdən Şeyx Muradın şərəfinə təkkəyə çevirmiş, vəfatının ardından cənazəsi də bu təkkənin həyətinə dəfn edilmişdir.
Mənbə
- Şeyhî, Vekāyiu’l-fuzalâ, II;
- Kâtib Çelebi, Cihannümâ, bk. Önsöz;
- Râşid, Târih, IV, 67, 75, 76; V, 103, 207;
- Küçük Çelebizâde Âsım, Târih, İstanbul 1282, s. 159, 260;
- Subhî, Târih, vr. 39a-40b, 41a-b, 42a, 43b, 45b, 46b;
- Şem‘dânîzâde, Müri’t-tevârîh (Aktepe), I, 2, 8, 11, 27, 28, 32, 35;
- İsmet, Tekmiletü’ş-Şekāik, s. 27, 85, 336–337;
- Devhatü’l-meşâyih, s. 89–90;
- Sicill-i Osmânî, I, 168;
- İlmiyye Salnâmesi, s. 513;
- Adıvar, Osmanlı Türklerinde İlim, s. 153;
- Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, IV/2, s. 460, 468, 469–470, 516;
- Danişmend, Kronoloji, V, 138, 141;
- Kāmûsü’l-a‘lâm, III, 2098.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kurekenzade Ehmed Efendi 1665 Konstantinopol 1741 Beyoglu Osmanli alimi ve seyxulislami Ovladlarindan Feyzullah Efendi Sultan Osman ve Sultan Mustafa seltenetlerinde seyxulislamliga getirilmisdir Kurekenzade Ehmed Efendi81 Osmanli seyxulislamiEvvelkiBasmaqcizade Abdullah EfendiSonrakiEbuishaqzade Ishaq EfendiSexsi melumatlarDogum tarixi 1665Dogum yeri Istanbul Osmanli imperiyasiVefat tarixi 1741Vefat yeri Beyoglu Konstantinopol Osmanli imperiyasiUsagi Feyzullah EfendiHeyati1665 ci ilde Istanbulda dunyaya gelmisdir Atasi Anadolu basqazisi Cankirili Mustafa Rasih Efendi ana babasi ise dovrun seyxulislami Minkarizade Yehya Efendidir Bu sebeble o da atasi kimi Kurekenzade texellusu ile anilmisdir Usaqliq illerinde basda atasi olmaqla dovrun taninmis alimlerinden dersler aldi Dini tehsilini tamamladiqdan sonra muxtelif medreselerde muderris olaraq fealiyyet gosterdi ve ardindan qazi olaraq Salonikiye teyin edildi Bir muddet burda xidmet etdikden sonra vezifeden alindi Cox kecmeden 1700 cu ilde Bursa 1706 ci ilde Istanbul qazisi 1710 cu ilde ise Anadolu basqazisi teyin edildi 15 ay davam eden bu vezifesinin ardindan vezifeden alindi 1714 cu ilde Rumeli basqazisi secildi Ancaq hem onu hem de Anadolu basqazisi Hemidzade Abdullah Efendini ozune reqib olaraq goren seyxulislam Mirze Mustafa Efendinin tesviqiyle her ikisi vezifeden alindi Dovrun tarixi menbelerine gore vezifeden alinma sebebi Sultan Ehmede yazilan imzasiz bir mektub oldu Bele ki mektubda hem Anadolu hem de Rumeli basqazilarindan sikayetler qeyd edilirdi Ancaq cox kecmeden bu mektubun yazilmasinda seyxulislamin elinin oldugu anlasildi ve hadiseden bir il bele kecmeden 1715 ci ilde Mirze Mustafa Efendi de vezifeden alindi Ehmed Efendinin gunahsizligi subut edilse de 1718 ci ile qeder hec bir dovlet vezifesine getirilmedi 1718 ve 1724 cu illerde qisa muddetli Rumeli basqazisi olaraq fealiyyet gosterdi 1725 ci ilde ise yasliligi sebebile vezifeden alinaraq teqaude ayrildi Buna baxmayaraq yene de dovrun siyasi hadiselerinden kenarda qalmadi Nehayet Sultan Mahmudun huzurunda kecirilen mesveret meclisinde sedrezem Osman Pasa ile birlikde padsahin Iran seferine sert bir dille qarsi cixan seyxulislam Basmaqcizade Abdullah Efendinin vezifeden alinmasi neticesinde seyxulislam teyin edildi 24 fevral 1732 Seyxulislamliga getirildikden sonra Nadir saha qarsi cixilan seferle bagli bir cox musavirelere qatildi ve genc sultanin en guclu destekcisi oldu Ancaq Ehmed Efendi yasliligi ve xesteliyi sebebile vezifesini layiqince yerine yetire bilmirdi Hetta elleri heddinden artiq titrediyi ucun fetvalari imzalaya bilmemis bu sebeble Sultan Mahmud terefinden yazdigi fetvalari mohurle tesdiqleme huququ verilmisdir Butun bunlarla yanasi ulema zumresi daxilindeki nufuzu da azalmisdi Bele ki Istanbul qazisi Ishaq Efendi apardigi islahatlarla ehali ve ulema arasinda nufuz qazanmis en guclu seyxulislam namizedi olmusdu Bundan narahat olan Ehmed Efendi Sultan Mahmuddan aldigi xususi fermanla en guclu reqibini derhal vezifeden kenarlasdirdi ve Kutahyaya gonderdi Ancaq Ishaq Efendinin gunahsiz oldugu anlasildi ve xususi icazeyle evvelce Izmite getirildi ardindan Rumeli basqazisi teyin olundu Cox kecmeden Kurekenzade Ehmed Efendi yasliligi ve xesteliyi sebebile vezifeden alindi ve yerine Ishaq Efendi seyxulislam oldu 22 oktyabr 1733 Vezifeden alindiqdan sonra bir muddet Sariyerdeki koskunde ardindan ise Beyoglundaki sexsi mulkunde yasadi ve burada vefat etdi Vaxtile atasi terefinden insa edilen medreseni hele sagliginda iken Neqsibendilerden Seyx Muradin serefine tekkeye cevirmis vefatinin ardindan cenazesi de bu tekkenin heyetine defn edilmisdir MenbeSeyhi Vekayiu l fuzala II Katib Celebi Cihannuma bk Onsoz Rasid Tarih IV 67 75 76 V 103 207 Kucuk Celebizade Asim Tarih Istanbul 1282 s 159 260 Subhi Tarih vr 39a 40b 41a b 42a 43b 45b 46b Sem danizade Muri t tevarih Aktepe I 2 8 11 27 28 32 35 Ismet Tekmiletu s Sekaik s 27 85 336 337 Devhatu l mesayih s 89 90 Sicill i Osmani I 168 Ilmiyye Salnamesi s 513 Adivar Osmanli Turklerinde Ilim s 153 Uzuncarsili Osmanli Tarihi IV 2 s 460 468 469 470 516 Danismend Kronoloji V 138 141 Kamusu l a lam III 2098