Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İosif Brodski (rus. Иосиф Бродский; 24 may 1940[…], Leninqrad – 28 yanvar 1996[…], Bruklin, Nyu-York ştatı) — yəhudi əsilli görkəmli RSFSR və ABŞ şairi, esseist, dramaturq, tərcüməçi, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı (1987).
| İosif Brodski | |
|---|---|
 | |
| Doğum adı | Иосиф Александрович Бродский |
| Doğum tarixi | 24 may 1940[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 28 yanvar 1996[…](55 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | ürək tutması |
| Dəfn yeri |
|
| Fəaliyyəti | şair, tərcüməçi, esseist, yazıçı, dramaturq, dramaturq, mühazirəçi |
| Fəaliyyət illəri | 1956-cı ildən |
| Əsərlərinin dili | rus dili, ingilis dili |
| Janr | poeziya |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |  |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Yəhudi əsilli rus-amerikan şairi İosif Aleksandroviç Brodski Leninqradda (indiki Peterburq), fotoqraf ailəsində doğulmuşdu. Uşaqlıq illəri Leninqradın blokadası, müharibədən sonrakı yoxsulluq və ehtiyac dövrünə təsadüf etmişdi. Yeddinci sinifdən sonra məktəbi ataraq zavodda tornaçı şagirdi olmuşdu. Bu bir tərəfdən valideynlərinə maddi kömək etmək arzusu ilə bağlı idi. Digər tərəfdən isə İosif Brodski ayrı-ayrı müəllimlərin timsalında üzləşdiyi antisemitizmə etirazını bu yolla bildirmişdi. Dənizçilik məktəbinə daxil olmaq cəhdləri boşa çıxdıqdan sonra o, matros, qazançı, geoloji ekspedisiyada fəhlə kimi müxtəlif peşələr dəyişmişdi. Bir müddət həkim olmaq fikrinə düşmüş və təcrübə toplamaq üçün Leninqraddakı məşhur Kresti həbsxanasının ölüxanasında işə düzəlmişdi.
Ali məktəbdə oxumaq imkanından məhrum olsa da, bütün bu illər ərzində İosif Brodski sərbəst şəkildə, ardıcıllıq və inadla təhsili ilə məşğul olurdu. İngilis və polyak dillərini öyrənirdi, bədii əsərlər, din və fəlsəfəyə dair kitablar oxuyurdu.
İlk şeirlərini yeniyetməlik dövründə yazmışdı. Poeziyaya marağının yaranmasında əsərləri mühüm rol oynamışdı. 1961-ci ildə tanış olduğu Anna Axmatovanın şeirləri haqqındakı ruhlandırıcı sözləri də Brodski üçün ciddi stimula çevrilmişdi. Marina Svetayeva və Yevgeni Baratınski, sonrakı illərdə isə Osip Mandelştam onun öyrəndiyi və təsirləndiyi ədəbi simalar idi. , , kimi "qeyri-rəsmi" şairlərin yaradıcılığı ilə tanışlıq ədəbi zövqünün formalaşmasına təsirsiz qalmamışdı.
1962-ci ildə gənc rəssam Mariya Basmanova ilə tanış olduqdan sonra şeirlərinin əksəriyyəti ona bəslədiyi hisslər və Leninqradın təkrarsız gözəllikləri üzərində qurulmuşdu. İosif Brodski 60-cı illər sovet cəmiyyəti üçün qəbuledilməz sayılan bir həyat tərzi keçirmək – istədiyi şəkildə yaşamaq və azad sənətkar kimi yazıb-yaratmaq fikrinə düşmüşdü. Bu isə avtoritar rejim şəraitində qeyri-mümkün idi.
"Veçerni Leninqrad" qəzeti 1963-cü ildə bir qrup müəllifin imzaladığı "Ədəbiyyatın yan-yörəsində fırlanan eşşəkarısı" adlı satirik yazı çap etmişdi. Sovet demaqoqiyasının tipik nümunələrindən olan bu məqalədə İosif Brodskinin "parazit həyat tərzi" ifşa obyektinə çevrilmişdi. Yazının sifarişli olduğu şübhə doğurmurdu. Bu sovet ideologiyasına yad müəllifin təqibi, bəlkə də həbsi üçün hazırlıq idi. Brodskinin dediyinə görə həmin dövrdə onu belə şeylərdən daha çox Mariyanı itirmək qorxudurdu. Ayrıldıqlarına görə şair hətta intihara cəhd göstərmişdi.
1964-cü ilin fevralında İosif Brodski həbs edildi. Məhkəmə tüfeyli həyat tərzinə görə onu icbari əməklə məşğul olmaq şərti ilə beş illiyinə Arxangelsk vilayətinin Konoş rayonuna sürgün edilməsi haqqında qərar çıxardı. Müsahibələrinin birində şair Norenskoe kəndində keçən sürgün aylarını həyatının ən qayğısız, rahat və xoşbəxt dövrü adlandırmışdı.
Jan-Pol Sartr, Dmitri Şostakoviç, Yevgeni Yevtuşenko kimi məşhur simaların işə qarışması sovet rəhbərliyini qərarına yenidən baxmağa vadar etdi. İl yarımdan sonra Brodski sürgündən geri qaytarıldı. O, özü də müsahibələrində elə bir samballı dissident olmadığını, Sovet hakimiyyətinə qarşı heç bir mübarizə aparmadığını, ətrafındakı hadisələrin qəsdən dramatikləşdirildiyini qeyd etmişdi.
1972-ci ilin mayında müvafiq orqanlar Brodskini dilemma qarşısında qoydular – ya ölkəni tərk etməli, ya da dəlixananı seçməlidir. Həmin dövrə qədər iki dəfə məcburi şəkildə psixdispanserə salındığından şair birinci təkliflə razılaşdı. İyun ayında Vyanaya gələn Brodski tezliklə ABŞ-də yerləşdi və Miçiqan universitetində rus ədəbiyyatı tarixi, XX əsr rus poeziyası və şeir nəzəriyyəsi fənlərini tədris etməyə başladı. Hətta orta təhsili olmayan Brodskinin ABŞ və Böyük Britaniyanın altı tanınmış universitetində professorluq etməsi ən azı qəribə idi. O, tədricən şeir və esselərini ingilis dilində yazmağa başlamışdı. Orijinal yaradıcılığı ilə birlikdə qarşılıqlı şəkildə rus və ingilis dillərindən tərcümələrə də diqqət yetirmişdi.
İosif Brodskinin ABŞ-də, ingiliscə çap etdirdiyi "Birdən az" esselər toplusu 1986-cı ildə ilin ən yaxşı ədəbi-tənqidi kitabı sayılmışdı. 1987-ci ildə isə o, "parlaq poeitiklik və aydın fikirlə zəngin olan əhatəli yaradıcılığına görə" Nobel laureatı olmuşdu. İvan Bunindən sonra Brodski mühacirətdə Nobel mükafatı alan ikinci rus müəllif idi. Təqdimat mərasimi üçün gəldiyi Stokholmda özünü daha çox rus, yaxud amerikalı sayması haqqında suala Brodski belə cavab vermişdi: "Mən yəhudiyəm, rus şairiyəm və ingilis tənqidçisiyəm".
Şübhəsiz, Nobel laureatı kimi İosif Brodski rus ədəbiyyatının ən parlaq nümayəndəsi deyildi. Əgər mükafat mütləq rus yazıçısına veriləcəkdisə, ondan daha layiqli namizədlər tapmaq mümkün idi. Təbii ki, bir sıra digər təsadüflərdəki kimi burada da siyasi amillər ədəbiyyat meyarlarını üstələmişdi.
Mühacirət dövründə şair valideynləri ilə görüşə bilməmişdi. Ürəyində açıq cərrahiyyə əməliyyatı aparıldığı 1978-ci ildə ABŞ-nin israrlı dəvətlərinə baxmayaraq anası ölkədən buraxılmamışdı. 1983-cü ildə anasını, 1984-cü ildə isə atasını itirən Brodski onların heç birinin dəfn mərasimində iştirak edə bilməmişdi.
Yenidənqurma və aşkarlıq dövrünün başlanması ilə şairə münasibət dəyişmişdi. Onun əsərlərini Rusiyada çap etməyə başlamışdılar. 1995-ci ildə isə Sankt-Peterburq meri N.Sobçakın təşəbbüsü ilə Brodski şəhərin fəxri vətəndaşı elan olunmuşdu. Lakin "mənim ən yaxşı hissəm – şeirlərim oradadır" – deyən şair doğma şəhərinə gəlməyə imkan tapmamışdı. Brodski vəsiyyətinə əsasən Venesiyada dəfn olunmuşdur. 2005-ci ildə Sankt-Peterburq universiteti filologiya fakültəsinin həyətində yəhudi əsilli rus-amerikan şairinə ilk abidə ucaldılmışdır.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Iossif Alexandrowitsch Brodski // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Bibliothèque nationale de France Iosif Aleksandrovič Brodskij // BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Deutsche Nationalbibliothek Record #118660136 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- https://www.poets.org/poetsorg/poet/joseph-brodsky.
Mənbə
- Vilayət Quliyev. Ədəbiyyat sahəsində Nobel mükafatı laureatları. Bakı: "Kitab aləmi" Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2009, səh.
Xarici keçidlər
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Iosif Brodski rus Iosif Brodskij 24 may 1940 Leninqrad 28 yanvar 1996 Bruklin Nyu York stati yehudi esilli gorkemli RSFSR ve ABS sairi esseist dramaturq tercumeci Edebiyyat uzre Nobel mukafati laureati 1987 Iosif BrodskiDogum adi Iosif Aleksandrovich BrodskijDogum tarixi 24 may 1940 1940 05 24 Dogum yeri Leninqrad RSFSR SSRIVefat tarixi 28 yanvar 1996 1996 01 28 55 yasinda Vefat yeri Bruklin Nyu York Nyu York stati ABSVefat sebebi urek tutmasiDefn yeri San Mikel qebiristanligi d Fealiyyeti sair tercumeci esseist yazici dramaturq dramaturq muhazireciFealiyyet illeri 1956 ci ildenEserlerinin dili rus dili ingilis diliJanr poeziyaUzvluyu Amerika Incesenet ve Edebiyyat Akademiyasi d Amerika Incesenet ve Elmler Akademiyasi Bavariya Incesenet Akademiyasi d 1971 Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiYehudi esilli rus amerikan sairi Iosif Aleksandrovic Brodski Leninqradda indiki Peterburq fotoqraf ailesinde dogulmusdu Usaqliq illeri Leninqradin blokadasi muharibeden sonraki yoxsulluq ve ehtiyac dovrune tesaduf etmisdi Yeddinci sinifden sonra mektebi ataraq zavodda tornaci sagirdi olmusdu Bu bir terefden valideynlerine maddi komek etmek arzusu ile bagli idi Diger terefden ise Iosif Brodski ayri ayri muellimlerin timsalinda uzlesdiyi antisemitizme etirazini bu yolla bildirmisdi Denizcilik mektebine daxil olmaq cehdleri bosa cixdiqdan sonra o matros qazanci geoloji ekspedisiyada fehle kimi muxtelif peseler deyismisdi Bir muddet hekim olmaq fikrine dusmus ve tecrube toplamaq ucun Leninqraddaki meshur Kresti hebsxanasinin oluxanasinda ise duzelmisdi Ali mektebde oxumaq imkanindan mehrum olsa da butun bu iller erzinde Iosif Brodski serbest sekilde ardicilliq ve inadla tehsili ile mesgul olurdu Ingilis ve polyak dillerini oyrenirdi bedii eserler din ve felsefeye dair kitablar oxuyurdu Ilk seirlerini yeniyetmelik dovrunde yazmisdi Poeziyaya maraginin yaranmasinda eserleri muhum rol oynamisdi 1961 ci ilde tanis oldugu Anna Axmatovanin seirleri haqqindaki ruhlandirici sozleri de Brodski ucun ciddi stimula cevrilmisdi Marina Svetayeva ve Yevgeni Baratinski sonraki illerde ise Osip Mandelstam onun oyrendiyi ve tesirlendiyi edebi simalar idi kimi qeyri resmi sairlerin yaradiciligi ile tanisliq edebi zovqunun formalasmasina tesirsiz qalmamisdi 1962 ci ilde genc ressam Mariya Basmanova ile tanis olduqdan sonra seirlerinin ekseriyyeti ona beslediyi hissler ve Leninqradin tekrarsiz gozellikleri uzerinde qurulmusdu Iosif Brodski 60 ci iller sovet cemiyyeti ucun qebuledilmez sayilan bir heyat terzi kecirmek istediyi sekilde yasamaq ve azad senetkar kimi yazib yaratmaq fikrine dusmusdu Bu ise avtoritar rejim seraitinde qeyri mumkun idi Vecerni Leninqrad qezeti 1963 cu ilde bir qrup muellifin imzaladigi Edebiyyatin yan yoresinde firlanan essekarisi adli satirik yazi cap etmisdi Sovet demaqoqiyasinin tipik numunelerinden olan bu meqalede Iosif Brodskinin parazit heyat terzi ifsa obyektine cevrilmisdi Yazinin sifarisli oldugu subhe dogurmurdu Bu sovet ideologiyasina yad muellifin teqibi belke de hebsi ucun hazirliq idi Brodskinin dediyine gore hemin dovrde onu bele seylerden daha cox Mariyani itirmek qorxudurdu Ayrildiqlarina gore sair hetta intihara cehd gostermisdi 1964 cu ilin fevralinda Iosif Brodski hebs edildi Mehkeme tufeyli heyat terzine gore onu icbari emekle mesgul olmaq serti ile bes illiyine Arxangelsk vilayetinin Konos rayonuna surgun edilmesi haqqinda qerar cixardi Musahibelerinin birinde sair Norenskoe kendinde kecen surgun aylarini heyatinin en qaygisiz rahat ve xosbext dovru adlandirmisdi Jan Pol Sartr Dmitri Sostakovic Yevgeni Yevtusenko kimi meshur simalarin ise qarismasi sovet rehberliyini qerarina yeniden baxmaga vadar etdi Il yarimdan sonra Brodski surgunden geri qaytarildi O ozu de musahibelerinde ele bir samballi dissident olmadigini Sovet hakimiyyetine qarsi hec bir mubarize aparmadigini etrafindaki hadiselerin qesden dramatiklesdirildiyini qeyd etmisdi 1972 ci ilin mayinda muvafiq orqanlar Brodskini dilemma qarsisinda qoydular ya olkeni terk etmeli ya da delixanani secmelidir Hemin dovre qeder iki defe mecburi sekilde psixdispansere salindigindan sair birinci teklifle razilasdi Iyun ayinda Vyanaya gelen Brodski tezlikle ABS de yerlesdi ve Miciqan universitetinde rus edebiyyati tarixi XX esr rus poeziyasi ve seir nezeriyyesi fenlerini tedris etmeye basladi Hetta orta tehsili olmayan Brodskinin ABS ve Boyuk Britaniyanin alti taninmis universitetinde professorluq etmesi en azi qeribe idi O tedricen seir ve esselerini ingilis dilinde yazmaga baslamisdi Orijinal yaradiciligi ile birlikde qarsiliqli sekilde rus ve ingilis dillerinden tercumelere de diqqet yetirmisdi Iosif Brodskinin ABS de ingilisce cap etdirdiyi Birden az esseler toplusu 1986 ci ilde ilin en yaxsi edebi tenqidi kitabi sayilmisdi 1987 ci ilde ise o parlaq poeitiklik ve aydin fikirle zengin olan ehateli yaradiciligina gore Nobel laureati olmusdu Ivan Buninden sonra Brodski muhaciretde Nobel mukafati alan ikinci rus muellif idi Teqdimat merasimi ucun geldiyi Stokholmda ozunu daha cox rus yaxud amerikali saymasi haqqinda suala Brodski bele cavab vermisdi Men yehudiyem rus sairiyem ve ingilis tenqidcisiyem Subhesiz Nobel laureati kimi Iosif Brodski rus edebiyyatinin en parlaq numayendesi deyildi Eger mukafat mutleq rus yazicisina verilecekdise ondan daha layiqli namizedler tapmaq mumkun idi Tebii ki bir sira diger tesaduflerdeki kimi burada da siyasi amiller edebiyyat meyarlarini ustelemisdi Muhaciret dovrunde sair valideynleri ile goruse bilmemisdi Ureyinde aciq cerrahiyye emeliyyati aparildigi 1978 ci ilde ABS nin israrli devetlerine baxmayaraq anasi olkeden buraxilmamisdi 1983 cu ilde anasini 1984 cu ilde ise atasini itiren Brodski onlarin hec birinin defn merasiminde istirak ede bilmemisdi Yenidenqurma ve askarliq dovrunun baslanmasi ile saire munasibet deyismisdi Onun eserlerini Rusiyada cap etmeye baslamisdilar 1995 ci ilde ise Sankt Peterburq meri N Sobcakin tesebbusu ile Brodski seherin fexri vetendasi elan olunmusdu Lakin menim en yaxsi hissem seirlerim oradadir deyen sair dogma seherine gelmeye imkan tapmamisdi Brodski vesiyyetine esasen Venesiyada defn olunmusdur 2005 ci ilde Sankt Peterburq universiteti filologiya fakultesinin heyetinde yehudi esilli rus amerikan sairine ilk abide ucaldilmisdir IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Iossif Alexandrowitsch Brodski Brockhauz Ensiklopediyasi alm Bibliotheque nationale de France Iosif Aleksandrovic Brodskij BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Deutsche Nationalbibliothek Record 118660136 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 https www poets org poetsorg poet joseph brodsky MenbeVilayet Quliyev Edebiyyat sahesinde Nobel mukafati laureatlari Baki Kitab alemi Nesriyyat Poliqrafiya Merkezi 2009 seh Xarici kecidlerHemcinin bax